A-bêng
Ùi Tāi-ngé kau-liû-tō lo̍h--lâi, goán tō chin chù-sı̂n teh khoàⁿ lō͘-phiau, kiaⁿ chı̍t-ê oat m̄-tio̍h, tō m̄-chai ē hut tùi toh khı̀. Ǹg Sı̂n-kóng ê hiòng, jú kiâⁿ jú chng-kha, kàu Sin-chng-á, koh kiâⁿ bô kúi-pō͘ lō͘, toā-lō͘-piⁿ ū chı̍t-keng toā-kong-si, tō-sı̄ chia--a. Goán choan-kang sái-chhia lâi-kàu chia, sı̄ beh lâi chhoē A-bêng hiaⁿ khai-káng, i tı̄ chit-ê chng-kha só͘-chāi, teh hoan-siu chit-keng kong-si ê chhiúⁿ-pâng. Tú-hó oá tàu--a, goán tı̄ chng-á-thâu chhoē chı̍t-keng tiàm-á, ná chia̍h ná káng. A-bêng hiaⁿ teh chò kàm-kang, in kong-si kâng ba̍uh kang-têng, i toè kang-tē sı̀-kè soá, chit-pái chhiúⁿ-pâng hoan-siu soah, m̄-chai tio̍h koh oāⁿ khı̀-kàu toh-ūi, kang-têng nā làng-phāng, i chiah ē-tàng tńg Tâi-pak chhù--nih khoàⁿ bó͘-kiáⁿ. A-bêng hiaⁿ sı̄ “lō͘ kiàn put-pêng, khı̀-sí êng-lâng” hit-khoán Style--ê, i chin jia̍t-chêng mā chin kó͘-ı̀, chò-lâng koh chin tı̍t, jı̄n-ūi tio̍h--ê tio̍h-ài kian-chhı̂. Tō-sǹg sı̄ chho͘-pái kap A-bêng hiaⁿ kı̀ⁿ-bı̄n, mā chin kín tō ē kám-siū tio̍h i chit-chióng te̍k-chit. Éng-koè tı̄ Kan-tāu tē-hā tiān-tâi, i ū toè Lo͘nng o̍h Tâi-bûn, m̄-koh hit-chūn i iáu bô jı̄n-ūi kóng Tâi-gí hiah-nı̄ pit-iàu, boé--á ka-tı̄ ı̀-sek tio̍h “chò Tâi-oâng-lâng tong-jiân tio̍h kóng Tâi-gí”, bián siáⁿ tō-lí soeh-ho̍k, chū án-ne khai-sí, tō iau-kiû ka-tı̄ chı̄n-liōng iōng Tâi-gí piáu-ta̍t, i jı̄n-ūi bô siáⁿ-mih siūⁿ-hoat sı̄ Tâi-gí bô hoat-tō͘ piáu-ta̍t, ke̍k-ke sı̄ iōng khah chē kù oē kā kóng hō͘ chheng-chhó niâ. In kiáⁿ chit-má 5~6 hoè, i iau-kiû gín-á tio̍h kóng Tâi-gí, nā bô, tō tòng-chò thiaⁿ bô, i kóng, bē-tàng hām che to bô châi-tiāu kian-chhı̂. I tı̄ Pak-káng toā-hàn, pē-bú tı̄ Má-chó͘-biō thâu-chêng ê toā-lō͘-piⁿ pâi tàⁿ-á, sè-hàn ê sı̂, tiāⁿ tio̍h kā pē-bú tàu chhia mı̍h-kiāⁿ chhut--khı̀, thàu-hong lo̍h-hō͘ mā kāng khoán, sı̄ chin thiám-thâu ê khang-khè. Éng-koè i tùi chèng-tı̄ siā-hoē kap seng-oa̍h bô siáⁿ-mih Sense, bô kám-kak hông ap-pek. Í-chá chai-iáⁿ tı̄ ha̍k-hāu bē-tàng kóng Tâi-gí, m̄-koh i bô kám-siū tio̍h bô kong-pêⁿ; chhut siā-hoē liáu-āu, hā-pan liáu-āu put-sı̂ mā tı̄ Pub loā-loā-sô; chhut siā-hoē chia̍h thâu-lō͘ chin chē tang--a, chai-iáⁿ seng-oa̍h chin pháiⁿ koè, m̄-koh mā bô jı̄n-ūi hông pak-siah, kan-taⁿ siūⁿ-kóng khah phah-piàⁿ--leh tō ē ū chhut-thoat. Piān-nā soán-kí, hāu-soán-jı̂n chèng-kiàn nā tùi hit-ê só͘-chāi sı̄ hó--ê, tō ē tǹg hō͘--i, bô siáⁿ te̍k-pia̍t ê ı̀-sek, kan-taⁿ jı̄n-ūi tio̍h jı̄n-tông chāi-tē, chhiūⁿ i lâi-kàu Tâi-pak tō jı̄n-ūi ka-tı̄ sı̄ Tâi-pak-lâng, hām hō͘-chek mā soá--lâi, che mā sı̄ i ê kian-chhı̂. Chò-peng tńg--lâi, tı̄ chı̍t-keng kang-têng-su sū-bū-só͘ chia̍h thâu-lō͘, hū-chek oē chúi-lı̄ kang-têng ê kang-têng-tô͘, boé--á chai-iáⁿ hông kóng kha-chhng-āu-oē, chū jı̄n-ūi sı̄ siōng jı̄n-chin--ê, soah hông án-ne tiau, khi-mó͘-chih bē sóng, tō sı̂ thâu-lō͘ bē-giàn chò. I chò-lâng tō-sı̄ chiah-nı̄ kui-khı̀. Āu--lâi, kàu Tâi-pak chò gia̍p-bū, thâu-ke hoan-hù i chò siáⁿ i lóng bē the, lóng kā tòng-chò teh ha̍k-sı̍p, it-tı̍t kàu chit-má teh chò êng-chō, ta̍k-pái kang-têng tùi i lóng sı̄ sin ê keng-giām, m̄-koh tō-sı̄ ū châi-tiāu chò kah thâu-ke kā o-ló. I kóng, m̄-sı̄ ka-tı̄ khah gâu, sı̄ ka-tı̄ bē pâi-thek sin koan-liām kap sin sit-thâu, ē-hiáu piàn-thong, tùi siáⁿ-mih tāi-chı̀ lóng ē ū hoâi-gı̂ kap kiám-giām ê thāi-tō͘. Sı̄ chit-khoán sèng-tē, hō͘ i hoán-séng tio̍h ka-tı̄ seng-oa̍h ê keng-giām, hoat-hiān it-poaⁿ-lâng koh-khah phah-piàⁿ mā bô châi-tiāu peh khí-lih bı̄n-téng, che sı̄ oa̍h tı̄ chit-chióng thé-chè lāi-té chù-tēng ê ūn-miā, m̄-koh án-ne kám kong-pêⁿ? Kám ū ha̍p-lí? Ka-tı̄ kám ē-tàng jím-siū? Chêng chı̍t-chām-á, in chiap chı̍t-keng Lâm-tâu biō-sı̄ ê kang-têng, i hoat-hiān liân biō-sı̄ lāi-té to ū pun kai-kip, kóng beh tháu-pàng sı̀n-tô͘ sèⁿ-miā ê chong-kàu, kin-pún tō-sı̄ siā-hoē kai-kip put-kong ê sok-iáⁿ. Tı̄ biō-sı̄ lāi-té ê hoē-siūⁿ kai-kip pun kah chin bêng, chhù--nih hó-gia̍h--ê, tı̄ biō--nih tō liâng-sè-á liâng-sè, ná siàu-iâ leh hông hōng-thāi, chhù--nih nā bô châi-tiāu “thiⁿ hiuⁿ-hoé”, tio̍h-ài jı̄n-hūn chò “khó͘-kang”. Ùi chèng-tı̄ siā-hoē kàu chong-kàu, lóng hiah bô kong-pêⁿ, lán kám ē-tàng tiām-tiām jím-siū? Chò gia̍p-bū ū chin chē sı̂-kan tı̄ goā-kháu teh cháu, i lóng ná sái-chhia ná chūn tiān-tâi thiaⁿ, boé--á chūn tio̍h tē-hā tiān-tâi, thiaⁿ-tio̍h phoe-phoàⁿ thé-chè ê siaⁿ, mā khai-sí i bô-kâng ê sèⁿ-miā. Bô-kāng tiān-tâi ê koan-tiám bô-kâng, i ē chò pí-kàu, khoàⁿ siáng kóng--ê khah ū tō-lí, m̄-sı̄ choân-pō͘ kā chiap-siū. Ná thiaⁿ ná jı̄n-tông, chiah cháu-khı̀ chham-ú, mā jú khak-tēng ka-tı̄ sèⁿ-miā ê bo̍k-phiau. Í-chá tı̄ tiān-tâi, ū chı̍t-tı̄n pêng-iú tâng-chê teh piàⁿ, chit-má tiān-tâi bô--a, i mā bô hòng-khı̀ kái-piàn chit-ê siā-hoē ê ǹg-bāng, i jı̄n-ūi, tı̄ seng-oa̍h--nih sı̍t-chiàn kap kian-chhı̂ sı̄ i chit-má ē-tàng chò--ê, i ē it-tı̍t án-ne chò--lo̍h-khı̀, tán-thāi ki-hoē. I te̍k-pia̍t kóng tio̍h chò-peng ê tāi-chı̀. In tú lo̍h pō͘-tūi hit-kang, thiám kah beh sí, hit-mê khùn kah tng hó-bı̂n, soah kui-lián hō͘ lāu-peng kiò khí-lâi『訓話』, khiā i piⁿ--á-ê, hoán-èng sió-khoá khah bān, sûi hông chàm lo̍h thô͘-kha, hit-chūn hoān-sè koh gōng-sı̂n gōng-sı̂n, hoān-sè sı̄ bô toà ba̍k-kiàⁿ, soah lóng bô tòng, tiām-tiām khoàⁿ tông-chhong--ê hông phah, lûn kàu i ê sı̂, sim-lāi khí tū-lān, thiau-kang boài kā lāu-peng ı̀n-oē, soah mā hông phah. Sū-āu, i tùi ka-tı̄ ê hoán-èng chin kiàn-siàu. Boé--á m̄ kam-goān, choan-kang chhoē chèng-chiàn--ê, kā in kéng-kò kóng, chit-khoán bô ha̍p-lí ê tāi-chı̀ nā koh hoat-seng, i bē pàng in soah. I kiông-tiau kóng, chò-lâng ài ū chèng-gı̄-kám, “lō͘ kiàn put-pêng” bē-tàng kek tiām-tiām, siáng chò--ê tio̍h tio̍h-ài kā thı̄n, nā m̄-tio̍h it-tēng ài hoán-khòng, bē-tàng thun-jún. Chò-lâng siōng tiōng-iàu--ê, sı̄ ài it-tı̀. Chit-ê siā-hoē hiah niú-khiok, ka-tı̄ bē-tàng kek m̄-chai, tio̍h-ài kian-chhı̂ tio̍h kap m̄-tio̍h ê tō-lí. I kó͘-lē goán chiah-ê siàu-liân--ê, jı̄n-ūi tio̍h--ê tio̍h kian-chhı̂--lo̍h-khı̀, lí teh chò siáⁿ, pa̍t-lâng m̄-sı̄ bô ba̍k-chiu, bián kiaⁿ kiâⁿ bô-lō͘, án-ne chiah ē jú oa̍h jú sóng-khoài, mā chiah ū châi-tiāu ùi ka-tı̄ khai-sí, kái-piàn chit-ê siā-hoē. (TGB Thong-sı̀n tē 41 kı̂, 2003 nı̂ 2 goe̍h)