Chū-sin put-lêng pó

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 Lâm-á-kheⁿ 
 Taⁿ goá chiong chit-ê tāi-chı̀ hō͘ lín chai, chiū-sı̄ Hōng-soaⁿ-koān sio̍k ê Koan-im-lí ū chı̍t chng miâ-kiò Khêng-á-nâ, hia ê lâng hō͘ Mô͘-kúi khó͘-chhó͘ kàu-ke̍k, kah in saⁿ-nı̂ tio̍h chò chı̍t-pái it-tiâu-chiò. Só͘-í in kiàn tú-tio̍h toā-kho-nı̂ chiū chò chiò; kin-nı̂ í-keng lūn-goe̍h chiū-sı̄ toā-kho-nı̂, in chiū kng pu̍t lâi khoàⁿ jı̍t, kā in tēng pún-nı̂ 11 goe̍h 13 jı̍t khí-kó͘, cha̍p-sı̀ ê-hng jı̍p-chiò. 
 Kàu-sı̂ in chiū khı̀ tah chı̍t chō toâⁿ tı̄ chhân-nı̍h, hun lāi-goā toâⁿ, ia̍h hun tang-sai toâⁿ, ia̍h khı̀ chhiáⁿ sai-kong-thâu sèⁿ Lı̂m miâ Gōng-hoàn, i toà tı̄ Oān-châu-tiong; ia̍h kap sı̀-ê sai-kong-kha chham phah lô-kó͘ kho̍k-khiang ê lâng. In kàu, chiū pâi-toâⁿ khí-kó͘ tiàu chhak, goā-toâⁿ tiàu saⁿ pak, sı̄ Sam-kài sı̂n-siōng ê chhak. Lāi-toâⁿ tiàu gō͘ pak, sı̄ Sam-chheng kap Gio̍k-hông, Chí-bı̂. Ia̍h tı̄ tang-sai toâⁿ tiàu la̍k pak ê Sı̍p-jı̄-bûn-jı̂n kap chèng sı̂n-bêng ê siōng. 
 Hit-sı̂, hiah-ê thâu-ke, lô͘-chú kap chèng peh-sèⁿ chiū hoaⁿ-hí pı̄-pān toā-kı̂, niû-soàⁿ, lô-kó͘, kó͘-chhoe, toā-kiō lāu-lāu jia̍t-jia̍t, chò-hoé khı̀ Kang-soaⁿ-giâm chhiáⁿ Pu̍t-chó͘, soà chhiáⁿ in pún-chng kúi-nā sian ê pu̍t, lóng chhāi tı̄ toâⁿ-nı̍h, ı̀-sù sı̄ oá-khò chiah-ê chò chō-chú, ǹg-bāng thè in chiūⁿ-thiⁿ hun-sò͘ tı̄ Gio̍k-hông. In ia̍h khı̀ chioh 10-goā ki táu-teng pâi tı̄ toâⁿ-nı̍h, táu-teng tio̍h té bí tı̄ⁿ-tı̄ⁿ, bí ê téng-bı̄n hē teng-hoé-choáⁿ chı̍t-tè, koh thı̂n-iû moá-moá, teng-sim 12 tiâu, mê-jı̍t tiám-hoé m̄-káⁿ hō͘ i hoa--khı̀, án-ni sı̄ hō-chò cheng-sı̂n-hoé. Koh tı̄ toâⁿ-nı̍h ū Koan-im-soaⁿ chı̍t-chō, sı̄ ēng choá kô͘--ê, soaⁿ-téng chē-chē sian ê choá-pu̍t; chiah-ê pu̍t chāi-chá chin lı̄-hāi, chin pún-sū ê iau-koài, in-ūi in ê koân-lêng khah-su Koan-im, só͘-í chiàⁿ hō͘ i siu chiūⁿ soaⁿ lâi chò chhiú-ē. Toâⁿ-chêng ê siang-pêng-piⁿ ia̍h ū nn̄g-sian choá-pu̍t, chı̍t-sian Soaⁿ-sı̂n khiâ chhiⁿ-sai, chı̍t-sian Thó͘-tı̄ khiâ n̂g-hó͘; toâⁿ ê bı̄n-chêng ū khiā nn̄g-ki teng-ko, teng-ko ê poàⁿ-tō͘ ū lūi n̂g-kı̂ chı̍t-ki, siá sı̀ toā-jı̄ ‘KÎ-KIÛ-PENG5-AN’.
 Taⁿ in pān chiah-ê mı̍h lóng chiâu-pı̄, sai-kong chiū khí-kó͘ chhiáⁿ sı̂n lâi chāi toâⁿ, hiah-ê phah-kho̍k-khiang--ê kap kó͘-chhoe chiū chê-tân teh hô, sai-kong chiah tha̍k-keng liām-chhàm. 
 Kàu 14 ē-tàu, chiūⁿ-chō chı̀n-pió, ı̀-sù sı̄ chiūⁿ-thiⁿ khı̀ thè peh-sı̀ⁿ kiû pêng-an. Liáu-āu tùi chō-téng lo̍h-lâi toâⁿ-lāi, tāi-ke teh thǹg i-ho̍k, ū-ê thǹg iáu-boē liáu, hut-jiân tı̄ pu̍t ê ka-chiah-āu hoé-to̍h chin iām. Tùi án-ni lāi-goā-toâⁿ tang-sai-toâⁿ hiah-ê pu̍t, bô lūn sı̄ Sam-chheng, Gio̍k-hông, Chí-bı̂, Sam-kài, Sı̍p-jı̄-bûn-jı̂n, Má-chó͘, Koan-im, Soaⁿ-sı̂n, Thó͘-tı̄ kap hiah-ê choá-kô͘--ê, chhâ-khek--ê, thô͘-sio--ê toā-sió ê pu̍t, í-kı̍p táu-teng, sai-kong ê kàng-i, láng-tàⁿ kap lóng-chóng ê mı̍h-kiāⁿ it-chı̄n hō͘ hoé sio-sio--khı̀. Liân lâi hia chò seng-lí--ê kap lâi khoàⁿ chò chiò ê lâng, in ê mı̍h-kiāⁿ ia̍h chē-chē hoà-hoé--khı̀. 
 Hit-sı̂ ta̍k-lâng chhin-chhiūⁿ gōng-gōng ê khoán-sit, só͘-í toâⁿ-lāi ê pu̍t í-kı̍p ta̍k-lâng ê mı̍h, lóng bē-hiáu-tit chhiúⁿ-chhut--lâi, ia̍h m̄-chai-thang soà toà chhut--lâi, chiū kı̀-chāi i sio kàu chı̄n. 
 Chit-hō hoé sǹg sı̄ kı̂-koài hoé, ia̍h sı̄ hó-táⁿ hoé, chiàⁿ káⁿ lâi sio hiah-ê Sam-kàu ê sian-thâu kap Gio̍k-hông-tāi-tè, Chí-bı̂-tāi-tè, Sam-koan-tāi-tè, Sı̍p-jı̄-bûn-jı̂n, í-kı̍p Koan-im, Má-chó͘, Soaⁿ-sı̂n, Thó͘-tı̄, chham chèng sı̂n-bêng lóng it-chı̄n sio kàu pı̀ⁿ chò hoé-hu. 
 Lūn Sam-chheng, nā chiàu Hong-sı̂n-chheh kóng, in ê koân-lêng chin chē, chò sian--ê lóng tio̍h pài in chò su-hū, ta̍k-hāng lóng tio̍h chhéng-kàu in, ia̍h ta̍k-hāng logn2 hâng-ho̍k in, in-ūi in ū chē-chē hāng ê pó-poè, ē chè-ap in hiah-ê sian-ka lóng-chóng ê tāi-chı̀. Sam-chheng ia̍h-sı̄ sam-kàu só͘ hâng-ho̍k ê kàu-chú, in 3-ê lóng ē kiâⁿ sı̂n-chek, ē hoan-thian ho̍k-tē, ē kiâⁿ-hûn kàng-bū, tû-chai tı̄-koài, piàn sí chò oa̍h, ho͘-hong hoān-ú, chhian-piàn bān-hoà, ia̍h ē khut-chí chhui-sǹg kàu kúi chheng nı̂-āu ê ê tāi-chı̀.
 Lūn Koan-im, nā-chiàu Se-iû-kı̀ kı̀-kóng, tō, sek lióng-kàu iah7-oē siu-iau lia̍h-koài, ı̂-san tó-hái, piàn-hoà bû-khêng, kiù-khó͘ kiù-lān, tû-chai kái-e̍k, pó-hō͘ bān-bı̂n hù-kùi pêng-an.
 Lūn sı̍p-jı̄ bûn-jı̂n, chiàu Hong-sı̂n-chheh kóng, in choân-choân sı̄ toā-pún-sū, toā-koân-lêng ê toā-sian, iû-goân oē thêng-hûn káng-bū, ho͘-hong hoān-ú, poe-thiⁿ tūn-toē, piàn bô choè ū, piàn ū choè bô, kiāⁿ-kiāⁿ bô m̄-oē.
 Taⁿ só͘ kóng hiah ê Sam-chheng, sı̍p-jı̄ bûn-jı̂n, Koan-im í-kı̍p Gio̍k-hông-tāi-tē, chiū-sı̄ in sam-kàu-it-toā tùi-tiōng--ê, bô-lūn thiⁿ-téng ê chèng-sian, toē-hā ê peh-sı̀ⁿ phah-sǹg in lóng oē chín-kiù pó-hō͘ i.
 Hiah-ê chheh kap sam-kàu só͘ kóng, nā kó-jiân ū hiah toā ê koân-lêng, kin-ná-jı̍t chiū bián tit lóng hō͘ hé sio-kàu bô-sin-si.
 Taⁿ khoàⁿ chit-hō sū thang chai chin-chiàⁿ bô chı̍t-sian ū koân-lêng, iā bô oē pó-hō͘ lâng, in lóng bē pó-hō͘ ka-kı̄, cháiⁿ-iūⁿ oē pó-hō͘ peh-sı̀ⁿ? In kóng, oē kiù in ê toē-chú thoat-lı̄ khó͘-lān, cháiⁿ-iūⁿ ka-kı̄ jı̍p khó͘-lān? In kóng, oē tû peh-sı̀ⁿ ê chai-e̍k, cháiⁿ-iūⁿ ka-kı̄ tng chai-e̍k? Nā kóng, in ē hoan-thian ho̍k-toē, cháiⁿ-iūⁿ bē oē hoán-toâⁿ soá-ūi? Nā kóng, in oē ho͘-hong hoān-ú, cháiⁿ-iūⁿ bē oē piàn hō͘ lâi ak-hé? Nā kóng, in oē piàn sí choè oa̍h, cháiⁿ-iūⁿ ka-kı̄ piàn-choè hé-hu? Nā kóng, in oē chhian-piàn bān-haò, cháiⁿ-iūⁿ hit chı̍t-tiám-á ê hé, bē oē piàn hō͘ i hoa? Nā kóng, in oē khut-chí thui-sǹg, chai kàu kúi-chheng-nı̂ boē lâi ê tāi-chı̀, cháiⁿ-iūⁿ bē oē chai tiap-á ê sū?
 Tùi án-ni siūⁿ in hiah ê bu̍t bē-oē pó-niá ka-kı̄, sı̍t-chāi bē-oē--lah. Koh m̄-bián kóng in lóng-chóng ū koân-lêng, in-ūi nā ū chı̍t-sian lio̍h-lio̍h-á ū chı̍t-tiám-á ê koân-lêng, chiū tek-khak bô tû-tio̍h chit-hō ê chai-lān kàu hiah siong-tiōng. In chin-chiàⁿ sı̄ chhâ chha̍k--ê, sı̄ choá oē ê, choá kô͘ ê, put-kò lâng lām-sám chheng-choè hit-ê thé, hit-ê siōng nā-tiāⁿ. Pó-lô kóng: “Bô ū sı̂n tiàm tı̄ gó͘-siōng.” Lâng khoàⁿ ū choē-choē chú, kı̂-sı̍t ū chı̍t-ê Pē Siōng-tè nā-tiāⁿ; bān-hāng mı̍h pún tı̄ i, chèng-lâng kui tı̄ i. To̍k-to̍k ū chı̍t-ê Chú Iâ-so͘ Ki-tok nā-tiāⁿ, bān-mı̍h siū i chhòng-chō, lán iā-sı̄ oá-khò i lâi tit-kiù. Chèng-lâng boē bat chit-ê tō-lí, kàu taⁿ choē-choē lâng iáu-kú lia̍h gó͘-siōng choè chú.
 Lūn Khêng-á-nâ tû-tio̍h chı̍t-ê tāi-chı̀, tio̍h liáu-gûn kúi-nā-pah kho͘, m̄-nā choè-chioh só͘ khai ê, koh tio̍h poê hō͘ hé sio-khı̀ ê mı̍h-kiāⁿ. (1) tio̍h poê sai-kong-thâu ê mı̍h-kiāⁿ, nā liōng-chêng chha-put-to tio̍h gō͘, la̍k-cha̍p kho͘ chiàⁿ ū-kàu. (2) tio̍h poê hiah ê táu-teng, iok-liōng pah-goā-kho͘. (3) tio̍h poê sı̂n-siōng, chiū-sı̄ koh khı̀ chhiàⁿ lâng khek nn̄g-sian ê bu̍t. (4) tio̍h koh khai-kong kè-hé, ēng kó͘-chhe lô-kó͘ sàng chı̍t-sian Koan-im khı̀ hâiⁿ Kong-san-iâm. (5) tio̍h sàng chı̍t-sian Má-chó͘ khı̀ Kak-siù. Nā-sı̄ tio̍h koh khai joā-choē gûn iáu-boē chai. Chit nn̄g-sian ê bu̍t, chāi lâm-lō͘ it-piàn sı̄ tē-it siàⁿ ê, in-ūi moé-nı̂ lâi-kàu in ê biō sio-kim, hiah ê lâng-gia̍h put-chí kúi-nā bān, lóng sı̄ beh ǹg-bāng hō͘ in pó-pı̀ lâi pêng-an.
 Tùi téng-bı̄n só͘ kı̀ thang siūⁿ, lâng nā ài tit-tio̍h pêng-an, sı̍t-chāi tio̍h chai-choē hoán-hoé, oá-khò Kiù-chú ê kong-lô, ēng chhám-chhè ê sim kiû Siōng-tè sià-choē, chiah oē pêng-an; siat-sú lâng nā iû-goân oá-khò Mô͘-kúi ēng choè-chioh beh kiû pêng-an, sı̄ hoán-tńg tek-choē Siōng-tè, tek-khak ū chai-hō.
 Khoàⁿ sè-kan ū choè-chioh, sı̄ chhin-chhiūⁿ choè-hı̀, chhin-chhiūⁿ chhit-thô, chhin-chhiūⁿ chhiùⁿ-khek niā-tiāⁿ; m̄-si chai choē, m̄-sı̄ hoán-hoé, m̄-sı̄ chhiⁿ-chhám, m̄-sı̄ sêng-sı̍t kiû Siōng-tè, che thái-thó oē tit-tiho8 pêng-an.
 Goá siá chiah ê put-kò hō͘ lâng chai lán thàn tō-lí--ê chin-chiàⁿ ū hok-khı̀, ū tit-tio̍h bān-hok-khı̀ ê kiù-chú thang oá-khò, tit-tio̍h bān-koân-lêng ê Siōng-tè thang ho̍k-sū. I oē pó-hō͘ ka-kı̄, iā oē pó-hō͘ lán, m̄-sı̄ chhin-chhiūⁿ hiah ê gó͘-siōng ê mâu-tún, bē-oē pó-hō͘ pa̍t-lâng, iā bē-oē pó-hō͘ ka-kı̄.
 (Tâi-lâm-hú-siâⁿ kàu-hoē-pò 78 koàn, 1891 nı̂ 11 goe̍h)