Pêng-bîn ê Ki-tok-toān/Tē V Koàn/Tē-10 chiuⁿ

Tē-10 chiuⁿ: CHI̍T LÂNG TIO̍H THÒE PEH-SÌⁿ SÍ

Tiàm tī lia̍p-sat-lō͘ ê bōng-piⁿ hiah ê kiaⁿ kàu tiām-tiām ê kûn-chiòng, sòa pìⁿ-chòe gōng-sîn--khì ê khoán, lâi khiā tī hit ê bô khòaⁿ-kìⁿ ê sè-kài ê mn̂g-kháu. Hiah ê lâng sī chhin-chhiūⁿ tī bîn-bāng tiong, ū khòaⁿ-kìⁿ Iâ-so͘ ti̍t-ti̍t teh lī-khui in khì, koh in sûi chi̍t-ê chi̍t-ê iā tiām-tiām ti̍t-ti̍t tńg-khì in tau. Lán lâng ê khiuⁿ-kháu Sī bōe thang kóng-khí hit sî-chūn ê chêng-kéng.

“Chōe-chōe lâng sìn I. Chêng in ê sim ū giâu-gî, ū kî-kòai. In ê sim ū kiaⁿ-ùi chè-si. Iā kiaⁿ-liáu Iâ-so͘ Sī beh khí ê kek-bēng Sī bē sêng-kong. Chóng-sī chit-tia̍p chè-si, á-sī koaⁿ-hú, lóng bōe-thang chè-ap in. “Nā m̄-sī Siōng-tè kap i tī-teh, chiū bô lâng ōe kiâⁿ chiah ê sîn-jiah.”

Chóng-sī chit ê le̍k-sú-ka Iok-hān, ū koh ke-thiⁿ siá kóng, To̍k-to̍k kî-tiong ū hoán-tùi ê thong-pò-chiá ū khì chhē Hoat-lī-sài lâng, chiong Iâ-so͘ sī kiâⁿ ê sū it-it pò-kò hō͘ in chai. Lán ài Ēng chhiⁿ-kiaⁿ ê liām-thâu koh lâi siūⁿ-tio̍h tī hit ê pù-lâng ê kò͘-sū, I sī tiong-khok ê ōe. Hiah ê bô teh tui-kiû siān-liông ê sū ê, sui-sī ū khòaⁿ-kìⁿ sîn-jiah, mā-sī bōe-ōe hoán-hóe. “In chiū ū lâng tùi sí-lâng tiong koh-o̍ah, in iā m̄ siū khó͘-khn̂g.”

Siat-sú mn̄g kóng, ū sím-mi̍h sū-si̍t ōe hō͘ lán lâi kiàn-siàu lán it-poaⁿ ê jîn-lūi, iā sòa kà-sī lán chai-bat bô sìn-gióng ê sè-kài ê pháiⁿ, í-ki̍p Siōng-tè ê jím-nāi, lán beh kóng hit ê sū-si̍t, chiū-sī khòaⁿ chit ê sè-kài ū cháiⁿ-iūⁿ teh khoán-thāi Iâ-so͘. In-ūi tong-sî ê Iâ-lō͘-sat-léng ê peh-sìⁿ sī teh khoán-thāi Iâ-so͘ ê thài-tō͘, tú-tú sī chit-tia̍p sè-kài ê lâng sī teh khoán-thāi Iâ-so͘ ê khoán-sit. Iok-hān ū ēng kán-lio̍k koh ū hāu-le̍k ê pit lâi biô-siá hit-sî ê khoán-sit. Iok-hān ū kóng, I ū hián-bêng I pún-sin Sī beh chòe sè-kan ê Kng, chóng-sī in ê o͘-àm ê ba̍k-chiu sòa m̄-bat I; Sī beh chòe iûⁿ ê Bo̍k-chiá, chóng-sī in bô beh thiaⁿ I ê siaⁿ; Sī beh chòe lâng ê Oa̍h-miā, chóng-sī in bô beh chiū-kūn I lâi tit-tio̍h oa̍h-miā; Sī beh hián-bêng Siōng-tè ê Thiàⁿ, chóng-sī in it-hoat òan-hūn I; Sī beh chòe Chin-lí hō͘ lâng thang tit-tio̍h chū-iû, chóng-sī in ū kéng-soán pe̍h-chha̍t ê lō͘. Iā chit-tia̍p I ū khé-sī I pún-sin hō͘ in chai, I sī Koh-o̍ah kap Oa̍h-miā, chóng-sī in sòa hoán-tńg kiōng-bô͘ ài beh hāi-sí I.

Tī chi̍t tiám-cheng kú ê tiong-kan, hiah ê Hoat-lī-sài ê thâu-lâng, ū chiap-tio̍h koan-hē Lia̍p-sat-lō͘ ê siau-sit. Tī bē àm ê tāi-seng, choân Iâ-lō͘-sat-léng ê lâng tāi-ke chi̍t-siaⁿ chi̍t-chhùi to sī teh thôan-pò i chōe-chōe ê siau-sit. Chèng peh-sìⁿ ê sim ū lóng iô-choah khí--lâi. Hit ê sè-bīn sī ná gûi-hiám. Chit-tia̍p chí-ū khiàm-ēng chit khoán ê hong-siaⁿ, thang lâi siàn-tōng peh-sìⁿ lâi hû chit ê Ná-sat-le̍k ê Iâ-so͘ tit-tio̍h khái-sôan lâi chòe Ông, sòa lâi phah-phòa Lô-má lâng hit ê thang chhiⁿ-kiaⁿ ê koân-pèng.

Só͘-í hiah ê Hoat-lī-sài ê thâu-lâng siūⁿ-liáu, iàu-kín tio̍h liâm-piⁿ lâi tiàu-chi̍p Kong-hōe. Hit àm, in chiū chū-chi̍p Kong-hōe Tī chè-si-thâu Kai-a-hoat ê tau. Tī kúi-nā nî kú ê tiong-kan, tī iâ-lō͘-sat-léng bē bat chhin-chhiūⁿ chit pái chiah-ni̍h gûi-hiám, tùi án-ni, chèng gī-ôan ū lóng chhut-se̍k. Tī in tāi-ke ê sim-lāi lóng ū khn̂g siāng chi̍t khoán ê kiaⁿ-sim tī-teh, chiū-sī lóng teh kiaⁿ-liáu tng Pôaⁿ-kè-choeh choân Ιû-thài ê peh-sìⁿ lóng chū-chi̍p, tú-tú Tī chit hō gûi-hiám ê sî-kî, it-poaⁿ ê peh-sìⁿ beh hû Iâ-so͘ chòe in ê tiong-sim jîn-bu̍t lâi khí kek-bēng. Iā nā-sī án-ni, sū-sè ê kiat-kio̍k hit ê ū koân-le̍k ê Lô-má lâng ōe lâi pò-oan; iā lán ê kàu-hōe, í-ki̍p kàu-hōe sī ū ê pù-ū ê chîⁿ-hāng sī ōe tú-tio̍h phòa-hōai.

Chèng gī-ôan ê bīn-sek chi̍t ê chi̍t khoán, ū-ê sī iu-būn, iā ū-ê sī giâu-gî; koh ū-ê Sī bê-lōan, mā ū-ê Sī bīn lóng pe̍h, in-ūi sī iā kiaⁿ-hiâⁿ, iā siū-khì. “Lán teh chhòng sím-mi̍h? In-ūi chit lâng kiâⁿ chōe-chōe sîn-jiah. Iā peh-sìⁿ sī chin pháiⁿ koán-hat. Lán nā iông-ún I án-ni, chèng-lâng beh sìn I, siú choeh ê chèng-lâng lóng beh khí-lâi chok-lōan, hû I chòe ông, ia̍h Lô-má lâng beh lâi bia̍t-bô lán ê tōe-hng kap peh-sìⁿ.”

Ū-ê sī gī-lūn án-ni, iā koh ū-ê sī gī-lūn án-ni. Chóng-sī chit ê chi̍p-hōe ê sèng-chit, sī ūi-tio̍h beh lâi si̍t-hêng, m̄-Sī beh lâi gī-lūn. Chit-tia̍p mā m̄-sī piān-lūn ê sî lah. I ū kiâⁿ sîn-jiah á-Sī bô, che sī pia̍t būn-tôe, chit lâng bêng-bêng sī kok-ka ê gûi-hiám jîn-bu̍t.

Āu-lâi hit-ji̍t ê gī-tiúⁿ Chè-si-thâu, chiū peh--khí-lâi, i sī chhong-bêng, chhim-oán ê lâng, koh ū gâu ê bīn-sek tī-teh, sī ōe chòe chèng-lâng ê chí-tō-chiá, iā i lóng bô lún-neh, ū bêng-bêng lâi piáu-sī i ê ì-kiàn kóng,

“Lín m̄-chai pòaⁿ hāng. Chí-ū chi̍t lō͘ thang kiâⁿ. Lín kiám m̄-chai khah hó tio̍h chi̍t lâng thòe peh-sìⁿ sí, hō͘ thong kok bián bia̍t-bô! Chit lâng tek-khak tio̍h sí.”

“Chi̍t lâng tio̍h thòe peh-sìⁿ sí.” Chhiáⁿ lâi siūⁿ Iok-hān ū cháiⁿ-iūⁿ lí-kái chit kù ê ì-sù. Iok-hān ū kóng, Chè-si-thâu lâi kóng chit kù ōe, sī tī bû ì-sek ê tiong-kan ū pôaⁿ-kè i sī chai ê, lâi teh chhàm-gú Iâ-so͘ ū beh ūi-tio̍h chit ê peh-sìⁿ sí; koh m̄-sī kan-ta beh ūi-tio̍h chit ê peh-sìⁿ nā-tiāⁿ, iā Sī beh ūi-tio̍h hiah ê sì-sòaⁿ tī ta̍k kok ê Siōng-tè ê chèng kiáⁿ-jî.

Che chiū-sī in tī hit àm pì-bi̍t sī chham-siông ê chòe-āu ê koat-gī. Bô lūn sī tio̍h ēng àm-sat ê hoat-tō͘, á-sī chiàu hoat-lu̍t-siōng lâi chìn-hêng pān I, put-lūn siáⁿ-khoán, put-kò Iâ-so͘ sī tek-khak tio̍h sí, iā Sī bōe thang chhian(**chhiân)-ōan-tit. Nā-sī ài tô͘-bô͘ kàu-hōe kap kok-ka ê an-choân, put-tek-put sī tio̍h iau-kiû chit tiâu lō͘. “Chòe ko ê lu̍t-hoat sī chāi tī kok-bîn ê an-chēng.”

Sì-cha̍p nî āu, Iâ-lō͘-sat-léng ū siū pa̍t-kok ûi-khùn ê kiaⁿ-hiâⁿ, hit-sî in chiah tit-tio̍h kà-sī, chiū-sī tī chòe-kūn Tek-kok lâng sī ha̍k-Si̍p ê, koh iā sī choân sè-kài ta̍k kok sī khiàm-ēng tio̍h ha̍k-Si̍p ê, chiū-sī chai-iáⁿ lán bōe-ōe Ēng pháiⁿ sī-kiâⁿ lâi chín-kiù lán ê kàu-hōe, á-sī lán ê kok-ka; iā chai-iáⁿ bô hó ê tō-tek, sī koat-toàn bōe-ōe si-hêng hó ê chèng-tī. In-ūi Siōng-tè ū teh chiáng-koán lán ê jîn-seng. Só͘-í tī hit àm, tiàm tī hit ê pháiⁿ ê gī-sū-tn̂g sī chham-siông ê, ū ín-khí Siōng-tè ê siū-khì, lâi chiù-chó͘ in ê peh-sìⁿ; iā tùi in ê pháiⁿ sī-chòe, tī bû-ì-sek ê tiong-kan, ū chiâⁿ Siōng-tè ê chí-ì lâi hō͘ chi̍t lâng thòe peh-sìⁿ sí; hō͘ chit ê hó ê Bo̍k-chiá, ūi-tio̍h iûⁿ lâi pàng-sak I ê sìⁿ-miā.

Iā hit ê tōa ê sîn-lêng ê sè-kài, ū khn̂g kî-īⁿ ê liām-thâu teh chú(**chù)-ba̍k khòaⁿ lán sè-kan lâng, ū cháiⁿ-iūⁿ teh khoán-thāi in ê Chú, iū-koh tiàm tī thiⁿ-ni̍h ê Siōng-tè mā-sī kan-ta tiām-tiām.

Tùi chit-sî khí, Iâ-so͘ chiū í-keng hō͘ in tēng sí-chōe. Chóng-sī hiah ê ū koân-ui ê lâng beh hāi Iâ-so͘ sī chám-jiân tio̍h sòe-jī. In sī m̄-káⁿ hián-jiân lâi lia̍h I. I hō͘ Lia̍p-sat-lō͘ tùi sí koh-o̍ah liáu-āu, it-poaⁿ ê peh-sìⁿ ū siū tōa ê kám-tōng, iā tāi-ke chin jia̍t-sim teh him-bō͘ I, só͘-í Tī chit-khoán ê sî-chūn, beh kè-bô͘ lâi hāi-sí I, put-kò sī hoán-tńg it-hoat chhiok-chìn lâi chiâⁿ in sī teh kiaⁿ-hiâⁿ ê kek-bēng nā-tiāⁿ. In tú-tú tī-teh hùi-khì, bê-lōan ê sî, ū thiaⁿ-kìⁿ kóng, chèng-lâng lóng m̄-chai Iâ-so͘ sī khì tá-lo̍h, só͘-í in ū khah an-sim. M̄-chai àn-chóaⁿ, in sī koat-gī hit ê àm-chīⁿ ê gí-chōe ū lō͘-hiān. Lán tī-chia iā thang koh lâi siūⁿ hit ê bô tám-liōng ê lāu gī-ôan Nî-ko-tí-bú, i sī koat-toàn tùi Iâ-so͘ bô sit-lo̍h thiàⁿ-chêng, sī put-sî gâu siàu-liām-tio̍h chit ê siàu-liân ê Sian-ti. Só͘-í kiám-chhái sī i tī hōe-gī āu ū àm-chīⁿ chhe lâng khì chù-ì Iâ-so͘. Tùi án-ni, Iâ-so͘ ū thòe-ún khì kàu tī khòng-iá, chi̍t ê só͘-chāi kiò-chòe Í-hoat-liân, iā lóng bô lâng chai-iáⁿ. I chiū kap I ê ha̍k-seng Tī chòe-āu ê sò͘ chiu-kan lâi an-chēng, tiàm tī-hia lâi pī-pān I ê lîm-chiong. In tāi-ke Tī chit-tia̍p tio̍h ài bih chin ún-ba̍t, in-ūi hiah ê hiong-ok ê lâng ê chhiú sī teh chhē ài beh lia̍h I, iā í-keng ū chhut bēng-lēng kóng, “Nā ū lâng chai I tī tá-lo̍h, chiū tio̍h lâi pò, hō͘ in thang khì lia̍h I.”

Siat-sú lán chit-tia̍p ōe jīn-tit I tī Í-hoat-liân ê soaⁿ-kan sī an-hioh hit ê sió-sió ê iâⁿ-tōe, hit ê só͘-chāi ún-tàng ōe chiâⁿ-chòe Tī chit sè-kài tiong ê Sèng-tōe ê chi̍t ê. Hit sī chāi tōa-bīn sī tī Ιû-thài ê khòng-iá ê kūn-hū, iā tōa-bīn sī tī saⁿ-nî chêng I sī chhut-hoat lâi heng-khí I ê it-seng ê kè-e̍k hit ê bú-tâi ê kūn-hū, iā tōa-bīn chiū-sī I ū “hō͘ Sèng Sîn chhōa kàu khòng-iá, beh siū Mô͘-kúi chhì ê só͘-chāi. Chit-tia̍p I thang hôe-kò͘ tī kè-khì ê tiong-kan sī ū ê keng-giām. Iā sòa siūⁿ-tio̍h tī hit-sî Sat-tàn sī chhì I ê ōe. “Lí nā phak-lo̍h pài góa, lâi kiâⁿ chit ê iông-īⁿ khòai-lo̍k ê lō͘, chiū thiⁿ-ē bān-kok kap in ê êng-kng lóng beh hō͘ lí.” Siat-sú I nā kap it-poaⁿ ê lâng tâng ì-kiàn, iā bô siū-khì hiah ê chè-si-thâu ê pháiⁿ sī kiâⁿ, koh iā bô kan-sia̍p-tio̍h kàu-hōe ê cho͘-chit, I ún-tàng Sī bián tú-tio̍h chit ê Si̍p-jī-kè. Chóng-sī I bô án-ni. Só͘-í I tio̍h tú-tio̍h in ê hāi-sí. I sī put-sî ū tāi-seng khòaⁿ-kìⁿ I ê Si̍p-jī-kè kàu bêng-bêng, iā hoaⁿ-hí lâi kéng-soán chit-tiâu lō͘. Só͘-í I ū kóng, “Bô lâng tùi góa chhú i, sī góa ka-kī pàng-sak i.” Chiah ê chiū-sī I chòe-āu ê (**thiām)-chēng ê ji̍t, lâi teh pī-pān Kok-kok-thaⁿ ê lō͘-chām. Chit-tia̍p Pôaⁿ-kè-choeh sī í-keng kàu, iā Siōng-tè ê Iûⁿ-ko sī eng-kai tio̍h siū thâi, só͘-í Iâ-so͘ ū n̂g Iâ-lō͘-sat-léng lâi kiâⁿ beh khì siū lâng hāi-sí.

Chit-tia̍p chhiáⁿ lán lâi khòaⁿ hit ê chêng-kéng. Chit ê sûn-lé-chiá Ki-tok tiàm tī Í-hoat-liân ê léng-chēng ê soaⁿ-kan, ū “koat-ì” n̂g Iâ-lō͘-sat-léng, ti̍t-ti̍t teh chìn-chêng, iā choân-jiân tī bô phah-sǹg ê tiong-kan, tùi ta̍k ê tōe-hng lâi ê choân Ιû-thài ê peh-sìⁿ ū chū-chi̍p lâi gêng-chih I. Tī thong thiⁿ-kha-Ē ū “Tōa ê Í-sek-lia̍t,” piàn-piàn khiā-khí, iā in ê siàu-gia̍h sī chhiau-kè Pa-le̍k-su-thèng pún-kok ê siàu-gia̍h, in sī put-sî teh siàu-liām Iâ-lō͘-sat-léng, chhin-chhiūⁿ liû-tô͘ teh siàu-liām in ê kò͘-hiong chi̍t-poaⁿ; iā in tī ta̍k nî ū chū-chi̍p káng kúi-nā bān ê lâng lâi hù in ê Pôaⁿ-kè-choeh. Chhiáⁿ lán lâi chù-ì khòaⁿ tùi ta̍k hong-bīn sī tò-tńg lâi ê kûn-chiòng. Chiū-sī ū-ê só͘ tiàm-tī Pa-pí-lûn ê liû-tô͘ ê kiáⁿ-sun, iā ū-ê sī tùi tī chin hn̄g ê A-le̍k-san-tāi ê Ιû-thài ê si̍t-bîn-tōe, koh ū-ê sī tùi Lô-má, Hi-lī-nî, Sió A-se-a, iū-koh ū-ê sī tùi TĒ-tiong-hái ê iân-hái-hōaⁿ ê ta̍k ê káng-kháu; mā ū-ê sī tùi hiah ê ū bûn-bêng ê sè-kài ê chōe-chōe ê káng-kháu, í-ki̍p chhī-tiûⁿ. “Ū Phàⁿ-thê-a lâng, Bí-thài lâng, Í-lân lâng, kap tiàm tī Bí-sī-pho-tāi-bí, Ιû-thài kap Ka-phàⁿ-to-ka, Pún-to͘ kap A-se-a, Hut-lū-ka kap Pông-hui-lī-a, Ai-ki̍p kūn-óa Kó͘-lī-nāi ê Lū--pí-a , í-ki̍p Lô-má lâi ê chhut-gōa lâng, ū-ê sī Ιû-thài lâng, ū-ê sī ji̍p Ιû-thài kàu ê lâng, Kek-lí-tí lâng, A-lat-pek lâng.” In chèng tāi-ke tī bû-ì-sek ê tiong-kan, ū chū-chi̍p óa-lâi tī jîn-lūi le̍k-sú tiong chit-ê tiong-sim hì-ke̍k ê bú-tâi; iā chèng tāi-ke tī-hia lâi kap chit ê sûn-lé-chiá Ki-tok saⁿ-kap siōng-hōe.