A-eng Ah 05

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 5 
 Siù-tin iáu koh teh khùn. Chū poa̍h-tó liáu-āu, in-ūi tio̍h put-sı̂ tó ê koan-hē, ióng-sêng khùn-tàu ê sı̍p-koàn. A-eng m̄-bat khùn koàn-sı̀, nā bı̂n--chı̍t-tak-kú-a, cheng-sı̂n tō hó--lâi-a. Chit ê koàn-sı̀ kap kò͘ kám-á-tiàm ū koan-hē. Chhit-cha̍p nı̂-tāi í-chêng ê chng-kha-tiàm-á. Lâng-kheh jı̍p-lâi kóng ài tāu-iû, lí koāⁿ tāu-iû; bé ióng-lo̍k-to, lí ni ióng-lo̍k-to. Put-sám-sı̂ tio̍h kap lâng-kheh chih-chiap, bô-êng sı̄ bô-êng, giú-kı̄n lâng kap lâng ê kám-chêng. Sin-thiam pōng sí liáu-āu, A-eng m̄-chai án-choáⁿ tō͘-jı̍t--ê. Chit-chūn siūⁿ--khí-lâi, ka-chài ǹg chit-keng tiàm teh bô-êng, hō͘ i ê sim bián hông-hiâⁿ, tàu áu koè it-seng-tiong tûi-sim-koaⁿ, siōng ut-būn ê jı̍t-chí. 
 Chhím chhia khı̀ pēⁿ-ı̄ⁿ sı̂, kan-taⁿ khoàⁿ in Sin-thiam thâu-khak kap chhiú lâu-hoeh, toā-sim-khùi chhoán boē lı̄. A-eng chı̍t-pō͘ to m̄-káⁿ lı̄-khui, tiong-kan hoê-hûn--koè-lâi, chhin-chiâⁿ pêng-iú thau-thau-á kóng án-ne ū bāng--a. A-eng sim-thâu tám-tám, thiaⁿ-tio̍h kóng “ū khah hó--a.” Sim-lāi it-tı̍t àm-àm-á hoaⁿ-hí--khí-lâi. M̄-koh chiah chē: “Ē hó--lah.” “Ta̍uh-ta̍uh hó--khí-lâi-a-lah.” Lóng sı̄ an-ùi ê hó-thiaⁿ-oē. Kàu chı̍t-kang Siù-tin oá--lâi lám teh khàu, A-eng hān-bı̂n-sı̂ ná thiaⁿ ta-koaⁿ nga̍uh-nga̍uh-liām: “Hó-sè--a-lah,” sûi ba̍k-sái toè leh chhop8-chhop8-tih: “Khoàⁿ leh siū-khó͘, tńg-khı̀ tâu-thai khah tio̍h.” A-eng bô-tiuⁿ bô-tı̂ hō͘ in ta-ke lám leh khàu, koh thiaⁿ-tio̍h “hó-sè--a-lah!” Ná ngó͘-lûi kek-téng, í-á to chē boē tiâu, kui-ê-lâng un-tó thô͘-kha. 
 Hit-toāⁿ sı̂-kan, A-eng m̄-chai án-choáⁿ koè--ê. Ná bô sı̂n-hûn--leh, chia̍h m̄-chiâⁿ chia̍h, khùn m̄-chiâⁿ khùn. It-chhè song-chōng lóng in ta-koaⁿ tháⁿ--khí-lâi. Jı̍t-seng chiong tiong-poâⁿ seng-lí thǹg--lâng, “chhia sái leh sı̀-kè cháu, âng-saⁿ chá chhēng chı̍t-poàⁿ.” Saⁿ-kóng nn̄g-kóng , tō ba̍k-sái lâu ba̍k-sái tih: “Beh chai mā bô-ài hō͘ sı̀-kè cháu-chông. Aih! Chāi-kiat lân-tô--a.” Khoàⁿ A-eng, kui-ê-lâng bô-sêng lâng, sán kah chhun chı̍t-têng phoê-pau-kut, sim-thiàⁿ koh m̄-chai tio̍h án-choáⁿ an-ùi. Chí-hó kiò Siù-tin ka-tı̄ ba̍k-sái seng lún--leh, ài hó-hó kā khai-tó, nā bô A-eng ē khı̀ pang--khı̀! 
 Kúi-lō pái Siù-tin tı̄ pâng-keng goā, thiaⁿ A-eng hm̄-hm̄ teh háu. Ná mı̂-phoē hip tiâu--leh, hm̄-siaⁿ m̄ hō͘ siap--chhut-khı̀. Oa̍t jú án-ne, Siù-tin oa̍t jú kan-khó͘. Siūⁿ beh jı̍p-khı̀ khǹg-kái, mn̂g koh sng--leh... M̄-koh bián joā kú, A-eng chhēng-chhah chéng-chê, ná siáⁿ tāi-chı̀ lóng bô hoat-seng--leh, tō chhut-lâi tiàm-kháu hoê-tang hoê-sai. Chū sè-hàn o̍h kò͘-tiàm, Jı̍t-seng kà kóng ài iōng lán lâng siōng hó-khoàⁿ ê chı̍t-bı̄n kap kò͘-kheh chih-chiap. Chit-khoán tián-hiān chhut ê m̄-nā sı̄ goā-piáu ê chhēng-chhah, siōng iàu-kín sı̄ hoat chū loē-sim ê kèng-gia̍p cheng-sı̂n, chhin-chhiat, khı̂n-khoài, chhiò-sı̂n, boán-ı̀ ê ho̍k-bū.... Siù-tin khoàⁿ A-eng ba̍k-kho͘ ham-ham, iáu-sı̄ kiông-lún pi-thòng, kap lâng-kheh ū kóng ū ı̀n. Hō͘ Siù-tin sim-koaⁿ ná teh koah-bah.
 Ū chı̍t-pái chiah sı̄ sim-sng. Gín-á khùn--khı̀-a, A-eng iáu tı̄ tiàm-kháu teh bô-êng. Kı̂-sı̍t Siù-tin chai-iáⁿ tio̍h koaiⁿ-mn̂g hioh-khùn--a. A-eng bô-êng kin-pún sı̄ bô tāi-chı̀ chhoē khang-khoè chò, tiau-tı̂ kang kā ka-tı̄ le̍k hō͘ thiám, tán tó lo̍h bı̂n-chhn̂g boē khı̀ hoan-chhia, khoàⁿ ē chı̍t-chhéⁿ kàu thiⁿ-kng--bô..... Tán kui-po͘ thiaⁿ-tio̍h thoah-mn̂g-siaⁿ, ioh sı̄ beh jı̍p-lâi khùn--leh. Thiaⁿ hoê jı̍p-khı̀ chàu-kha teh chú-chia̍h, “siā-thiⁿ siā-tē, ka-chài ē chai iau, án-ne bián chhau-hoân--a-lah.” Siù-tin chiah teh hoaⁿ-hí, m̄-koh, soah iū-koh bô-siaⁿ bô-soeh--a. Lún--a lún, sı̍t-chāi lún boē tiâu: “Lāu--ê, lán khí-lâi kā khoàⁿ-māi--leh-lah,” Siù-tin ngē kā Jı̍t-seng ló͘--khí-lâi: “A-eng káⁿ ē khùn tiàm chàu-kha?” Jı̍t-eng thiaⁿ án-ne kóng, sı̄ kín chhia--khí-lâi. Nn̄g-lāu kiâⁿ kàu chàu-kha, khoàⁿ A-eng ba̍k-chiu chhâ-chhâ, siòng tùi toh-téng chı̍t-poâⁿ chhá-pn̄g. Siù-tin tu̍t-jiân-kan ba̍k-kho͘ âng--khí-lâi, phı̄ⁿ-thâu hoán-sng: “Ah, A-eng--ah, taⁿ, lâng..lâng..tńg to tńg--khı̀-a, m̄-thang thoa-boâ ka-tı̄--a-lah.” “Goá choan-kang ke khiàn kúi-lō ki chhang-á, chhá nn̄g-pn̄g hō͘ i chia̍h, ah i--ah, lán tán--chı̍t-ē-lah-hohN?” A-eng án-ne kóng, Jı̍t-seng kiaⁿ Siù-tin boē khui-chhùi seng hō͘ⁿ chhut siaⁿ, kín cha̍h oá--lâi: “Chò-hoé tán hó--lah.”
 Siù-tin sim-lāi hiâu-gı̂, “Iā bô phâng khı̀ sı̂n-chú-toh pài-pn̄g, sı̄ beh án-choáⁿ kiò lâi chia̍h?” Siūⁿ khí Sin-thiam sè-hàn ê sı̂, saⁿ-tǹg han-chı̂-kho͘, han-chı̂-chhiam chia̍h kàu kiaⁿ. Pak-tó͘ phòng-hong, chhàu-phùi kho̍k-kho̍k-toāⁿ. Toā-hàn--lâi, khoàⁿ-tio̍h han-chı̂ tō ià-siān. Chı̍t-sı̂ sim-sng: “Pn̄g chhá kàu khiū-khiū-khiū koh phang-kòng-kòng neh…” Siù-tin kóng boē soah, A-eng chhùi nga̍uh-nga̍uh-liām: “Goá put-chún lí lı̄-khui, lí ài kā goá tńg--lâi-lah,” Koh ná-chhiūⁿ bı̄n-tùi Sin-thiam leh: “Bô mā tio̍h sio-chio tâng-chê lâi-khı̀, lí...lí hoah cháu tō cháu, lí...lí hoah kiâⁿ tō kiâⁿ, tàn goán ko͘-toaⁿ...., lí boē-sái cháu, lí...lí boē-sái khı̀--lah, lí kā goá tńg--lâi, tńg--lâi-lah!” Kóng kàu boé--a, bı̄n am--leh khàu chhut siaⁿ--lâi, siōng-chhiáⁿ chheh-khùi chhe̍k boē lı̄. Siù-tin beh oá khı̀ khǹg-kái, Jı̍t-seng iô-thâu kā tòng--leh. Kı̀-chāi--i: “Lí kā goá pàng--leh, kiò goá...kiò goá beh án-choáⁿ, ...beh án-choáⁿ--lah?” Goân-lâi Jı̍t-seng beh hō͘ i tháu-khı̀, kā sim-thâu ê ut-chut piàⁿ-piàⁿ--chhut-lâi. Bô joā kú, “Ma-ma, mài khàu--a-lah,” Tang-sı̂-á Éng-siông chhéⁿ--lâi, tùi A-eng khò͘-kûn khiú--leh: “Ma, goá beh lim khı̀-chúi.” A-eng sı̄ kín ba̍k-sái hoê tiāu thı̂n khı̀-chúi. Siù-tin sim-koaⁿ ngia̍uh--chı̍t-ē, siūⁿ khí chá-àm, A-eng put-sı̂ lám nn̄g-ê gín-á am tı̄ phoē-té teh chhiùⁿ-koa. “Tio̍h--lah, Éng-siông, A-koan, tō-sı̄ i jı̍t-āu ê oá-khò--lah.” 
 Ū lâng kóng sı̂-kan ē tı̄-liâu chhòng-siong, tùi A-eng song-hu chi-thòng, bô choân tio̍h, mā ū kúi-hun-á ha̍h. Tı̄ hit-toāⁿ kı̂-kan, Jı̍t-seng pâng-thâu lāi chhin-tông, chhù-piⁿ keh-piah pêng-iú lóng lâi tàu-saⁿ-kāng. Chng-kha tō-sı̄ chit-tiám hó, ū tāi-chı̀, ta̍k-ê kēng-oá--lâi. Chhiūⁿ lông-hoē Tân lí-sū Êng-chı̀n ang-bó͘, chı̍t-ê tàu hoa̍t-lo̍h goā, chı̍t-ê tàu hoa̍t-lo̍h lāi, bô-êng kah liân in chit-cha̍p goā hoè ê lāu-bú A-sek-chím-pô, to oá--lâi saⁿ-kāng. Gioko8-bí ang-á-bó͘ kong-só͘ chia̍h thâu-lō͘, mā làng-phāng lâi tàu-kha-chhiú. Iû-kı̂ Gio̍k-bí, A-mûi kap A-eng ná chí-moāi-á--leh, A-eng koh bô goā-ke chhin-chiâⁿ chò-phoāⁿ an-ùi, àm-sı̂ ū in chò-poê, Siù-tin ke chiok hòng-sim--ê. 
 Kı̂-sı̍t tàu-kha-chhiú siōng-chē iáu-sı̄ A-hoe. A-hoe pí Siù-tin ke nn̄g-hoè, m̄-koh khoàⁿ-tio̍h ná ke cha̍p-jı̄-hoè--leh. Goân-pún hó-gia̍h-lâng cha-bó͘-kiáⁿ, kè hō͘ A-bêng sǹg chin pháiⁿ-miā. A-bêng kāu-pēⁿ. Toā-kiáⁿ A-chhı̄, jı̄-kiáⁿ A-phêng kāng-khoán kāu-soa-sap, A-chhı̄ chū sè-hàn làu-sái làu boē hó, chı̂ⁿ khai-khai, i-i--leh pháiⁿ--khı̀. A-phêng tāi-seng chò tiàm-oân, khoàⁿ-tio̍h khui ho̍k-sek-tiàm hó thàn, kúi-ê kiat-pài chí-moāi chio-chio--leh, tiàm-bı̄n súi-súi tō kā khui--lo̍h. Chhù--nih ū chı̂ⁿ ni kàu bô chı̂ⁿ, ū tiàm soah khui kàu bô tiàm, chū án-ne bô tò tńg--lâi. Ban-cha-bó͘-kiáⁿ A-siâm khah khiàng, toà sêng-i-chhiúⁿ kap lāi-bı̄n sai-hū loān-ài, ang-bó͘ thiàu chhut-lâi khui goā-siau sêng-i tāi-kang, kúi-lō nı̂ piàⁿ--lo̍h-lâi, kang-lâng oan-ná chhiàⁿ pah goā ê, goā-siau seng-lí chı̍t-ē hó, put-sı̂ koáⁿ thong-siau. Sio̍k-gí kóng “ū cha-bó͘-kiáⁿ-chha̍t, bô goā-ke-hó͘”. A-hoe chı̍t-ē chia̍p khı̀ A-siâm tau, m̄-sı̄ ni tō-sı̄ sa, mài kóng A-siâm in ang, liân A-siâm bı̄n-chhiuⁿ to chin pháiⁿ-khoàⁿ.
 Lō͘-boé chit kúi nı̂ tō bô koh khı̀. A-chiong tâu-chu chek àn-chih, poaⁿ-saó Chiang-hoà chia̍h chı̍t-hūn sin-súi. Lâu nn̄g-lāu tiàm chng-kha, siūⁿ-siūⁿ--leh ài chò chı̍t-ē sió-seng-lí, khah hó koè-jı̍t. Nn̄g-ang-bó͘ tō tı̄ kám-á-tiàm-kháu-á pâi tàⁿ. Chit kúi cha̍p-nı̂ lâi, Jı̍t-seng chhù-tē í-keng khok-toā kàu saⁿ-khám tiàm-bı̄n. Sin-thiam koè-sin, Jı̍t-seng chiong tiong-poâⁿ thǹg--lâng liáu-āu, chı̍t-ē bô tún-hoè, chı̍t-khùn-á làng nn̄g-keng tiàm chhut--lâi. Song-sū pān soah, Siù-tin kap Jı̍t-seng chham-siông. It--lâi A-bêng A-hoe ang-bó͘ chò khah boē kàu; jı̄--lâi hit-toāⁿ kı̂-kan hō͘ in tàu-kha-chhiú chiâⁿ chē; saⁿ--lâi in toà hit-tè hō͘-lêng-á chó͘-chhù, hiā chò hiā, piah chò piah, bô hoan-hoan--leh, sı̍t-chāi boē toà--leh. Sı̀--lâi tàⁿ-thâu-á thàu-hong lo̍h-hō͘, seng-lí tō bián chò. Gō͘--lâi..., hoán-chèng Siù-tin kap A-hoe kóng ū oē, ta̍k-ê mā khah ū phoāⁿ. Tō poah chı̍t-keng hō͘ in toà bô chı̂ⁿ. Siūⁿ boē kàu toà sio-keh-piah, A-hoe koh kāu-oē, soah seⁿ chhut chin chē hong-pho, hō͘ A-eng chiâⁿ pháiⁿ-koè. 
 To chiah chē nı̂--a, A-eng chı̍t-tiám-á to bô khioh tı̄ sim-lāi. Siūⁿ-siūⁿ--leh, nā mài A-hoe in chit-keng mı̄-tiàm, i boē pâi chhài-kè-á. Tō boē khoàⁿ-tio̍h Chhái-gio̍k chí-moāi teh khioh chhài-ha̍h-á, mā boē khı̀ kēng-thé Khèng-tông--a....Mı̂-mı̂ chi-tiong, ná-chhiūⁿ ta̍k-hāng lóng chù hó-hó--leh. Sio̍k-gí kóng “soè-goa̍t chhui lâng lāu”, tùi hit-chūn ê A-eng lâi kóng, sı̄ jı̍t-chí tı̍t-tı̍t teh piàn. Chhiūⁿ i sè-hàn hō͘ Jı̍t-seng siu-ióng, kè hō͘ Sin-thaim, oat--leh to saⁿ-cha̍p--a, koh sit-khı̀ Sin-thiam, oat--leh to saⁿ-cha̍p--a, hō͘ A-eng ê sim-kéng khí-lo̍h chin toā. Chit-chióng piàn-hoà kap jı̍t-chí tı̍t-tı̍t teh koè bô koan, kán-tan kóng sı̄ tùi ka-tı̄ sit-khı̀ sı̀n-sim. I chin kiaⁿ khı̀ kha̍p-tio̍h “goá A-eng tio̍h-ài án-choáⁿ koè-jı̍t--leh.....?” chiah-ê būn-tê. Sui-jiân ta-ke-koaⁿ chin thiàⁿ-sioh, Éng-siông, Chhiu-koan mā chin koai, seng-oa̍h chı̍t-tiám-á to bô būn-tê, chı̂ⁿ mā ū chhun--chı̍t-tè-a, chóng--sı̄ sim-thâu hông-hông iô-iô, ná khiàm siáⁿ-mih...... Kàu ū chı̍t-kang, khoàⁿ-tio̍h A-hoe seng-lí hó teh bô-êng. I tu̍t-jiân kèng-kak, kui-nı̂ lâi sim-chêng ê kē-lo̍h, tùi goā-bı̄n khoân-kéng ê piàn-chhian, soah lóng bô khı̀ chùn-būn--tio̍h. I chin m̄-sı̄ seng-lí-lâng! A-pa thiàⁿ-sioh kóng: “Kám-á-tiàm ū teh khui, jı̍t-chí ū teh koè tō hó, bián kiû hoat-tián--lah.” Kap chı̀n-chêng kà--ê, hı̄ⁿ-khang lāi ba̍k-chiu kim, chiáng-ak chhu-sè bô kāng-khoán. Hò͘ⁿ-sèng ê A-eng, ta-ke-koaⁿ chiah thiàⁿ--i, i ài ke chò chı̍t-koá khang-khoè, iōng koh-khah bô-êng lâi liòng chhut chêng-sû ê ut-būn, kap sim-lāi ê ai-siong--lah.