Chı̍t-su Se-chong

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 Kúi jı̍t chêng khı̀ chham-ka chı̍t ê siā-thoân ê hoē, soàⁿ-hoē koh ē-tàng niá chı̍t su se-bí-loh, sui-jiân sı̄ ài pó͘ chı̍t-sut-á chı̂ⁿ, m̄-kú hok-lı̄ mā bē-bái. Teh chhı̀-chhēng ê sı̂ goá tio̍h kap gún hoē-iú kóng chit su se-bí-loh sı̄ chò tiūⁿ-lâng ê sı̂ beh chhēng--ē. In lóng chhiò kóng sím-mı̍h sı̂-chūn beh chò tiūⁿ-lâng. Kā se-bí-loh the̍h tńg-lâi chhù chiū tùi cha-bó͘-kiáⁿ kóng, che sı̄ chò tiūⁿ-lâng beh chhēng ê se-chong. Goá ū saⁿ ê cha-bó͘-kiáⁿ, nn̄g ê pêng-siông lóng tı̄ chhù, chı̍t ê pài-la̍k, lé-pài chiah ū tńg--lâi, toā--ê jı̄-chhit hoè, siōng sè--ê mā ū jı̄-sı̀ hoè, lóng sı̄ ài koan-sim in hun-in tāi-sū ê nı̂-hoè. Tng goá kóng tio̍h chò tiūⁿ-lâng beh chhēng ê se-chong, toā--ê kap siōng sè--ê nn̄g ê chhiú hō͘-siōng sio pí kóng: “mn̄g i.” Goá ê khan-chhiú chhiò kóng seng khı̀ chhı̀ chhēng chiah lâi kóng. 
 Koè 2 kang tē-jı̄--ê mā tńg--lâi-a, goá mā sı̄ kā kóng, goá ū khı̀ chò 1-su chò tiūⁿ-lâng beh chhēng ê se-bí-loh, beh chhēng hō͘ lí khoàⁿ. 3 ê cha-bó͘-kiáⁿ lóng tı̄--leh, mn̄g in kóng siáⁿ-mih sı̂-chūn goá chèng-sek chò tiūⁿ-lâng thang chhēng? 3 ê tı̄ hia pí lâi pí khı̀ kóng: “Mn̄g i.” Jiân-āu tio̍h kóng, khı̀ the̍h lâi chhēng--lah, m̄-bián tán kah hia chiah chhēng, chò lí siáⁿ-mih sı̂-chūn beh chhēng lóng mā ē-sái--tit. Chū hit-kang í-āu, 3 ê cha-bó͘-kiáⁿ chiū put-sı̂ kóng: “The̍h se-chong lâi chhēng--lah, bô, lí tio̍h koh kóng se-chong lóng bô ki-hoē thang chhēng.” 3 nı̂ chêng goá kāng-khoán ū chò 1-su, hit-tang-chūn tō teh kóng che sı̄ chò chhin-ke thang chhēng ê se-chong, án-ne chiū m̄-bián koh lēng-goā chò--a. Hit-chūn toā-hàn--ê jı̄-sı̀ hoè jı̂-chhiáⁿ mā ū kap 1 ê cha-po͘ teh kiâⁿ. Tān-sı̄ 3 nı̂ koè liáu, chhin-ke mā sı̄ iáu chò bô-sêng, jı̂-chhiáⁿ se-chong chhēng bô chhiau-koè 3 kái.
 Goá m̄-sı̄ chò-koaⁿ--ê, mā m̄-sı̄ bı̂n-ı̀ tāi-piáu, khah-chá chò--ê sı̄ sió-seng-lí, bô su-iàu chhēng se-chong. Ū-sı̂ kui-nı̂ chhēng bô 1 kái. Se-bí-loh tùi goá lâi kóng sı̄ bô su-iàu, m̄-kú bô mā ká-ná bē-sái. Bat ū 1 kái beh khı̀ chham-ka 1 ê hoē, kóng it-tēng ài chhēng se-chong, thàng-suh lāi-té 3-su lóng bē chhēng--tit, chí-hó khı̀ kā pa̍t-lâng chioh.
 Ē-kı̀-tit í-chêng bat khoàⁿ-koè 1 chhut tiān-sı̄ liân-sio̍k-kio̍k, kiò-choè『爸爸不要煩惱』. Kio̍k-pún kap goá chit-má ê chêng-hêng oân-choân kāng-khoán. 30 nı̂ chêng teh khoàⁿ ê sı̂ ha-ha tāi-chhiò. M̄-kú chit-má oāⁿ goá chò lâm-chú-kak, goá sı̄ chit-ê ài ūi-tio̍h cha-bó͘-kiáⁿ hoân-ló ê lāu-pē. Taⁿ chı̍t-koá siàu-liân cha-po͘ lóng kàu saⁿ-cha̍p goā chiah beh chhoā-bó͘, tān-sı̄ beh chhoā ê tùi-siōng mā sı̄ ài 30 hoè í-hā ê cha-bó͘-gín-á. Nā án-ne, cha-bó͘-gín-á chhiau-koè 25 hoè tio̍h-ài khai-sí kín-tiuⁿ--a. Kóng--khí-lâi mā sı̄ lâm-lú bô pêng-téng. Goá ê lāu-pē bat kā goá kóng-koè chit-ê khoàⁿ-hoat. Tı̄ i iāu-boē koè-sin í-chêng chiū chhiâng-chāi kā goá kóng, 3 ê cha-bó͘-gín-á ê hun-sū tio̍h-ài khah koan-sim, tio̍h chhin-chhiūⁿ í-chá i tùi goán hiaⁿ-tı̄-á kap sió-moē án-ne, kai chhoā kai kè m̄-thang iân-gō͘--khı̀. 
 3 ê cha-bó͘-kiáⁿ, siōng toā--ê sı̄ jı̄-chhit hoè, chit má tı̄ Lâm-tâu 1 keng kong-si siōng-pan, ta̍k-kang thàu-chá 7-tiám chhut-mn̂g, àm-sı̂ 8-tiám koè chiah tńg-lâi kàu chhù sı̄ chèng-siông--ê, ū-sı̂ tio̍h-ài 9-tiám koè chiah ū thang kàu chhù. Chò ê khang-khoè sı̄ kong-si ê goā-siau gia̍p-bū. Chái-sı̂ siōng-pan chiàu it-poaⁿ chèng-siông, tān-sı̄ kàu e-po͘ 5, 6-tiám kheh-hō͘ tı̄ tē-kiû lēng-goā 1-pêng chiah khai-sí siōng-pan bô joā kú. Khoàⁿ i chin sin-khó͘, m̄-kú i chin ū hèng-chhù. Chū tha̍k-chheh ê sı̂ i tio̍h tùi Eng-gí chin iōng-sim ha̍k-sı̍p. Tāi-ha̍k pı̍t-gia̍p kàu taⁿ chò-koè ê khang-khoè lóng kap goā-siau gia̍p-bū ū koan-hē.
 Tē-jı̄--ê chha 1 hoè, tha̍k siong-kho, pı̍t-gia̍p í-āu khı̀ Pang-kiô 1 keng gı̂n-hâng siōng-pan. Kin-nı̂ tı̄ Tâi-tiong ín tio̍h lēng-goā 1 keng gı̂n-hâng ê thâu-lō͘ chiah tńg-lâi tiong-pō͘, lı̄ chhù khah kı̄n. Chı̀n-chêng tı̄ Pang-kiô, tiāⁿ-tiāⁿ ài pang i bé hoé-chhia-phiò, ū-sı̂ bé bô khah ko-kip ê chhia-pan, chē kah ai-ai kiò-khó͘. 
 Sè-hàn--ê gó͘-choan pı̍t-gia̍p tı̄ Tâi-tiong 1 keng gı̂n-hâng siōng-pan, chò 1 nı̂ goā. Che tiong-kan koh khı̀ tha̍k ki-su̍t ha̍k-ı̄ⁿ iā-kan-pō͘. Goán khan-chhiú khoàⁿ i siōng-pan koh tha̍k-chheh siuⁿ thiám, kiò i kā thâu-lō͘ sı̂-tiāu. Chit-má teh chún-pı̄ khó ha̍k-sū āu su-chu-pan.
 Goán chhù ū 1 ê tèng siòng-phı̀ⁿ ê khân-páng, ū-sı̂ kā khoàⁿ-khoàⁿ--leh, siūⁿ-khí 3 ê cha-bó͘-kiáⁿ chū sè-hàn kàu taⁿ sêng-tióng ê koè-têng, ná-chhiūⁿ cha-hng ê tāi-chı̀. Chū sè-hàn goá tio̍h lóng kiò in “ti-á-kiáⁿ”, chit-má í-keng toā-hàn--a, 3, 4 nı̂ chêng oāⁿ kiò in “ti-phoe”. Ū 1 kái tńg-khı̀ khoàⁿ in a-kong ê sı̂, in tio̍h mn̄g a-kong siáⁿ-mih sı̄ “ti-phoe”, in a-kong chin sı̄m-tiōng kā in soeh-bêng. 3 ê tùi goá ia̍h hó-khı̀ ia̍h hó-chhiò. Ū sı̂-chūn mā ē the̍h chhut-lâi kóng-kóng chhiò-chhiò.
 Khoàⁿ hia ê siòng-phı̀ⁿ ē siūⁿ-khí chin chē chhù-bı̄ ê tāi-chı̀. Siōng chhù-bı̄ tio̍h sı̄ tē-jı̄--ê, sè-hàn ê sı̂ chia̍h-pn̄g ài lâng chhı̄ 2 tiám-cheng kú, kā pn̄g kâm--ē m̄ thun mā m̄ pō͘, kâm kah chhùi-khí lóng tn̄g liáu-liáu. M̄-kú i chin koai, toā-lâng chò khang-khoè su-iàu chhut-khı̀ 1, 2 tiám-cheng, kā i khèⁿ tı̄ leng-bú-chhia hō͘ i kò͘-chhù mā bē khàu. Beh khı̀ tha̍k sió-ha̍k ê sı̂, toā-lâng kā chhoā khı̀ kau hō͘ lāu-su, i kóng: “Ma-ma, lí ài tı̄ chhiū-á-kha tán goá o͘h!” Chit-má siūⁿ-tio̍h kám-kak chin chhù-bı̄. Sè-hān--ê sı̄ bān-ê, tiāⁿ-tio̍h sı̄ khah sēng, khah ē kô tang kô sai, goá lóng kiò i “a-niû-á”. Chū sè-hàn chin ài chheng-khı̀, 1 kang bô sé sin-khu tio̍h bē khùn--tit, toā-lâng jı̍t--sı̂ chò kah chiok thiám chiok ài-khùn, mā tio̍h-ài khí-lâi kā sé-sé--ē chiah beh khùn. Tān-sı̄ nā teh kā sé thâu-mo͘ ê sı̂ koh ai-ai-kiò kóng: “Lâng kin-á-jı̍t bô-ài sé, bı̂n-á-chài chiah beh sé--lah.” Tı̄ goán lı̄-khui kò͘-hiong ê sı̂, toā-hàn--ê iáu boē moá 2 hoè, tē-jı̄--ê tú-hó moá-goe̍h. Tú beh khai-sí ūi seng-oa̍h phah-piàⁿ, goá lāu-pē kóng toā-hàn--ê chiām-sı̂ lâu tı̄ chhù hō͘ in chhoā, beh lı̄-khui ê sı̂, goán khan-chhiú ba̍k-sái it-tı̍t lâu. Taⁿchit-má siūⁿ--khí-lâi phı̄ⁿ-á iáu ē sng-sng. 2 nı̂ āu chiah chhoā i lâi chò-hoé. Thâu 1 kò-goe̍h iáu chhá beh chhoē a-má, khı̀ iù-tı̀-hn̂g ū gín-á-phoāⁿ thang sńg chiah koàn-sı̀.
 Toā--ê choè-kı̄n ká-ná ū kap 1 ê í-chêng ê tông-sū lâi-óng, m̄-kú iáu teh tha̍k sek-sū, lâng goá mā iáu m̄-bat khoàⁿ--koè. M̄-chai seⁿ-chò ı̂ⁿ iah píⁿ, sı̄ m̄-sı̄ ū ki-hoē thang chò-hoé mā m̄-chai. Tē-jı̄ soah lóng bô tōng-chēng. Siōng sè--ê ū kap 1 ê boē chò-peng teh tha̍k sek-sū ê ha̍k-seng teh kiâⁿ, kúi nı̂ āu ē ū siáⁿ-mih piàn-hoà bô lâng chai. Beh chhēng chit-su se-chong chò tiūⁿ-lâng mā m̄-chai ài koh tán joā kú?
(Tâi-bûn Thong-sı̀n tē 104 kı̂, 2002 nı̂ 10 goe̍h)