A-eng Ah 08

8

 A-eng tu̍t-jiân khı̀ kah la̍k-la̍k-chhoah, kàu chit-chūn iáu ū lâng pàng hō͘ gín-á teh khioh chhài-ha̍h-á! Chhı̀n-chhái chò to ū-thang chia̍h, bô, kám ū chai seⁿ boē-hiáu chhı̄--ê? Iah-sı̄ pı̄n-toāⁿ m̄ thó-thàn, pàng hō͘ gín-á sı̀-kè liu-liu khı̀ thó-chia̍h. Sı̄ hòⁿ-hiân, chhut chū sè-hàn ê khám-khiat, iah-sı̄ jı̂n-sèng ê koan-hoâi? Tùi chit-tùi chí-moāi-hoe ê sin-sè chiâⁿ kı̂. Thàm-thiaⁿ koh thàm-thiaⁿ, goân-lâi sı̄ chng--lí khí hoàn-chhù, sin lâi cha̍p-kang Khèng-tông ê cha-bó͘-kiáⁿ.
 “Toā--ê kiò Chhái-gio̍k, sè--ê kiò Chhái-song.” Khí hoàn-chhù ê Lı̂m chú-jı̄m kho̍k-kho̍k hàiⁿ-thâu: “Sı̍t-chāi chin khó͘-liân, chū sè-hàn a-bú tō lâi lı̄-khui....” “In ma-ma...?” “Aih, kóng--khí-lâi oē tn̂g, hit-chūn goá chiah lâi kong-si bô joā kú.” Pêng-sı̂ ài kóng chhiò ê Lı̂m chú-jı̄m, kóng-tio̍h chiâⁿ kám-sèng: “In ma-ma goá khoàⁿ-koè nn̄g-pái, thán-pe̍h kóng súi koh ū lâng-iân, sui-jiân sı̄ chng-kha-lâng, chı̍t-sut-á to boē sông, khó-sioh Khèng-tông bô hok-khı̀ khı̀ hō͘ cháu--khı̀.” Khoàⁿ A-eng gı̂-būn têng-têng, sûi soà lo̍h-khı̀ kóng: “Khèng-tông goán lóng kiò o͘-tō, thiaⁿ kóng bat tı̄ tê-tiàm-á chò phah-chhiú. Goá toà kong-si ê sı̂, i tú-hó hō͘ kong-si pó chhut-ga̍k.....” “Siáⁿ-mih? Hō͘ lâng koaiⁿ--koè ê lô͘-moâ oh!” A-eng siūⁿ boē kàu Chhái-gio̍k in ê ka-têng hiah ho̍k-cha̍p. “Hit-chūn kang-tē phàng-kı̀ⁿ thih-kin, a-mo͘-thô͘, kong-si ioh sı̄ i thong goā-chha̍t thau chhia khı̀ bē--leh, kā kò khı̀ koaiⁿ. Āu--lâi chhâ chhut-lâi m̄-sı̄ i, í-keng pe̍h koaiⁿ peh-kò-goe̍h--lo͘h.” Lı̂m chú-jı̄m ke chān chı̍t-kù: “Siáⁿ-lâng kiò i ū pháiⁿ-té luh, m̄-chiah hō͘ lâng hiâm-gı̂ tāi-seng, pháiⁿ-ūn chē oan-ga̍k.” “Án-ne in bó͘ chiah lâi lı̄-khui sı̄--bô?” “He m̄-sı̄--nò͘, A-hiong chū Khèng-tông lia̍h khı̀ koaiⁿ, taⁿ khí ka-têng seng-oa̍h, khı̀ lí-siā chò lú-tiong thàn chhı̄ gín-á. Aih! Bái tō bái tı̄ chia....” Khoàⁿ A-eng thiaⁿ kah hı̄ⁿ-á giâ-giâ-giâ, koh kóng soà--lo̍h-khı̀: “Khèng-tông chhut-ga̍k, m̄-chai tùi toh thiaⁿ--lâi, kóng A-hiong chò lú-tiong kiam teh thàn, kā bu̍t kah toā-khang sè-lı̍h. A-hiong sin-khó͘ thàn chhı̄ chı̍t-ke, tian-tò hō͘ in ang kā tia̍p, m̄-goān chiah lâi lı̄-khui chhù--lí.” “I gín-á pàng ē khui kha?” “Thiaⁿ kóng ū tò-tńg--lâi, m̄-koh sûi koh cháu--khı̀. Sui-jiân Khèng-tông hō-chò o͘-tō, iáu bô-kàu o͘, sǹg súi-phoe niâ. In A-hiong nā hō͘ kak-thâu láu-toā pau-chhı̄--khı̀, ah a̍h sı̄ khı̀ hō͘ lâng koái--khı̀, phiàn--khı̀, sut--khı̀.... Aih! Aih! He tō bái-liú-liú--lo͘h.” A-eng thiaⁿ--a thiaⁿ, thiaⁿ kah boé--á sim-chêng soah tı̂m-tāng--khí-lâi. “Lí khoàⁿ pò-choá,” Lı̂m chú-jı̄m thí pò-choá kí hō͘ A-eng khoàⁿ: “Lí khoàⁿ, chiah chē kèng-kò tô-chhe.” A-eng í-chêng m̄-bat chù-ı̀, chı̍t-ē khoàⁿ ū-iáⁿ chin chē, ū khan kóng tńg--lâi it-chhè goân-liōng, ū khan gín-á teh bāng lāu-bú, mā ū khan í-keng hoán-hoé kái-kò, khǹg tńg--lâi it-ke thoân-ı̂ⁿ.... Sè-kan ê ang-á-bó͘-tāi, ku-ku koài-koài, A-eng siūⁿ to siūⁿ boē kàu, sı̄ kóng khah án-choáⁿ mā tio̍h-ài kò͘-tio̍h sè-hàn-kiáⁿ..... “Ma-ma bô tı̄ seng-khu-piⁿ, kám tō bô-thang chia̍h, ài khioh chhài-ha̍h-á?” A-eng siūⁿ tō khı̀: “Kám ū-iáⁿ sàn kah án-ni-siⁿ?” “Goá khoàⁿ i sok-sı̍t-mı̄ chı̍t-pái to giâ kui toā-siuⁿ, chhài-hio̍h-á hoān-sè-á chham-lo̍h mı̄ kah chia̍h--ê,” Lı̂m chú-jı̄m iáu-sı̄ thè cha-po͘-lâng kóng-oē: “Ke-kak-á boē-hiáu chhoā ke-á-kiáⁿ--lah.” “Mài khı̀ phah bó͘, tō bô chia--ê tāi-chı̀. Lô͘-moâ-lâng kha̍p boē tio̍h tō phah bó͘, bo̍k-koài in bó͘ kiaⁿ kah m̄ tńg--lâi.” A-eng iáu-sı̄ thè in bó͘ put-phêng: “Cha-po͘-lâng boē-hiáu kò͘ bó͘, thiàⁿ bó͘, kui-boé tú hāi-sí tio̍h cha-bó͘-kiáⁿ niâ.”
 Ùi Lı̂m chú-jı̄m hia chai-iáⁿ Chhái-gio̍k chí-moāi sin-sè, koh khoàⁿ hiah chē kèng-kò tô-chhe ê chhoē-lâng khé-sū, A-eng chhim-chhim kám-siū sè-kan, pēng m̄-sı̄ chhiūⁿ i jı̍t-siông teh siūⁿ teh koè hiah tan-sûn. Liân ang-bó͘-iân, bú-kiáⁿ-chêng to lóng chhùi kah ē khı̀ niú-khiok, siong-hāi--tio̍h, pı̀ⁿ kah chı̍t-ke-hoé-á soàⁿ mê-mê. Nā án-ne, Chhái-gio̍k in ài án-choáⁿ ho͘ tńg--lâi a-bú ê ài--leh? Būn-tê ê kat-thâu èng-kai tı̄ Khèng-tông hia, nā khah kut-la̍t, khah mı̂-noā chhoē, cha-bó͘-lâng ê sim ná moâ-chı̂--leh, khah án-choáⁿ kám boē hoê-sim choán-ı̀?
 Koè bô kúi kang, A-eng bô-ı̀-tiong tı̄ lō͘--lí khı̀ tú-tio̍h Chhái-gio̍k in pē-á-kiáⁿ. Hn̄g-hn̄g khoàⁿ-tio̍h Khèng-tông chiàⁿ-chhiú phō sè, tò-chhiú khan toā kiâⁿ oá--lâi. A-eng it-sı̂ chhiong-tōng, hoah chı̍t-siaⁿ: “Oeh! Tán--chı̍t-ē.” Khèng-tông bô-thâu bô-cháng khı̀ hō͘ A-eng hoah chı̍t-siaⁿ, kha-pō͘ pàng tiāⁿ, ba̍k-thâu kat--khí-lâi: “..Siáⁿ tāi-chı̀?” A-eng hoah liáu-āu, chiah ūi-tio̍h toā-siaⁿ siuⁿ chhóng-pōng teh hiō-hoé. Koh khoàⁿ sè-hàn--ê soan lo̍h thô͘-kha, tùi in lāu-pē toā-thúi lám-tiâu-tiâu, toā--ê iap bih khı̀ in lāu-pē ê kha-chhng āu. “Goá soah chhiūⁿ chı̍t-chiah hó͘-pah-bú--leh,” A-eng siūⁿ-tio̍h chin àu-náu, “Ē khı̀ hehN-kiaⁿ tio̍h gín-á.” It-sı̂ ı̀n boē--chhut-lâi, ka-chài hoán-èng iáu sǹg hó: “Goá sı̄ kóng...lín sin poaⁿ--lâi, hoān-sè-á ē khiàm siáⁿ, goá hia kám-á-tiàm, chhài-kè-á, mı̍h-kiāⁿ chiâu koh piân-gı̂, ....chiah lâi kau-koan--lah.” “Goá chai-iáⁿ.” Khèng-tông chim-chiok siòng A-eng: “Nā khiàm, goán ē khı̀ bé.” Siaⁿ bô toā, lio̍h-lio̍h-á chhim-tı̂m. Hō͘ A-eng ı̀n-sióng siōng chhim, iáu-sı̄ chı̍t sin kō thô͘-soa-hún-á ê khah-kı̂ saⁿ-á-khò͘. Chhùi-chhiu bô khau, sui-jiân hō͘ lâng khoàⁿ-tio̍h boē thó-iah, m̄-koh, chı̍t-sut-á to bô tiān-iáⁿ lāi-té o͘-siā-hoē “o͘-tō” ê pà-khı̀. Tian-tò hō͘ A-eng kám-kak ná siū-chı̄n hong-song, sı̀-kè cháu-chông hit-khoán lông-poē, lo̍k-phek-khoán. “Che tāi-khài sı̄ bó͘ kò͘ boē hó, kò͘ boē-tiâu ê cha-po͘-lâng-khoán--lah.” Khoàⁿ kah nn̄g-ê sè-hàn gín-á sı̀-lúi ba̍k-chiu ı̂ⁿ-kùn-kùn, A-eng sı̍t-chāi siūⁿ beh thâu-mn̂g kā loah-loa̍h--leh, phı̄ⁿ chhèng-chhèng--leh. M̄-koh, Khèng-tông chı̍t-chhiú khan chı̍t-ê, chò in kiâⁿ cháu--khı̀-a-lah.
 Chū án-ne A-eng m̄-bat koh khoàⁿ-kı̀ⁿ Chhái-gio̍k in chí-moāi lâi khiok chhài-ha̍h-á. Khèng-tông bat lâi kau-koan, tāi-pō͘-hūn bé saⁿ-tǹg chú-chia̍h--ê. A-eng chim-chiok kā chù-ı̀, m̄-bat khoàⁿ kā gín-á bé sı̀-siù-á. Khèng-tông ka-tı̄ bô bé hun, chiú, liân gín-á ê chhùi-chia̍h-mı̍h-á to lóng khiām kah lı̄-lı̄, m̄-chai in chı̂ⁿ khai toh khı̀--ê. Āu-lâi thiaⁿ Lı̂m chú-jı̄m kóng, chiah chai-iáⁿ Khèng-tông chhéng-tiàu lâi Chiang-hoà, lı̄ in tau kı̄n hó chiàu-kò͘. Khèng-tông in lāu-pē, tiūⁿ-lâng-pâ sı̄ toà Lâm-tâu kāng-chng--lí ê lâng, chū sè-hàn sé kúi cha̍p-nı̂ chhiū-chı̂ ê lāu-pêng-iú. A-hiong kè--lâi, Khèng-tông bô kò͘ hó koh khı̀ hō͘ cháu bô khoàⁿ--kı̀ⁿ, hō͘ nn̄g-lāu khian thâu-khak i bô oē kóng, ài beh thó-lâng chiah sı̄ thâu--thiàⁿ. Khèng-tông thàn ê goe̍h-kip tō iōng tı̄ cháu-chhoē in A-hiong kap pó͘-thiap nn̄g-lāu ê seng-oa̍h siōng. Bo̍k-koài Khèng-tông hiah khiû-khiām, ka-chài gín-á koai, bô, hoân mā hoân--sí.
 Ē khı̀ khiú-kı̄n A-eng kap Khèng-tông in pē-á-kiáⁿ, sı̄ chhiàⁿ Chhái-gio̍k āu ê tāi-chı̀. Kàu it-kiú-chhit-kiú-nı̂, A-eng seng-lí chò kah chin bô-êng, A-hoe mı̄-tiàm mā kāng-khoán. A-eng ē kı̀--tit, kúi-lō nı̂ bô tńg--lâi ê A-phêng, toà bô saⁿ-kang koh khı̀ Jı̍t-pún liáu-āu. Bô joā kú in lāu-pē pak-tó͘ tō hoah thiàⁿ. Khí-seng ioh sı̄ ūi-pēⁿ, i lâi i khı̀, jú i jú bái. M̄-tiàm bô châi-tiāu kò͘ bô iàu-kín, koh tio̍h-ài A-hoe toè-tiâu-tiâu. Thâu-á A-hoe iang Siù-tin tàu kò͘-tiàm, Siù-tin bô khùn-tàu thé-la̍t boē khan--li, tio̍h thoa A-eng tàu kò͘. A-eng chū thàu-chá tō bô-êng, chit-má liân hioh-chhoán to bô, siūⁿ-siūⁿ--leh m̄-sı̄ pān-hoat, tō beh chhiàⁿ khoàⁿ ū lâng tàu-saⁿ-kāng--bô. Mn̄g chegn5 mn̄g āu chhiàⁿ bô lâng, chiah hō͘ i siūⁿ khí Chhái-gio̍k. Hit-chūn Chhái-gio̍k tha̍k kok-hāu-á saⁿ-nı̂, múi-jı̍t tha̍k poàⁿ-kang. A-eng tı̄ Khèng-tông lâi kám-á-tiàm ê sı̂ mn̄g: “Beh hō͘ lín Chhái-gio̍k thàn chı̍t-sut-á kang-chı̂ⁿ-á--bô?” Khoàⁿ Khèng-tông tı̂-tû: “Hòng-sim, ē hō͘ chò i ē-hiáu chò ê khang-khoè--lah.” A-eng hit-chūn mā pun boē chheng sı̄ kín ài lâng tàu-kha-chhiú, ah a̍h sı̄ ū-sim beh hō͘ thàn-chı̂ⁿ-á-kiáⁿ. Kàu thâu chı̍t-kang Chhái-gio̍k beh tńg--khı̀ sı̂, A-eng chhe̍k chı̍t-oáⁿ mı̄ kah chı̍t-lia̍p ló͘-nn̄g, hō͘ chia̍h ê sı̂ chiah chhoē-tio̍h tap-àn. Chhái-gio̍k mı̄ khǹg thâu-chêng, kan-taⁿ m̄ gia̍h-tı̄, A-eng ba̍k-chiu thàng koè saⁿ-têng piah: “Chò lí chia̍h, sı̄ lí ka-tı̄ thàn--ê.” A-eng chı̍t-sı̀-lâng m̄-bat chiah hoaⁿ-hí: “Goá ē koh chhe̍k nn̄g-oáⁿ hō͘ lí theh--tńg, lí ē-sái-tit kā lín lāu-pē, sió-moāi tián-pó, che sı̄ lí chò khang-khoè thàn--lâi-ê-oh.”
 Keng-koè A-eng ta̍uh-ta̍uh-á khan-kà, Chhái-gio̍k kò-sèng chiām-chiām khai-lóng--khí-lâi. Ū-iáⁿ A-eng kan-taⁿ hō͘ chò i ē-hiáu chò--ê, sui-jiân án-ne, tı̄ chit saⁿ khám tiàm teh bô-êng ê lâng, to kám-kak chha chiok chē. Pí-lūn-kóng tiàm mı̄-tiàn tàu-kha-chhiú, sé-oáⁿ phâng-mı̄ chio-ho͘ lâng-kheh, A-hoe tō ke chin khin-sang. A-hoe chhoā A-bêng khı̀ khoàⁿ pēⁿ sı̂, A-eng koè-lâi tàu-kha-chhiú, i tō koè-khı̀ kám-á-tiàm kò͘-tiàm. Sui-jiân chin chē tāi-chı̀ iáu boē-hiáu chò, m̄-koh, cha̍p-cha̍p tih-tih khang-khoè, lóng ē khioh-khioh-á chò. Kui-boé m̄-nā A-eng, liân Siù-tin to chin thiàⁿ-sioh.
 Goân-pún chhiàⁿ Chhái-gio̍k sı̄ chiām-sı̂--ê, m̄-koh A-bêng pēⁿ lóng bô hó. Khoàⁿ pēⁿ tio̍h chı̂ⁿ, jú khai jú chē jú ân, pēⁿ-ı̄ⁿ sè-keng mā jú khoàⁿ jú toā-keng jú siong-tiōng. Kàu boé--á i-seng kóng koaⁿ-gâm sı̂, A-hoe kui-ê lâng kiōng beh pang--khı̀. “Kám ē-tàng ba̍k-chiu kim-kim khoàⁿ goán A-bêng teh hoah thiàⁿ, kiò kan-khó͘?” A-hoe bı̄n-iu-bı̄n-kat: “I-seng kóng koaⁿ tio̍h that--khí-lâi, hoān-sè-á iáu ū kiù.” Siù-tin chı̍t-ē thiaⁿ án-ne kóng, kiò Jı̍t-seng chhoân cha̍p-bān-kho͘, kiù lâng iàu-kín. Miā kiù--sı̄ kiù--tio̍h, khó-sioh thoa--niâ, hoan tńg-nı̂, iáu-sı̄ tńg--khı̀-a-lah.
 Hit-tang-chūn, A-eng khoàⁿ A-hoe ūi-tio̍h A-bêng ê io̍h-hùi teh cháu-chông, sim-chêng mā toè i ut-būn. Thiaⁿ Siù-tin kóng A-bêng beh chiong hō͘-lêng-á kū-chhù koè--koè-lâi, Jı̍t-seng khó͘-chhiò: “Sûi-chāi--i-lah, chioh--i ê chı̂ⁿ, pún-chiâⁿ tō bô beh thó tńg--lâi.” Lūn-chin kóng chhù-khak bô ta̍t-chı̂ⁿ, thó͘-tē ke̍k-ke mā chiah cha̍p-bān-kho͘ niâ. A-eng chai-iáⁿ A-hoe í-keng chioh jı̄-cha̍p goā-goā bān, “Bô chioh--i, sı̄ beh án-choáⁿ?” Jı̍t-seng kóng-tio̍h chin bû-nāi. Sı̍t-chāi, A-hoe ū chı̂ⁿ chioh kah bô chı̂ⁿ, ū lō͘ kiâⁿ kah bô lō͘. A-eng éng-oán to ē kı̀--tit, chı̍t-kang, A-chiong khı̀ in saⁿ-chí hia chioh bô chı̂ⁿ tńg--lâi: “A-siâm kóng choè-kı̄n ân-tòng-tòng, lēng-kang chhiú-thâu khah lēng--leh, ē kià--lâi.” A-hoe thiaⁿ kóng, iā bô ı̀n tō oat jı̍p-khı̀ lāi-té. Oá mn̂g-thâu-á, hiông-hiông kui-kho͘-lâng oa̍t tò--koè-lâi: “Ân? Kè kui cha̍p-nı̂--a, teh hoah ân?” A-eng khoàⁿ A-hoe oa̍t chı̍t-ē siuⁿ kín, thâu-mn̂g sàm kah am kui-bı̄n: “...Iáu-boē lēng-hò͘-hò͘? ....Kúi beh sı̀n!” A-eng bô-tiuⁿ bô-tı̂ kui seng-khu khí ka-nńg-sún. Lâng kóng kú-pēⁿ bô hàu-chú, bú-kiáⁿ-chêng kiâⁿ kah chit-khoán tē-pō͘, chin-chin sı̄...., aih!