1 Ko͘-lú A-hoa Ê Sin-sè
“A-hoa, A-hoa lí iáu teh khùn tio̍h-m? Lí chin-káⁿ! Lí iáu m̄-chai thang khí-lâi!”
A-hoa tı̄ bāng-tiong ū thiaⁿ-kı̀ⁿ thâu-ke-niû hiông-ok ê siaⁿ-im teh kiò i, chiū kín-kín tùi i teh khùn hit-ê lâ-sâm piah-piⁿ ê ūi tiô khí-lâi.
“Thâu-ke-niû ah, goá khí-lâi lah!” A-hoa chhin-chhiūⁿ chin kiaⁿ-sim ê khoán lâi cháu kàu chàu-kha khı̀. Khiok iáu sı̄ chin chá, thiⁿ iáu-boē kng, koh sı̄ hân-léng ê jı̄-ge̍h chá-khí.
A-hoa poàⁿ-khùn poàⁿ-chhéⁿ ê khoán-sit lâi beh khai-sí i múi-jı̍t ê kong-chok. I soè-soè ê sin-khu in-ūi koâⁿ khu-khu-chhoah, i kín-kín khí-hoé tı̄ lô͘-nih, jiân-āu chiū the̍h chúi-tháng beh chhut-khı̀ chhiūⁿ-chúi.
Chóng-sı̄ hân-léng ê pak-hong chhin-chhiūⁿ beh chhı̀-jı̍p tı̄ hit-ê phoà-noā ê saⁿ pau-teh ê sin-khu. I chiū sı̄m chı̍t-ē, lâi beh thiaⁿ hit-ê thang kiaⁿ ê thâu-ke-niû ū kè-sio̍k tı̄ i ê chhn̂g-lāi teh khùn á-bô??? I ū thiaⁿ-tio̍h teh hôⁿ ê siaⁿ, chiū siūⁿ beh lâi ēng hit-ê siū-kı̀m ê chúi. A-hoa sió-sim lâi beh thau-iúⁿ chúi-kng-lāi ê chúi, chóng-sı̄ i soè-soè ê sin-châi boē-thang khoàⁿ tio̍h hit-ê toā koh koân ê chúi-kng-lāi, soah tı̄ sió-sim ê tiong-kan khı̀ khap-tio̍h chúi-kng lâi hoat-chhut siaⁿ.
“Chit-ê sí-kúi koh teh thau-ēng lāi-bı̄n ê chúi lah!” Thâu-ke-niû chho͘-toā ê siaⁿ hut-jiân kı̄n-oá lâi kàu A-hoa ê bı̄n-chêng, “Pháiⁿ-mı̍h, lí lóng bô thiaⁿ-chhùi!”, lâi án-ni jióng, soah chhut-chhiú siàn A-hoa ê bı̄n.
“Thâu-ke-niû ah, goá beh khı̀ goā-bı̄n chhiūⁿ lah!” A-hoa ná so i ê chhùi-phoé lâi khui-mn̂g chhut-khı̀ goā-bı̄n tiâⁿ, koh khui āu-bı̄n mn̂g chhut-khı̀ hāng-lō͘. Tı̄ hāng-boé ū chı̍t-ê toā kó͘-chíⁿ, in-ūi chin chá koh chin koâⁿ lóng iáu bô lâng chhut-lâi teh ēng chúi. A-hoa tio̍h tı̄ hit-ê chhim-chhim ê toā-chíⁿ lâi chhiūⁿ-chhut tām-po̍h ê chúi khí-lâi. Hit-ê sı̄ put-chí khùn-lân ê kang-chok, tı̄ i soè-soè ê nı̂-kí sı̄ chám-jiân oh tam-tng ê sū. I in-ūi koâⁿ chiū khai-sí teh gı̂m-si, liân hit-ê siaⁿ-im iā khu-khu-chhoah ê khoán.
A-hoa ta̍uh-ta̍uh chhiūⁿ, kàu moá tháng chiū koh thoa hit-ê pí i khah tāng ê chúi lâi jı̍p āu bı̄n mn̂g. I ê chhùi iáu teh gı̂m-si, i chhin-chhiūⁿ lóng bô teh siūⁿ i ê khùn-lân. Tı̄ i soè-soè ê sin-khu ū moá-moá ê jím-siū-la̍t thang tùi-hù sè-kan lóng-chóng ê khùn-lân kap put-hēng ê khoán.
A-hoa koāⁿ-chúi jı̍p lâi ê sı̂ i ê kha-chhiú lóng bâ kàu m̄-chai sı̄ i ê bah. I chiū oá-kı̄n tı̄ lô͘-nih lâi hang i ê chhiú, hō͘ i ê sin-khu ū tām-po̍h ê sio-lō, jiân-āu chiū soé-bí lâi chú chá-tǹg. I tı̄ chhùi-lāi iáu chin soè-siaⁿ teh gı̂m-si, in-ūi thâu-ke-niû m̄-ài i gı̂m-si.
Thiⁿ í-keng kng lah, chhù-piⁿ ê lâng lóng khai-sí teh chún-pı̄ chá-tǹg. Keh-piah ê eⁿ-á A-gı̄ teh háu, lāu-bú teh kā i io. Ū boē-mı̍h ê lâng ê siaⁿ, teh koè-lō͘ ê lâng kóng oē ê siaⁿ lóng ū thiaⁿ-kı̀ⁿ.
Chóng-sı̄ A-hoa iáu kám-kak chin koâⁿ, iā kám-kak khùn bô kàu-gia̍h ê khoán, só͘-í chiū khut-sin tı̄ lô͘-piⁿ beh bih-koâⁿ. I ê bı̄n ū ià-siān, soe-jio̍k ê khoán-sit hō͘ lâng khoàⁿ sûi-sı̂ bêng-pek. Iáu-kú hit-tùi toā-lúi ê ba̍k-chiu ū hián-chhut i thian-sèng put-khut ê oa̍t-phoat bêng-lóng tı̄-teh. Niau-á Lı̄-lı̄ khoàⁿ-kı̀ⁿ A-hoa thêng-chhiú chiū kín kín cháu-oá lâi hō͘ A-hoa phō. A-hoa khoàⁿ-tio̍h niau-á chin hoaⁿ-hí i, chiū chhim-chhim lám-oá tı̄ i ê heng-chêng, khiok án-ni liām.
“Bô lâng ài ê sí niau-á, lí cháu lâi chia beh chò sím-mı̍h!”
A-hoa sı̄ sím-mı̍h khoán lâng? I sı̄ chı̍t-ê bô-pē bô-bú, kok-lāi ê cha-bó͘ gín-ná. I ê pē-bú tı̄ Tāi-tang-a chiàn-cheng ê sı̂ lâi hi-seng sí-khı̀, lāu-pē sı̄ tng-peng tı̄ chiàn-tiûⁿ, lāu-bú sı̄ tı̄ tô-cháu ê lân-bı̂n ê tiong-kan lâi koè-sin. Ko͘-jı̂ A-hoa chiū tı̄ A-chek ê chhiú lāi koè i iù-eⁿ ê seng-oa̍h. Kàu tı̄ A-hoa sı̀-hoè ê sı̂, chiàn-cheng í-keng kiat-sok, tı̄ Siōng-hái ū chı̍t-tùi siàu-liân ê hu-hū ài beh pun gín-ná, A-chek thiaⁿ-tio̍h chiū chiong A-hoa phō kàu Siōng-hái lâi pun hō͘ in.
Chit-tùi hu-hū kiat-hun sò͘-nı̂ lóng bô gín-ná, só͘-í chiàu sè-sio̍k ê lē ài pun chı̍t ê gín-ná lâi chò chhoā-thâu.
A-hoa tı̄ Siōng-hái bô-kú chiū koh tú-tio̍h Tiong-kiōng ê chhim-hoān Tāi-lio̍k. Chiàn-hoé it-hoat, toā pō͘-hūn soán-te̍k chū-iû ê peh-sèⁿ lio̍k-sio̍k tà-chûn tô-cháu kàu pêng-an ê hái-tó Tâi-oân lâi. A-hoa kap i ê iúⁿ pē-bú iā put-chhut kı̂-ta, hūn-jı̍p tı̄ lân-bı̂n ê tiong-kan cháu-kàu Tâi-oân lâi.
Chit-ê ı̄ⁿ-hiong ê sió ka-têng āu-lâi chiū an-ku tı̄ Tâi-pak. Iúⁿ-pē kè-sio̍k ho̍k-bū tı̄ gûn-hâng ê kang-chok, ta̍k chá-khí chhut-khı̂n, ē-po͘ sı̂ chiū tńg-lâi. Iúⁿ-bú chin hoaⁿ-hí Tâi-oân, chiū siông-siông chhoā A-hoa chhut-goā thit-thô.
A-hoa tı̄ chit-ê ka-têng khiok-sı̄ chin hēng-hok. Iúⁿ pē-bú chin ū koan-sim A-hoa, khoàⁿ-kò͘ i ê chhēng-chhah, i ê seng-oa̍h, tú-tú chhin-chhiūⁿ in teh khoàⁿ-kò͘ in pâng-keng, in ê í-toh, in só͘ sio̍k it-chhè ê mı̍h-kiāⁿ chı̍t-iūⁿ. A-hoa ê thâu kàu boé lóng it-it tit-tio̍h in ê ı̀-sù lâi siu-chéng koán-lí. Thâu-mn̂g ê thé-hêng, saⁿ ê iūⁿ-sek, oê ê khoán-sit, lóng boē sái-tit chhı̀n-chhái.
A-hoa tı̄ chit-ê ka-têng tú-tú sı̄ chı̍t-ê oa̍h ê ang-á chı̍t-iūⁿ, lāu-bú nā kiò i án-choáⁿ i chiū án-choáⁿ. I ê iúⁿ-bú ta̍k-jı̍t tio̍h chhoā A-hoa chhut-goā khı̀ hóng-būn chhin-lâng pêng-iú.
“A-hoa lí khı̀ chhēng hit-niá âng-sek ê goā-saⁿ, oāⁿ hit-siang bô-toà ê o͘-oê, ma-ma beh chhoā lí chhut-khı̀.” Chá-khí sı̂ kàu chit-ê sı̂-kan, iúⁿ-bú chiū án-ni hoan-hù A-hoa.
A-hoa chin hoaⁿ-hí, i sı̄ chı̍t-ê oa̍h-phoat hòⁿ-kı̂ ê gín-ná, só͘-í kín-kín chiū khı̀ oāⁿ-saⁿ chún-pı̄ chhut-mn̂g. Tùi ū chit-ê sı̍p-koàn, A-hoa nā kàu hit-ê sı̂-kan chiū tı̄ sim-lāi teh tán-hāu ma-ma beh tùi i kóng hia ê oē. Kàu-boé hit-ê sı̂ nā kàu, A-hoa chiū m̄-bián ma-mā tùi i kóng, i ka-kı̄ seng khı̀ oāⁿ lāu-bú phah-sǹg ài i chhēng ê saⁿ kap oê. A-hoa ê chún-chat lóng ū tio̍h, kàu lāu-bú kā i kóng ê sı̂ i lóng chún-pı̄ hó-sè lah.
Kong-ho̍k cha̍p-goā nı̂ liáu-āu ê Tâi-pak, chha-put-to ū kok-chè to͘-chhı̄ ê hoân-hoâ. Bí-kok ê bûn-bêng lóng tı̍t-chiap oē-thang thoân-jı̍p tı̄ chit-ê to͘-chhı̄. Ū goā-séng lâi ê lân-bı̂n óng-moá tı̄ múi chı̍t-ê ke-lō͘ hāng-kak. Kun-jı̂n, goā kok lâng, siong-jı̂n kok-chióng ê jı̂n-bu̍t, kok-chióng ê hêng-sek tı̄ hia ê ài-hō͘ hu-êng ê lâng ê sim chò-chiâⁿ chin-toā ê chok-chong. A-hoa ê ba̍k-chiu só͘ chù-ı̀ ê sı̄ hia ê tiàm-thâu hoâ-bí ê hoe-iūⁿ kap pâi-lia̍t tı̄ thang-lāi ê ang-á, hi-kı̂ ê thit-thô mı̍h.
Hia ê put-sı̂ teh piàn-tōng hoân-cha̍p ê ke-lō͘ hián-chhut chı̍t-pak khoàⁿ boē-siān ê oa̍h-kéng. A-hoa toè iúⁿ-bú tı̄ tiàm-thâu, tı̄ jı̂n-ke, tı̄ ke-lō͘, tı̄ chhia-téng, tı̄ chhı̄-tiûⁿ lâi him-siúⁿ siā-hoē siōng ta̍k-khoán ê chêng-hêng kong-kéng.
Tû-khı̀ chiah-ê sū í-goā A-hoa ê seng-oa̍h lóng-sı̄ tı̄ lâu-téng ê pâng-keng, i tı̄ hia ka-kı̄ thit-thô.
“Chit-ê sı̄ goá ê eⁿ-á.” A-hoa ēng pò͘ chò chı̍t-sian eⁿ-á lâi kap i kóng oē. “Ma-ma beh chhoā lí chhut-khı̀ thit-thô, beh chē-chhia khı̀ ke-á, lí tio̍h kín-kín loah lí ê thâu-mn̂g; lí ê thâu-mn̂g chin-súi, iā tio̍h oāⁿ hit-niá ma-ma chò hō͘ lí ê âng-saⁿ. Lí chhēng hit-niá chin-chiàⁿ súi, oê tio̍h chhēng hit-siang bô-toà ê, nā bô, lí ê kha oē thiàⁿ.” A-hoa chiong iúⁿ-bú siông tùi i kóng ê oē lâi tùi eⁿ-á kóng.
“Chit-tia̍p sı̄ chhı̄-chèng-hú chêng, ū lâng-kheh beh lo̍h-chhia á-bô? Chhiáⁿ lín m̄-thang kheh, tio̍h tán-hāu, tio̍h pâi-lia̍t lo̍h-chhia!” A-hoa o̍h chhia-chiáng ê oē ê khoán-sit.
“Lâi-chē! Lí a-chai ài khiàm-ēng sím-mı̍h? Gû-ni á-sı̄ koe-nn̄g? Goán ê koe-nn̄g sı̄ sin-sián ê......”, che-sı̄ cha̍p-hoè tiàm ê oē. A-hoa chiong só͘ thiaⁿ só͘ khoàⁿ ê, tı̄ ko͘-to̍k ê sı̂ chiū lâi piáu-ián.
A-hoa tı̄ chit-ê ka-têng thang-kóng sı̄ chin hēng-hok, “A-hoa lo̍h-lâi chia̍h-pn̄g!” Nā kàu pn̄g-tǹg, lāu-bú chiū lâi kàu lâu-thui-kha kiò i chia̍h-pn̄g, ū-sı̂ lāu-pē iā lâi kàu lâu-téng kiò i chia̍h pn̄g, soah kap i kóng oē. “A-hoa pa-pa chhoā lí lo̍h-lâi!” A-hoa chiū khan pa-pa ê chhiú, nn̄g-lâng chiū saⁿ-kap chò-sńg lâi lo̍h-thui.
“A-hoa lí ngeh nn̄g-tè bah, pa-pa ma-ma iā lóng ngeh nn̄g-tè.” Ta̍k-lâng chē toh ê sı̂, ma-ma chiū the̍h bah ê phiat lâi hō͘ ta̍k-lâng lóng ngeh nn̄g-tè.
“A-hoa lí ài-chia̍h bah ê khoán, pa-pa chit tè koh hō͘ lí.” Iúⁿ-pē chiū tùi i ê hūn-gia̍h the̍h chı̍t-tè hō͘ A-hoa. Ko͘-jı̂ A-hoa tı̄ chit-ê ka-têng ê seng-oa̍h sı̍t-chāi chin chhù-bı̄. Lāu-bú ta̍k-jı̍t chhoā i chhut-mn̂g, lāu-pē nā tńg-lâi, ū-sı̂ ia̍h boé tām-po̍h mı̍h-kiāⁿ hō͘ A-hoa. Bô loā-kú iúⁿ-bú ū hoat-kak i ê seng-lí piàn-iūⁿ, chiū sûi-sı̂ bêng-pe̍k ū hoâi-ı̄n. In ê sim chin-toā hoaⁿ-hí, kín-kín thong-ti hō͘ chhin-lâng chai-iáⁿ. Tùi chit-sı̂ khí chit-ê ka-têng tı̂m-tiōng ê khong-khı̀ ū toā piàn-oāⁿ. Kı̂-thāi hoaⁿ-hí ê khoài-lo̍k hō͘ chit-ê ka-têng piàn chin ū oa̍h-khı̀. Lāu-bú chiū kiám-chió chhut-goā, siông-siông teh hioh-khùn.
Chóng-sı̄ A-hoa hoat-hiān i ê hoaⁿ-hí chiām-chiām bô-khı̀. Hia ê kui-chek-tek ê seng-oa̍h soah chı̍h-chām, boē àn-sǹg-tit. I ê sı̂-kan chiām-chiām kám-kak léng-tām bô chhù-bı̄. Khiok A-hoa iáu chiàu sı̂-kan chiū oāⁿ-saⁿ teh tán-hāu lāu-bú.
Kàu tı̄ chit-ê sı̂ lāu-bú chiū lóng bô chhoā A-hoa chhut-mn̂g lah. Sit-bāng ê A-hoa chiū lóng tı̄ i ê pâng-keng lâi ka-kı̄ thit-thô. Tı̄ A-hoa ê pâng-keng ū chı̍t-ê thang, oē-thang khoàⁿ-tio̍h tùi-bı̄n ê chı̍t-keng pâng-keng ê kong-kéng. Hit-ê sı̄ keh-piah ê soè-kiáⁿ A-lông ê a-má ê pâng-keng. Tùi chit-tia̍p A-hoa só͘ ū ê it-chhè chiū-sı̄ kàu tı̄ chit-ê thnag-á-piⁿ lâi khoàⁿ A-lông ê sū.
“A-má, goá tńg-lâi lah!” A-lông nā tùi ha̍k-hāu tńg-lâi chiū kàu A-má ê pâng-keng, in-ūi i kap A-má chò-hoé khùn.
“A-lông, lí tńg-lâi lah, tio̍h-m̄!” Chı̍t-ê chû-pi ê lāu hū-jı̂n-lâng hoaⁿ-thâu hí-bı̄n chhut-lâi phō A-lông.
“Lí kin-á-jı̍t ū kap lâng oan-ke bô!” A-má chiū pang-chān A-lông thǹg-saⁿ, khǹg i ê ha̍k ēng-phín lâi án-ni mn̄g i.
“Goá bô kā lâng phah, chóng-sı̄ A-seng tāi-seng kā goá phah, goá chiah kā i phah.” A-lông chiū àu-bı̄n àu-bı̄n lâi kóng. Khiok A-má sûi-sı̂ piàn giâm siok ê bı̄n, thoa-oá A-lông lâi i ê bı̄n-chêng.
“A-lông, siat-sú ū lâng kā lí phah, lí iā m̄-thang phah-lâng, lán nā phah-lâng thiⁿ-téng ê Chú Iâ-so͘ kap thiⁿ-sài lóng ū khoàⁿ-kı̀ⁿ, in khoàⁿ lí chhut-chhiú phah lâng ê sı̂ beh chin tio̍h-kiaⁿ, chin iu-siong. Lán hō͘ Chú Iâ-so͘ kap thiⁿ-sài bô hoaⁿ-hí kiám-hó! Āu-pái tio̍h chù-ı̀, taⁿ chhiáⁿ lí kā goá kóng goá m̄ phah-lâng!” A-lông it-hoat àu-bı̄n khiàu-chhùi lâi kóng.
“Goá m̄-phah lâng!” A-má chin hoaⁿ-hí ê bı̄n kóng, “Án-ni chiah ū koai, Iâ-so͘ kap thiⁿ-sài lóng chin hoaⁿ-hí A-lông; iā beh chiok-hok A-lông. Taⁿ chia ū thn̂g-á hō͘ lí chia̍h.”
“Lán m̄-thang phah-lâng, lán nā phah-lâng thiⁿ-téng ê Iâ-so͘ kap thiⁿ-sài lóng ū khoàⁿ-kı̀ⁿ, in beh chin kan-khó͘ sim.” A-hoa sûi-sı̂ chiong chiah-ê oē lâi kà-sı̄ i ê ang-á.
Ū chı̍t-jı̍t A-hoa koh khoàⁿ-kı̀ⁿ A-lông tńg-lâi ê sı̂, i ê a-má chiū koh mn̄g i ū koai á-bô.
“A-má, goá tı̄ ha̍k-hāu khioh-tio̍h chı̍t-kak, sı̄ A-ngá ka-la̍uh ê, i bô hoàⁿ-kı̀ⁿ só͘-í goá kā khioh-lâi.” A-má thiaⁿ-tio̍h chit-ê sū chin tio̍h-kiaⁿ, tı̀-kàu i bô oē thang kóng sím-mı̍h. A-má chin kan-khó͘-sim, só͘-í bô chek-pı̄ i, kàu hit chı̍t-àm beh khùn ê sı̂, A-má chiah kiò A-lông lâi kàu thang-á piⁿ. “A-lông lí ū khoàⁿ-kı̀ⁿ hia ê thiⁿ-téng ê chhiⁿ bô?” A-lông ê sim chiū bô pêng-an, sı̄ bêng-pe̍k a-má in-ūi i khioh chı̂ⁿ ê sū teh bô hoaⁿ-hí.
“A-má goá ū khoàⁿ-kı̀ⁿ moá-thiⁿ ê chhiⁿ!” “A-lông, hia ê chhiⁿ lóng teh khoàⁿ lí, hia ê sı̄ thiⁿ-sài ê ba̍k-chiu, teh khoàⁿ lí. Lí khioh ê chı̂ⁿ the̍h chhut-lâi!” A-lông tùi i ê tē-á jı̂m chı̍t-kak gûn khí-lâi hō͘ a-má. “A-lông, chit-ê chı̂ⁿ tio̍h koh the̍h khı̀ hêng A-ngá, A-ngá bô khoàⁿ-kı̀ⁿ, chóng-sı̄ thiⁿ-téng ê thiⁿ-sài lóng ū khoàⁿ-kı̀ⁿ.”
A-lông chù-sı̂n lâi khoàⁿ hia Ê chhiⁿ-sı̂n, lóng chhin-chhiūⁿ teh gı̂n i, hō͘ i siⁿ-chhut kiaⁿ-hiâⁿ. “A-lông, lí āu-pái m̄-thang chò hit-hō àm-sàm ê sū, nā án-ni Iâ-so͘ m̄-tı̍h lí, a-má iā m̄-tı̍h lí.” A-lông khoàⁿ-kı̀ⁿ a-má toā siū-khı̀ ê bı̄n soah háu chhut-lâi. A-má chiū kiò A-lông kūi-teh, lâi chhoā i kı̂-tó“Chú ah, kiû Lí hō͘ A-lông bô tham-sim, bô chò àm-sàm ê sū, hō͘ i ū kng-bêng ê sim.”
“Chú ah, kiû Lí hō͘ goá ê eⁿ-á bô tham-sim, bô chò àm-sàm ê sū, hō͘ i ū kng-bêng ê sim.” A-hoa keh chá-khí chiū kūi tı̄ i ê pâng-keng lâi kap i ê eⁿ-á chò kı̂-tó ê thit-thô. A-hoa kàu àm-mı̂ chiū ēng kı̂-koài ê ba̍k-chiu lâi khoàⁿ hia ê thiⁿ-chhiⁿ. “Tı̄ hia ū Iâ-so͘ kap thiⁿ-sài ê ba̍k-chiu lóng ū khoàⁿ-kı̀ⁿ.”
A-hoa ê seng-oa̍h koh chı̀n-jı̍p tı̄ chı̍t-ê sin ê kai-toāⁿ lah, i taⁿ bô koh chhēng-saⁿ lâi tán-hāu iúⁿ bú beh chhoā i chhut-khı̀ lah. I chí-ū tı̄ thang-á-piⁿ lâi tán-hāu A-lông tńg-lâi, thang thiaⁿ i ê siaⁿ, kap i saⁿ-kap ū hūn lóng-chóng ê hoaⁿ-hí kap iu-siong. Só͘-í A-lông só͘ oē-hiáu gı̂m ê si, A-hoa iā oē-hiáu gı̂m.
Keng-koè kúi ge̍h-jı̍t āu, tı̄ chit-ê ka-têng ū ke-thiⁿ chı̍t-ê ta-po͘ eⁿ-á. Iúⁿ-bú ê hoaⁿ-hí boē-thang hêng-iông, in ê sim-lāi chiong-jı̍t lóng chhiong-moá eⁿ-á ê sū, chhin-chhiūⁿ tú-tú chiah hoat-hiān tio̍h seng-oa̍h ê ı̀-gı̄, tú-tú chiah kı̀ⁿ-tio̍h jı̍t-kng chı̍t-iūⁿ, moá-moá ê hēng-hok khoài-lo̍k. In bô-mê bô-jı̍t lâi chiàu-kò͘ chı̍t-ê chiáng-tiong ê pó-poè.
“Chin hok-siòng ê bı̄n, ba̍k-chiu chin ū châi-khı̀! Chit-ê eⁿ-á toā-hàn khí-lâi oē chò gâu lâng, lán tio̍h lâi boé chı̍t-niá siōng-téng ê saⁿ hō͘ i chhēng, chit-hō pêng-siông ê saⁿ khah bô ha̍h i, iā tio̍h chı̍t-niá chin kùi-khı̀ ê thán-ná, nā khah toā-hàn chiū thang am thán-ná chhut-khı̀ thit-thô. Koh bô kú chiū oē kiâⁿ, iā oē kóng oē, oē kiò pa-pa ma-ma, lán chiū chhoā i kàu iù-tı̄-hn̂g, i só͘ chhēng ê sı̄ tē-it súi ê saⁿ. Ah, hit-ê hoaⁿ-hí, hit-ê hēng-hok!”
Iúⁿ pē-bú siông-siông siūⁿ kàu chiah-ê sū lâi sim-moá ı̀-chiok. Tùi chá kàu àm lóng sı̄ teh kóng eⁿ-á ê sū, tı̄ chit-ê ka-têng ê chêng-tô͘ ū chin toā ê hoaⁿ-hí kap ǹg-bāng.
Chóng-sı̄ A-hoa ná kám-kak tio̍h ko͘-to̍k, iu-ut, te̍k-piat nā A-lông khı̀ tha̍k-chheh, i chiū kap i ê ang-á thit-thô kóng-oē, ū-sı̂ tio̍h chò choá ê saⁿ, choá ê oê hō͘ i chhēng.
“Lí sı̄ goá ê eⁿ-á, goá ê pó-poè, goá beh chò chı̍t-niá chin súi ê saⁿ hō͘ lí chhēng, sı̄ pe̍h-sek ê saⁿ, nā bô, chiah-nı̍h koâⁿ goá ê eⁿ-á oē koâⁿ-tio̍h, o͘h, goá ê eⁿ-á nā koâⁿ-tio̍h, goá beh án-choáⁿ,goá chiū siong-sim, goá beh kóng, goá ê sı̀ⁿ-miā, goá ê khoài-lo̍k!” A-hoa chiong iúⁿ-bú ê oē lâi têng-su̍t tı̄ i ê ang-á. Kàu A-lông beh tńg-lâi ê sı̂-khek, A-hoa chiū pàng-sak i ê ang-á lâi tı̄ thang-á piⁿ tán-hāu i, ài beh thiaⁿ in ê oē.
“A-má, goán kin-á-jı̍t ū thiaⁿ-tio̍h Lia̍p-sat-lō͘ ê kò͘-sū. Lia̍p-sat-lō͘ sı̄ chı̍t-ê khó-lı̂n ê khit-chia̍h. I lóng bô pa-pa ma-ma, i iā bô chhù, i tó tı̄ hó-gia̍h lâng ê mn̂g-kháu, lâi khioh in ê sut-á teh chia̍h. I iā bô lâng beh koan-sim i, chí-ū káu-á lâi chı̄ⁿ i siⁿ-thiàⁿ ê ūi. I choân-sin lóng siⁿ-thiàⁿ, chin siū-khó͘. Chóng-sı̄ i ū sı̀n Siōng-tè, siông-siông gia̍h-ba̍k gióng-bōng thiⁿ-téng, só͘-í kàu-boé i sí ê sı̂ ū chin toā-kûn ê thiⁿ-sài tùi thiⁿ kàng-lo̍h lâi ngiâ-chih i chiūⁿ thiⁿ-téng khı̀, kàu tı̄ lāu-pē A-pek-lia̍p-hán ê heng-chêng. Tı̄ hia Lia̍p-sat-lō͘ chin hoaⁿ-hí, chin khoài-lo̍k, lóng bô koh thàng-thiàⁿ siū-khó͘ lah.”
A-lông chiong i thiaⁿ-tio̍h ê kò͘-sū lâi kóng hō͘ A-mā thiaⁿ. Hit chı̍t-mê A-hoa kiâⁿ-kàu thang-á-piⁿ ê sı̂, i chiū koh siūⁿ-tio̍h Lia̍p-sat-lō͘ ê sū lâi gia̍h-ba̍k khoàⁿ-thiⁿ án-ni kóng. “Lia̍p-sat-lō͘ tı̄ hia bô koh siū-khó͘ lah!”
Ū chı̍t àm-tǹg iúⁿ pē-bú nn̄g-lâng teh chia̍h-pn̄g ê sı̂ iúⁿ-pē hut-jiân siūⁿ-tio̍h A-hoa.
“Lán soah lóng boē kı̀-tit kiò A-hoa chia̍h-pn̄g!” Iúⁿ-pē chiū khí-lâi kiò A-hoa.
“A-hoa, lí tio̍h ka-kı̄ lo̍h lâi chia̍h-pn̄g, m̄-thang hō͘ lâng kiò, goán lóng chin bô-êng.” Iúⁿ-bú khoàⁿ-tio̍h A-hoa chē-ūi hó-sè ê sı̂ chiū án-ni kóng.
“Goán sı̍t-chāi chin bô-êng!” Keh kúi-jı̍t iúⁿ-pē koh hoat-kak A-hoa bô lo̍h-lâi chia̍h-pn̄g, i chiū beh khı̀ kiò i, khiok iúⁿ-bú chiū kóng, “Bô iàu-kín, i ka-kı̄ oē lo̍h-lâi chia̍h.” Tùi án-ni liáu-āu in chiū lóng bô koh kàu lâu-thui kha khı̀ kiò A-hoa chia̍h-pn̄g.
A-hoa ê ko͘-to̍k ná chhim-tı̂m, i tı̄ chit-ê ka-têng kám-kak chin léng-tām put-hēng.
Chit-ê chêng-kéng koè liáu saⁿ sı̀ ge̍h-jı̍t, eⁿ-á í-keng chin sim-sek lah.
EN-á oē sńg-chhiò lah, oē ēng chin kó͘-chui ê ba̍k-chiu teh jı̄n lâng lah! Lán oē-thang phō i chhut-goā thit-thô lah. Iúⁿ-bú chiū khai-sí phō eⁿ-á chhut-mn̂g. “A-hoa, lí tio̍h tiàm chhù-nı̍h kò͘ chhù, goá beh phō eⁿ-á chhut-khı̀.” Iúⁿ-bú chiū kàu A-hoa ê pâng-keng lâi án-ni kóng. A-hoa ū thiaⁿ-kı̀ⁿ iúⁿ-bú lo̍h-lâi, tı̄ lâu-ē teh kap lâng kóng-oē, koaiⁿ-mn̂g chhut-khı̀ ê siaⁿ. Chhù-lāi lóng an-chēng khı̀ ê sı̂, A-hoa chiū chhiⁿ-léng-sún chı̍t-ē. A-hoa tı̄ i ê sin-chiūⁿ ū kám-kak siū khı̀-sak ê pi-ai kap ko͘-to̍k ê iu-siong. Khiok i chiū phō i ê ang-á lâi saⁿ-kap chò Lia̍p-sat-lō͘ ê iû-hı̀.
“Khó-lı̂n ê Lia̍p-sat-lō͘ sí-khı̀ lah. Ū chin-choē pe̍h-saⁿ ê thiⁿ-sài gı̂m-si lo̍h lâi kàu Lia̍p-sat-lō͘ ê ūi.” “Khó-lı̂n ê Lia̍p-sat-lō͘, lí ê siū-khó͘ í-keng soah lah. Tı̄ thiⁿ-téng ū pı̄-pān lí ê ūi, hō͘ lí jı̍p tı̄ an-hioh kap khoài-lo̍k.” “Lia̍p-sat-lō͘ tı̄ thiⁿ-sài ê tiong-kan, bô koh ko͘-toaⁿ iu-siong, in-ūi thiⁿ-sài lóng teh gı̂m-si thiàu-bú hō͘ Lia̍p-sat-lō͘ khoàⁿ.”
“La-la-la-la-la, la-la-la-la-la.”A-hoa khai-sí gı̂m-si thiàu-bú khí-lâi.
Kàu chit-ê sı̂ iúⁿ-bú soah iā lóng bô koh tùi A-hoa kóng i beh chhut-khı̀, i chí-ū só mn̂g khí-lâi, chiū chò i khı̀. Tı̄ i ê ba̍k-chiu lāi A-hoa ê chûn-chāi lóng bô-khı̀ lah. Kàu tı̄ siūⁿ-tio̍h A-hoa ê sı̂, i kám-kak A-hoa sı̄ chı̍t-ê oân-choân bô su-iàu, bô ı̀-sù ê lâng.
“Lí a-chai ū kám-kak A-hoa kı̄n-lâi chin koh-iūⁿ á-bô?” Ū chı̍t-mê iúⁿ-bú tı̄ chhn̂g-nı̍h ê sı̂ án-ni tùi iúⁿ-pē mn̄g.
“A-hoa chhin-chhiūⁿ chı̍t-ê gû-gōng ê gín-ná, soah lóng boē kóng-oē, liān chia̍h-pn̄g iā m̄-chai thang chia̍h, saⁿ-khò͘ lóng boē-hiáu oāⁿ.” Iúⁿ-bú án-ni kóng lâi gia̍h i ê keng-thâu piáu-sı̄ chin sit-bāng.
“A-hoa iáu chin soè-hàn, sı̍t-chāi tio̍h koh lâng pang-chān i.” Iúⁿ-pē án-ni ı̀n.
“Goá khoàⁿ i m̄-sı̄ chı̍t-ê pêng-siông ê gín-ná, chêng iā m̄-sı̄ án-ni.” Iúⁿ-bú chin siong-sim ê khoán. “Lán chhı̄ chit-ê tù-gōng ê gín-ná ū sím-mı̍h ǹg-bāng.”
“Chóng-sı̄ kiám ū pa̍t-ê hoat-tō͘, kı̀-jiân pun lâi chhı̄ lah.” Iúⁿ-pē kóng.
“Goá siūⁿ lán chiong A-hoa pun hō͘ pa̍t-lâng chhı̄, tùi tı̄ lán kap i lóng ū lı̄-ek.” Iúⁿ-bú ê bı̄n chin koat-ı̀. “Kiám ū lâng beh chhı̄ i?” Iúⁿ-pē ê bı̄n siap-siap. “Hit-ê tiam phoê-oê ê A-peh ū teh kóng ài pun chı̍t-ê chhin-chhiūⁿ A-hoa hit-khoán ê gín-ná, lán lâi pun hō͘ in, in kiat-hun chiâⁿ cha̍p-nı̂, hū-jı̂n lâng khiok iáu bô ū gín-ná.” Iúⁿ-pē an-chēng bô ı̀n sím-mı̍h.
Tùi iúⁿ-bú thê-chhut chit-ê sū liáu-āu bô loā-kú, ū chı̍t chá-khí ū chı̍t-tùi ê tiong-liân ê ang-bó͘ chhoā lâi hóng-būn chit-ê ka-têng. Tiōng-hu sı̄ chı̍t-ê lò-lò sán-sán sı̀-cha̍p goā hoè ê tiong-sı̍t lâng. Hū-jı̂n lâng sı̄ oé-oé pûi-pûi bô chheng-chhái ê bı̄n. Tiōng-hu tiām-tiām, chóng-sı̄ hū-jı̂n lâng tùi thâu kàu boé tı̍t-tı̍t kóng oē bô soah. Iúⁿ-bú chhoā in kàu lâu-téng ê sı̂, chiū chí A-hoa hō͘ in khoàⁿ.
“Só͘ kóng ê gín-ná chiū-sı̄ chit-ê.”
Iúⁿ-bú kóng, “Chit-ê chiū-sı̄ A-hoa o͘h?” Tiam phoê-oê ê hū-jı̂n lâng khai-sí tùi thâu kàu boé lâi kàm-chhat A-hoa ê sin-chiūⁿ. Hit-ê chhiⁿ gı̀n-gı̀n ê ba̍k-chiu, chho͘-toā ê siaⁿ, bô chheng-chhái ê bı̄n hō͘ A-hoa chin tám-sim.
“Án-ni hó, goá koat-tēng beh chhoā chit-ê gín-ná tńg-khı̀, kaⁿ ū gō͘-hoè lah hò͘ⁿ? I iā oē kā goá piàⁿ-sàu chéng-lí lāi-bı̄n, eⁿ-á nā chhut-sı̀ iā oē kā goá āiⁿ khı̀ goā-bı̄n thit-thô, koh khah khı̀, iā oē kā goá chú-pn̄g.” Chit-ê pháiⁿ-khoàⁿ ê hū-jı̂n lâng chhin-chhiūⁿ teh chò-bāng ê khoán lâi án-ni kóng, khiok tiām-tiām tiong-sı̍t ê tiōng-hu bı̄n ǹg chhù-téng, chhin-chhiūⁿ kóng, “Goá lóng bô teh thiaⁿ lí só͘ kóng ê oē.”
“Tı̄ goán chia goá lóng bô hō͘ i chò sím-mı̍h kang, goán sı̍t-chāi chin hó khoán-thāi i.” Iúⁿ-bú chiū án-ni kóng.
“A-hoa, chit-ê a-peh a-ḿ beh chhoā lí khı̀ in tau, lí ū hoaⁿ-hí khı̀ bô?” Iúⁿ-bú chiū khut-sin lâi mn̄g A-hoa. A-hoa lóng m̄ chai-iáⁿ tio̍h ı̀n sím-mı̍h, i chí-ū ēng tio̍h-kiaⁿ ê ba̍k-chiu lâi khoàⁿ iúⁿ-bó ê bı̄n-sek, jiân-āu chiū koh choán-ba̍k lâi khoàⁿ chit-ê m̄-bat ê hū-jı̂n-lâng ê bı̄n. A-hoa ka-léng-sún chı̍t-ē, in-ūi bêng-pe̍k i tio̍h ài toè chit-ê thang khó-gı̂ ê hū-jı̂n-lâng khı̀. Só͘-í i bô kóng sím-mı̍h, chí-ū khai-sí chhēng i ê oê, the̍h i ê ang-á, tı̀ i ê bō-á.
Iúⁿ-bú iā bêng-pe̍k A-hoa ê ı̀n-tap, chiū the̍h chı̍t-nn̄g niá khah hó ê saⁿ hō͘ A-hoa.
“Goán chò chin-choē saⁿ hō͘ i chhēng liáu lah, chit-siang khah hó ê oê lí iā thang the̍h-khı̀, goán ūi-tio̍h A-hoa ēng chin-choē chı̂ⁿ lah.” Iúⁿ-bú ka-kı̄ án-ni liām.
“Chiah-nı̍h toā-hàn boē-oē sı̍t-pún, tio̍h hō͘ i choè kang. Án-ni hó, goán beh chhoā i lâi khı̀ lah.”
Hū-jı̂n-lâng chiū khan A-hoa ê chhiú lâi lo̍h lâu-thui. A-peh iā tiām-tiām iā toè in ê āu-bı̄n.
A-hoa chiām-chiām lı̄-khui chit-ê kú-kú só͘ toà ê chhù. I oa̍t-thâu lâi khoàⁿ A-lông ê thang-á, hut-jiân ū ba̍k-sái lâu chhut-lâi. Hū-jı̂n-lâng ê chhiú ân-ân chhin-chhiūⁿ chhiú-khàu lia̍h i.
