Tē-jı̄ Hāng
Sin Tâi-oân kap Lô-má-jı̄ ê Koan-hē
1. Sè-kan sı̄ chı̍t tiâu ê toā khe-lâu
Pu̍t-kàu ê khai-ki-chó͘ Sek-khia Jû-lâi ū chı̍t-kù oē kóng, “Chu-hoat bû-siông .”chiū-sı̄ kóng it-chhè bān-hāng lóng sı̄ put-sı̂ piàn-chhian , bô chı̍t-sı̂ ū tiāⁿ-tio̍h . Chhiáⁿ khoàⁿ , hoe phang ū kúi-sı̂ , goe̍h ı̂ⁿ ū loā-kú neh? Tú-chiah chhut-jı̍t , liâm-piⁿ chiū beh lo̍h-hō͘. Súi-súi ê gín-á-eⁿ , kiám m̄-sı̄ bô loā-kú chiū beh piàn-chiâⁿ ún-ku kia̍h-koáiⁿ ê lāu-toā lâng mah?
Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê khoàⁿ-hoat , khiok sı̄ hō͘ lâng khah ài pi-koan iàm-sè . sè-kan bān-hāng sı̍t-chāi put-sı̂ teh piàn-chhian, chóng-sı̄ bô tek-khak lóng sı̄ piàn-pháiⁿ. Chiàu goá khoàⁿ , sui-jiân sı̄ koh khah án-choán piàn, kàu-boé tiāⁿ-tio̍h sı̄ piàn-hó . Nā-sı̄ kóng kiù-kèng ê tāi-chı̀ sı̄ bı̂-biáu hō͘ lâng oh-tit toàn ; nā-sı̄ án-ni , goá iáu ē thang kóng chı̍t-kù, lâng tiāⁿ-tio̍h sı̄ hi-bōng sè-kan piàn-chiâⁿ hó, tek-khak sı̄ bô sim-goān hoaⁿ-hí sè-kan piàn-chò pháiⁿ. Sı̄ , sè-kan put-sı̂ tı̄-teh piàn, chóng-sı̄ lâng tiāⁿ-tio̍h sı̄ ài sè-kan piàn hó; bān-it nā piàn pháiⁿ, chò lâng tek-khak kan-khó͘ , áu-náu, pûn toā-khùi.
Sè-kan bān-hāng teh piàn-oāⁿ sı̄ chhin-chhiūⁿ khe-chúi tē-teh lâu. Lí khoàⁿ , khe-chúi oan-oan tı̄-teh lâu, mê-jı̍t to lóng bô ū chhùn-khek ê hioh-khùn. Chóng-sı̄ m̄-thang kóng , Khe-chúi sı̄ it-khı̀ bô hoê-thâu. Tio̍h , khe-chúi sı̄ tùi soaⁿ-téng lâu--lo̍h-lâi, tı̍t-thàu lâu tùi hái-nih khı̀. Chhiáⁿ siūⁿ-khoàⁿ , khe-chúi nā-sı̄ it-khı̀ bô hoê-thâu, soaⁿ-téng choáⁿ-iūⁿ ū hiah chē ê chúi put-sı̂ to lâu bē liáu? Sı̍t-chāi khe-chúi m̄-sı̄ it-khı̀ bô hoê-thâu ; khe-chúi lâu kàu hái-nih ê tiong-kan, tio̍h siū jı̍t-thâu pha̍k-sio , tùi án-ni chúi tō piàn-chò chúi-ian chhèng-chiūⁿ thiⁿ-téng khı̀. Chúi-ian tı̄ thiⁿ-téng kı̀ⁿ-tio̍h léng-hong, chiū koh piàn-chiâⁿ chúi ka-la̍uh tùi soaⁿ-téng tē-bı̄n lâi, che chiū-sı̄ kiò-choè hō͘ . Só͘-í thang chai , khe-chúi sı̄ tùi soaⁿ-téng lâu-lo̍h hái, chóng-sı̄ kàu hái ē koh chhèng-chiūⁿ soaⁿ , sı̄ án-ni sûn-hoân teh-tńg . sè-kan bān-hāng teh piàn-oāⁿ , khoàⁿ-chin to chiàu chit ê khoán;sı̄ ū chiàu it-tēng ê lō͘-kèng teh piàn-chhian, tek-khak m̄-sı̄ bô tiāⁿ-tio̍h loān-loān tı̄-teh ká. Chúi tio̍h kiâⁿ lâu, tio̍h piàn-oāⁿ chiah bē chhàu, sè-kan bān-hāng iā-sı̄ tio̍h-ài ké-kū oāⁿ-sin chiah ē ū chı̀n-pō͘ . Chúi sui-jiân sı̄ chin chheng chin hó , m̄-kú nā-sı̄ put-sı̂ chek tı̄ chı̍t só͘-chāi , bô loā-kú chiū ē piàn lô hoat chhàu-bı̄ .
Sè-kan sui-jiân sı̄ koh-khah hó ê tāi-chı̀, nā m̄-sı̄ ē thang kap sı̂-sè pêⁿ-pêⁿ lâi piàn-oāⁿ , bô loā-kú iā tek-khak tio̍h ài chiâⁿ-chò kū-siùⁿ bô ha̍p-ēng ê mı̍h. Sè-kan ê teh piàn-chhian tú-tú sı̄ chhin-chhiūⁿ khe-chúi teh lâu, mı̂-jı̍t to lóng bô hioh-khùn; chúi jú-lâu sı̄ jú-oa̍h jú chheng-khı̀ , sè-kan siā-hoē jú piàn sı̄ jú sin jú chı̀n-pō͘ . Chúi teh lâu ū chiàu tiāⁿ-tio̍h ê hoat-tō͘ , sè-kan bān-hāng ê piàn-chhian iā-sı̄ ū it-tēng ê chhù-sū , tek-khak bô hit-hō ah-nn̄g kō tùi chio̍h-thâu-phāng chhut-lâi ê tāi-chı̀.
2. Tâi-oân ū piàn á-sı̄ bô
Chiáu ba̍k-chiu só͘ khoàⁿ-kı̀ⁿ ê lâi kóng, chit jı̄-cha̍p goā nı̂ lâi, Tâi-oân sı̄ piàn chin-chē. Khah-chá lâng teh kau-thong oán-lâi lóng sı̄ ēng kha kiâⁿ, ū-tio̍k ê lâng sı̄ chē-kiō khiâ-bé. Taⁿ kàu tó-lo̍h to sı̄ ū hoé-chhia, chū-choán-chhia, chū-tōng-chhia thang chē. Châi-chêng khah gâu--ê chı̍t-jı̍t iā-sı̄ bē kiâⁿ-koè cha̍p-phò͘ lō͘, chóng-sı̄ hiān-sı̂ chı̍t-jı̍t beh cháu chı̍t-pah-goā phò͘ (10 lí ), sı̄ iōng-ı̄ⁿ. Chá ê tō-lō͘ ke-lō͘ lóng sı̄ chhin-chhiūⁿ ke-tn̂g-á oan-oan oat-oat chin sè-tiâu; hiān-sı̂ to lóng sı̄ chin tı̍t, chin khoah, chin toā-tiâu, chin pêⁿ-tháⁿ. Chêng ke-lō͘ ê chúi-kau khah bô thong, só͘-í chhàu-chúi chek kui-khut , tı̀-kàu seⁿ báng seⁿ thâng, hoat to̍k-khı̀, hō͘ lâng khoài phoà-pēⁿ, hiān-kim tāi-khài ke-chhı̄ lóng ū khui chúi-kau, sı̀-kè to lóng ta-sang. Éng-tang-sı̂ lóng sı̄ ēng chhàu-iû teh tiám-teng, m̄-nā sı̄ bô kàu kng , sı̍t-chāi chin gûi-hiám, chin kāu o͘-ian; chóng-sı̄ chit-tia̍p í-keng ū tiān-teng thang tiám, ám-sı̂ ē thang chiò pí jı̍t-sı̂ koh-khah kng. Kok só͘-chāi ke-chhı̄ ke chin súi, iā ū ke siat kong-hn̂g thang thit-thô, iā ū chin-chē toā-keng ê chhù thang khoàⁿ. Chē-chē só͘-chāi ū toā-keng ê chè-thn̂g hoē-siā , ki-khı̀ ê siaⁿ khı̀n-khòng-háu; chò seng-lí ê hoat-tō͘ iā lóng kap chêng ū koh-iūⁿ; ha̍k-hāu iā ū khah chéng-tùn khah chē keng; chò koaⁿ ê lâng iā sı̄ ke khah-chē khah-giâm , chhú-chha̍t-á kiám chin-chē , kiông-kòng-chha̍t ē thang kóng sı̄ í-keng che̍h-chéng liáu.
The̍h hiān-chāi ê Tâi-oân lâi pí-kàu éng-pái, ū piàn-chhian ê só͘-chāi sı̄ chin-chē . Ia̍h só͘ ū piàn-liáu ê sı̄ hó-pháiⁿ chham-chhi, khiok m̄-sı̄ lóng-chóng thang kiong-hí. Hó-pháiⁿ chhiáⁿ bô-lūn , kan-ta chhiáⁿ siūⁿ-khoàⁿ chiah ê só͘ ū piàn-oāⁿ ê tiám sı̄ tùi án-choán lâi? Put-lūn hō͘ siáⁿ lâng kóng, phah-sǹg káⁿ bô lâng beh kóng sı̄ tùi lán Pún-tó-lâng ê sim-lāi kek chhut-lâi, á-sı̄ tùi lán ê chhiú lâi chō-chiâⁿ. Kiàn-siàu ah! Lán m̄-nā bē-hiáu-tit ka-tı̄ kek-chhut chit hō , liân o̍h lâng , toè lâng ê khoán-iūⁿ lán to sı̄ bē-ē. Siat-sú mài-tit pa̍t-lâng kap lán chhap, chiong hiān-sı̂ chāi lán Tâi-oân tó-lāi só͘ ū it-chhè ê si-siat ta̍k-hāng ê ki-koan pàng hō͘ lán lâi chiáng , lán bô châi-tiāu thang chiáng-lí hó-sè , che sı̄ khoàⁿ hiān-hiān ê sū, phah-sǹg m̄-bián loā-kú ē thè kàu kap it-jı̄-cha̍p nı̂ chêng sio-siāng.
M̄-sı̄ goá ài bú-jio̍k ka-tı̄ , sı̍t-chāi sı̄ chı̍t-ê khoán, ka-tı̄ o-ló to iā sı̄ bô lō͘-ēng. Só͘-í tio̍h bêng-pe̍k; Tâi-oân sui-jiân sı̄ ū piàn-chhian, che sı̄ lâng chò hō͘ lán--ê, m̄-sı̄ chhut chū lán ê châi-tiāu. Tùi án-ni tio̍h kóng, “Tâi-oân sı̄ bô piàn khah tio̍h .” Sè-kan sı̂-sı̂ teh piàn , pa̍t-lâng khek-khek lóng ū teh oāⁿ-sin , chóng-sı̄ lán iáu-kú sı̄ chiàu jı̄-saⁿ-cha̍p nı̂ chêng ê thâu-bı̄n. In-ūi án-ni tāi-ke tio̍h pí éng-pái khah kan-khó͘ , khah bô chhù-bı̄ sı̄ eng-kai. Âi--ah! Tâi-oân ū piàn-sin , chóng-sı̄ tāi-ke to sı̄ jú kiò khó͘! Sin--ê sı̄ m̄-bat, kū--ê iū sı̄ chha-put-to teh-beh bē-kı̀-tit. Ba̍k-chiu kim-kim khoàⁿ pa̍t-lâng phiau-phiau-phiat-phiat teh oa̍h-tāng, m̄-kú ka-tı̄ chhin-chhiūⁿ phoàⁿ-pēⁿ-lâng ; ài beh toè lâng tiô kha sı̄ khiā bē chāi, beh o̍h lâng pí chhiú iū kia̍h bē khí; siūⁿ beh thàn lâng ê chhùi-boé chhiùⁿ , m̄-kú nâ-âu ta-ta, chhùi-chı̍h bē tín-tāng . Hòng-kiam iū-koh siông-siông tú-tio̍h chok-gia̍t ê gín-ná, á-sı̄ bô thian-liông ê ok-hàn beh khi-hū. Âi--ah! Tāi-ke cháiⁿ-iūⁿ m̄-tio̍h ài pûn-khùi?
3. Kiù-kèng sı̄ bô tha̍k bô kà só͘ tı̀--ê
Tāi-ke hiān-sı̂ ê cho-gū, kiù-kèng siūⁿ-chin , sı̄ in-ūi kú-nı̂ kàu-hoà bô heng, sit-liáu kà-sı̄ só͘ tı̀--ê, hō͘ kàu-hoà chiah-nı̍h soe-thè ê goân-in sǹg-lâi sı̄ chin-chē. Hoat-tō͘ siat-liáu m̄-hó iā sı̄ ū , ia̍h ū chı̍t-pō͘ ê lâng ài chèng-lâng gōng, ka-tı̄ thang choan-koân, iōng chióng-chióng ê chhiú-toāⁿ teh chó͘-gāi iā sı̄ ū. Chóng-sı̄ choè-toā ê goân-in sı̄ chāi chèng-lâng bē-hiáu kàu-io̍k ê pó-poè , kan-ta ūi-tio̍h ba̍k-chêng ê chia̍h-pn̄g chhut-la̍t, khoàⁿ tha̍k-chheh káng-kiù ê sū chò ke--ê, lia̍h-chò sı̄ khang-liáu kang.
Lán pún-lâi ê sèng-chit sı̄ khah tı̀-tiōng sı̍t-chāi , khah kò͘ ba̍k-chiu-chêng; bān-hāng to sı̄ ài chin-tú-chin sı̍t-tú-sı̍t , lóng sı̄ tiōng iat-le̍k, tó͘ thian-ūn nā-tiāⁿ . Khah chē sı̄ sı̀n, kóng , lâng beh chiūⁿ-koân chhut-sin m̄-bián tek-khak ài tha̍k-chheh; só͘-í ū chı̍t-kù oē kóng , “Liû Hāng goân-lâi sı̄ put tho̍k-su.” Sı̄ kóng Hàn-tiâu ê khai-ki-chú Lâu Pang kap Chhó͘ Pà-ông Hāng Ú ; chit poè ê lâng lóng bô tha̍k-chheh, in to iā ē peh hiah koân , chò hiah toā ê tāi-chı̀, Che sı̄ kó͘-chá ê sū-chek, tı̄ chèng lâng lóng sı̄ gû-gōng m̄-bat sím-mı̍h ê sı̂-tāi , kiám-chhái ē iōng-tit ; chāi kin-á-jı̍t bān-it nā-sı̄ iáu-kú ū lâng án-ni sı̀n , chiū-sı̄ chin khó-lı̂n. Sı̂-tāi í-keng bô sio-siāng, hiān-sı̂ sı̄ ha̍k-būn ê sı̂-tāi, kı̄n-kı̄n iōng chı̍t-lāng ê iat-le̍k keng-giām sı̄ toàn-jiân bē thang chò sím-mı̍h, sı̍t-chāi sı̄ oh-tit khiā ē-chāi thang koè-jı̍t..
Khah-chá sı̄ kò-jı̂n chú-gı̄ ê sı̂-tāi, bān-sū lóng sı̄ tùi ka-tı̄ chı̍t-lâng lâi phah-sǹg, lóng sı̄ chı̍t-lâng tùi chı̍t-lâng ê chò-hoat ; só͘-í khah chē tio̍h pı̂n chū-kí ê khùi-la̍t ; iōng ka-tı̄ ê chú-koat choan-toàn. Phı̀-lūn tùi chò seng-lí ê hong-bı̄n kóng, khah-chá lóng sı̄ chı̍t-lâng chı̍t-lâng ka-tı̄ chò, ta̍k-hāng chin kán-tan , kok-lâng ê khùi-la̍t to sı̄ ū hān-liōng , só͘-í chı̍t-lâng tú chı̍t-lâng ê su-iâⁿ cheng-chha sı̄ bô loā-chē. Hiān-sı̂ í-keng m̄-sı̄ chit-khoán ê chò-hoat; hiān-sı̂ sı̄ kiōng-tông hia̍p-le̍k ê sı̂-tāi, só͘-í seng-lí iā sı̄ ha̍p chèng-lâng ê khùi-la̍t teh chò. Lí khoàⁿ, hiān-sı̂ ū ke chin-chē khoán ê sin ki-koan , ū kiò-chò sím-mı̍h hoē-siā , sím-mı̍h gêng-hâng , lóng sı̄ iōng tu-sek ha̍p chē-chē kó͘-tu teh chò, pún-chı̂ⁿ sı̄ chin-chiàⁿ toā, seng-lí sı̄ chò hui-siông khoah, i ê khùi-la̍t bô hān-liōng . Sio̍k-gú kóng, “Sio-kap bí , chú ū chhun.” In-ūi pún toā , siau-lō͘ toā , só͘-í mı̍h-kiāⁿ oē-thang téng-chin koh-chài sio̍k . M̄-nā án-ni , iáu-kú oē-thang an-pâi i ê tiàm-lāi chin súi , ē giú lâng-kheh ê ba̍k-chiu , iā oē-thang siat-pı̄ chē-chē hāng hō͘ lâng-kheh hoaⁿ-hí.
Goá ê ba̍k-chiu só͘ ū chhin khoàⁿ-kı̀ⁿ siāng-toā khám ê bûn-chhı̄ seng-lí-tiàm, kan-ta hit-keng tiàm ê chhù, sı̄ khí sı̀ gō͘ bah-ban gı̂n, sı̄ la̍k chàn ê iûⁿ-lâu , lāi-bı̄n ê pho͘-siat oán-jiân chhin-chhiūⁿ ông-kiong, tiàm-lāi toā-sió ê hoé-kı̀ ta-po͘ cha-bó͘ chóng-kiōng chheng-goā lâng. Lāi-bı̄n ū í thang hō͘ lâng-kheh the-tó, iā chin-chē cha-bó͘-gín-ná teh phâng-tê , iā ū hoe-hn̂g thang hō͘ lâng-kheh sióng-goán, iā ū lâng teh chàu-ga̍k chò-hı̀ hō͘ lâng-kheh thiaⁿ khoàⁿ. Ia̍h lâng-kheh nā pak-tó͘ iau iā ū thang hō͘ i bé-chia̍h , m̄-bián koh cháu khı̀ pa̍t-tah. Nā joa̍h ê sı̂ ū thang chhit-bı̄n iā tiān-hong thang liâng, lâng-kheh ê saⁿ eng-soa ū lâng thang kā i chhit. Lâng-kheh só͘-bé ê mı̍h m̄-bián ka-tı̄ the̍h , nā kā i kau-tài , ū chū-tōng-chhia á-sı̄ hoé-chhia thang kā lâng chài kàu chhù. Nā-sı̄ khah-hn̄g--ê , sûi-sı̂ oē-thang kā lán kià iû-piān ūn-sàng kàu lán tau; put-lūn lí kau-koan chē-chió to lóng sı̄ chit-khoán ê saⁿ khoán-thāi. Chhin-chhiūⁿ chit-khoán ê chò-hoat, chı̍t-lâng ê sió seng-lí beh tòng thài-ē thang chāi, tiāⁿ-tio̍h ài tó-tiàm! Chóng-sı̄ chit-hō seng-lí m̄-sı̄ hoah-chò chiū sûi-sı̂ oē-thang-chò , tio̍h bat chin-chē hong-bı̄n ê tāi-chı̀, tio̍h ha̍p chin-chē lâng ê tı̀-sek, chiah chò oē-thang lâi. Chit-khoán sı̄ chin-chē lâng saⁿ-kap iok-sok teh chò, só͘-í tek-khak tio̍h ū chéng-chéng ê kui-kí , tio̍h bêng-pe̍k hoat-lu̍t chiah chò ē thang sı̀-chiàⁿ.
Iū-koh kau-koan sı̄ chin khoah , hâng-chêng ài cheng-thong , chū-jiân phoe-sı̀n oán-lâi sı̄ chin chia̍p, só͘-í m̄-nā ka-tı̄ ê bûn-jı̄ tio̍h ài bat, pa̍t kok ê oē kap bûn to lóng ài cheng-thong. Siàu-ba̍k chin-chē chin cha̍p, tio̍h cháiⁿ-iūⁿ kı̀ chiah ē bêng-pe̍k, chı̂ⁿ-gı̂n tio̍h cháiⁿ-iūⁿ ūn-choán chiah ē liû-thong , tiàm-lāi ê só͘-hùi tio̍h án-choáⁿ iōng chiah ē chiat-iok, che iā m̄-sı̄ chı̍t lâng só͘ siūⁿ ē kàu . Tùi chit kúi tiám siūⁿ iā chiū thang chai, hiān-chāi beh chò seng-lí , tio̍h ài ū ha̍k-būn tio̍h tha̍k-chheh, tio̍h chai-iáⁿ chē-chē gâu-lâng só͘ keng-giām só͘ iat-le̍k só͘ gián-kiù ê kiat-kó , chiong hiah-ê the̍h lâi chò chham-khó, án-ni hiān-sı̂ ê seng-lí chiah chò ē lâi , iā chiah ē sêng-kong. Chò seng-lí í-goā bô-lūn sı̄ choh-sı̍t, á-sı̄ chò kang , chāi hiān-sı̂ to lóng tio̍h tha̍k-chheh, ū ha̍k-būn, chiah ē thang kap lâng pêⁿ chē khiā.
Lūn lâng tha̍k-chheh gián-kiù ha̍k-būn ū nn̄g-khoán ê bo̍k-tek. Chı̍t khoán sı̄ beh hō͘ lâng ê phín-sèng chiâu-chn̂g , koh chı̍t hāng sı̄ beh hō͘ lâng tit-tio̍h chò-kang pān-sū ê châi-lêng. Bēng Hu-chú kóng, “Tha̍k-chheh bô pa̍t-hāng , kan-ta sı̄ beh kiû só͘ phah-m̄-kı̀ⁿê liông-sim tò-tńg-lâi”, chiū-sı̄ beh hō͘ lâng ê phín-sèng chiâu-chn̂g ê ı̀-sù, che sı̄ tha̍k-chheh tē-it ê bo̍k-tek. Chóng-sı̄ khah chē lâng bô siūⁿ kàu chit-tiám, kóng tha̍k-chheh sı̄ beh thàn-chı̂ⁿ , chò koaⁿ . Thàn-chı̂ⁿ , chò koaⁿ , chò tāi-chı̀ , che sı̄ sio̍k ki-su̍t châi-lêng ê hong-bı̄n, sı̄ tha̍k-chheh káng-kiù ha̍k-būn tē-jı̄ ê bo̍k-tek, khah-chá sı̄ kan-ta khoàⁿ tāng tı̄ chit-tiám, che sı̄ khah phian ê khoàⁿ-hoat. Lâng kan-ta hō͘ lāu-bó seⁿ--chhut-lâi sı̄ bô chiâu-chn̂g , sı̄ chı̍t ê lâng ê chho͘-phoe nā-tiāⁿ , tek-khak tio̍h koh káng-kiù ha̍k-būn , chai-iáⁿ chin-chē gâu-lâng ê só͘ siūⁿ só͘ kiâⁿ, thang hō͘ lán ê thâu-náu oa̍h-tāng sim-su bêng-pe̍k, hō͘ lán ē-hiáu chò kang pān-sū ê hoat-tō͘, khí-thâu chiah ē sǹg-tit sı̄ chiâu-chn̂g. Chāi lán Tâi-oân chiông-chiân kàu-io̍k lóng bô heng, ha̍k-būn lóng sit-tūi, che lóng sı̄ tùi lán tāi-ke ka-tı̄ kap lán ê chó͘-sian khah chē bô bêng-pe̍k ha̍k-būn ê chin ı̀-gı̄ , bē hiáu-tit sı̂-sè ê piàn-chhian só͘ tı̀--ê.
Lia̍t ūi hiaⁿ-tı̄ chí-moē , sı̂-sè í-keng piàn-oāⁿ liáu .Khah-chá sı̄ chı̍t-lâng tùi chı̍t-lâng teh chò-sū , sı̄ kò-jı̂n chú-gı̄ ê sı̂-tāi, hiān-kim sı̄ chèng-lâng tùi chèng-lâng , thoân-thé tùi thoân-thé, sı̄ hia̍p-tông chú-gı̄ ê sı̂-tāi . Khah-chá sı̄ chı̍t-lâng gâu , chèng-lâng gōng ; chı̍t-lâng tı̀-ı̀m chèng-lâng , chı̍t-lâng ho͘-hat chèng-lâng;sı̄ eng-hiông chú-gı̄ , sı̄ choan-chè chú-gı̄ ê sı̂-tāi; hiān-kim si chèng-lâng gâu, chèng-lâng ióng;kong-ke chò, kong-ke siu, iōng chē lâng ê hó, chè-chí chèng-lâng ê pháiⁿ , sı̄ bı̂n-chiòng chú-gı̄, bı̂n-pún chú-gi ê sı̂-tāi.Khah chá sı̄ sûi-piān ài, sûi-piān thang chò, kok lâng oē-thang phah kok-lâng ê sǹg , si chū-jiân chù-gi hòng-jı̄m chú-gı̄ ê sı̂-tāi; hiān-kim sı̄ ū jı̄n-tēng chı̍t ê kong-ke ê phiau-chún, kong-ke ê kui-kí , kong-ke tio̍h ài siú;chiū-sı̄ lí-sióng chú-gi, hoat-tı̄ chú-gı̄ ê sı̂-tāi. Chóng-kóng chı̍t kù, chá-chêng sı̄ chı̍t-lâng chı̍t-lâng ka-tı̄ oa̍h ê chò-hoat; hiān-kim sı̄ piàn-chiâⁿ chı̍t-lâng ha̍p chèng-lâng, chò-hoé oa̍h ê chò-hoat.Thang chai chāi hiān-kim ê sı̂-sè, chı̍t-lâng kap chèng-lâng sı̄ chin toā ū koan-hē, só͘-i chı̍t-lâng bē-thang chiàu ka-tı̄ ê phah-sǹg, tio̍h chai-iáⁿ chèng-lâng ê tāi-chı̀ ; tio̍h bat chin khoah, só͘-í tio̍h ū ha̍k-būn, ū tı̀-sek chiah ē ēng-tit.Taⁿ lán tāi-ke chai, lán Tâi-oân ê hū-jı̂n-lâng kiám m̄-sı̄ ba̍k-chiu lóng m̄-bat “It--jı̄” sı̄ chı̍t-oe̍h mah? Ia̍h ta-po͘-lâng kúi lâng ū tha̍k-chheh neh? Âi--ah! Sı̂-sè piàn liáu-liáu! Lán tāi-ke iáu-kú sı̄ ba̍k-chiu o͘-àm--ê khah chē.Án-ni khoàⁿ, tāi-ke cháiⁿ-iūⁿ m̄-bián kan-khó͘ ē ēng-tit! Lán sı̍t-chāi sı̄ sit kà-sı̄, lán ê thâu-khak-oáⁿ lāi sı̄ lóng khang-khang.Tâi-oân hiān-kim sı̄ chāi tı̀-sek ki-hng ê sı̂-chūn lah!
4.Taⁿ tio̍h kín-kín phó͘-kı̍p lô-má-jı̄
Sè-kan khek-khek teh oāⁿ-sin, sı̂-sè í-keng piàn-oāⁿ liáu, chóng-sı̄ lán Tâi-oân ê Pún-tó lâng, hiaⁿ-tı̄ chí-moē, iáu-kú sı̄ chiàu kū-khoán, bē-thang èng sı̂-sè.Che sı̄ in-ūi sit kàu-io̍k bô ha̍k-būn só͘ tı̀--ê; lán í-keng bêng-pe̍k liáu.Taⁿ lán tio̍h koáⁿ-kín lâi chín-heng lán ê kàu-io̍k.Lūn chit hāng kàu-io̍k ê tāi-chı̀, m̄-sı̄ chı̍t-sı̂ chı̍t-khek só͘ chò oē-thang lâi, tio̍h ài chin-kú ê khó͘-sim, chiah chı̍t-sut-á ē-tit kiàn kong-hāu.Jı̍t-pún Tè-kok léng Tâi í-chêng, siū chu-pâng kū-sek ê kàu-io̍k bat Hàn-bûn Hàn-ha̍k ê lâng sı̄ bô loā-chē. Hiān-kim m̄-chai iáu sı̄n ū cha̍p-bān lâng á-bô? Goá teh giâu-gı̂.Chū léng Tâi í-āu, Chóng-tok-hú ū sin-siat chéng-chéng ê ha̍k-hāu;kàu-taⁿ siū chit khoán kàu-io̍k, o̍h sin ha̍k-būn ê lâng, chhim-chhián bô-lūn it-chhè sǹg chāi-lāi, iā káⁿ bô thang chiūⁿ cha̍p-bān, che-sı̄ goá ê chhui-sióng phah-sǹg káⁿ-bô siuⁿ toā cheng-chha.Pún-tó lâng lóng-kiōng ū saⁿ-pah la̍k-cha̍p-bān lâng, kı̄n-kı̄n chiah chha-put-to jı̄-cha̍p-bān lâng ū ha̍k-būn, kiám m̄-sı̄ chin chió mah? Che sı̄ sím-mı̍h goân-in neh? Chı̍t hāng, sı̄ lán ka-tı̄ bē-hiáu khoàⁿ ha̍k-būn tāng;chı̍t hāng, sı̄ siat-hoat ê lâng bô ū cha̍p-hun ê sêng-sim.Iáu koh chı̍t hāng, chiū-sı̄ beh o̍h ha̍k-būn ê bûn-jı̄ giân-gú thài kan-kè hui-siông oh-tit o̍h.
Tú-tio̍h hiān-sı̂ ê kéng-hóng, chhú-khı̀ tāi-ke tek-khak tùi kàu-io̍k ē chin jia̍t-sim chiah tio̍h.Tān-sı̄ chı̍t hāng bûn-jı̄ kap giân-gú tio̍h koh chı̍t hoan ê toā chhim-siūⁿ toā gián-kiù.Tâi-oân kap Tiong-kok ê óng-lâi tek-khak bē ēng-tit keh-tn̄g khı̀, só͘-í Hàn-bûn sı̄ toàn-toàn bē ēng-tit pàng-sak.Tâi-oân lâng iū sı̄ Jı̍t-pún ê peh-sèⁿ, só͘-í Jı̍t-pún ê Kok-gú iā-sı̄ tek-khak tio̍h ài o̍h. M̄-kú Hàn-bûn sı̄ chin oh, Kok-gú iā sı̄ chin lân, koh-chài chit nn̄g hāng kap Tâi-oân-oē lóng sı̄ bô koan-hē.chı̍t ê lâng beh sió-khoá cheng-thong chit nn̄g khoán giân-gú bûn-jı̄, chı̀-chió tio̍h ài cha̍p-nı̂ ê kang-hu;thang kóng sı̄ chin tāng ê tàⁿ-thâu.Siàu-liân gín-ná chū sè-hàn o̍h-khí , chiū ū ǹg-bāng ē sêng-kong;hiān-sı̂ m̄-bat jı̄ ê toā-lâng beh lâi o̍h.phah-sǹg o̍h kàu sí iā káⁿ-sı̄ bē-chiâⁿ.
Hiān-kim chāi lán Tâi-oân eng-kai khı̀ ha̍k-hāu tha̍k-chheh ê siàu-liân gín-ná, pêng-kin chı̍t pah lâng tiong chiah saⁿ-cha̍p-saⁿ lâng khı̀ tha̍k-chheh;āu-chhiú la̍k-cha̍p chhit lâng sı̄ tio̍h chò bô ha̍k-būn ê kha-siàu.Thang chai, hiān-kim chāi Tâi-oân ê gín-ná saⁿ-hūn nn̄g sı̄ iáu bô ha̍k-hāu thang tha̍k-chheh, kiám m̄-sı̄ chin khó-lı̂n mah? Nā kóng kàu jı̄-cha̍p hoè, saⁿ-cha̍p hoè í-siōng ê ta-po͘ cha-bó͘ , bô ki-hoē thang chiap-kı̄n ha̍k-hāu--ê sı̄ moá-sı̀-kè.Chiah ê jı̄, saⁿ-cha̍p hoè í-siōng ê lâng, chiàⁿ-chiàⁿ sı̄ teh keng-êng hiān-kim ê Tâi-oân.Chiah-ê m̄-bat ha̍k-būn m̄-bat tāi-chı̀, Tâi-oân beh thài ē oāⁿ-sin chı̀n-pō͘? Ia̍h chit-chūn ê siàu-liân gín-ná sı̄ āu-tāi beh keng-êng Tâi-oân ê jı̂n-châi, chiah-ê chit-chūn bô ha̍k-hāu thang tha̍k-chheh, āu-lâi beh-thài ū lō͘-ēng? Án-ni Tâi-oân beh-thài ū hiòng-siōng ê jı̍t, lán beh thài ū chhut-thâu-thiⁿ ê sı̂? Kàu chia sǹg sı̄ chúi kek kàu phı̄ⁿ-khang-kháu, lán bô jı̄n-chin lâi siat-hoat cháiⁿ-iūⁿ ē ēng-tit?
Chit ê būn-tê goá chū cha̍p-goā nı̂ chêng chiū ū sè-sè siūⁿ-koè liáu.Chiàu goá ê só͘ siūⁿ, goá sı̀n kóng, nā m̄-sı̄ kín-kín phó͘-kı̍p lô-má-jı̄ sı̄ bô piàn.Tāi-chèng saⁿ-nı̂ ê nı̂-boé, Pán-hoân Pek-chiok tùi Tang-kiaⁿ lâi lán Tâi-oân, kap Lı̂m Hiàn-tông Sian-seⁿ í-goā chin-chē lâng, hia̍p-le̍k beh chhòng-siat Tông-hoà-hoē ê sı̂, goá tı̄ hit-sı̂ chiū ū tùi in kiàn-gı̄ tio̍h chhái-iōng Lô-má-jı̄.Hit-sı̂ in tùi goá kóng, “Chóng-tok-hú kap chin-chē Loē-tē-lâng tùi chit ê hoē put-chí toā hoán-tùi; chím-má nā kóng beh phó͘-kı̍p Lô-má-jı̄, thang chhiok-chı̀n Tâi-oân ê kàu-io̍k, kiaⁿ-liáu ē koh-khah hoán-tùi.” Chiàu in tāi-ke hit-sı̂ ê ı̀-sù, sı̄ kóng siat Tông-hoà-hoē sı̄ beh hō͘ Pún-tó-lâng tông-hoà kap Loē-tē-lâng siāng-khoán, só͘-í tāi-ke tio̍h jia̍t-sim o̍h Kok-gú chiah hó; chím-má nā-sı̄ lâi kà Lô-má-jı̄, beh ēng Tâi-oân-oē lâi kà Pún-tó lâng ê ha̍k-būn, Chóng-tok-hú tek-khak ē kóng, che sı̄ beh kiò Pún-tò-lâng tùi Kok-gú ná bô jia̍t-sim, ná kap Loē-tē-lâng lı̄-khui, só͘-í Chóng-tok-hú tek-khak ē koh-khah hoán-tùi.
Hit-sı̂ goá ū siông-sè piān-bêng hō͘ in thiaⁿ, chóng-sı̄ to bô chhái-kang.Chiàu goá hit-sı̂ só͘ siūⁿ, Pún-tó lâng kap Loē-tē lâng hoà-chò sio-siāng-khoán sı̄ hó, chóng-sı̄ bô tek-khak Pún-tó lâng lóng tio̍h hoà chiū-kı̄n Loē-tē-lâng. Pún-tó lâng ū pháiⁿ-ê hoà chiū-kı̄n Loē-tē lâng ê hó, che-sı̄ ē ēng-tit; m̄-kú Pún-tó-lâng ū hó-ê, iā tio̍h hoà-khı̀ chiū-kı̄n Loē-tē-lâng ê pháiⁿ-ê, che-sı̄ toàn-toàn bē-ēng-tit. Put-kò ū hó saⁿ-kap o̍h , ū pháiⁿ saⁿ-kap tú; tāi-ke lóng lâi saⁿ-kap pı̀ⁿ-chò hó, che chiah sı̄ chin-chiàⁿ ê tông-hoà. Só͘-í tāi-ke tio̍h ài tāi-seng ē-hiáu hó-pháiⁿ sı̄ sím-mı̍h , tāi-seng ū siāng-khoán ê tı̀-sek sı̄ iàu-kín. Tāi-ke jia̍t-sim o̍h Kok-gú iā-sı̄ hó, m̄-kú kiò hiān-sı̂ jı̄-saⁿ-cha̍p-hoè í-siōng ê lâng tio̍h seng o̍h Kok-gú, jiân-āu tùi Kok-gú chiah lâi o̍h tı̀-sek, án-ni sı̄ bô ǹg-bāng ê tāi-chı̀. Hiah ê lâng kàu-sí phah-sǹg Kok-gú iā-sı̄ o̍h bē-chiâⁿ . Só͘-í tek-khak tio̍h kín-kín seng kà Lô-má-jı̄ chiah tio̍h. Che-sı̄ goá hit-sı̂ ê ı̀-kiàn.
Hit-sı̂ Tông-hoà-hoē ê Kàn-pō͘ Lı̂m Hiàn-tông Sian-siⁿ in hiah ê chú-náu ê lâng lâi Tâi-lâm, Tâi-lâm-chhı̄ ê lâng tı̄ sin khí ê Tāi-bú-tâi kā in khui Hoan-gêng-hoē , goá hit-sı̂ iā ū tı̄-hia kóng chit-khoán ı̀-bı̄ ê oē. Tê-ba̍k goá iáu ē kı̀-tit, sı̄ “Tông-hoà ê chin ı̀-gı̄ kap lán ê chún-pı̄.” Chiū-sı̄ hiān-sı̂ goá iā-sı̄ chit khoán ê ı̀-kiàn.Koan-hē chit chân Lô-má-jı̄ ê būn-tê, chit cha̍p-goā nı̂ lâi put-sı̂ to tiâu tı̄ goá ê sim-lāi, tùi chit-chân goá iā kóng chin-chē oē liáu.Chóng-sı̄ gō͘-kái goá ê chin-ı̀, kap ū chı̍t pō͘-hūn m̄-ài Pún-tó lâng gâu ê lâng, put-chí toā-toā chhiàng hoán-tùi, kóng pháiⁿ-oē.Sui-jiân sı̄ án-ni, chin-kim sı̄ toàn-jiân m̄-kiaⁿ hoé, chin-lí sı̄ hō͘ lâng bē bia̍t-tit.Kı̄n-lâi koaⁿ-bı̂n ê tiong-kan, tùi chit chân tio̍h iàu-kín phó͘-kı̍p Lô-má-jı̄ ê tāi-chı̀ chiām-chiām ū teh khoàⁿ-tāng.Thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng Kéng-chhat-koaⁿ ê Liān-sı̍p-só͘ í-keng ū chhái-iōng Lô-má-jı̄ teh o̍h Tâi-oân-oē.Ia̍h Sió-ha̍k-hāu ia̍h í-keng ū teh kà Tâi-oân-oē, iā-sı̄ chiām-chiām ē chhái-iōng Lô-má-jı̄.Che sı̄ chin thang hoaⁿ-hí ê kheng-hiòng.
Tāi-ke tio̍h koáⁿ-kín lâi o̍h Lô-má-jı̄.Lán nā lóng bat Lô-má-jı̄ lán ē thang tit-tio̍h chē-chē ê piān-gı̂, put-lūn Loē-tē-lâng á-sı̄ Pún-tó-lâng, bô-lūn ta-po͘ cha-bó͘ , toā-lâng á-sı̄ gín-ná, ū ha̍k-būn á-sı̄ bô--ê.Goân-lâi giân-gú bûn-jı̄ sı̄ tı̀-sek ê chhng-khò͘, ia̍h-sı̄ lâng ê sim-koaⁿ beh saⁿ kau-poê ê mn̂g-lō͘.m̄-kú giân-gú sı̄ ēng siaⁿ-im piáu-hiān;siaⁿ-im sı̄ hiáng bô loā-hn̄g, koh-chài chı̍t pái chiū siau bô-khı̀, só͘-í lâng kóng ê oē bē thang hō͘ chin-chē lâng chò chı̍t pái thiaⁿ, iā bē thang chiong só͘ kóng ê oē lâu teh hō͘ āu-lâi ê lâng chai-iáⁿ.In-ūi ài pó͘ chit-khoán ê khoat-hām, só͘-í chiah ū chè-tēng bûn-jı̄, chiong lâng só͘ beh kóng ê giân-gú ēng bûn-jı̄ piáu-hiān, siá tiàm choá ê bı̄n-téng, chiàu hit-tiuⁿ choá-bı̄n só͘ siá ê khoán chhau-siá, á-sı̄ iōng ki-khı̀ ı̀n, chiū ē thang tit chheng-chheng bān-bān tiuⁿ siāng khoán ê bûn-jı̄ chiong hiah ê kià hō͘ lâng, sui-sı̄ koh-khah chē koh-khah hn̄g ê lâng, to ē thang chiong lán só͘ ài kóng ê sim-su thoân hō͘ in chai.m̄-nā án-ni, só͘ ı̀n hiah ê choá kā i kap kui-pún （chiū-sı̄ chheh）, siu-hó khí-lâi khǹg, sui-sı̄ khah-kú ê āu-sè-tāi lâng, iā sı̄ ē thang hō͘ in chai lán ê só͘ siūⁿ.
Thang chai ū giân-gú iā tio̍h ū bûn-jı̄, chiah ē-tit chiong lâng ê sim-su thoân-pò͘ kàu tı̄ khoah-khoah ê só͘-chāi, kú-kú ê tiong-kan, Ia̍h lâng kap lâng ê kau-poê, chiah ē thang jú chhin-bı̍t jú khui-khoah.sè-kài tiong bûn-bêng ê lâng, ū giân-gú tek-khak iā ū bûn-jı̄.Iá-bân-lâng kan-ta ū giân-gú bô bûn-jı̄, só͘-í in bē thang chiong ka-tı̄ ê sim-su thoân hō͘ āu-lâi ê lâng chai, ia̍h ka-tı̄ iā bē thang chai-iáⁿ í-chêng ê lâng ê ı̀-kiàn.Chóng-kóng in sı̄ bô ha̍k-būn, put-sı̂ ka-tı̄ siūⁿ ka-tı̄ bat nā-tiāⁿ, bē thang bat khah chē, put-sı̂ bē chı̀n-pō͘, put-sı̂ to iá-bân.Lán ê Tâi-oân-oē pún-lâi sı̄ kap Tiong-kok-oē siōng khoán, pêⁿ-pêⁿ sı̄ iōng Hàn-jı̄, in-ūi lán kú-nı̂ pàng-sak ha̍k-būn, lán ê oē soà kap Hàn-jı̄ saⁿ lı̄-khui, Tâi-oân-oē soà teh-beh pı̀ⁿ-chiâⁿ chı̍t chéng bô bûn-jı̄ ê giân-gú.Che sı̄ chin thang kám-thàn kiàn-siàu ê tāi-chı̀, tı̀-kàu chiong-lâi Loē-tē-lâng beh o̍h Tâi-oân-oē tio̍h kan-ta iōng chhùi-poâⁿ, Pún-tó-lâng beh o̍h Kok-gú á-sı̄ Hàn-bûn, iā tio̍h put-sı̂ kı̄n sian-seⁿ, bē thang tùi chheh lâi ka-tı̄ o̍h, sı̄ chin toā hùi-khı̀.Hó kai-chài! ū chı̍t-chéng Lô-má-jı̄ thang pang-chān lán.Lán nā chiong chiah ê Lô-má-jı̄ o̍h-liáu lóng ē-hiáu iōng ê sı̂, beh o̍h Kok-gú, Hàn-bûn ê lâng m̄-bián sian-seⁿ, kan-ta khoàⁿ-chheh chiū ē thang ka-tı̄ o̍h.Ke chin séng-pún koh séng-kang.Koh chı̍t hāng choè-hó--ê, chiū-sı̄ iáu m̄-bat Kok-gú á-sı̄ Hàn-bûn ê lâng, ē thang tùi Lô-má-jı̄ lâi bat chin-chē ê tı̀-sek, chin khoah ê ha̍k-būn.Ia̍h tùi pa̍t-chéng ê bûn-jı̄ í-keng ū tit-tio̍h siong-tong ê ha̍k-būn ê lâng, iā ē thang ēng chit hāng Lô-má-jı̄ hoat-piáu i ê gián-kiù hō͘ lóng-chóng ê hiaⁿ-tı̄ chí-moē chai;it--lâi ē thang lı̄-ek tāi-ke;jı̄--lâi, i ka-tı̄ ê thâu-náu iā ē khah oa̍h-tāng.Tùi án-ni, lán Tâi-oân ê kàu-hoà tek-khak ē toā chín-heng, chèng-lâng ê cheng-sı̂n tek-khak ē khah chiok, khah hiòng-siōng.Tâi-oân tùi án-ni, tek-khak ē ke-thiⁿ toā-toā ê chı̀n-pō͘.
Tāi-ke í-keng bat Lô-má-jı̄ ê lia̍t-ūi, goá sı̀n lia̍t-ūi iā-sı̄ sı̂-sı̂ teh khoà-sim Tâi-oân ê chı̀n-pō͘, só͘-í chhim-chhim kı̂-goān kap tāi-ke ha̍p khùi-la̍t, mı̂-jı̍t jı̄n-chin phó͘-kı̍p Lô-má-jı̄.Lán tāi-ke nā m̄-sı̄ kín-kín seng lâi bat chit jı̄-cha̍p-sı̀ jı̄ ê Lô-má-jı̄, Tâi-oân sı̄ tek-khak chin-chiàⁿ oh-tit kiù.Tâi-oân hiān-kim sı̄ chāi tı̀-sek toā ki-hng ê sı̂-tāi, tāi-ke ê thâu-khak-oáⁿ í-keng khang-khang, gō kàu beh tó--lo̍h-khı̀, lán taⁿ tio̍h kín-kín tāi-seng lâi khui chit ê Lô-má-jı̄ ê chhng-khò͘-mn̂g, chit keng khah hó khui.Lán iau-gō liáu bô la̍t, pa̍t-keng chhng-khò͘-mn̂g sı̄ khui bē lâi, tio̍h tùi chit keng seng khui, lán ê thâu-náu chiah ē tit-tio̍h tām-po̍h pá-tı̄ⁿ.Tùi án-ni, lán chiū ē thang chek-thiok sia-siáu ê khùi-la̍t, thang koh lâi khui Kok-gú ê chhng-khò͘, Hàn-bûn ê chhng-khò͘, á-sı̄ Eng-gú, í-kı̍p kı̂-thaⁿ chióng-chióng goā-kok oē ê chhng-khò͘-mn̂g .Lia̍t-ūi tông-pau! Lán tio̍h kín-kín lâi o̍h Lô-má-jı̄, ia̍h lán chē-chē lâng tio̍h iōng Lô-má-jı̄ lâi siá chē-chē ê hó-chheh, hō͘ lán chē-chē ê hiaⁿ-tı̄ chí-moē tha̍k;hō͘ in thang i-hó in ê cheng-sı̂n ê iau-gō.Nā-sı̄ án-ni, Tâi-oân chiū ē hiòng-siōng, Tâi-oân chiū ē oāⁿ-sin, Tâi-oân chiū ē oa̍h--khí-lâi!
