Cha̍p-hāng Koán-kiàn/Tē 2 hāng

←Tē 1 hāng

Cha̍p-hāng Koán-kiàn Tē-jī Hāng Sin Tâi-ôan kap Lô-má-jī ê Koan-hē Chok-chiá:Chhoà Poê-hoé

Tē 3 hāng→

Sè-kan sī chi̍t tiâu ê tōa khe-lâu

Pu̍t-kàu ê khai-ki-chó͘ Sek-khia Jû-lâi ū chi̍t-kù ōe,kóng,: “Chu-hoat bû-siông,” chiū-sī kóng it-chhè bān-hāng lóng sī put-sî piàn-chhian, bô chi̍t-sî ū tiāⁿ-tio̍h. Chhiáⁿ khòaⁿ, hoe phang ū kúi-sî, go̍eh îⁿ ū lōa-kú neh? Tú-chiah chhut-ji̍t, liâm-piⁿ chiū beh lo̍h-hō͘. Súi-súi ê gín-á-eⁿ, kiám m̄-sī bô lōa-kú chiū beh piàn-chiâⁿ ún-ku kia̍h-kóaiⁿ ê lāu-tōa lâng mah?

Chhin-chhiūⁿ chit khóan ê khòaⁿ-hoat, khiok sī hō͘ lâng khah ài pi-koan iàm-sè. sè-kan bān-hāng si̍t-chai put-sî teh piàn-chhian, chóng-sī bô tek-khak lóng sī piàn-pháiⁿ. Chiàu góa khòaⁿ, sui-jiân sî koh khah àn-chóan piàn, kàu-bòe tiāⁿ-tio̍h sī piàn-hó. Nā-sī kóng kiù-kèng ê tāi-chì sī bî-biáu hō͘ lâng oh-tit tòan ; nā-sī án-ni, góa iáu ē thang kóng chi̍t-kù, lâng tiāⁿ-tio̍h sī hi-bōng sè-kan piàn-chiâⁿ hó, tek-khak sī bô sim-gōan hoaⁿ-hí sè-kan piàn-chò pháiⁿ. Sī,sè-kan put-sî tī-teh piàn,chóng-sī lâng tiāⁿ-tio̍h sī ài sè-kan piàn hó; bān-it nā piàn pháiⁿ, chò lâng tek-khak kan-khó͘, áu-náu,pûn tōa-khùi.

Sé-kan bān-hāng teh piàn-ōaⁿ sī chhin-chhiūⁿ khe-chúi tē-teh lâu. Lí khòaⁿ, khe-chúi oang-oang tī-teh lâu, mê-ji̍t to lóng bô ū chhùn-khek ê hioh-khùn. Chóng-sī m̄-thang kóng, Khe-chúi sī it-khì bô hôe-thâu. Tio̍h, khe-chúi sī tùi soaⁿ-téng lâu--lo̍h-lâi, ti̍t-thàu lâu tùi hái-nih khì. Chhiáⁿ siūⁿ-khòaⁿ, khe-chúi nā-sī it-khì bô hôe-thâu, soaⁿ -téng chóaⁿ-iūⁿ ū hiah chē put-sî to lâu bē liáu? Si̍t-chāi khe-chùi m̄-sī it-khì bô hôe-thâu ; khe-chúi lâu kàu hái-nih ê tiong-kan, tio̍h siū ji̍t-thâu pha̍k-sio, tùi án-ni chúi piàn-chò chúi-ian chhèng-chiūⁿ thiⁿ-téng khì. Chùi-ian tī thiⁿ-téng kìⁿ-tio̍h léng-hong, chiū koh piàn-chiâⁿ chúi ka-la̍uh tùi soaⁿ-téng tē-bīn lâi, che chiū-sī kiò-chòe hō͘. Só͘-í thang chai, khe-chúi sī tùi soaⁿ-téng lâu-lo̍h hái, chóng-sī kàu hái ē koh chhèng-chiūⁿ soaⁿ, sī án-ni sûn-hôan teh-tńg. sè-kan bān-hāng teh piàn-ōaⁿ, khòaⁿ-chin to chiàu chit ê khóan;sī ū chiàu it-tēng ê lō͘-kèng teh piàn-chhian, tek-khak m̄-sī bô tiāⁿ-tio̍h lōan-lōan tī-teh ká. Chúi tio̍h kiâⁿ lâu, tio̍h piàn-ōaⁿ chiah bē chhàu, sè-kan bān-hāng iā-sī tio̍h ké-kū ōaⁿ-sin chiah ē ū chìn-pō͘. Chúi sui-jiân sī chin chheng chin hó, m̄-kú nā-sī chek tī chi̍t só͘-chāi, bô lōa-kú chiū ē piàn lô hoat chhàu-bī.

Sè-kan sui-jiân sī koh-khah hó ê tāi-chì, nā m̄-sī ē thang kap sîuse3 pêⁿ-pêⁿ lâi piàn-ōaⁿ, bô lōa-kú iā tek-khak tio̍h ài chiâⁿ-chò kū-siùⁿ bô ha̍p-ēng ê mi̍h. Sè-kan ê teh piàn-chhian tú-tú sī chhin-chhiūⁿ khe-chúi teh lâu, mî-ji̍t to lóng bô hioh-khùn; chúi jú-lâu sī jú-o̍ah jú chheng-khì, sè-kan siā-hōe jú piàn sī jú sin jú chìn-pō͘. Chúi teh lâu ū chiàu tiāⁿ-tio̍h ê hoat-tō͘, sè-kan bān-hāng ê piàn-chhian iā-sī ū it-tēng ê chhù-sū, tek-khek bô hit-hō ah-nn̄g kō tùi chio̍h-thâu-phāng chhut-lâi ê tāi-chì.

Tâi-ôan ū piàn á-sī bô?

Chiáu ba̍k-chiu só͘ ū khòaⁿ-kìⁿ ê lâi kóng, chit jī-cha̍p gōa nî lâi,Tâi-ôan sī piàn chin-chē. Khah -chá lâng teh kau-thong óan-lâi lóng sī ēng kha kiâⁿ, ū-tio̍k ê lâng sī chē -kiō khiâ-bé. Taⁿ kàu tó-lo̍h to sī ū hóe-chhia, chū-chóan-chhia, chū-tōng-chhia thang chē. Chāi- chêng khah gâu--ê chi̍t-ji̍t beh cháu chi̍t-pah-gōa phò͘ (10 lí ), chóng-sī hiān-sî chi̍t-ji̍t beh cháu chi̍t-pah-gōa phò͘ sī iōng-īⁿ. Chá ê tō-lō͘ ke-lō͘ lóng sī chhin-chhiūⁿ ke-tn̂g-á oan-oan oat-oat chin sè-thâu; chin pêⁿ-tháⁿ. Chéng ke-lō͘ ê chúi-kau khah bô thong, só͘-í chhàu-chúi chek kui-khut, tì-kàu seⁿ báng seⁿ thâng, hoat to̍k-khì, hō͘ lâng khòai phòa-pēⁿ, hiān-kim tāi-khài ke-chhī lóng ū khui chúi-kau, sì-kè to lóng ta-sang. Éng- tang-sî lóng sī ēng chhàu-iû teh tiám-teng, m̄-nā sī bô kàu kng, si̍t-chāi chin gûi-hiám, chin kāu o͘-ian; chóng-sī chit-tia̍p í=keng ū tiān-teng thang tiám, ám-sî ē thang chiò pí ji̍t-sî koh-khah kng. Kok só͘-chāi ke-chhī ke chin súi, iā ū ke siat kong-hn̂g thang thit-thô, iā ū chin-chē tōa-keng ê chè-thn̂g hōe-siā, ki-khì ê siaⁿ khìn -khòng-háu; chò seng-lí ê hoat-tō͘ iā lóng kap chêng ū koh-ō͘ⁿ; ha̍k-hāu iā ū khah chéng-tùn khah chē keng; chò koaⁿ ê lâng iā sī ke khah-chē khah-giâm, chhú-chha̍t-á kiám chin-chē, kiông-kòng-chha̍t ē thang kóng sī í-keng che̍h-chéng liáu.

The̍h hiān-chāi ê Tâi-ôan lâi pí-kàu éng-pái, ū piàn-chhian ê só͘-chāi sī chin-chē. Ia̍h só͘ ū piàn-liáu ê sī hó-pháiⁿ chham-chhi, khiok m̄-sī lóng-chóng thang kiong-hí. Hó-pháiⁿ chhiáⁿ bô-lūn, kan-ta chhiáⁿ siūⁿ-khòaⁿ chiah ê só͘ ū piàn-ōaⁿ ê tiám sī tùi àn-chóaⁿ lâi? Put-lūn hō͘ siáⁿ lâng kóng, phah-sǹg káⁿ bô lâng beh kóng sī tùi lán Pún-tó-lâng ê sim-lāi kek chhut-lâi,á-sī tùi lán ê chhiú lâi chō-chiâⁿ. Kiàn-siàu ah! Lán m̄-nā bē-hiáu-tit ka-tī kek-chhut chit hō, liân o̍h lâng, tòe lâng ê khóan-iūⁿ lán to sī bē-ē. Siat-sú mài-tit pa̍t-lâng kap lán chhap, chiong hiān-sî chāi lán Tâi-ôan tó-lāi só͘ ū it-chhè ê si-siat ta̍k-hāng ê ki-koan pàng hō͘ lán lâi chiáng, lán bô châi-tiāu thang chiáng-lí hó-sè, che sī khòaⁿ hiān-hiān ê sū, phah-sǹg m̄-bián lōa-kú ē thè kàu kap it-jī-cha̍p nî chêng sio-siāng.

M̄-sī góa ài bú-jio̍k ka-tī, si̍t-chāi sī chi̍t-ê khóan, ka-tī o-ló to iā sī bô lō͘-ēng. Só͘-í tio̍h bêng-pe̍k; Tâi-ôan sui-jiân sī ū piàn-chhian, che sī lâng chò hō͘ lán--ê, m̄-sī chhut chū lán ê châi-tiāu. Tùi án-ni tio̍h kóng, 「Tâi-ôan sī bô piàn khah tio̍h.」 Sè-kan sî-sî teh piàn, pa̍t-âng khek-khek lóng ū teh ōaⁿ-sin, chóng-sī lán iáu-kú sī chiàu jī-saⁿ-cha̍p nî chêng ê thâu-bīn. In-ūi án-ni tāi-ke tio̍h pí éng-pái khah kan-khó͘, khah bô chhù-bī sī eng-kai. Â i--ah! Tâi-ôan ū piàn-sin, chóng-sī tāi-ke to sī jú kiò khó͘ ! Sin--ê sī m̄-bat, kū--ê iū sī chha-put-to teh-beh bē-kì-tit. Ba̍k -chiu kim-kim khòaⁿ pa̍t-lâng phiau-phiau-phiat-phiat teh o̍ah-tāng, m̄-kú ka-tī chhin-chhiūⁿ phòaⁿ-pēⁿ -lâng ; ài beh tòe lâng tiô kha sī khiā bē chāi, beh o̍h lâng pí chhiú iū kia̍h bē khí; siūⁿ beh thàn lâng ê chhùi-bóe chhiùⁿ, m̄-kú nâ-âu ta-ta, chhùi-chi̍h bē tín-tāng. Hòng-kiam iû-koh siông-siông tú-tio̍h chok-gia̍t ê gín-ná, á-sī bô thian-liông ê ok-han beh khi-hū. Âi--ah! Tāi-ke cháiⁿ-iūⁿ m̄-tio̍h ài pûn-khùi?

Kiù-kèng sī bô tha̍k bô kà só͘ tì--ê

Tāi-ke hian-sî ê cho-gū,kiù-kèng siūⁿ-chin, sī in-ūi kú-nî kàu-hòa bô heng, sit-liáu kà-sī só͘ tì--ê, hō͘ kàu-hòa chiah-ni̍h soe-th3 ê gôan-in sǹg-lâi sī chin-chē. Hoat-tō͘ siat-liáu m̄-hó iā sī ū, ia̍h ū chi̍t-pō͘ ê lâng ài chèng-lâng gōng, ka-tī thang choan-kôan, iōng chióng-chióng ê chhiú-tōaⁿ teh chó͘-gāi iā sī ū. Chóng-sī chòe-tōa ê pó-pòe, kan-ta ūi-tio̍h ba̍k-chêng ê chia̍h-pn̄g chhut-la̍t, khòaⁿ tha̍k-chheh káng-kiù ê sū chò ke--ê, lia̍h-chò sī khang-liáu kang.

Lán pún-lâi ê sèng-chit sī khah tì-tiōng si̍t-chāi, khah kò͘ ba̍k-chiu-chêng; bān-hāng to sī ài chin-tú-chin si̍t-tú-si̍t, lóng sī tiōng iat-le̍k, tó͘ thian-un nā-tiāⁿ. Khah chē sī sìn, kóng, lâng beh chiūⁿ-kôan chhut-sin m̄-bián tek-khak ài tha̍k-chheh; só͘-í ū chi̍t-kù ōe kóng,「Liû Hāng gôan-lâi sī put tho̍k-su.」 sī kóng Hàn-tiâu ê khai-ki-chú Lâu Pang kap Chhó͘ Pà-ông Hāng Ú ; chìt pòe ê lâng lóng bô tha̍k-xhheh, in to iā ē peh hiah kôan, chò hiah tōa ê tāi-chì, Che sī kó͘-chá ê sū-chek, tī chèng lâng lóng sī gû-gōng m̄-bat sím-mi̍h ê sî-tāi, kiám-chhái ē iōng-tit ; chāi kín-á-ji̍t bān-it nā-sī iáu-kú ū lâng án-ni sìn, chiū-sī chin khó-lîn. Sî-tāi í-keng bô sio-siāng, hiān-sî sī ha̍k-būn ê sî-tāi, kīn-kīn iōng chi̍t-lāng ê iat-le̍k keng-giām sī tòan-jiân bē thang chò sím-mi̍h, si̍t-chāi sī oh-tit khiā ē-chāi thang kòe-ji̍t..

Khah-chá sī kò-jîn chú-gī ê sî-tāi, bān-sū lóng sī tùi ka-tī chi̍t-lâng lâi phah-sǹg, lóng sī chi̍t-lâng tùi chi̍t-lâng ê chò-hoat ; só͘-í khah chē tio̍h pîn chū-kí ê khùi-la̍t ; iōng ka-tī ê chú-koat choan-tòan. Phì-lūn tùi chò seng-lí ê hong-bīn kóng, khah-chá lóng sī chi̍t-lâng chi̍t-lâng ka-tī chò, ta̍k-hāng chin kán-tan, kok-lâng ê khùi-la̍t to sī ū hān-liōng, só͘-í chi̍t-lâng tú chi̍t-lâng ê su-iâⁿ cheng-chha sī bô lōa-chē. Hiān-sî í-keng m̄-sī chit-khóan ê chò-hoat; hiān-sî sī kiōng-tông hia̍p-le̍k ê sî-tāi, só͘-í seng-lí iā sī ha̍p chèng-lâng ê khùi-la̍t teh chò. Lí khòaⁿ, hiā-sî ū ke chin-chē khóan ê sin ki-koan, ū kiò-chò sím-mi̍h hōe-siā, sím-mi̍h gêng-hâng, lóng sī iōng tu-sek ha̍p chē-chē kó͘-tu teh chò, pún-chiâⁿ sī chin-chiàⁿ tōa, seng-lí sī chò hui-siông khoah, i ê khùi-la̍t bô hān-liōng. Sio̍k-gú kóng, 「Sio-kap bí, chú ū chhun.」In-ūi pún tōa, siau-lō͘ tōa,só͘-í mi̍h-kiāⁿ ē-thang téng-chin koh-chài sio̍k. M̄-nā án-ni, iáu-ku ē-thang an-pâi i ê tiàm-lāi chin súi, ē giú lâng-kheh ê ba̍k-chiu, iā ē-thang siat-pī chē-chē hāng hō͘ lâng-kheh hoaⁿ-hí.

Góa ê ba̍k-chiu só͘ ū chhin khòaⁿ-kìⁿ siāng-tōa khám ê bûn-chhī seng-lí-tiàm, kan-ta hit-keng tiàm ê chhù, sī khí sì gō͘ bah-ban gîn, sī la̍k chàn ê iûⁿ-lâu, lāi-bīn ê pho͘-sait óan-jiân chhin-chhiūⁿ ông-kiong, tiàm-lāi tōa-sió ê hóe-kì ta-po͘ cha-bó͘ chóng-kiōng chheng-gōa lâng. Lāi-bīn ū í thang hō͘ lâng-kheh the-tó, iā chin-chē cha-bó͘-gín-ná teh phâng-tê, iā ū hoe-hn̂g thang hō͘ lâng-kheh sióng-góan, iā ū lâng teh chàu-ga̍k chò-hì hō͘ lâng-kheh thiaⁿ khòaⁿ. Ia̍h lâng-kheh nā pak-tó͘ iau iā ū thang hō͘ i bé-chia̍h, m̄-bián koh cháu khì pa̍t-tah. Nā jo̍ah ê sî ū thang chhit-bīn iā tian-hong thang liâng, lâng-kheh ê saⁿ seng-soa ū lâng thang kā i chhit. Lâng-kheh só͘-bé ê mi̍h m̄-bián ka-tī the̍h, nā kā i kau-tài, ū chū-tōng-chhia á-sī hóe-chhia thang kā lâng chài kàu chhù. Nā-sī khah-hn̄g--ê, sûi-sî ē-thang kā lán kià iû-piān ūn-sàng kàu lán tau; put-lūn lí kau-koan chē-chió to lóng sī chit-khóan ê saⁿ khóan-thāi. Chhin-chhiūⁿ chit-khóan ê chò-hoat, chi̍t-lâng ê sió seng-lí beh tòng thài-ē thang chāi, tiāⁿ-tio̍h ài tó-tiàm! Chóng-sī chit-hō seng-lí m̄-sī hoah-chò chiū sûi-sî ē-thang-chò, tio̍h bat chin-chē hong-bīn ê tāi-chì, tio̍h ha̍p chin-chē lâng sio-kap iok-sok teh chò, só͘-í tek-khak tio̍h ū chéng-chéng ê kui-kí, tio̍h bêng-pe̍k hoat-lu̍t chiah chò ē thang sì-chiàⁿ.

Iū-koh kau-koan sī chin khoah, hâng-chêng ài cheng-thong, chū-jiân phoe-sìn óan-lâi sī chin chia̍p, só͘-í m̄-nā ka-tī ê bûn-jī tio̍h ài bat, pa̍t kok ê ōe kap bûn to lóng ài cheng-thong. Siàu-ba̍k chin-chē chin cha̍p, tio̍h cháiⁿ-iūⁿ kì chiah ē bêng-pe̍k, chîⁿ-gîn tio̍h cháiⁿ--iūⁿ ūn-chóan chiah ē liû-thong, tiàm-lāi ê só͘-hùi tio̍h án-chóaⁿ iōng chiah ē chiat-iok, che iā m̄-sī chi̍t lâng só͘ siūⁿ ē kàu. Tùi chit kúi tiám siūⁿ iā chiū thang chai, hiān-chāi beh chò seng-lí, tio̍h ài ū ha̍k-būn tio̍h tha̍k-chheh, tio̍h chai-iáⁿ chē-chē gâu-lâng só͘ keng-giām só͘ iat-le̍k só͘ gián-kiù ê kiat-kó, chiong hiah-ê the̍h lâi chò chham-khó, án-ni hiān-sî ê seng-lí chiah chò ē lâi, iā chiah ē sêng-kong. Chò seng-lí í-gōa bô-lūn sī choh-si̍t, á-sī chò kang, chāi hiān-sî to lóng tio̍h tha̍k-chheh, ū ha̍k-būn, chiah ē thang kap lâng pêⁿ chē khiā.

Lūn lâng tha̍k-chheh gián-kiù ha̍k-būn ū nn̄g-khóan ê bo̍k-tek. Chi̍t khóan sī beh hō͘ lâng ê phín-sèng chiâu-chn̂g, koh chi̍t hāng sī beh hō͘ lâng tit-tio̍h chò-kang ppan7-sū ê châi-lêng. Bēng Hu-chú kóng, 「Tha̍k-chheh bô pa̍t-hāng, kan-ta sī beh kiû só͘ phah-m̄ -kìⁿ liáu ê liông-sim tò-tńg-lâi,」chiū-sī beh hō͘ lâng ê phín-sèng chiâu-chn̂g ê ì-sù, che sī tha̍k-chheh tē-it ê bo̍k-tek. Chóng-sī khah chē lâng bô siūⁿ kàu chit-tiám, kóng tha̍k-chheh sī beh thàn-chîⁿ, chò koaⁿ. Thàn-chîⁿ, chò koaⁿ, chò tāi-chì, che sī sio̍k kī-su̍t châi-lêng ê hong-bīn, sī tha̍k-chheh káng-kiù ha̍k -būn tē-jī ê bo̍k-tek, khah-chá sī kan-ta khòaⁿ tāng tī chit-tiám, che sī khah phian ê khòaⁿ-hoat. Lâng kan-ta hō͘ lāu-bó seⁿ--chhut-lâi sī bô chiâu-chn̂g, sī chi̍t ê lâng ê chho͘-phoe nā-tiāⁿ, tek-khak tio̍h koh káng-kiù ha̍k-būn,chai-iáⁿ chin-chē gâu-lâng ê só͘ siūⁿ só͘ kiâⁿ, thang hō͘ lán ê thâu-náu o̍ah-tāng sim-su bêng-pe̍k, hō͘ lán ē-hiáu chò kang pān-sū ê hoat-tō͘, khí-thâu chiah ē sǹg-tit sī chiâu-chn̂g. Chāi lán Tâi-ôan chiông-chiân kàu-io̍k lóng bô heng, ha̍k-būn lóng sit-tūi, che lóng sī tùi lán tāi-ke ka-tī kap lán ê chó͘-sian khah chē bô bêng-pe̍k ha̍k-būn ê chin ì-gī,bē hiáu-tit sî-sè ê piàn-chhian só͘ tì--ê.

Lia̍t ūi hiaⁿ -tī chí -mōe,sî -sè í -keng piàn - ōaⁿ liáu.khah-chá sī chi̍t - lâng tùi chi̍t- langteh5 chò-sū,sī kò -jîn chú -gī ê sî- tāi,hiān- kim sī chèng- lâng tùi chèng- lâng,thôan - thé tùi thôan - thé sī hia̍p- tông chú- gī ê si-tāi.khah - chá sī chi̍t -lâng gâu,chèng- lâng gōng ; chi̍t -lâng tì- ìm chèng- lâng,chi̍t- lâng ho͘-hat chèng- lâng;sī eng - hiông chú - gī, si choan-chè chú - gī ê sî - tāi; hiān - kim si chèng - lâng gâu, chèng - lâng ióng;kong - ke chò, kong - ke siu, iōng chē lâng ê hó, chè - chí chèng - lâng ê pháiⁿ, sī bîn -chiòng chú - gī, bîn - pún chú - gi ê sî - tāi.Khah chá sī sûi- piān ài, sûi - piān thang chò, kok lâng ē-thang phah kok-lâng ê sǹg, si chū-jiân chù-gi hòng- jīm chú-gī ê sî - tāi; hiān-kim sī ū jīn-tēng chi̍t ê kong-ke ê phiau- chún, kong-ke ê kui-kí, kong-ke tio̍h ài siú;chiū - sī lí - sióng chú-gi, hoat - tī chú - gī ê sî - tāi. Chóng - kóng chi̍t kù, chá - chêng sī chi̍t - lâng chi̍t - lâng ka - tī o̍ah ê chò - hoat; hiān - kim sī piàn - chiâⁿ chi̍t - lâng ha̍p chèng -lâng. Chò - hóe o̍ah ê chò - hoat.Thang chai chāi hiān - kim ê sî - sè, chi̍t - lâng kap chèng - lâng sī chin tōa ū koan-hē, só-i chi̍t -lâng bē -thang chiàu ka-tī ê phah-sǹg, tio̍h chai-iáⁿ chèng -lâng ê tāi -chi ; tio̍h bat chin khoah, só -í tio̍h ū ha̍k-būn, ū tì-sek chiah ē ēng-tit.Taⁿ lán tāi-ke chai,lán Tâi-ôan ê hū-jîn-lâng kiám m̄-sī ba̍k-chiu lóng m̄-bat 「It -- jī 」sī chi̍t -o̍eh mah?Ia̍h ta- po͘-lâng kúi lâng ū tha̍k-chheh neh?Ai-- ah!Sî -sé piàn liáu-liáu!Lán tāi-ke iáu -kú sī ba̍k-chiu o͘ -àm --ê khah chē.Án -ni khòaⁿ, tāi-ke cháiⁿ - iūⁿ m̄ -bián kan-khò͘ ē ēng-tit!Lán si̍t-chāi sī sit kà -sī, lán ê thâu-khak-óaⁿ lāi sī lóng khang-khang.Tâi-ôan hiān-kim sī chāi tì-sek ki-hng ê sî -chūn lah!

Taⁿ tio̍h kín-kín phó͘ -ki̍p lô-má-jī !

Sè-kan khek-khek teh ōaⁿ-sin, sî-sè í-keng piàn-ōaⁿ liáu, chóng-sī lán Tâi-ôan ê Pún-tó lâng,hiaⁿ-tī chí -mōe, iáu-kú sī chiàu kū-khóan,bē-thang èng sî-sè.Che sī in-ūi sit kàu-io̍k bô ha̍k-būn só͘ tì--ê; lán í -keng bêng-pe̍k liáu.Taⁿ lán tio̍h kóaⁿ-kín lâi chín-heng lán ê kàu-io̍k.Lūn chit hāng kàu-io̍k ê tāi-chì,m̄-sī chi̍t-sî chi̍t-khek só͘ chò ē-thang lâi,tio̍h ài chin-kú ê khó͘ -sim,chiah chi̍t-su̍t-á ē-tit kián kong-hāu.Ji̍t-pún Tè-kok léng Tâi í-chêng,siū chu-pâng kū-sek ê kàu-io̍k bat Hàn-bûn Hán-ha̍k ê lâng sī bô lōa-chē. Hiān-kim m̄-chai iáu sīn ū cha̍p-bān lâng á-bô ?Góa teh giâu-gî.Chū léng Tâi í-āu,Chóng-tok-hú ū sin-siat chéng-chéng ê ha̍k-hāu;kàu-taⁿ siū chit khóan kàu-io̍k.o̍h sin ha̍k-būn ê lâng,chhim-chhián bô-lūn it-chhè sǹg chāi-lāi,iā káⁿ bô thang chiūⁿ cha̍p-bān,che-sī góa ê chhui-sióng phah-sǹg káⁿ-bô siuⁿ tōa cheng-chha.Pún-tó lâng lóng-kiōng ū saⁿ-pah la̍k-cha̍p-bān lâng,kīn-kīn chiah chha-put-to jī-cha̍p-bān lâng ū ha̍k-būn,kiám m̄-sī chin chió mah?Che sī sím -mi̍h gôan-in neh?Chi̍t hāng,sī lán ka-tī bē-hiáu khòaⁿ ha̍k-būn tāng;chi̍t hāng,sī siat-hoat ê lâng bô ū cha̍p-hun ê sêng-sim.Iáu koh chi̍t hāng,chiū-sī beh o̍h ha̍k-būn ê bûn-jī giân-gú thài kan-kè hui-siông oh-tit o̍h.

Tú-tio̍h hiān-sî ê kéng-hóng,chhú-khì tai-ke tek-khak tùi kàu-io̍k ē chin jia̍t-sim chiah tio̍h.Tān-sī chi̍t hāng bûn-jī kap giân-gú tio̍h koh chi̍t hoan ê tōa chhim-siūⁿ tōa gián-kiù.Tâi-ôan kap Tiong-kok ê óng-lâi tek-khak bē ēng-tit keh-tn̄g khì,só͘ -í Hàn-bûn sī tòan-tòan bē ēng-tit pàng-sak.Tâi-ôan lâng iū sī Ji̍t-pún ê peh-sèⁿ,só͘ -í Jit-pún ê Kok-gú iā-sī tek-khak tio̍h ài o̍h. M̄ -kú Hàn-bûn sī chin oh,Kok-gú iā chin lân,koh-chài chit nn̄g hāng kap Tâi-ôan-ōe lóng sī bô koan-hē.chi̍t ê lâng beh sió-khóa cheng-thong chit nn̄g khóan giân-gú bûn-jī,chì -chió tio̍h ài cha̍p-nî ê kang-hu;thang kóng sī chin tāng ê tàⁿ -thâu.Siàu-liân gín-ná chū sè-hàn o̍h-khí,chiū ū n̍g-bāng ē sêng-kong;hiān-sî m̄-bat jī ê tōa-lâng beh lâi o̍h.phah-sǹg o̍h kàu sí iā káⁿ-sī bē-chiâⁿ.

Hiān-kim chāi lán Tâi-ôan eng-kai khì ha̍k-hāu tha̍k-chheh ê siàu-liân gín-ná,pêng-kin chi̍t pah lâng tiong chiah saⁿ-cha̍p-saⁿ lâng khì tha̍k-chheh;āu-chhiú la̍k-cha̍p chhit lâng sī tio̍h chò bô ha̍k-būn ê kha-siàu.Thang chai,hiān-kim chāi Tâi-ôan ê gín-ná saⁿ-hūn nn̄g sī iáu bô ha̍k-hāu thang tha̍k-chheh,kiám m̄-sī chin khó-lîn mah?Nā kóng kàu jī-cha̍p hòe,saⁿ-cha̍p hòe,í-siōng ê ta- po͘ cha-bó͘,bô ki-hōe thang chiap-kīn ha̍k-hāu -- ê sī móa-sì-kè.Chiah ê jī,saⁿ-cha̍p hòe í-siōng ê lâng,chiàⁿ-chiàⁿ sī teh keng-êng hiān-kim ê Tâi-ôan.Chiah-ê m̄-bat ha̍k-būn m̄-bat tāi-chì,Tâi-ôan beh thài ē ōaⁿ-sin chìn-pō͘ ?Ia̍h chit-chūn ê siàu-liân gín-ná sī āu-tāi beh keng-êng Tâi-ôan ê jîn-châi,chiah-ê chit-chūn bô ha̍k-hāu thang tha̍k-chheh,āu-lâi beh-thài ū lō͘ -ēng ?Án-ni Tâi-ôan beh-thài ū hiòng-siōng ê ji̍t,lán beh thài ū chhut-thâu-thiⁿ ê sî?Kàu chia sǹg sī chúi kek kàu phīⁿ-khang-kháu,lán bô jīn-chin lâi siat-hoat cháiⁿ-iūⁿ ē ēng-tit?

Chit ê būn-tê góa chū cha̍p-gōa nî chêng chiū ū sè-sè siūⁿ-kòe liáu.Chiàu góa ê só͘ siūⁿ,góa sìn kóng,nā m̄-sī kín-kín phó͘ -ki̍p lô-má-jī sī bô piàn.Tāi-chèng saⁿ-nî ê nî-bóe,Pán-hôan Pek-chiok tùi Tang-kiaⁿ lâi lán Tâi-ôan,kap Lîm Hiàn-tông Sian-seⁿ í-gōa chin-chē lâng,hia̍p-le̍k beh chhòng-siat Tông-hòa-hōe ê sî,góa tī hit-sî chiū ū tùi in kiàn-gī tio̍h chhái-iōng Lô-má-jī.Hit-sî in tùi góa kóng,『Chóng-tok-hú kap chin-chē Lōe-tē-lâng tùi chit ê hōe put-chí tōa hóan-tùi chím-má nā kóng beh phó͘ -kip Lô-má-jī, thang chhiok-chìn Tâi-ôan ê kàu-io̍k,kiaⁿ-liáu ē koh-khah hóan-tùi.』chiàu in tāi-ke hit-sî ê ì-sù,si kóng siat Tông-hòa-hōe sī beh hō͘ Pún-tó-lâng tông-hòa kap Lōe-tē-lâng siāng-khóan,só͘ -í tāi-ke tio̍h jia̍t-sim o̍h Kok-gú chiah hó;chím-má nā-sī lâi kà Lò-má-jī,beh ēng Tâi-ôan-ōe lâi kà Pún-tó lâng ê ha̍k-būn,Chóng-tok-hú tek-khak ē kóng,che sī beh kiò Pún-tò-lâng tùi Kok-gú ná bô jia̍t-sim,ná kap Lōe-tē-lâng lī -khui,só͘ -í Chóng-tok-hú tek-khak ē koh-khah hóan-tùi.

Hit-sî góa ū siông-sè piān-bêng hō͘ in thiaⁿ,chóng-sī to bô chhái-kang.Chiàu góa hit-sî só͘ siūⁿ,Pún-tó lâng kap Lōe-tē lâng hòa-chò sio-siāng-khóan sī hó,chóng-sī bô tek-khak Pún-tó lâng lóng tio̍h hòa chiū-kīn Lōe-tē-lâng. Pún-tó lâng ū pháiⁿ-ê hòa chiū-kīn Lōe-tē lâng ê hó, che-sī ē ēng-tit; Put-kò ū hó saⁿ-kap o̍h, ū pháiⁿ saⁿ-kap tú; tāi-ke lóng lâi saⁿ-kap pìⁿ -chò hó, che chiah sī chin-chiàⁿ ê tông-hòa. Só͘-í tāi-ke tio̍h ài tāi-seng ē-hiáu hó-pháiⁿ sī sím-mi̍h, tāi-seng ū siāng-khóan ê tì-sek sī iàu-kín. Tāi-ke jia̍t-sim o̍h Kok-gú iā-sī hó, m̄-kú kiò hiān-sî jī-saⁿ-cha̍p-hòe í-siōng ê lâng tio̍h seng o̍h Kok-gú, jiân-āu tùi Kok-gú chiah lâi o̍h tì-sek, án-ni sī bô ǹg-bāng ê tāi-chì. Hiah ê lâng kàu-sí phah-sǹg Kok-gú iā-sī o̍h bē-chiâⁿ. Só͘-í tek-khek tio̍h kiú-kín seng kà Lô-má-jī chiah tio̍h. Che-sī góa hit-sî ê ì-kiàn. Hit-sî Tông-hòa-hōe ê Kàn-pō͘ Lîm Hiàn-tông Sian-siⁿ in hiah ê lâng tī sin khí ê Tâi-bú-tâi kā in khui Hoan-gêng-hōe, góa hit-sî iā ū tī-hia kóng chit-khóan ì-bī ê ōe. Tê-bak góa iáu ē kì-tit, sī 『Tông-hòa ê chin ì-gī kap lán ê chún - pī.』Chiū-sī hiān-sî góa iā-sī chit khóan ê ì-kiàn.Koan-hē chit chân Lô-má-jī ê būn-tê,chit cha̍p-gōa nî lâi put-sî to tiâu tī góa ê sim-lāi,tùi chit-chân góa iā kóng chin -chē ōe liáu.Chóng-sī gō͘ -kái góa ê chin-ì,kap ū chi̍t pō͘ -hūn m̄-ài Pún-tó lâng gâu ê lâng, put-chí tōa-tōa chhiàng hóan-tùi,kóng pháiⁿ-ōe.Sui-jiân sī án-ni,chin-kim sī tòan-jiân m̄-kiaⁿ hóe,chin-lí sī hō͘ lâng bē bia̍t-tit.Kīn-lâi koaⁿ-bîn ê tiong-kan,tùi chit chân tio̍h iàu-kín phó͘-ki̍p Lô-má-jī ê tāi-chì chiām-chiām ū teh khòaⁿ-tāng.Thiaⁿ-kìⁿ kóng Kéng-chhat-koaⁿ ê Liān-si̍p-só͘ í-keng ū chhái-iōng Lô-má-jī teh o̍h Tâi-ôan-ōe.Ia̍h Sió-ha̍k-hāu ia̍h í-keng ū teh kà Tâi-ôan-ōe,iā-sī chiām-chiām ē chhái-iōng Lô-má-jī.Che sī chin thang hoaⁿ-hí ê kheng-hiòng.

Tāi-ke tio̍h kóaⁿ-kín lâi o̍h Lô-má-jī.Lán nā long bat Lô-má-jī lán ē thang tit-tio̍h chē-chē ê piān-gî,put-lūn Lōe-tē-lâng á-sī Pún-tó-lâng,bô-lūn ta-po͘ cha-bó͘,tōa-lâng á-sī gín-ná,ū ha̍k-būn á-sī bô-- ê.Gôan-lâi giân-gú bûn-jī sī tì-sek ê chhng-khò͘,ia̍h-sī lâng ê sim-koaⁿ beh saⁿ kau-pôe ê mn̂g-lō͘.m̄-kú giân-gú sī ēng siaⁿ-im piáu-hiān;siaⁿ-im sī hiáng bô lōa-hn̄g,koh-chài chi̍t pái chiū siau bô-khì,só͘ -í lâng kóng ê ōe bē thang hō͘ chin-chē lâng chò chi̍t pái thiaⁿ,iā bē thang chiong sò͘ kóng ê ōe lâu-- teh hō͘ āu-lâi ê lâng chai-iáⁿ.In-ūi ài pó͘ chit-khóan ê khoat-hām,só͘-í chiah ū chè-tēng būn-jī,chiong lâng só͘ beh kóng ê giân-gú ēng bûn-jī piáu-hiān,siá tiàm chóa ê bīn-téng,chiàu hit-tiuⁿ chóa-bīn só͘ siá ê khóan chhau-siá,á-sī iōng ki-khì ìn,chiū ē thang tit chheng-chheng bān-bān tiuⁿ siāng khóan ê bûn-jī chiong hiah ê kià hō͘ lâng,sui-sī koh-khah chē koh-khah hn̄g ê lâng,to ē thang chiong lán só͘ ài kóng ê sim-su thôan hō͘ in chai.m̄-nā án-ni,só͘ ìn hiah ê chóa kā i kap kui-pún （chiū-sī chheh）,siu-hó khí-lâi khǹg,sui-sī khah-kú ê āu-sè-tāi lâng,iā sī ē thang hō͘ in chai lán ê só͘ siūⁿ.

Thang chai ū giân-gú iā tio̍h ū bûn-jī,chiah ē-tit chiong lâng ê sim-su thôan-pò͘ kàu tī khoah-khoah ê só͘-chāi,kú-kú ê tiong-kan,Ia̍h lâng kap lâng ê kau-pôe,chiah ē thang jú chhin-bi̍t jú khui-khoah.sè-kài tiong bûn-bêng ê lâng,ū giân-gú tek-khak iā ū bûn-jī.Iá-bân-lâng kan-ta ū giân-gú bô bûn-jī,só͘-í in bē thang chiong ka-tī ê sim-su thôan hō͘ āu-lâi ê lâng chai,ia̍h ka-tī iā bē thang chai-iáⁿ í-chéng ê lâng ê ì-kiàn.Chóng-kóng in sī bô ha̍k-būn,put-sî ka-tī siūⁿ ka-tī bat nā-tiāⁿ,bē thang bat khah chē,put-sî bē chìn -pō͘,put-sî to iá-bân.Lán ê Tâi-ôan-ōe pún-lâi sī kap Tiong-kok-ōe siōng khóan,pêⁿ-pêⁿ sī iōng Hàn-jī,in-ūi lán kú-nî pàng-sak ha̍k-būn,lán ê ōe sòa kap Hàn-jī saⁿ lī-khui,Tâi-ôan-ōe sòa teh-beh pìⁿ-chiâⁿ chi̍t chéng bô bûn-jī ê giân-gú.Che sī chin thang kám-thàn kiàn-siàu ê tāi-chì,tì-kàu chiong-lâi Lōe-tē-lâng beh o̍h Tâi-ôan-ōe tio̍h kan-ta iōng chhùi-pôaⁿ,Pún-tó-lâng beh o̍h Kok-gú á-sī Hàn-bûn,iā tio̍h put-sî kīn sian-seⁿ,bē thang tùi chheh lâi ka-tī o̍h,sī chin tōa hùi-khì.Hó kai-chài !ū chi̍t-chéng Lô-má-jī thang pang-chān lán.Lán nā chiong chiah ê Lô-má-jī o̍h-liáu lóng ē-hiáu iōng ê sî,beh o̍h Kok-gú,Hàn-bûn ê lâng m̄-bián sian-seⁿ,kan-ta khòaⁿ-chheh chiū ē thang ka-tī o̍h.Ke chin séng-pún koh séng-kang.Koh chi̍t hāng chòe-hó-- ê,chiū-sī iáu m̄-bat Kok-gú á-sī Hàn-bûn ê lâng,ē thang tùi Lô-má-jī lâi bat chin-chē ê ti-sek,chin khoah ê ha̍k-būn.Ia̍h tùi pa̍t-chéng ê bûn-jī í-keng ū tit-tio̍h siong-tong ê ha̍k-būn ê lâng,iā ē thang ēng chit hāng Lô-má-jī hoat-piáu i ê gián-kiù hō͘ lóng-chóng ê hiaⁿ-tī chí-mōe chai;it --lâi ē thang lī-ēk tāi-ke;jī--lâi,i ka-tī ê thâu-náu iā ē khah o̍ah-tāng.Tùi án-ni,lán Tâi-ôan ê kàu-hòa tek-khak ē tōa chín -heng,chèng-lâng ê cheng-sîn tek-khak ē khah chiok,khah hiòng -siōng.Tâi-ôan tùi án-ni,tek-khak ē ke-thiⁿ tōa-tōa ê chìn-pō͘.

Tāi-ke í-keng bat Lô-má-jī ê lia̍t-ūi,góa sìn lia̍t-ūi iā-sī sî-sî teh khòa-sim Tâi-ôan ê chìn -pō͘,só͘-í chhim-chhim kì-gōan kap tāi-ke ha̍p khùi-la̍t,mî-ji̍t jīn-chin phó͘-ki̍p Lô-má-jī.Lán tāi-ke nā m̄-sī kín-kín seng lâi bat chit jī-cha̍p-sì jī ê Lô-má-jī,Tâi-ôan sī tek-khak chin-chiàⁿ oh-tit kiù.Tâi-ôan hiān-kim sī chāi tì-sek tōa ki-hng ê sî-tāi,tāi-ke ê thâu-khak-óaⁿ í-keng khang-khang,gō kàu beh tó-- lo̍h-khì,lán taⁿ tio̍h kín-kín tāi-seng lâi khui chit ê Lô-má-jī ê chhng-khò͘-mn̂g,chit keng khah hó khui.Lán iau-gō liáu bô la̍t,pa̍t-keng chhng-khò͘-mn̂g sī khui bē lâi,tio̍h tùi chit keng seng khui,lán ê thâu-náu chiah ē tit-tio̍h tām-po̍h pá-tīⁿ.Tùi án-ni,lán chiū ē thang chek-thiok sia-siáu ê khùi-la̍t,thang koh lâi khui Kok-gú ê chhng-khò͘,Hàn-bûn ê chhng-khò͘,á-sī Eng-gú,í-ki̍p kî-thaⁿ chióng-chióng gōa-kok ōe ê chhng-khò͘-mn̂g.Lia̍t-ūi tông-pau!Lán tio̍h kín-kín lâi o̍h Lô-má-jī,ia̍h lán chē-che lâng tio̍h iōng Lô-má-jī lâi siá chē-che ê hó-chheh,hō͘ lán chē-chē ê hiaⁿ-tī chí-mōe tha̍k;hō͘ in thang i-hó in ê cheng-sîn ê iau-gō.Nā-sī án-ni,Tâi-ôan chiū ē hiòng-siōng, Tâi-ôan chiū ē ōaⁿ-sin,Tâi-ôan chiū ē o̍ah-- khí-lâi!!