Chı̍t lia̍p be̍h

Tı̄ chı̍t ê hong-hô jı̍t-lē ê chá-khí, chı̍t-ūi jia̍t-sim tı̄ kàu-hoē ê hiaⁿ-tı̄ lâi chhoē goá, i chiū-sı̄ Phı̂ⁿ-ô͘ Pe̍h-soa kàu-hoē tē-it ê chiap-siū tō-lí ê N̂g Sūn-thiân hiaⁿ. Goán hō͘-siōng chhéng an liáu-āu, i kā goá kóng kin-á-jı̍t beh chhoā i ê lāu-pē khı̀ Tâi-oân, choè toā ê bo̍k-tek chiū-sı̄ i ê lāu-pē í-keng koat-sim beh sı̀n Chú, in-ūi i sı̄ keng-biō ê lāu-toā, iū koh sı̄ toē-hng ê tióng-poè, chit toē-hng bê-sı̀n chin chhim, chı̍t-sı̂ beh kái-piàn sı̀n-gióng oē siū lâng ê kong-kek lé-mē, ūi-tio̍h beh pó-siú i kúi-cha̍p nı̂ lâi bêng-ū chun-giâm, ài beh khı̀ chhin-chhek Tı̄ⁿ Táu tiúⁿ-ló ê só͘-chāi bō͘-tō tı̍t-kàu siū soé-lé liáu chiah beh tńg-lâi. Goá thiaⁿ liáu chin hoaⁿ-hí, in-ūi i ê lāu-pē Siu-peh sı̄ chı̍t-ūi pó-siú, kò͘-chip khoàⁿ chong-kàu lóng-sı̄ tāi-tông ê lāu-lâng, goá chit ê chió-hoè ê gín-ná khı̀ ín-chhoā i, siông-siông hō͘ i ēng ló-poè ê lı̍p-tiûⁿ lâi kà-sı̄ goá chı̍t-hoan, taⁿ ū chit-khoán ê koat-sim, goá tû liáu kā in chiok-hō í-goā, iā ūi-tio̍h in ê lı̄-pia̍t kı̂-tó, kiû Siōng-tè hō͘ in it-phâng hong-sūn, pêng-an khı̀, iā pêng-an tńg-lâi. Goán chiū án-ni lı̄-pia̍t, bô siūⁿ kàu iā sı̄ chı̍t ê éng-oán ê lı̄-pia̍t------ Kóng khí Sūn-thiân hiaⁿ chı̍t-ke ê sı̀n Chú keng-koè: In ê sı̀n Chú ná chhin-chhiūⁿ chhut tı̄ poàⁿ kiông-pek, choáⁿ-iūⁿ kóng? Goân-lâi Sūn-thiân hiaⁿ sı̄ Tı̄ⁿ Táu tiúⁿ-ló ê kiáⁿ-sài kap goē-seng. Tng Phı̂ⁿ-ô͘ soan-tō ūn-tōng tı̄ Lı̂m-chiàu bo̍k-su léng-tō hā khai-sí ê sı̂, Tı̄ⁿ tiúⁿ-ló chiū tńg-lâi kò͘-hiong Chhiah-khàm thoân hok-im, choè tāi-seng chiū-sı̄ ín-chhoā in chı̍t-ke. Kàu goá siū phài lâi Pe̍h-soa kàu-hoē sı̍t-sı̍p ê sı̂, chiàu goá só͘ chai, tû Sūn-thiân hiaⁿ ê sı̀n-gióng sı̄ tiong-sı̍t tı̄ Siōng-tè í-goā, Sūn-thiân-só kap i ê kiáⁿ-jı̂ lóng-sı̄ iú-bêng bû-sı̍t, che sı̄ chı̍t ê sı̀n-gióng ho̍k-cha̍p ê ka-têng ê éng-hióng: Lāu-bú sı̄ ang-ı̂, ū ho̍k-sāi chı̍t-sian chó͘ thoân saⁿ-pah goā nı̂ kú ê pu̍t-chó͘, ūi-tio̍h án-ni Sūn-thiân-só ê sı̀n-sim chhin-chhiūⁿ phû-hûn, piàn-hoàn put-tēng, Iâ-so͘, pu̍t-chó͘ lóng-chóng hó, lé-pài-jı̍t lé-pài, nı̂-cheh jı̍t pài pu̍t-chó͘, chí ū chı̍t-hāng thang kám-sim ê sı̄ in m̄ kiaⁿ pa̍t-lâng ê húi-pòng lé-mē iáu-kú lâi lé-pài,m̄-kú chit ê sı̀n-gióng ho̍k-cha̍p mâu-tún ê ka-têng kiám oē keng-tit-khí chit ê chin toā ê chhı̀-liān?! Kong-im teh cháu chhin-chhiūⁿ niau chı̍t-iūⁿ khin ê kha-pō͘, tı̄ put-ti put-kak tiong teh koè, Sūn-thiân hiaⁿ í-keng chiong tāi-chı̀ pān liáu chún-pı̄ beh tńg-lâi Phı̂ⁿ-ô͘, i ê lāu-pē iā chin sêng-sim teh bō͘-tō, tı̄ Tı̄ⁿ tiúⁿ-ló hia lóng chin sūn-sū, che hō͘ i chin hòng-sim. Lâi Ko-hiông liáu-āu, i chı̍t-sı̂ boé bô chûn-phiò, in-ūi thiⁿ-khı̀ bái, hong-éng toā, Ko-hiông Má-kong kan ê pan-lûn lóng thêng khui kúi-nā jı̍t, lâng-kheh chin-choē, in í-keng chiong chûn-phiò boé liáu, taⁿ chûn ū koat-tēng ē-po͘ beh khui, in-ūi i ê hū-jı̂n-lâng beh seng-sán, hoê-ka sim chhiat, chiū siūⁿ pān-hoat beh tah ē-po͘ ê chûn, kó-jiân bô hō͘ i sit-bāng. Bô kú Tē-jı̄ kong-sēng lûn chài-tio̍h Sūn-thiân hiaⁿ kap chı̍t-pah goā ê lí-kheh chhiong phoà hong-lōng ǹg Phı̂ⁿ-ô͘ teh khui. M̄-kú thian iú put-chhek chi hong-hûn! In kiám oē chai boē lâi ê cho-gū? 1956 nı̂ 11 ge̍h 16 jı̍t ê chheng-chá tùi Má-kong lâi ê siau-sit. “Tē-jı̄ kong-sēng” tı̄ chá-khí loê tio̍h Sai-kiat hù-kı̄n ê àm-ta, ū hoat-chhut kín-kip kiû-kiù ê sı̀n-hō, miā-ūn bı̄ pok, hit jı̍t ê thiⁿ-khı̀ chin bái, iok-lio̍k cha̍p-jı̄ kip ê hong ū chiong hái-chúi chhoe chiūⁿ lio̍k-toē pı̀ⁿ choè kiâm-hō͘, chhiⁿ-chhùi ê chháu-ba̍k lóng ta khı̀, hái-éng chin hiong-béng, i só͘ hoat-chhut ê siaⁿ-im ná chún chheng-bān chiah ê háu-sai beh thun-bia̍t it-chhè ê sı̀ⁿ-miā, goá chin thoè chit chiah chûn ê sēng-kheh ê miā-ūn tam-iu, tı̄ chit-khoán thiⁿ-khı̀ ê tiong-kan sit-sū sı̄ hiong-to kiat-siáu. Bô kú koh tùi Má-kong lâi ê siau-sit. “Tē jı̄ kong-sēng” lûn tı̄ káu-tiám chó-iū í-keng tı̂m-bu̍t, kiù-hō͘-chûn in-ūi hong-éng toā bô hoat chiap-kı̄n,bô hoat-hiān ū seng-hoân ê lí-kheh. Chit sı̂ goá iáu m̄ chai Sūn-thiân hiaⁿ iā sı̄ chit chiah chûn ê sēng-kheh chi-it, tı̍t-kàu chı̍t ê kap i chò-tı̄n lâi Ko-hiông iā phah bô chûn-phiò chiū chē hui-ki tńg-lâi ê hiaⁿ-tı̄ kóng-khí ê sı̂ chiah chai, “Ò͘! Sı̄ Siōng-tè ê chí-ı̀?” Goá ê sim chin tio̍h-kip iā chin kan-khó͘.“Chit-ê ka-têng oē kham-tit chit-khoán ê chhı̀-liān? Á-sı̄ beh in-ūi án-ni lâi lı̄-khui tō-lí? Chit ê beh choè bı̄-sı̀n-chiá kong-kek kàu-hoē ê tùi-siōng là, Siōng-tè à! Lí siáⁿ-sū chiong chit ê chhı̀-liān lı̂m-kàu goán?” Goá ê sim tùi I án-ni teh mn̄g. Chiap tio̍h i ê toā-hàn kiáⁿ là, kı̀ⁿ-tio̍h goá ê bı̄n ê sı̂ chiū tı̍t-tı̍t háu, kı̀-jiân tāi-chı̀ í-keng chin-sı̍t, goá chiū chı̄n-la̍t lâi an-ùi i, kàu-hoē ê hiaⁿ-ché iā chē-chē chū-chı̍p tı̄ pài-tn̂g teh thoè in ê ka-têng kı̂-tó, goán iā lóng khǹg chı̍t ê ǹg-bāng, chiū-sı̄ hō͘ Sūn-thiân hiaⁿ oē thang pêng-an tńg-lâi. Āu-lâi i ê toā-kiáⁿ soè-soè siaⁿ kā goá kóng, i ê lāu-bú iā tı̄ chá-khí siⁿ chı̍t ê ta-po͘ eⁿ-á, À! Chiah-nih khiáu-ha̍p. Seⁿ, lı̄, sí, pia̍t, sı̄ jı̂n-seng ê thòng-khó͘ sū, te̍k-pia̍t sı̄ sí ê pháiⁿ siau-sit í-keng hō͘ chit ê ka-têng sit-khı̀ kong-chhái só͘ chhun ê sı̄ thı̂-khàu ê siaⁿ kap bâi-oàn ê siaⁿ, chit ê tiûⁿ-bı̄n hō͘ lâng sim-sng, boē kı̀m-tit lâu chhut tông-chêng ê ba̍k-sái, “Siōng-tè à, Lí siáⁿ-sū beh chiong chhı̀-liān lı̂m-kàu chit ê loán-jio̍k ê ka-têng? Siáⁿ-sū beh hō͘ chū-jiân kài lâi húi-bia̍t lâng ê sı̀ⁿ-miā? Che sı̄ Lí ê chí-ı̀ mah?” I ê siaⁿ ná chhin-chhiūⁿ tùi goá teh kóng: “Bān-hāng tāi-chı̀ ta̍uh-ta̍uh lâi lóng sı̄ beh hō͘ thiàⁿ I ê lâng tit-tio̍h lı̄-ek.” Sè-kan sū óng-óng lóng chin khiáu-ha̍p, tı̄ pi-ke̍k koè āu ê chı̍t ê àm-sı̂, Sūn-thiân hiaⁿ ê lāu-bú, i ê hū-jı̂n-lâng, kap i ê sió-tı̄ lóng chò chı̍t ê sio-siāng ê bāng, chiū-sı̄ bāng-kı̀ⁿ Sūn-thiân hiaⁿ chhēng pe̍h-saⁿ teh kap in kóng-oē, i kā i ê lāu-bú kóng: “I í-keng tiàm tı̄ thian-kok, m̄ bián ūi-tio̍h i ê sí lâi hoân-ló, koh kiò i ài lı̄-khui pu̍t-chó͘, lâi sı̀n Iâ-so͘, in-ūi im-kan m̄-ta̍t-tio̍h thian-kok.” Kā i ê hū-jı̂n-lâng kóng: “Tio̍h choan-sim ho̍k-sāi Siōng-tè, m̄ thang koh hàm-hàm, iā tio̍h chiàu-kò͘ hit ê soè-hàn eⁿ-á.” Tùi i ê sió-tı̄ Sūn-bēng hiaⁿ kóng: “Tng i beh lı̄-khui sè-kan ê sı̂, ū chin-choē lâng ê lêng-hûn beh kap i khı̀ thian-kok, in-ūi bô kāng lō͘, só͘-í boē-ē, iā kiò i tek-khak tio̍h sı̀n Iâ-so͘.” Tùi chia ê bāng hō͘ in tı̄ pi-siong sit-bāng ê tiong-kan tit-tio̍h an-ùi. Bô kú iā tùi hiah ê tit-kiù ê lâng ê tiong-kan thiaⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê siau-sit, kóng ū chı̍t ê sı̀n Iâ-so͘ ê lâng tı̄ chûn loê tio̍h ta-chio̍h teh jı̍p chúi ê sı̂, teh thoân tō-lí hō͘ lâng thiaⁿ iā teh an-ùi pa̍t-lâng, chiàu sí-bông miâ-toaⁿ só͘ chai, tı̄ pah-goā ê lí-kheh ê tiong-kan, sı̀n Chú ê chí-ū chı̍t-lâng, bô gı̂ ê i chiū-sı̄ Sūn-thiân hiaⁿ--- chı̍t ê ióng-kám ê Ki-tok peng-sū. Khó͘-lān sı̄ beh chhoā lâng kàu tı̄ Siōng-tè ê só͘-chāi, chit ê chiū-sı̄ siū-khó͘ ê í-āu, chhı̀-liān ê tāi-kè, goe̍h bô sı̂-siông sı̄ ı̂ⁿ ê, pêng-an iā bô sı̂-siông kap lâng tı̄-teh, chhı̀-liān kiám chí ū seⁿ, lı̄, sí, pia̍t? Che sı̄ jı̂n-seng ê hiān-siōng, chū-jiân ê tēng-lu̍t, Siōng-tè ū sı̂ beh thong-koè chit ê lâi sêng-choân I ê chí-ı̀. Taⁿ Sūn-thiân hiaⁿ ê sí put-tàn bô hō͘ in ê ka-têng sit-lo̍h sı̀n-gióng, hoán-tńg hō͘ i ê ang-ı̂ lāu-bú lı̄-khui pu̍t-chó͘ lâi sı̀n Iâ-so͘, iā tit-tio̍h i ê sió-tı̄ Sūn-bēng hiaⁿ choân-ke. Taⁿ hiān-chāi chit ê sı̀n-gióng ho̍k-cha̍p ê ka-têng í-keng sı̄ jia̍t-sim ê Ki-tok-hoà ka-têng, in ê khı̀-siâ kui-chèng ū éng-hióng choē-choē bı̄-sı̀n-chiá, iā kek-lē Pe̍h-soa Hiā-tâng, Káng-boé, Āu-liâu ê hiaⁿ-tı̄ chí-moē. I chhin-chhiūⁿ chı̍t-lia̍p be̍h lo̍h toē taⁿ ū puh-íⁿ ū tióng-toā ū kiat-sı̍t. I ê siū-lān ū khó-giām in ê ka-têng, ēng chit ê khó-giām chò mûi-kài hoán-tńg hō͘ chit ê ke kian-kò͘, hō͘ i ê lāu-bú kap i ê sió-tı̄ sı̀n Chú, che kiám m̄-sı̄ Siōng-tè ê chí-ı̀? Tng pi-ke̍k hoat-seng ê sı̂ kiám m̄-sı̄ bı̄-sı̀n-chiá ê léng-chhiò, húi-pòng, ki-chhı̀ ê siaⁿ kàu tı̄ in mah? Nā-sı̄ Chú ê chí-ı̀ sı̄ poâⁿ-koè lâng só͘ siūⁿ oē kàu ê. Nn̄g-nı̂ goā là! Sui-jiân jı̍t-thâu iû-goân sı̄ kng-bêng, m̄-kú kiong-chhong ê hûn m̄ chai piàn-oāⁿ kúi chheng pái? Goá ēng pi-siong ê sim hoâi-liām koè-khı̀, ò͘! Sūn-thiân hiaⁿ i sı̄ hiah-nı̍h put-hēng lâi sí tı̄ hái-tiong, i ê sin-si iā bô chhoē tio̍h. Tng goán ê kàu-hoē su-iàu i ê sı̂-chūn, i chiū án-ni lâi lı̄-khui goán. “Siōng-tè à! Lí siáⁿ-sū hō͘ Lí chı̄n-tiong ê kiáⁿ-jı̂ cho-gū chit khoán ê put-hēng? Goá chai là! In-ūi Lí ê chí-ı̀ pún sı̄ án-ni.” Taⁿ i í-keng éng-oán an-hioh tı̄ Lí ê heng-chêng, goán iā beh ūi-tio̍h che lâi siū an-ùi. Tng i tı̄ thiⁿ-nı̍h khoàⁿ-tio̍h ka-kı̄ só͘ kiat ê koé-chí ê sı̂, i ê lêng-hûn ū tit-tio̍h an-ùi là. Só͘ siàu-liām ê Sūn-thiân hiaⁿ, goá siá chia ê lâi ūi lí chò kiàn-chèng, iā ēng án-ni lâi siàu-liām lí. (Oa̍h-miā ê Bí-niû tē 63 kı̂, 1959 nı̂ 6 ge̍h)