跳至內容

Būn-chèng Hoat-io̍h

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
Cha̍p goā nı̂ chêng goá bat jı̍p Tâi-lâm I-koán khoàⁿ-kı̀ⁿ lé-pài thiaⁿ ê toā-thiāu ū tah chı̍t tùi pe̍h-choá siá o͘-jı̄. Tê ba̍k sı̄ kóng, “ Būn-chèng hoat-io̍h.” Sı̍t-chāi chin hó thiaⁿ. 
Ū chı̍t pái goá khı̀ chhoē i-seng kā i kóng, I-seng ah, pêng-an. I kóng, Pêng-an, lí ū sím-mı̍h pēⁿ ? Goá ı̀n kóng, Chiàⁿ chhiú ê chńg-thâu-á hō͘ teh kún ê gû-leng thǹg-tio̍h, teh phòng-phā, bē bong-tit. I-seng mn̄g liáu chò i khı̀, lóng bô io̍h hō͘ goá. Hit sı̂ goá ê sim toā kan-khó͘. 
Chit nn̄g chân ê sū ún-ba̍t chin kú, kàu chit-tia̍p chiū nǹg chhut Kok-kok-thaⁿ ài kóng kúi kù pun lín thiaⁿ. I-seng chı̍t ê, hoān-chiá káng pah. Nā bô siông-sè gián-kiù, chiū oh-tit chai i ê pēⁿ-goân. Kı̀-jiân m̄ chai, chiū chín-toàn chha-chhok. I-seng teh khoàⁿ pı̄ⁿ ū-ê sı̄ ēng: 
1.Ioh--ê : Goá ū chı̍t pái pak-tó͘ thiàⁿ,chē, khùn bē an, áu-thò͘ kan-lân. Pêng-iú khoàⁿ goá ê kan-khó͘ kā i-seng kóng.I chiū phài kin-ná-chúi hō͘ goá. Chit hāng goá siāng kiaⁿ. Bián-kióng chia̍h,pēⁿ ná tāng. Iáu chı̍t ê i-seng lâi, siông-sè kiám-giām, chiah chai sı̄ ut-liáu koè-thâu ūi-nih chek chúi ê iân-kò͘. I só͘ phài ê io̍h, sûi chia̍h sûi hó. 
Lán lâng ū sı̂ nā bô sím-sı̍t lâi toàn lâng ê sı̄ hui, m̄-nā bô lı̄-ek, tian-tò lı̄-hāi. Hoē-iú hiâm thoân-kàu--ê, thoân-kàu--ê hiâm hoē-iú; sı̄-toā hiâm sı̄-sè, sı̄-sè hiâm sı̄-toā, lō͘-boé ē seⁿ-chhut kek-lia̍t, goân-in sı̄ tùi bóng-ioh. Chô Chhò thâi Lū Pò͘; Ap-sa-liông ē pāi-tı̄n lóng sı̄ án-ni. 
2.Thiaⁿ--ê : Pēⁿ lâng nā chhe lâng kā i-seng mn̄g io̍h, sui-jiân ē kóng i ê pēⁿ, iáu-kú bē hiáu hêng-iông hit ê sı̍t-chêng. Chit hō tùi lâng thiaⁿ-ê, i-seng phài io̍h khah lún-chhiú, in-ūi m̄ chai hoān-chiá ê pēⁿ-goân sı̄ hui, chin ké. Só͘ phài ê io̍h hoān-chiá khah ài giâu-gı̂. Kiaⁿ-liáu pò m̄-tio̍h chèng, kiaⁿ-liáu phài m̄-tio̍h io̍h. Hit ê io̍h nā sió-khoá koh-iūⁿ liâm-piⁿ khı̀-sak. 
Só͘-í sè-sū ta̍k iūⁿ nā ū hong-siaⁿ chiū ū húi-pòng. Ū chı̍t-pái jı̍t í-keng àm, goán hiaⁿ tùi hn̄g-hn̄g lâi. Goá mn̄g i thái chiah àm ? I kóng, Goá thiaⁿ lâng hong-siaⁿ lí sí. Sı̍t-chāi chin kı̂-koài. Só͘-í sū-sı̍t tio̍h khêng-chin chiah thang toàn-tēng. 
3. Khoàⁿ--ê : I-seng ū chhin-sin kı̀ⁿ tio̍h hoān-chiá, ēng chèng hāng ê hong-hoat lâi chín-chhat. Hoān-chiá ê sim ke chin tek-ı̀. Chhin-ba̍k khoàⁿ-kı̀ⁿ, iâⁿ-koè chhin-hı̄ thiaⁿ-kı̀ⁿ. 
Í-sek-lia̍t thiaⁿ-kı̀ⁿ Iok-sek tı̄ Ai-kı̍p chò toā koaⁿ, i ài chhin-ba̍k khı̀ khoàⁿ i. Sian-ti ū-giân Ki-tok chhut-sı̀, m̄ ta̍t-tio̍h Se-biān A-ná chhin-chhiú phō I.Sat-má-lı̄-a lâng kā hit ê pháiⁿ hū-jı̂n lâng kóng, Goá taⁿ m̄ sı̄ tùi lí ê oē lâi sı̀n; sı̄ chhin-sin thiaⁿ-kı̀ⁿ chai I sı̄ sè-kan ê Kiù-chú. 
Só͘-í tio̍h tāi-seng séng-chhat kàu chin, m̄ thang lām-sám hoaⁿ-hí siū-khı̀,o-ló chek-pı̄. Kò͘-iûⁿ ê lâng koh khah tio̍h sè-jı̄ chit ê kà-sı̄. 
Téng-bı̄n sı̄ mn̄g chèng-thâu, ē-bı̄n sı̄ tio̍h hoat-io̍h. Ū mn̄g chèng bô hoat-io̍h ū sím-mı̍h lō͘-ēng ? Bô lah ! Nā-sı̄ hoat-io̍h ū kúi nā hāng tio̍h iàu-kín: 
1.Io̍h-thàm: Goá sui-jiân bē hiáu chò i-seng, iáu-kú sian-chó͘ ū thoân-siū sió-khoá. I-seng m̄ chai hoān-chiá ê pēⁿ-goân, tāi-seng tùi chèng liâu-hoat,lâi chhı̀-khoàⁿ i ê pēⁿ lēng jı̍t cháiⁿ-iūⁿ. Sui-jiân thâu pái chia̍h bô hāu, tio̍h siūⁿ khoàⁿ cháiⁿ-iūⁿ, m̄ thang kóng bô hāu chiū m̄ chia̍h. Bo̍k-hoē ûi-lân; bo̍h-tit ūi-tio̍h án-ni loé-chı̀. Chiok Kiù-chú-tàn, siuⁿ hi-hoa, eng-kai tio̍h kái-liông, kiám thang in-ūi án-ni lâi hoè-chı̀ ? Chit hāng sit-pāi, tio̍h siūⁿ pa̍t hāng ē sêng-kong. Kha-chiah 1 khang tio̍h thiah lāi-ki lâi pó͘, tek-khak m̄ thang hiat-ka̍k. 
Só͘-í hiaⁿ-tı̄ ah ! Hoān-nā ū sím-mı̍h bián-lē ê oē, sui sı̄ kan-khó͘ thiaⁿ, iáu-kú tio̍h bóng thiaⁿ. In-ūi kiám-chhái tùi án-ni lán ê toā I-seng ē hoat tú-hó ê io̍h hō͘ lán. Iā goān tong-sū-chiá tio̍h chù-sı̂n lâi siūⁿ. Lán Kàu-hoē châi-chèng khùn-lân, bo̍k-chiá tn̂g-kang khiàm-khoeh, bo̍k-hoē ū-ê put-to͘-ha̍p,eng-kai tio̍h piàn-thong, bo̍k-tit sí-koat. 
2.Hó-io̍h: Pēⁿ lâng chia̍h tio̍h io̍h, chiām-chiām sóng-khoài, cheng-sı̂n oa̍h-tāng, lâng chiū kóng hit thiap sı̄ hó io̍h. Sui-jiân io̍h sı̄ chháu-io̍h-thâu, iā thang kóng sı̄ pó-poè. 
Lâng nā ēng tú-hó ê oē kám-tōng lâng, iâⁿ-koè kui po͘ ê ián-soat. Lâng nā chia̍h tio̍h io̍h, tio̍h koh chia̍h, pēⁿ chiah ē lı̄. Hiaⁿ-tı̄ nā ū sím-mı̍h ē kám-kek lín ê sim, tio̍h siông-siông chhin-kı̄n i, pháiⁿ chiah ē tû-khı̀. 
3. Pó͘-io̍h : Pēⁿ í-keng khah hó,tio̍h phài pó͘-io̍h lâi chia̍h, hō͘ sin-thé khah khoài ióng-kiāⁿ. 
Lán í-keng chai-iáⁿ lán ê kàu-hoē ê Khiàm-khoeh, tio̍h chhut-la̍t lâi lı̄-ek i. Khoàⁿ lâng poa̍h-lo̍h hām-kheⁿ ka-tı̄ nā bē ē kiù i iā tek-khak hoah pa̍t lâng lâi kiù i. Nā kan-ta khiā tı̄-hia hiâm i bô sè-jı̄ bô lō͘-ēng. Siōng-tè chhe Kiáⁿ kàng-sè chiū-sı̄ chit hō ê sim. 
Hiaⁿ-tı̄ ah ! Tng tı̄ chit-tia̍p lán í-keng chai lán ê Kàu-hoē ê mâu-pēng; châi-chèng ê khùn-lân; kàu-sè bô sáⁿ heng; pān sū chin ûi-lân; iûⁿ-á bô koai; bo̍k-chiá cháiⁿ-iūⁿ; chiah-ê sū bo̍k-tit koè-thâu gı̄-lūn. Phı̀-jū i-seng kı̀ⁿ-tio̍h pēⁿ lâng tio̍h iàu-kín mn̄g chèng, liáu-āu tio̍h hoat-io̍h hō͘ i chia̍h. Kan-ta chek-pı̄ i bô sè-jı̄ sı̄ tian-tò hō͘ i kan-khó͘. Che sı̄ siau-ke̍k-tek ê pān hoat. Só͘-í tng tı̄ chit ê chiu-chè kái-kek, chū-tı̄ chū-pı̄ ê cheng-sı̂n chhut-hiān. Chiū goān tāi-ke tio̍h chhut-la̍t hùn-ióng, tâng-sim saⁿ-kap lı̄-ek, kó͘-bú Chú-jı̍t-o̍h, kó͘-bú kı̂-tó-hoē, ka-têng lé-pài,kó͘-bú kèng-khiân ê hong-sio̍k jia̍t-sim ho̍k-sāi Chú. Goân-thâu nā jia̍t,chiū piⁿ-á iā jia̍t. Hiaⁿ-tı̄ nā jia̍t-sim chiū Kàu-hoē oa̍h-tāng, iân-kim m̄ bián tê bô, ka-seng m̄ bián kiám chió; thoân-kàu--ê m̄ bián thó͘-khùi sı̂-chit. Chhiáⁿ tāi-ke tio̍h tùi kin-pún kái-koat. Gō͘-keⁿ-cheng teh tân lah ! Pêng-iú ah, tāi-ke khí-lâi chò kang. Toā lâng tio̍h tín-tāng, gín-ná pang-chān lâng. 
Ūi Chú koh chò chı̍t jı̍t kang. 
Tio̍h-boâ m̄ sı̄ khang-khang. (Tâi-lâm-kàu-hoē-pò tē 428 koàn, 1920 nı̂ 11 goe̍h)