Ba̍k-chiu

1662 nı̂ jı̄-goe̍h 11 chái-khí peh-tiám, goá tı̄ Zeelandia siâⁿ-goā tò thán-chhiò, kui-sian lâng chhı̀m tı̄ chheng-âng ê hoeh-chúi lāi-té, ǹg-bāng phú-phú ê thiⁿ, siōng-boé chı̍t-pái choán-khùi. Koè-khı̀ chit káu-kang, goá ta̍k-kang chhoē noâ-thâu iân-hoán lı̄-khui ê sı̂-kan, it-tı̍t kàu kin-á-jı̍t thiⁿ-kng, Koxenga (Kok-sèng-iâ) kóng ê tùi-kı̂ kàu, tō chún kui-mê bô-bı̂n, sim-lāi koh-khah án-choáⁿ kan-khó͘, thàu-chá, mā sı̄ tio̍h chhoā choè-āu chı̍t-tı̄n a-peng-ko giâ kı̂-á, pûn kó͘-chhoe, chê-chê chéng-chéng, eng-ui kiau-kiah kiâⁿ ǹg pha-tiāⁿ tı̄ Tâi-kang lāi-hái ê Erasmus, che mā sı̄ Ho-lan tı̄ Tāi-oân ê siōng-boé chı̍t-chiah kun-lām. Hit sı̂-chūn lı̄ goá thâu-pái lâi-kàu chit-ê tó-sū, í-keng 22 tang--loh, beh hông phài-lâi chit-ūi chı̀n-chêng, goá í-keng toè Tang-ı̀n-tō͘ Kong-si ê kun-tūi, sı̀-koè kap lâng piàⁿ-tı̄n, lı̍p-hā bē-chió kong-lô, goá it-tı̍t lóng ē-kı̀-tit 1640 nı̂ ê hit-chı̍t-kang, tı̄ sái-hiòng Tāi-oân ê hit-chiah hō-chò Zeeburch ê chûn-téng, Maire chiong-kun toā-siaⁿ soan-pò͘ kóng: “Chun-hōng kok-ông pē-hā ê bēng-lēng, kau-tiōng Pieter Bo͘n chò siōng-ūi, kok-ông bān-soè!” Chûn-téng toāⁿ toā-chhèng ê siaⁿ, tāi-ke ê hoan-ho͘, tı̄ hái-téng tân m̄-chai joā-kú chiah soah，hit-chūn goá iáu siàu-liân, siūⁿ-kóng jı̂n-seng bô-ū sím-mı̍h pí che koh-khah sóng-sı̂n ê tāi-chı̀--ah, thàu-té kā khı̀-kàu kong-si êng-ūi 16 tang kú ê lâm-hong tó-sū, khoàⁿ-chò sı̄ goá ê kun-jı̂n seng-gâi lāi-té, khàng khí-lih lēng-goā chı̍t-ê khám-chām ê hó ki-hoē. Lēng-goā chı̍t-ê khám-chām, he sı̄ ha̍h-kai-jı̂n--ê no͘h! Sui-bóng kun-sū hêng-tōng goân-té tō ū-su ū-iâⁿ, m̄-koh 1643 kàu 1650 chit-kúi-tang, kong-si í-keng chiáng-ak kui-ê tó-sū ê se-pō͘ toā-pō͘-hūn, hām tang-pō͘ chı̍t-pō͘-hūn, ū kúi-ā-tiûⁿ koan-kiàn ê chiàn-cheng, tō-sı̄ goá chhoā-peng thâi-iâⁿ--ê, goán ēng saⁿ-tang ê sı̂-kan, tō í-keng chha-put-to beh kā kui-ê tó lóng kiâⁿ-thàu--ah. Hiah-ê iá-jı̂n bô chhèng-ki, toā-kòng, in sı̄n-chí koh-khah su Bêng tè-kok hiah-ê sió-khoá kū-siòng ê thih-kah pō͘-tūi, toā-pō͘-hūn kan-taⁿ khò toā-to kap keng-chı̀ⁿ tō siàu-siūⁿ beh tùi-te̍k, nah ū khó-lêng chò goán ê tùi-thâu? Chóng--sı̄, chı̍t-tiûⁿ koh chı̍t-tiûⁿ lâu-hoeh ê chiàn-cheng lāi-té, soah ū chı̍t-koá tiûⁿ-bı̄n, kap chı̍t-koá lâng-bı̄n, chhin-chhiūⁿ tio̍h-siong lâu--lo̍h-lâi ê khı̂ kāng-khoán, it-tı̍t ı̀n tı̄ goá ê sim-koaⁿ-té, he lāi-té koh-khah ū chı̍t-ê lâng, choaⁿ-á pı̀ⁿ-chò goá chit-sı̀-lâng thàu-boé pàng bē lo̍h ê koà-tiàu. ＊　＊　＊　＊ Goá bô hoat-tō͘ kā hit-siang n̂g-gı̄m-gı̄m, kng-sih-sih ê ba̍k-chiu pàng hō͘ bē kı̀--tit, mā bô hoat-tō͘ pàng bē kı̀-tit hiah-ê i bo̍k-phêng kóng chhut-chhùi ê oē, tı̄ āu--lâi sǹg lóng sǹg bē lı̄ ê àm-mê lāi-té, hit-saeng ba̍k-chiu lia̍h goá tı̍t-tı̍t gê, kiàn-pái lóng hō͘ goá lâu chhı̀n-koāⁿ, kui sin-khu tâm-lok-lok, kiōng-beh bē chhoán-khùi, kiàn-pái lóng tı̄ bı̂n-chhn̂g téng kan-khó͘ kún-lèng, kiaⁿ kah hiông-hiông cheng-sı̂n--khí-lâi. Hit-kang sı̄ 1644 nı̂ ê káu-goe̍h chhe-la̍k, Tāi-oân tiúⁿ-koaⁿ Caron bēng-lēng goá chhoā 300 ê peng-á, 60 ê lô͘-châi kap lēng-goā chı̍t-tı̄n Siraya lâng cho͘--khí-lâi ê pō͘-tūi, chē-chiūⁿ la̍k-chiah kun-lām, tı̍t-chiap chiūⁿ-pak, khı̀ phah Ke-lang, Tām-chúi kap Cabaran, liáu-āu koh phah-tat beh lo̍h-lâm khı̀ phah thóng-tı̄ 17 ê chhoan-siā ê Koa tāi-ông (Qoataongh). Goán khí-têng hit-kang thiⁿ-khı̀ chin hó, thiⁿ-sek chheⁿ-lèng- lèng, ùi Ke-lang khí-soaⁿ liáu-āu, sûi thâi jı̍p-khı̀ Cabaran, chiah kúi-kang niā-tiāⁿ, 44 ê chhoan-siā tō lóng siu-chò kong-si ê niá-thó͘, 10 goe̍h-chhe, pō͘-tūi chhoā tńg-lâi Ke-lang, phah khı̀-kàu Tām-chúi hit-tah, an-iâⁿ tı̄ chhoan-siā lāi-té, lim-chiú khèng-chiok, in-ūi chit-pái ê jı̄n-bū, sı̍t-chāi sı̄ thài sūn-sı̄, nā hit sı̂-chūn lâi khoàⁿ, tō chún-sı̄ beh kā kui-ê tó-sū lóng chiàm, mā sı̄ chhin-chhiūⁿ toh-téng ni-kam. 10 goe̍h-chhe, kun-tūi kiâⁿ soaⁿ-lō͘ ǹg-lâm, chı̍t-lō͘ keng-koè Tek-chām, chha-put-to lóng bô tú-tio̍h ū-lâng tùi-te̍k, iá-jı̂n chı̍t-ē khoàⁿ-tio̍h hoé-chhèng chiah-nı̍h lı̄-hāi, lóng cháu kah bē kò͘--tit, in hiàn-chiūⁿ lo̍k-phoê kap gó͘-kó͘, piáu-sı̄ beh sūn-thàn kong-si, goá chē tı̄ peng-iâⁿ lāi-té, chhiú-ná so ka-pi-sek toà pe̍h-sek hoe-tiám, siōng-hó ê lo̍k-phoê, sim-lāi siūⁿ-kóng Koa tāi-ông kiám-chhái sı̄ lâng siūⁿ--chhut-lâi-ê, i ê ông-kok mā kan-taⁿ sı̄ hong-siaⁿ pòng-iáⁿ niā-tiāⁿ. 10 goe̍h 17 beh àm-á, thiⁿ-piⁿ phû 1-iân koài-kı̂ âng-hoáⁿ ê sek-chúi, khoàⁿ ē chhut iá-jı̂n lóng chin koà-hoâi, goá thàu-koè thong-e̍k chai-iáⁿ, beh piàn-thiⁿ--ah, 18 hit-kang, hong-hō͘ toā kah peng-á ta̍k-lâng lóng bô cheng-chhái--khı̀, chheⁿ-kông-hong kā chhiū-á ùi chhiū-kin khiú tò--khí-lâi, goân-té khoaⁿ-khoaⁿ-á lâu ê khe-chúi, í-keng bē-su chı̍t-tiâu lô-chhoé- chhoé ê n̂g-liông, goán tiâu tı̄ an-iâⁿ ê tē-tiûⁿ, bē-tín bē-tāng, 19 hit-kang, thong-e̍k soah thau-cháu, goán kap chāi-tē-lâng kóng bē thong, chí-hó lı̂m-sı̂ kái-oāⁿ hêng-kun ê lō͘-soàⁿ, iân hái-hoāⁿ lâi kiâⁿ, khah bián sit-lō͘, chit-ê hong-thai, hō͘ goán sit-khı̀ chûn-chiah sàng--lâi ê pó͘-kip, iū-koh tio̍h liâu-koè chı̍t-tiâu koh chı̍t-tiâu chhoah-lâu ê toā-khe, goá ê sim--nih chhı̀-chha̍k, khai-sí kám-kak bô siáⁿ tio̍h. Keh-tńg-kang tı̄ tiong-pō͘, goán kiâⁿ lâu-kàu lûn-á-tē, bô-tiuⁿ-tı̂ koân-koân ê chháu-á lāi-té soah cháu-chhut kúi-ā-pah ê iá-lâng, in lóng bô kā chhèng-chí khǹg tı̄ ba̍k-tē, gia̍h to, chhâ-kùn-á kap tn̂g-mâu tō chhiong hiòng goán lâi, sui-jiân goán chiâⁿ-kín tō kā in phah tò-tńg--khı̀, m̄-koh in chit-pái iōng àm-pō͘, phah-sí kúi-ā-ê peng-á, koh lâi, tiong-tàu hong-hō͘ chóng-thêng, chhut toā-jı̍t-hó͘, Bodor (Chúi-lí-siā) ê lâng soah sı̀-koè pàng-hoé, beh kā goán hông-gāi, goá khı̀ chı̍t-ē hā-lēng pàng chı̄n-pōng chı̀n-kong, kā chhù lóng kā sio-liáu-liáu, kiò peng-á kā thâi kah chhàu-chho-hng, toā-hoé kap o͘-ian tı̍t-tı̍t chhèng-khı̀ kàu chúi-sek ê thiⁿ--nı̍h, chheⁿ-sek ê chháu-po͘ téng-koân, ū tó kúi-ā-pah ê iá-lâng n̂g-phi-phi ê si-thé, chı̍t só͘-chāi lóng sı̄ o͘-âng ê hoeh-chúi. Peng-á kā Bodor ê ang-ı̂ thâu-mn̂g khiú--leh, iōng chhèng-koáiⁿ kā kòng, beh ài i koai-koai-á chò thâu-chêng chhoā-lō͘, m̄-koh i kan-kan tı̍t-tı̍t iōng phò-chhùi ê siaⁿ, kóng hit-hō goán thiaⁿ-bô ê oē, toā-siaⁿ hoah-hiàm, kúi-ā-kang tak-kha̍p, hō͘ peng-á put-chí-á hong-hoé-to̍h, in hiâⁿ-chhâ khí-hoé, kā ang-ı̂ tiau liông-hê, siūⁿ beh chhin-chhiūⁿ goán-kok chhú-tı̄ oè-ok Siōng-tè ê lâng hit-khoán, kā sio hō͘ sí, hoé sio kah chiâⁿ mé, ang-ı̂ ê sin-khu tı̄ hoé--nı̍h in-ūi kan-khó͘ kún-chūn, hoé-khûn chhèng-chhut chheⁿ-sek ê ian, khong-khı̀ lāi-té phı̄ⁿ ē tio̍h thâu-mn̂g kap lâng-bah chhàu-hoé-ta ê bı̄, goá kā phı̄ⁿ-á om--leh, khoàⁿ hiòng hoé-khûn, khoàⁿ-tio̍h hit-ê ang-ı̂, i sui-jiân hō͘ sio kah toā-khang sè-lı̍h, kui-ê bı̄n o͘--ê, âng--ê lām chò-hoé, m̄-koh chı̍t-siang ba̍k-chiu soah toā-toā-lúi, peh kim-kim, tài n̂g-hoáⁿ ê sek-chúi, lia̍h goá tı̍t-tı̍t gı̂n, bô-ti bô-tng i ai-ai-kiò ê siaⁿ, soah pı̀ⁿ-chò bêng-bêng-bêng ê oē-kù, goá in-ūi gông-gia̍h, goân-té chhah-koh ê siang-chhiú choaⁿ-á pàng tò--lo̍h-lâi, oh-tit siong-sı̀n, i nah ē iōng Ho-lan-oē teh hoah: “Goā-lâi ê te̍k-jı̂n bē kā goán éng-éng chè-ap, lín ê khùi-la̍t kap iōng kiông ka hō͘--goán-ê, boé-chhiú ē hông phùi-thâm phùi-noā, lóng-chóng piàⁿ-hı̀ⁿ-sak! Chó͘-lêng khoàⁿ-kı̀ⁿ chit-phiàn lè-táu ê thó͘-tē kap in ê kiáⁿ-sun-á, goán ē éng-oán khiā tı̄ chia!” I chı̍t-pái koh chı̍t-pái kóng chiah-ê oē, lú lâi lú sè-siaⁿ, it-tı̍t kàu i hō͘ toā-hoé sio chò chı̍t-tè o͘-thoàⁿ, tı̄ n̂g-hám-hám ê hoé--nı̍h at-khiau, kui-sian lâng chē tò--khí-lâi. Koa tāi-ông té-te̍k kah chiah lı̄-hāi, hō͘ goá chin ı̀-goā, goá jı̄n-ūi chí-ū koh-khah ngē, iōng khu̍t thâu-pō͘, in chit-tı̄n iá-lâng chiah ē chai sí, che iā-sı̄ ūi-sím-mı̍h 10 goe̍h 22 goán phah jı̍p-khı̀ Pasoa (Poàⁿ-soàⁿ-siā) ê sı̂, goá ē koh chı̍t-pái hā-lēng kā chhoan-siā lóng pàng-hoé-sio, soah bô-liōng kóng iá-lâng cháu-khı̀ hong-thâu pêng, ùi chhiū-nâ-á pàng-hoé, goán hō͘ hoé tò-pha, iáu bē-hù ke-siūⁿ, sı̀-kho͘ liàn-tńg bo̍k-kı̂-phêng thiaⁿ-kı̀ⁿ kúi-ā-pah, kúi-ā-chheng lâng teh hiàm-hoah ê siaⁿ, hiáng kah hō͘ lâng phah-chhı̀n, bô joā-kú, hō͘ o͘-ian cha̍h--leh ê thiⁿ-téng, chheng-bān-ki chı̀ⁿ chhin-chhiūⁿ lo̍h-hō͘ siā tò--lo̍h-lâi. Toā-hoé lāi-té, peng-á piàⁿ-sí cháu hiòng hái-kı̂ⁿ, liu-boé soaⁿ khí-lih lâi táⁿ-chat ê chûn-téng, in-ūi toā-pō͘-hūn ê chong-pı̄ lóng phah-m̄-kı̀ⁿ, pō͘-tūi ko͘-put-chiong tio̍h seng tńg-khı̀ Tāi-oân, tı̄ chûn-téng ê sı̂, goá sı̍t-chāi m̄-chai beh án-choáⁿ ǹg téng-si kái-soeh goá kun-jı̂n seng-gâi lāi-té hán-kı̀ⁿ ê toā pāi-pán, nā Bodor hit-siang n̂g-hoáⁿ ê ba̍k-chiu, mā ùi hit-ê sı̂-chūn khai-sí, tiāⁿ-tiāⁿ ùi o͘-àm lāi-té khoàⁿ tò--chhut-lâi, kā goá gı̂n bô-thêng, hō͘ goá put-sı̂ lún-neh, sui-jiân keh-tńg-nı̂ nı̂-chhe goá koh chhoā pō͘-tūi phah-iâⁿ Koa tāi-ông, sǹg sı̄ pò niau-chhí-á-oan, m̄-koh hit-siang ba̍k-chiu kap hiah-ê chhàn-gí, í-keng piàn-chò goá éng-oán ê hiong-bāng. ＊　＊　＊　＊ 1661 nı̂, goá í-keng tiàu tńg-khı̀ Batavia ū 11 tang--ah, tio̍h poàⁿ-tang chiah ē-tàng tńg-lâi Tāi-oân chı̍t-choā, kap Nakao tàu-tı̄n chı̍t-lé-pài ê sı̂-kan, tō sǹg chin m̄-goān, chò chı̍t-ê kun-jı̂n, tû-khı̀ oàn-thàn sı̄ koh thang án-choáⁿ. 6 goe̍h 24, goá chhím-thâu thiaⁿ-tio̍h lâng kóng Maria-hō thoân--koè-lâi ê siau-sit: “Tāi-oân khı̀ hō͘ Koxenga ê tāi-kun pau-ûi”, sim-lāi kip kah beh sí, goá kín-piàng-piàng chhiáⁿ lâng sàng chı̍t-tiuⁿ phoe hō͘ Batavia chóng-tok Maechuyker, kóng goá goān-ı̀ ka-jı̍p táⁿ-chat ê pō͘-tūi, koáⁿ-khı̀ Tāi-oân, tán-ā tán, chûn-tūi it-tı̍t thoa kah 7 goe̍h chhe 5 chiah khí-kiaⁿ, goá sim-lāi hoân-ló Nakao ê an-choân, chia̍h bē lo̍h, khùn bē khı̀, kui-ê lâng siau-kut lo̍h-bah. Hit-tang í-keng sı̄ se̍k-sāi Nakao liáu-āu ê tē 16 tang--ah, iáu ē kı̀-tit hit chı̍t-tang, goá chhoā 200 goā ê peng-á, chham chāi-tē-lâng cho͘-sêng ê pō͘-tūi, hōng bēng-lēng khı̀ phah chı̍t-pái koh chı̍t-pái hoán-poē ê Cabaran, beh thàu-té kā in kàng-ho̍k, sūn-soà mā khı̀ cháu-chhoē thoân-soat lāi-té ê hit-tiâu n̂g-kim-hô Turoboan, goán chiâⁿ khin-khó tō kā 34 ê chhoan-siā phah--lo̍h-lâi, m̄-koh tı̄ Sochel kap Katitapan soah chiàn kah chin kan-khó͘, ū bē-chió peng-á tio̍h-siong ia̍h-sı̄ sí--khı̀. Iá-lâng in-ūi kap goā-lâng chih-chiap, mā khai-sí the̍h-tio̍h chı̍t-koá chhèng-ki, hō͘ goán bô hoat-tō͘ koh chhin-chhiūⁿ éng-koè hiah-nı̍h kán-tan tō hō͘ in hàng-ho̍k, tán chiàn-iâⁿ liáu-āu, goá chı̍t-tiám-á tō bô tiû-tû, sûi hā-lēng kā chit nn̄g-ê chhoan-siā pàng-hoé-sio, kā chiah-ê tùi-te̍k ê lâng chóng thâi, goá chhiú gia̍h kun-to sı̀-koè ná sûn, lâi-kàu chı̍t-keng in-ūi to̍h-hoé, í-keng poàⁿ-tó ê khiā-ke-chhù thâu-chêng, soah khoàⁿ-tio̍h chı̍t-ê cha-bó͘ gín-á the̍h pû-hia, ùi chı̍t-ê khih-kak ê chúi-kng, tı̍t-tı̍t iúⁿ-chúi phoah tùi toā-hoé, goá chı̍t-bı̄n in-ūi i bô tô-cháu kám-kak chin ı̀-goā, chı̍t-bı̄n mā tùi i chit-khoán pàng-goā-goā ê thāi-tō͘ chin siūⁿ-khı̀, bô-siūⁿ tō hiòng-chêng, to gia̍h koân beh kā phut--lo̍h-khı̀. 5 tang í-lâi, goá chū-té m̄-bat kā chiah-ê iá-lâng khǹg tı̄ ba̍k-chiu lāi, goá it-tı̍t kā in tòng-chò bó͘ chı̍t-khoán chhin-chhiūⁿ lâng ê cheng-seⁿ, tùi cheng-seⁿ nah ū sím-mı̍h tō-lí thang-hó kóng, mā bô su-iàu kā in thiàⁿ-sioh, chí-ū to-á, kùn-á kap sut-á chiah ē hō͘ in thiaⁿ-oē. Chóng--sı̄ tng chit-ê cha-bó͘ gín-á se̍h koè-sin khoàⁿ--goá, goá ùi i pêng-chēng ê bı̄n, khoàⁿ-tio̍h chı̍t-siang toā-toā-lúi, chheng-chheng-chheng ê ba̍k-chiu, he pe̍h-jı̂n pe̍h-pe̍h-pe̍h, kā chhim ka-pi-sek ê ba̍k-chiu-jı̂n pâu--leh, m̄-chai ūi-sím-mı̍h goá choaⁿ-á sı̂n--khı̀, goá khoàⁿ-kı̀ⁿ lêng-hûn ê kng teh sih, khı̀ hō͘ chhiō--tio̍h ê hit ba̍k-chı̍t-nih kú, goá m̄-chai ūi-sím-mı̍h, soah chhim-chhim in-ūi ka-tı̄ ê la-sâm kap choē-ok tio̍h-kiaⁿ. Cha-bó͘ gín-á khoàⁿ-liáu, koh tiām-tiām se̍h hoan-thâu, kè-sio̍k iōng hit-ê sè-sè-ê-á ê pû-hia kap toā-hoé piⁿ-pu̍ih, goá hit-tang-chūn lóng bē kı̀-tit kā lak tı̄ thô͘-kha ê kun-to khioh--khí-lâi, kan-taⁿ gōng-gōng khiā tı̄ hia kā khoàⁿ. Kóng--khí-lâi bē-su tò-siah, ūi-tio̍h mài koh hông phài-khı̀ thâi i ê cho̍k-jı̂n, goá soah tio̍h kap i tn̂g-kı̂ hun-thiah, 1650 nı̂, goá sin-chhéng tiàu-khı̀ Batavia, m̄-koh Nakao bô ún-chún kap goá chò-hoé khı̀, goá kui-sim ǹg-bāng chia̍h-lāu thè-ngó͘ ê hit-kang, tō ē-tàng kap i thoân-ı̂ⁿ, bián koh hun--khui. Taⁿ chit-ê bāng í-keng bē-su tiám lā-tiâu chhāi leh chhoe-hong, chı̍t-lō͘ toè Caeuw chiong-kun sut-niá ê chûn-tūi koáⁿ-hiòng Formosa, sim-koaⁿ pı̍h-pho̍k-thiàu, goá hoân-ló Nakao, khah hoân-ló koè Tāi-oân kap Koxenga ê chiàn-cheng. Khò-tio̍h goán-kun hái-hoāⁿ toā-phàu ê pang-chān, goán chin bô kán-tan chiah chhoàⁿ-koè Koxenga kui-toā-tı̄n ê chiàn-chûn, jı̍p-khı̀ kàu Zeelandia, goá sim-lāi tio̍h-kip, chı̍t-sı̀-koè thàm-thiaⁿ Nakao ê siau-sit, m̄-koh tû-khı̀ khak-tēng Nakao bô tı̄ siâⁿ-lāi lia̍h-goā, chiàn-cheng ê sı̂-chūn jû-chháng-chháng, siáⁿ-lâng mā m̄-chai siáⁿ-lâng sı̄ sí sı̄ oa̍h, hā-lo̍h choáⁿ-iūⁿ. Kúi-kò-goe̍h āu, Caeuw chiong-kun tō in-ūi lek-táⁿ, thàn poàⁿ-mê chhoā i chhun--lo̍h-lâi ê kun-lām làng-káng, Zeelandia hông kong-phoà sı̄ kín-choa̍h-bān ê tāi-chı̀ niā-tiāⁿ, siâⁿ-goā hō͘ Koxenga ê pō͘-tūi ûi kah ba̍t-chiuh-chiuh, siau-sit lú lâi lú chió, goá m̄-nā m̄-chai Nakao sı̄ m̄-sı̄ iáu tı̄ chit-ê jı̂n-sè-kan, goá sı̄n-chı̀ bô hoat-tō͘ khak-tēng ka-tı̄ sı̄ m̄-sı̄ koh khoàⁿ ū bı̂n-á-chài ê jı̍t-thâu; Bodor ê ang-ı̂ hit-siang n̂g-hoáⁿ-hoáⁿ, kim-sih-sih ê ba̍k-chiu, mā ke koh khah chia̍p chhut-hiān tı̄ goá ê bāng-tiong, goá sim-lāi pān-phoe i ê chhàm-gí chóng-ū chı̍t-kang ē chiâⁿ. 2 goe̍h chhe 1, tiúⁿ-koaⁿ Coyet chèng-sek hiòng Koxenga tâu-hâng, tı̄ káu kò-goe̍h lāi-té, goán tı̄ hái--nı̍h kap soaⁿ-sū lóng chiàn su--lâng, taⁿ bô tāi-oâ tio̍h kā thóng-tı̄ 38 tang ê Tâi-oân kau hō͘-lâng. Koè-khı̀ chit 9 kang goá iōng-sim kè-kàu siūⁿ beh chhoē tio̍h Nakao, chit-má í-keng sı̄ tâu-hâng liáu-āu ê tē 10 ê thàu-chá, goá chóng-sǹg ài bı̄n-tùi Nakao bô-siau-bô-sit ê sū-sı̍t, siūⁿ-tio̍h chit-sı̀-lâng bô hoat-tō͘ koh kap i kı̀ⁿ-bı̄n, tō chún chiàn-cheng bô hō͘ lâng phah--sí, í-āu koh thang bóng-tō͘, mā kám-kak bô-ı̀-bô-sù. Goá chhoā Ho-lan siōng-boé-tı̄n ê pō͘-tūi kiâⁿ siâⁿ-goā hit-tiâu sió-lō͘, tı̍t-tı̍t hiòng Erasmus khı̀, chún-pı̄ chiūⁿ-chûn, sı̀-kho͘-ûi ū Koxenga ê peng-á kā goán kàm-sı̄, goá sim-chêng tı̂m-tāng, chhin-chhiūⁿ sim-lāi ū chı̍t-lia̍p kui-bān-kin ê thih-thûi, teh kah goá bē chhoán-khùi--tit, ná kiâⁿ ê sı̂, kám-kak lō͘ phû-phû, kiâⁿ-tio̍h bô siáⁿ tēng-tauh, sı̀-kho͘-liàn-tńg ê mı̍h-kiāⁿ, goá khoàⁿ-bô thiaⁿ-bô, it-tı̍t kàu chhiⁿ-chhám ê khàu-siaⁿ chǹg jı̍p-khı̀ goá ê hı̄-khang, chiah hiông-hiông chheng-chhéⁿ. Chù-sı̂n chı̍t-ē khoàⁿ, goân-lâi sı̄ sı̀-gō͘ ê Koxenga ê peng-á, gia̍h toā-to gia̍h kùn-á teh hám nn̄g-ê Silaya, hit-nn̄g-ê lâng tó tı̄ thô͘-kha, thâu-phoà hı̄-lı̍h, ū chı̍t-ê peng-á iōng kiông beh kā kı̂-tiong chı̍t-ê Silaya ām-kún ê n̂g-kim phoa̍h-liān chhoah--khí-lâi. In khàu kah chhiⁿ-chhám lo̍k-phek, kui-bı̄n kō kah lóng hoeh, tō chhin-chhiūⁿ cha̍p-goā tang chêng, goá tı̄ Bodor, Pasoa, Sochel kap Kakitapan thiaⁿ-tio̍h ê khàu-siaⁿ kāng-khoán, bô ke-siūⁿ goá tō toā-hoa̍h cháu--koè, siūⁿ beh kā hiah-ê chho͘-chân ê peng-á phah-chām, iáu-bē kàu-ūi, āu-thâu-khok tō khı̀ hông bok--chı̍t-ē, kui-ê lâng khōng-kha-khiàu. 10 goā-ê peng-á ûi oá--lâi, chhèng-koáiⁿ, kùn-á chóng lâi, goá ê tò-pêng ba̍k-chiu chí hông phah kah lak--chhut-lâi, koh thiaⁿ-tio̍h heng-khám lāi-té nn̄g-ki pín-á-kut tn̄g--khı̀ ê siaⁿ, boé--á koh khı̀ hō͘ chı̍t-ki toā-to phoà-pak, goá tó thán-chhiò, kan-taⁿ kám-kak piàⁿ--chhut-lâi ê hoeh-chúi sio-sio, kō kah kui sin-khu tâm-tâm-tâm. Goá lâng sı̂n-sı̂n, koh ná chhan-chhiūⁿ thiaⁿ-kı̀ⁿ Bodor ê ang-ı̂ chng-giâm ê chhàm-gí. “Goā-lâi ê te̍k-jı̂n bē kā goán éng-éng chè-ap, lín ê khùi-la̍t kap iōng-kiông ka hō͘--goán-ê, boé-chhiú ē hông phùi-thâm phùi-noā, lóng-chóng piàⁿ-hı̀ⁿ-sak! Chó͘-lêng khoàⁿ-kı̀ⁿ chit-phiàn lè-táu ê thó͘-tē, kap in ê kiáⁿ-sun-á, goán ē éng-oán khiā tı̄ chia!” Sui-bóng chiàⁿ-ba̍k kō tio̍h hoeh khoàⁿ bô siáⁿ ū, soah kán-ná ū khoàⁿ-tio̍h Nakao ê bı̄n phû tı̄ phú-phú ê thiⁿ-téng, hiòng goá bûn-bûn-á chhiò, goá mā hoaⁿ-hí chhiò--chhut-lâi. “Hi-bāng lín heng-ōng, mài koh chiâⁿ-chò koè-hái ê la̍h-jı̂n ê chia̍h-mı̍h, khoàⁿ-kı̀ⁿ lè-táu ê thó͘-tē kap kiáⁿ-sun-á ê chó͘-lêng--ah! Kiû lí sià-bián goá chit-ê ù-oè ê lêng-hûn.” Goá ka-tı̄ ngāu-ngāu-liām, kı̂-thāi chhàm-gí chò-chiâⁿ hit-chı̍t-kang khah kín lâi, ba̍k-chiu ta̍uh-ta̍uh-á kheh--khı̀. (Tâi-bûn Bóng-pò tē 115 kı̂, 2006 nı̂ 4 goe̍h)