Chı̍t Chiah Soè Chiah Chhân-chhú Phe-miā Khı̀ Choè
Ba̍t chı̍t pái ū chı̍t chiah soè chiah chhiah sek ê Chhân-chhú, chı̍t jı̍t i chhut-khı̀ chhân-nı̍h beh khoàⁿ ū sím-mı̍h. I cháu tùi chháu-nı̍h kè-khı̀, nn̄g ba̍k kim-kim khoàⁿ, phı̄ⁿ tuh ta̍k hāng ê mı̍h, i chiū khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t lia̍p ku̍t-ku̍t kim-kim ê chhiūⁿ chhiū-chí tı̄ chháu-nı̍h. Sı̄ chı̍t lia̍p soè-soè kim-kim, súi-súi ê chí, i siūⁿ beh the̍h tò-khı̀. Só͘-í chhun i ê kha-chiúⁿ lâi bong i, chóng-sı̄ chit lia̍p soè lia̍p chí tı̍t-tı̍t liàn-khı̀. I cháu khı̀ jip i, koh tı̍t-tı̍t liàn tú tı̄ i ê thâu-chêng. Āu lâi kàu chı̍t ê só͘-chāi ū chı̍t châng toā châng chhiūⁿ-chhiū, i ê kun moá-moá tı̄ toē-nı̍h. Chit lia̍p chí chiū liàn tùi chı̍t tiâu ı̂ⁿ ê chhiū-kun kha lo̍h-khı̀.
Soè chiah chhân-chhú-á Sian-siⁿ cháu kàu chit tiâu kun, ia̍h tuh i ê phı̄ⁿ tùi chit lia̍p chí khı̀. I khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê soè-soè ı̂ⁿ-ı̂ⁿ ê khang tı̄ thô͘-kha nı̍h. I chiū nǹg jı̍p-khı̀, khoàⁿ-kı̀ⁿ ū kúi-nā chàn ê lâu-thui thàng lo̍h-khı̀ tı̄ toē lāi. Chit lia̍p chí tı̍t gô-lo̍h-khı̀, khin-khin-á to̍k-to̍k tı̄ i ê thâu-chêng, só͘-í i iā tı̍t lo̍h-khı̀. Tı̍t lo̍h, lo̍h, koh lo̍h chí tı̍t gô, khı̀, khı̀, koh khı̀, chhân-chhú iā khı̀. Lō͘-bé hut-jiân-kan I khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ē soè-soè ê mn̂g tı̄ lâu-thui kha.
Kng-kng ê chí gô kàu mn̂g kho̍k chı̍t ê, chit ê soè ê mn̂g liâm-piⁿ khui, chí chiū liàn tùi lāi-bı̄n jı̍p-khı̀. Chit chiah chhân-chhú chiàu i só͘ oē ê kín lo̍h lō͘-bé chàn lâu-thui, mn̂g tú beh koaiⁿ, sak kè-khı̀. Lāi-bı̄n ū chı̍t keng soè keng pâng. Tı̄ i ê bı̄n-chêng ū kı̂-koài ê soè-hàn âng lâng khiā teh. I ū tı̀ chı̍t téng soè téng âng bō-á, chhēng chı̍t niá soè niá âng saⁿ, koh chhēng chı̍t siang soè siang kı̂-koài ê âng oê, oê thâu chiam-chiam.
I chiū kā chhân-chhú kóng, “Lí choè goá ê kaⁿ-hoān lah !”
Chhân-chhú kóng, “In-ūi cháiⁿ-iūⁿ ?”
Soè-hàn ê âng lâng kóng, “In-ūi lí ài thau-the̍h goá ê chí.”
Chhân-chhú kóng, “Hit ê sı̄ goá ê chí ; goá chhē-tio̍h ê.”
Soè-hàn ê âng lâng kóng, “Bô, m̄-sı̄. Goá tit-tio̍h lah. Lí boē thang koh khoàⁿ-kı̀ⁿ.”
Chit chiah soè chiah chhân-chhú chiàu i só͘ oē ê kín, sı̀-koè khoàⁿ chit keng pâng khoàⁿ lóng bô chí. Āu-lâi i siūⁿ i beh tùi chit ê soè lâu-thui chiūⁿ-khı̀ kàu in tau. Chóng-sı̄ mn̂g só-teh ia̍h só-sı̂ âng lâng siu-teh. I chiū kā chit chiah khó-lı̂n ê niáu-chhú-á kóng, “Lí taⁿ tio̍h choè goá ê chhe-ēng ; kā goá chhu bı̂n-chhn̂g, sàu pâng, kap chú-chia̍h.”
Só͘-í chit chiah soè chiah chhiah chhú choè soè-hàn âng-lâng ê chhe-ēng. Ta̍k jı̍t kā soè-hàn âng-lâng chhu bı̂n-chhn̂g, sàu soè-hàn âng-lâng ê pâng, chú soè-hàn âng-lâng ê thng. Ia̍h ta̍k jı̍t soè-hàn âng-lâng tùi chit ê soè mn̂g chhut-khı̀, kàu ē-po͘ chiah ū tò-lâi. Ta̍k pái i soà só mn̂g ia̍h toà só-sı̂ khı̀.
Lō͘-bé ū chı̍t jı̍t i chı̄n koáⁿ-kín chhut-mn̂g, iáu-bē koaiⁿ ê sı̂ chiū choān choān-sı̂, só͘-í lóng bô choān-tio̍h. I khı̀, m̄ chai in-ūi i chin koáⁿ-kín.
Chit chiah soè chiah chhân-chhú chai taⁿ ū ki-hoē thang cháu tò-khı̀. Chóng-sı̄ i m̄-ài bô chı̍t lia̍p súi-súi kng-kng ê chí. I m̄ chai hē tı̄ tá-lo̍h, só͘-í ta̍k só͘-chāi chhē. I khui ta̍k ê soè thoah lâi khoàⁿ lóng bô tı̄ thoah nı̍h ; i khoàⁿ tı̄ ta̍k ê kè-á ia̍h bô tı̄ chı̍t ê kè-á, i chiū chhē ta̍k ê piah-tû ia̍h bô tı̄ hia. Lō͘-bé i peh chiūⁿ chı̍t tè í, khui chı̍t phı̀ⁿ ún-tàng ê soè-soè ê mn̂g, chhē-tio̍h tı̄ hia.
I koáⁿ-kín ēng i ê chêng-chiúⁿ the̍h koh ēng chhùi kā, chiū cháu khı̀. I chiū sak khui chit ê soè ê mn̂g, tı̍t-tı̍t peh chiūⁿ soè ê lâu-thui, kàu tı̄ chhiū-kun ē ê khang, cháu tùi chhân-nı̍h khı̀, lō͘-bé chiū cháu kàu in tau.
Hit sı̂ I tı̄ in tau chiū hē chit lia̍p kng-kng ê chí tı̄ toh-téng. Goá ioh i ū chhut-la̍t hē lo̍h-khı̀, in-ūi chit ê chí pia̍k chı̍t ê chiū phoà-khui, tú-tú chhin-chhiūⁿ soè ê siuⁿ-á.
Lí phah-sǹg cháiⁿ-iūⁿ ! Ū chı̍t koāⁿ soè-soè ê chu-á tı̄ lāi-bı̄n. Chiū-sı̄ tē-it súi ê soè koāⁿ chu, lóng sı̄ pó-chio̍h choè, ia̍h sı̄ kàu-gia̍h toā hō͘ niáu-chhú hu-jı̂n ēng. Só͘-í soè chiah chhân-chhú chiū ēng chit koāⁿ chu sàng i ê chí-bē. I siūⁿ chı̄n súi kàu-ke̍k, I bô koà ê sı̂ chiū siu tı̄ chit ê kim-kim ê chhiūⁿ-chí a̍h-á.
Chit sı̂ soè-hàn âng lâng lóng m̄ chai I khı̀ tı̄ tá-lo̍h, in-ūi i m̄ chai chhân-chhú só͘ khiā ê só͘-chāi.
(1) Mn̄g. Chhân-chhú cháiⁿ-iūⁿ oē tit-tio̍h Chhiūⁿ-chhiū chí ?
1.Khûn-khûn chhē, 2. Thun-lún thèng-hāu.
Sèng-keng kóng, Kı̀ⁿ-nā kiû ê tit-tio̍h, chhē ê tú-tio̍h, phah mn̂g ê kā i khui. Lō͘-ka 11 chiuⁿ 10 chat.
Soè Chiah Âng Koe-bú kap Hô͘-lı̂
Bat ū chı̍t pái ū chı̍t chiah soè chiah âng koe-bú, ka-kı̄ khiā tı̄ chı̍t ê chhân-chng. Ū chı̍t chiah lāu hô͘-lı̂ kan-chà, koh káu-koài, ū chı̍t ê tōng tı̄ soaⁿ-nı̍h ê chio̍h-poâⁿ kūn tı̄ i ê chhù. Choē-choē mı̂ chit chiah lāu hô͘-lı̂ siông-siông chhíⁿ-chhíⁿ tó teh ka-kı̄ siūⁿ, nā oē liâm-piⁿ tit-tio̍h chit chiah âng koe-bú lâi tiàm tı̄ i ê toā tê-kó͘ lâi chú, choè toā tǹg sı̄ joā hó. Chóng-sı̄ i lia̍h boē tio̍h, in-ūi koe-bú sı̄ chı̄n tı̀-sek. Ta̍k pái beh chhut-khı̀ koe-nı̍h chiū soà só mn̂g, i nā koh lâi iā liâm-piⁿ só mn̂g, hē i ê só-sı̂ tı̄ i ê ûi-sin kûn ê tē-á, tı̄ tē-á koh siu ka-to kap piáⁿ.
Lō͘-bé chit chiah lāu hô͘-lı̂ siūⁿ chı̍t ê hoat-tō͘, beh lia̍h chit chiah soè chiah âng koe-bú. Tı̄ chá-khí sı̂ chá-chá i kā i lāu ê lāu-bú kóng, “Ê-hng goá tò-lâi ê sı̂ tê-kó͘ chúi tio̍h kún, in-ūi goá beh lia̍h chit chiah soè chiah âng koe-bú lâi choè ê-hng tǹg.” I chiū the̍h chı̍t khia toā khia tē-á, phoa̍h tı̄ i ê keng-thâu, kiâⁿ kàu tı̄ soè chiah âng koe-bú ê chhù. Soè chiah âng koe-bú tú-á tùi mn̂g chhut-lâi, teh khioh koá chhâ thang hiâⁿ hé. Só͘-í chit chiah lāu hô͘-lı̂ bih tı̄ chhâ-tui ê āu-bı̄n, tı̄ koe-bú àⁿ-lo̍h-khı̀ khioh chhâ ê sı̂, i chiū soeh jı̍p chhù ia̍h bih tı̄ mn̂g-sı̀ⁿ āu.
Koh chı̍t tia̍p-á-kú chit chiah soè chiah âng koe-bú koáⁿ-kín jı̍p-lâi ia̍h koaiⁿ-mn̂g, só teh, I chiū kóng, “Goá hoaⁿ-hí goá taⁿ ún-tàng tiàm lāi-bı̄n.” Tú-tú i teh kóng ê sı̂, i oa̍t-lı̀n-tńg, khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t chiah chin hiông ê lāu hô͘-lı̂ khiā teh, ū chı̍t ê toā ê tē-á tı̄ i ê keng-thâu, chit chiah soè chiah âng koe-bú chı̄n kiaⁿ ! I chiū pàng hē I kui phè ê chhâ-á, pe tùi toā ki ı̂ⁿ-á khí khı̀. Hioh tı̄ hia, i kā tı̄ ē-toé ê lāu hô͘-lı̂ kóng, “Lí choè lí tò-khı̀ in-ūi lí lia̍h goá boē tio̍h.”
Hô͘-lı̂ kóng, “Kiám-chhái oē iā káⁿ !”
Taⁿ lí siūⁿ hô͘-lı̂ cháiⁿ-iūⁿ choè ? I khiā tı̄ thô͘-kha nı̍h tú-tú tı̄ âng koe-bú ê ē-toé, ia̍h tè i ê bé tı̍t-tı̍t se̍h, I ná se̍h ná kín, chit chiah khó-lı̂n ê soè chiah âng koe-bú khoàⁿ liáu chı̄n hı̂n, khiā boē tiâu chiū poa̍h lo̍h-lâi, chit chiah lāu hô͘-lı̂ chiū khioh khí-lâi tı̄ i ê tē-á, pē tı̄ i ê keng-thâu, khí-sin tò-khı̀ beh kàu tı̄ tê-kó͘ chúi kún ê só͘-chāi.
I kiâⁿ chı̄n hn̄g ê lō͘ tio̍h peh chiūⁿ soaⁿ, chit chiah soè chiah âng koe-bú iáu-kú chı̄n hı̂n m̄ chai i tı̄ tá-lo̍h. Chóng-sı̄ hı̂n kè liáu, i chiū kín the̍h i ê soè ki ka-to tùi i ê ûi-sin kûn ê tē-á chhut-lâi, ia̍h chhia̍uh chı̍t ē! i ka chı̍t khang tı̄ tē-á chiū thóng i ê thâu chhut-lâi khoàⁿ, i sı̄ tı̄ tá-lo̍h. I kàu tı̄ tú-hó ê só͘-chāi ê sı̂, chiū ka chı̍t khang khah toā, ka-kı̄ thiàu chhut-lâi. Tı̄ hia ū chı̍t tè toā chio̍h-thâu, soè chiah âng koe-bú tı̄ chı̍t-ba̍k-nih kú ê sı̂ kín khioh i, hē tı̄ tē-á, Jiân-āu i chiàu i só͘ oē ê kín kàu tı̄ chhân-chng ê chhù, jı̍p-khı̀ ia̍h ēng toā ki ê só-sı̂ só mn̂g.
Chit chiah lāu hô͘-lı̂ toà chit tè chio̍h-thâu tı̍t-tı̍t khı̀, m̄ chai ū kò-iūⁿ, Hngh ! tı̍t-tı̍t kā i tōng. I kàu chhù-nı̍h ê sı̂ chı̄n siān. Chóng-sı̄ i chı̄n hoaⁿ-hí bô iàu-kín poàⁿ hāng, teh siūⁿ ê-hng i ū thang chia̍h.
I ê lāu-bú tú-á khui mn̂g ê sı̂ i mn̄g kóng, “Chúi ū kún bô ?” I ê lāu-bú kóng, “Ū. Lí ū lia̍h-tio̍h chit chiah soè chiah âng koe-bú bô ?”
Lāu hô͘-lı̂ kóng, “Ū o͘h, Goá khui tē-á ê sı̂, lí tio̍h hian tê-kó͘-koà, goá beh chhe̍k chit ê tē-á, iā âng koe-bú oē lo̍h-khı̀. Lí tio̍h hip chit ê koà, m̄-thang hō͘ i thiàu chhut-lâi.
I ê chho͘-sim ê lāu-bú kóng, “Oē choè tit.” I chiū khiā kūn tı̄ teh kún ê tê-kó͘ piⁿ, pı̄-pān thang khàm koà.
Hô͘-lı̂ chiū the̍h chit ê toā koh tāng ê tē-á khí-lâi, tú-tú tı̄ hian khui ê tê-kó͘ téng ia̍h iô chı̍t ē. Phia̍k ! Thı̂m ! Phia̍k ! Chio̍h-thâu chhut-khı̀ tı̄ kún-chúi nı̍h, chúi lóng phùn tı̄ lāu hô͘-lı̂ kap lāu hô͘-lı̂ bú, nn̄g chiah lóng thǹg-thǹg sí.
Chóng-sı̄ soè chiah âng koe-bú tùi chit-tia̍p liáu-āu, pêng-an tiàm tı̄ i ka-kı̄ ê soè keng chhân-chng ê chhù.
(1)Mn̄g. Hô͘-lı̂ kap i ê lāu-bú cháiⁿ-iūⁿ hō͘ kún-chúi thǹg sí. In-ūi ài chia̍h âng koe-bú bah.
Sèng-keng kóng, “Só͘-í kiò hit só͘-chāi choè tham-chia̍h ê lâng ê bōng, in-ūi tham-chia̍h ê lâng lóng tâi tı̄ hia.” Bı̂n-sò͘-kı̀ 11 chiuⁿ 34 chat.
Ek-pūn kap i ê ı̂ ê Kò͘-sū
Ek-pūn siông-siông khı̀ i ê ı̂ hia, chha-put-to ta̍k-jı̍t ū hō͘ i mı̍h, thang the̍h tò-lâi hō͘ i ê lāu-bú.
Ū chı̍t jı̍t in ı̂ hō͘ i chı̍t tē chı̄n súi, n̂g, iû, koh chhiah-chhiah-ê ke̍k.
I chiū the̍h i, nı̍h kûn-thâu-bú kàu chin ân, án-ni nı̍h kàu in tau. Kàu chhù ê sı̂, bô chhun poàⁿ hāng, chí-ū chı̍t pé ê iû.
I ê lāu-bú kóng, “Lí ū sím-mı̍h mı̍h ?”
Gín-ná ı̀n kóng, “Lāu-bú ah, sı̄ ke̍k.”
Lāu-bú kóng,”Ke̍k ! Lí siⁿ choè bô tı̀-sek. Lóng m̄ chai hoat-tō͘ thang the̍h ke̍k. Beh the̍h ke̍k sı̄ tio̍h ēng tām-po̍h-á hio̍h pau hó-sè, hē tı̄ lí ê bō-á,bō-á tı̀ tı̄ thâu-khak, chiah tò-lâi. Lí ū thiaⁿ-kı̀ⁿ bô.” Gín-ná kóng, “Hó, lāu-bú.”
Kè jı̍t hit ê gín-ná koh khı̀ i ê ı̂ hia. Chiū hō͘ i chı̍t pōng gû-leng-iû, sı̄ beh kià hō͘ in lāu-bú, sı̄ chı̄n súi, chin chhiⁿ, chı̄n hó ê gû-leng-iû.
Chit ê gín-ná chiū ēng hio̍h pau, hē tı̄ i ê bō, tı̀ tı̄ thâu-khak nı̍h, ia̍h tò-lâi. Hit jı̍t chı̄n joa̍h, gû-leng-iû liâm-piⁿ chiū iûⁿ-khı̀. Tı̍t-tı̍t iûⁿ, iûⁿ, lūi lo̍h-lâi tı̄ i ê thâu-hia̍h ; āu-lâi kàu tı̄ bı̄n-nı̍h, hı̄-á, ām-kún. Kàu chhù-nı̍h ê sı̂, lóng-chóng ê gû-leng-iû lâm-lâm kui thâu-khak. I ê lāu-bú khoàⁿ-kı̀ⁿ chiū kóng, “Chhám ! Sím-mı̍h tı̄ lí ê bō ?”
Gín-ná kóng, “Gû-leng-iû lah, lāu-bú ah, Án-ı̂ hō͘ goá.”
Lāu-bú kóng, “Gû-leng-iû ! Lí siⁿ choè hiah bô tı̀-sek. M̄ chai hoat-tō͘ thang the̍h gû-leng-iû mah ?” Beh the̍h gû-leng-iû tio̍h ēng koá hio̍h pau, tū lo̍h-khı̀ khoe-á gàn-gàn hō͘ i léng. Āu-lâi the̍h tiàm lí ê chhiú, soè-jı̄ the̍h kàu chhù.”
Gín-ná kóng, “Hó, lāu-bú ah.”
Bô joā kú ū chı̍t jı̍t, chit ê gín-ná koh khı̀ i ê ı̂ hia. Chit pái sàng i chı̍t chiah chhut-sı̀ káu-á thang toà tò-khı̀ chhı̄.
Chit ê gín-ná ēng koá hio̍h pau, tū tı̄ khoe-á. Tı̄ hia i tı̍t-tı̍t kā i tū chúi ; āu-lâi the̍h tı̄ chhiú-nı̍h tò-khı̀. I kàu chhù-nı̍h ê sı̂, káu-á kiáⁿ sí. I ê lāu-bú khoàⁿ-kı̀ⁿ chiū kóng, “Chhám ! Lí the̍h sím-mı̍h lâi !”
Gín-ná kóng, “Chı̍t chiah káu-á, lāu-bú ah.”
Lāu-bú kóng, “Káu-á kiáⁿ ! Lí siⁿ choè hiah bô tı̀-sek. M̄ sı̄ ēng hit hō hoat-tō͘ lâi lia̍h káu-á kiáⁿ. Beh lia̍h káu-á kiáⁿ tio̍h the̍h chı̍t tiâu tn̂g ê soh-á, pa̍k chı̍t thâu tı̄ káu-á ê ām-kún, hē tiàm thô͘-kha nı̍h, chiah khan hit tiâu soh-á tò-khı̀, tio̍h án-ni.”
Gín-ná kóng, “Oē choè-tit, lāu-bú ah !”
Kè-jı̍t gín-ná koh khı̀ i ê ı̂ hia. Beh tò-lâi ê sı̂, i ê ı̂ hō͘ i chı̍t bān mı̄-pau thang the̍h hō͘ i ê lāu-bú, sı̄ chhiah-chhiah, chhè-chhè sin ê mı̄-pau.
Chit ê gín-ná pa̍k chı̍t tiâu soh-á tı̄ chit ê mı̄-pau thâu, ia̍h thoa chit tiâu soh-á kàu chhù-nı̍h, hit hō khoán. I kàu chhù-nı̍h ê sı̂, i ê lāu-bú khoàⁿ-kı̀ⁿ ū mı̍h tı̄ soh-á bé, kóng, “Chhám ! Lí ū koh the̍h sím-mı̍h tı̄ soh-á bé ?”
Gín-ná kóng, “Mı̄-pau lah, lāu-bú ah ! Î-ah hō͘ goá.”
I ê lāu-bú kóng, “Mı̄-pau !!! Heh ! Lí siⁿ choè hiah bô tı̀-sek ! Lóng bô chı̍t-tiám-á tı̀-sek ! Taⁿ goá bô beh kā lí kóng ēng sím-mı̍h hoat-tō͘ the̍h mı̍h tò-lâi. Lí m̄ bián khı̀ khoàⁿ lín ı̂, ia̍h bô thang khı̀. Goá beh ka-kı̄ khı̀, chóng-sı̄ goá chit-tia̍p beh kā lí kóng chı̍t hāng. Lí khoàⁿ tı̄ chia ū la̍k ê piáⁿ goá choè ê ! Goá tú-tú hē tı̄ hō͘-tēng beh hō͘ in léng, taⁿ lí tio̍h thiaⁿ. Lí tio̍h soè-jı̄ hoa̍h kè chiah-ê piáⁿ.”
Gín-ná kóng, “Hó, lāu-bú.”
Āu-lâi chit ê gín-ná ê lāu-bú tı̀ bō ûi niá-kun, ia̍h koāⁿ chı̍t nâ tı̄ i ê chhiú, khı̀ án-ı̂ hia.
Chit la̍k ê piáⁿ hē choè chı̍t choā tı̄ hō͘-tēng nı̍h hō͘ i léng.
Ho͘h-ho͘h, chit ê gín-ná chiū chı̄n soè-jı̄ beh cháiⁿ-iūⁿ kiâⁿ tı̄ chiah-ê piáⁿ. I kiâⁿ tú-tú tı̄ chiah-ê ta̍k ê ê tiong-ng.
Chit ê gín-ná, bô lâng oē chai i oē tú-tio̍h cháiⁿ-iūⁿ, kā goá kóng chit ê kò͘-sū ê lâng iā m̄ chai. Chóng-sı̄ lí ioh oē tio̍h.
(1)Mn̄g. Ek-pūn cháiⁿ-iūⁿ hiah gōng ? In-ūi bô ēng thâu-khak siūⁿ tāi-chı̀.
(2) Āu-lâi tú-tio̍h sím-mı̍h kan-khó͘ ? Siū phah.
Tı̀-hūi ê kiáⁿ hō͘ lāu-pē hoaⁿ-hí, gû-gōng ê kiáⁿ hō͘ lāu-bú iu-būn. Chim-giân 10 chiuⁿ 1 chat.
