Tē Gō͘-hāng
Bûn-bêng kap iá-bân ê hun-pia̍t
1. Bûn-bêng lâng kap iá-bân lâng
Pêⁿ-pêⁿ to sı̄ lâng , chóng-sı̄ lâng ê tiong-kan sı̍t-chāi ū bûn-bêng lâng, koh ū iá-bân lâng, nā-sı̄ kóng khah chin, oē-thang kóng iáu ū chı̍t-chéng poàⁿ bûn-bêng poàⁿ iá-bân ê lâng tı̄-teh. Ū-lâng teh kóng , Bûn-bêng lâng kap iá-bân lâng ê hun-pia̍t, ē thang iōng lâng ê bah-sek chò phiau-chún. Bah-sek jú pe̍h--ê sı̄ jú bûn-bêng, jú o͘--ê sı̄ jú iá-bân . Só͘-í kóng Eng-kok lâng, Bí-kok lâng, á-sı̄ Hoat-kok lâng, Tek-kok lâng ( chiah ê phó͘-thong kiò-chò Âng-mn̂g-lâng ), bah-sek sı̄ chin pe̍h, chiū-sı̄ bûn-bêng lâng. Ia̍h tiàm tı̄ A-hui-lı̄-ka ê o͘-lâng (phó͘-thong kiò-chò Ou-kúi-á-hoan), á-sı̄ Lâm-iûⁿ ê chang-sek lâng kap tiàm tı̄ Bí-kok ê soaⁿ-lāi hit hō chhiah-sek ê lâng, chiah-ê chiū-sı̄ iá-bân-lâng.
Nā chiáu án-ni khoàⁿ, lán tāi-ke sı̄ sio̍k bûn-bêng ê á-sı̄ sio̍k iá-bân ê neh ? Lán ê bah-sek kóng o͘ khiok m̄-sı̄ o͘, kóng pe̍h iā m̄-sı̄ pe̍h (lán sı̄ n̂g-sek lâng). Án-ni lán chiū-sı̄ m̄-chiâⁿ bûn-bêng, koh iā m̄-chiâⁿ iá-bân ê lâng mah? Chit khoán ê hun-pia̍t ná chhin-chhiūⁿ bô thò-tòng ê khoán-sit. Kiàn nā pe̍h-sek ê lâng kiám chiū tek-khak ta̍k-ê sı̄ chin gâu, chin bûn-bêng mah? Ia̍h kiàn nā o͘ ê lâng kiám ū tek-khak lâng-lâng lóng sı̄ gōng sı̄ iá-bân mah? Lán n̂g-sek ê lâng kiám kò-kò lóng sı̄ m̄-chiâⁿ gâu koh m̄-chiâⁿ gōng--ê mah? Pe̍h-sek lâng ê tiong-kan mā ū hit hō chia̍h-lâng chia̍h-hoeh tio̍h khı̀ koaiⁿ kaⁿ ê lâng chin-chē . Ou-sek lâng ê lāi-bı̄n mā ū toā-phok-sū toā-gâu-lâng . Chiū-sı̄ lán n̂g-sek lâng ê tiong-kan mā ū chhut sèng-jı̂n , Khóng-chú siáⁿ-lâng káⁿ khoàⁿ i chò m̄-chiâⁿ gâu koh m̄-chiâⁿ gōng?
Lūn-chin kóng iōng phoê-bah ê sek-tı̄ sı̄ bē thang hun-pia̍t lâng ê gâu á-sı̄ gōng, bûn-bêng á-sı̄ iá-bân. Chóng-sı̄ nā tùi tāi-thé khoàⁿ khiok tām-po̍h ū-iáⁿ; chāi hiān-sı̂ ê sè-kài , phoê-bah pe̍h ê chéng-cho̍k sı̄ khah bûn-bêng , phoê-bah khah o͘ ê lâng sı̄ sio̍k iá-bân ê khah chē. Lí khoàⁿ , pe̍h-sek lâng chāi hiān-kim ê sè-kài , bān-sū to lóng sı̄ in teh the̍h-thâu . In giám-jiân chhin-chhiūⁿ thong sè-kài ê thâu-hiaⁿ , put-lūn bu̍t-chit hong-biān á-sı̄ cheng-sı̂n hong-biān ê bûn-bêng to lóng sı̄ tùi in chhòng-siat chhut-lâi--ê khah chē.
Iōng phoê-bah ê sek lâi hun-pia̍t lâng ê bûn-iá sı̍t-chāi sı̄ bô thò-tòng. Ū lâng kóng, iōng thâu-khak kut ê hêng-chōng iā ē thang hun-pia̍t, chóng-sı̄ che iā m̄-sı̄ ū chiok-gia̍h khak-sı̍t ê hoat-tō͘. Chiàu goá ê gû-kiàn , nā iōng ē-bı̄n só͘ beh kóng chit saⁿ-tiám chò phiau-chún lâi hun-pia̍t, phah-sǹg chiū tek-khak bē cheng-chha.
2. Khoàⁿ sı̄ thàn Chin-lí á-sı̄ thàn Su-sim
Bûn-bêng lâng kap iá-bân lâng cheng-chha ê thâu chı̍t-tiám , bûn-bêng lâng sı̄ thàn chin-lí, iá-bân lâng sı̄ thàn su-sim. “Chin-lí” sı̄ sím-mı̍h? Chiū-sı̄ kap phó͘-thong só͘ kóng “Chêng-lí” “Tō-lí”, chha-put-to sio-siāng ı̀-sù . “Chin-lí” m̄-sı̄ lâng liap-chō--ê, sı̄ thiⁿ-tē kan pún-lâi só͘ ū--ê . Kóng chı̍t kù khah-bêng, “Chin-lí” chiū-sı̄ “Thian-lí” sı̄ thiⁿ só͘ siat-lı̍p ê lí-lō͘ lah. Jı̍t-thâu nā chhut chiū ē kng, chháu-ba̍k bô chúi bô pûi bē toā-châng, lâng tio̍h saⁿ thiàⁿ-thàng. Che m̄-sı̄ lâng kóng án-ni chiah án-ni , to lóng sı̄ thiⁿ só͘ siat-lı̍p tiāⁿ-tio̍h ê chin-lí. Chin-lí bô thàn lâng, lâng tio̍h thàn chin-lí. Gâu thàn chin-lí chiū-sı̄ bûn-bêng lâng, i ê chı̍t-sı̀-lâng tiāⁿ-tio̍h sı̄ chin êng-kng. Bē-hiáu thàn chin-lí kan-ta lı̍p-ı̀ thàn ka-tı̄ ê kám-chêng , ka-tı̄ ê chú-ı̀ , chit-khoán lâng ê chı̍t-sı̀-lâng tiāⁿ-tio̍h sı̄ o͘-àm, sı̄ chin m̄-ta̍t poàⁿ ê chı̂ⁿ.
Goân-lâi chin-lí sı̄ thiⁿ-tē-kan ê toā-tiâu lō͘, bān-hāng lóng tio̍h chiàu chit-tiâu-lō͘ ūn-choán , che sı̄ éng-éng oán-oán bē-ē hō͘ lâng ı̂-e̍k-tit. Ia̍h su-sim sı̄ sím-mı̍h neh? Kán-tan kóng chı̍t-kù , su-sim sı̄ kan-ta chı̍t-lâng ê su-siúⁿ , sı̄ tùi chı̍t-lâng ê sin-thé hoat-chhut-lâi--ê . Thang kóng chin-lí ê chú-lâng sı̄ Thiⁿ , su-sim ê chú-lâng sı̄ Jio̍k-thé. Chin-lí sı̄ hō͘ lâng boē ı̂-e̍k-tit, m̄-kú su-sim sı̄ toè lâng ê jio̍k-thé piàn-oāⁿ. Pêⁿ-pêⁿ to sı̄ cha̍p-gō͘-àm ê goe̍h, cháiⁿ-iūⁿ Tiong-chhiu-mê ê goe̍h-lûn lēng-goā te̍k-pia̍t khah ē giú lâng ê sim neh? Koh-chài pêⁿ-pêⁿ to sı̄ kng ê goe̍h , cháiⁿ-iūⁿ chāi chhù ê lâng ūi-tio̍h goe̍h ê kng, chio i ê ka-cho̍k chò-hoé hoaⁿ-hí khoàⁿ kàu m̄-chai soà? Cháiⁿ-iūⁿ chhut-goā-lâng tian-tò ūi-tio̍h goe̍h ê kng, siūⁿ-tio̍h i ê ka-hiong teh siong-sim lâu ba̍k-sái neh? Cháiⁿ-iūⁿ tùi lán só͘ chhı̄ ê chiáu-á , lán sim chheng ê sı̂ chiū hùi-sim hùi-sı̂n ài i thang ke háu chı̍t siaⁿ, ia̍h lán nā ut-náu ê sı̂-chūn , i háu chı̍t siaⁿ lán chiū hiâm lô-chô , ut-náu jú khah tāng. Che sı̄ sím-mı̍h iân-kò͘ neh? Chiū-sı̄ tùi lâng ê bah-thé só͘ chhut ê sim-su bô it-tēng , sı̄ chin khoài piàn-oāⁿ. Só͘-í thang chai chı̍t-lâng ê sim-su sı̄ khò chin bē thang chū; tio̍h--ê m̄-sı̄ bô, kiám-chhái m̄ tio̍h--ê sı̄ khah chē , bô ha̍p chin lí--ê sı̄ khah toā pō͘-hūn.
Lâng sı̄ chin loán-jio̍k chin bô khùi-la̍t, sím-mı̍h sı̄ chin-lí sı̍t-chāi sı̄ bat chin oh-tit kàu. Sui-jiân nā-sı̄ jı̄n-chin gián-kiù chia̍p-chia̍p keng-giām khe-khó, chiū chiām-chiām ē thang hoat-kiàn tām-po̍h . Thang chai , nā beh chò bûn-bêng lâng thàn chin-lí khı̀ oa̍h-tāng, tāi-seng tio̍h o̍h bat chin-lí . Beh bat chin-lí tio̍h khò-tiōng kàu-io̍k ê khùi-la̍t. Só͘-í kàu-io̍k jú chhiong-sēng ê só͘-chāi sı̄ jú bûn-bêng; iá-bân lâng sı̄ chha-put-to lóng bô kàu-io̍k . Bô siū kàu-io̍k siūⁿ beh chò bûn-bêng lâng , bô koh-iūⁿ kan-ta phō chhiū-thâu kiò thò͘-á ka-tı̄ cháu chhut-lâi hō͘ lâng lia̍h, che sı̄ toàn-toàn bô ê sū.
Bûn-bêng lâng pí-phēng chhin-chhiūⁿ toā-lâng , iá-bân lâng chiū ná chhin-chhiūⁿ gín-ná. Toā-lâng chē iat-le̍k chē gián-kiù , ū siū khah chē ê kàu-io̍k ; gín-ná iù-sè , khah bô keng-giām bô iat-le̍k iā bô tha̍k-chheh. Chóng-kóng , toā-lâng khah ū chhin-kı̄n chin-lí , gín-ná chiū khah bô, koh-chài i iā-sı̄ bē-hiáu-tit; gín-ná lóng sı̄ chiàu i ê kám-chhiok, chiàu i ê só͘ ài teh kiâⁿ. Só͘-í gín-ná só͘ chò ê tāi-chı̀ sı̄ bô-thâu bô-boé , chı̍t tia̍p-á-kú chò chit-hāng , liâm-piⁿ chiū chò hit-hāng. In-ūi i sı̄ chiàu i ê kám-chêng ka-tı̄ chú-ı̀ chò sū, i bô koán pa̍t-lâng ê phah-sǹg. Só͘-í lí nā jı̄n-chin khoàⁿ chiū chai, kiàn-nā ū kúi-ê gín-ná chò-hoé thit-thô , tek-khak chiū chin loān-cha̍p bô liân-lo̍k, bô ū sím-mı̍h tia̍t-sū, ia̍h bô loā-kú tek-khak chiū oan-ke; in-ūi in lóng khah ài thàn ka-tı̄ , chū-jiân chiū seⁿ-chhut chhiong-tu̍t.
Iá-bân lâng iā-sı̄ án-ni. In m̄-bat chin-lí sı̄ sím-mı̍h , kiám-chhái in sı̄ lia̍h ka-tı̄ só͘ siūⁿ--ê chò chin-lí , só͘-í iā soà m̄ o̍h pa̍t-lâng só͘ bat ê lâi chò chham-khó, tùi án-ni in lóng bô ha̍k-būn, bô ū kàu-io̍k ê siat-pı̄ . Iá-bân lâng tāi-khài sı̄ thàn ka-tı̄ ê só͘ siūⁿ chū-kí ê kám-chêng , só͘-í in só͘ chò ê tāi-chı̀ sı̄ hui-siông ê kán-tan. In ê chhù sı̄ khui thô͘-khang á-sı̄ tah sı̀-kha têng-á chiū chiâⁿ. In ê saⁿ-á-khò͘ sı̄ iōng chhiū-hio̍h chò-chiâⁿ, á-sı̄ iōng chin chho͘ bô sím-mı̍h sek-tı̄ ê pò͘-liāu tı̂ⁿ tiàm seng-khu chiū kàu-gia̍h . In ê chia̍h-mı̍h sı̄ the̍h chhiū-kin koé-chí , á-sı̄ soaⁿ-khı̂n cháu-siù ê bah chheⁿ-chheⁿ-chia̍h, bô ū sím-mı̍h liāu-lí hoat, iā bô oáⁿ-poâⁿ ke-si, sûi-piān iōng gō͘-jiàu-lêng la̍k-tio̍h chiū chia̍h . In iā bô bûn-jı̄ thang kau-oāⁿ ı̀-kiàn , koh iā bô chı̂ⁿ-gı̂n choá-phiò thang chò bé-bē ê khı̀-khū. In iā bô tiàm-phò͘ iā bô kang-tiûⁿ.
Chóng-kóng , iá-bân lâng sı̄ chhin-chhiūⁿ tú chiah ē-hiáu kiâⁿ , ē-hiáu the̍h mı̍h , ē-hiáu kóng chı̍t-phoàⁿ kù oē ê gín-ná, m̄-chai thiⁿ m̄-chai tē, put-kò chhùi nā ē thang tín-tāng ū thang tiô-thiàu, i ê sim-goān chiū chiok. Thiⁿ-tē sı̄ ı̂ⁿ á-sı̄ píⁿ i lóng bô koán i , kok-ka siā-hoē sı̄ sím-mı̍h i iā bô beh tı̀-ı̀ , chiū-sı̄ i ka-tı̄ chı̍t ke chı̍t-sin ê tāi-chı̀ i iā bô siūⁿ ū phah-sǹg. Kı̄n-kı̄n jin8-àm tó-teh chiū khùn, nā-sı̄ ē sio chháu-tui mā sı̄ bô iàu-kín; pak-tó͘ nā iau sa-khí chiū chia̍h ; nā-sı̄ bô thang sa, pek-tio̍h chiū kiâⁿ, khoàⁿ sı̄ phah lo̍k á-sı̄ jiok soaⁿ-ti ; ū tang-sı̂-á thâi lâng i mā sı̄ lia̍h-chò phó͘-thong phó͘-thong.
Iá-bân lâng ūi-tio̍h i ê su-sim i ê só͘ ı̀-ài í-goā bô siūⁿ beh thàn poàⁿ-hāng, nā kı̄n-kı̄n tùi chit-tiám kóng, iá-bân lâng ē iong-tit kóng sı̄ chin chū-iû . Ū chı̍t pō͘-hūn ê lâng kiám-chhái put-chí sim-liām chit-khoán ê chū-iû , chóng-sı̄ goá koat-toàn kóng , sè-kan bān-hāng pháiⁿ ê tiong-kan, chiū-sı̄ chit-khoán chū-iû chò tē-it.
Bûn-bêng lâng láu-sı̍t gâu sūn chin-lí . Chóng-sı̄ bûn-bêng lâng tiong ê bûn-bêng lâng, chiū-sı̄ choè tē-it bûn-bêng ê lâng , chit-khoán lâng m̄-nā gâu sūn chin-lí kiâⁿ, i iáu-kú kam-goān ūi-tio̍h chin-lí sí, ūi-tio̍h chin-lí pàng-sak i ê tē-ūi châi-sán, á-sı̄ i ê sèⁿ-miā . Hoaⁿ-hí thàn chin-lí ê bûn-bêng lâng , sè-kài-tiong khiok bē chió; m̄-kú khéng ūi chin-lí pàng-sak sèⁿ-miā--ê , sı̍t-chāi bô chē. Chit hō chiū-sı̄ eng-hiông gı̄-sū toā sèng-jı̂n.
Sè-kan it-chhè ê chı̀n-pō͘ hoat-ta̍t lóng sı̄ chit-khoán lâng ê koāⁿ kap huih lâi kiat-chiâⁿ--ê. Khóng-chú ūi-tio̍h beh hō͘ jı̂n-gı̄ ê tō-lí sı̍t-hêng tı̄ sè-kan, hō͘ lâng pháiⁿ khoán-thāi , iā bat tı̄ Tı̂n-kok ê só͘-chāi bô bí-niû. Sek-khia Jû-lâi khoàⁿ-tio̍h chiòng-seng teh siū-khó͘ , lún bē-tiâu , toā khí chû-pi ê sim-koaⁿ , ài kiù chiòng-seng thoat-chhut khó͘-lān ê tiong-kan, só͘-í kam-goān pàng-sak i ê ông-ūi, pàng-sak i ê kiong-tiān, pàng-sak i ê pē-bó bó͘-kiáⁿ , jı̍p-soaⁿ khı̀ siu-hēng ; āu-lâi sı̀, gō͘-cha̍p-nı̂ ê tiong-kan, ūi-tio̍h chû-pi ê tō-lí siū koè bô-hān ê hong-song. Iâ-so͘ Ki-tok thiàⁿ-sioh lâng , khoàⁿ-kı̀ⁿ sè-kan lâng ūi-tio̍h choē-gia̍t teh-beh bia̍t-bông, in-ūi beh kiù-lâng thoat-lı̄ choē, kà lâng tio̍h pài kan-ta chı̍t ê chin ê Sı̂n , kàu-boé soà hō͘ lâng kā i lia̍h khı̀ tèng Sı̍p-jı̄-kè. Chóng-sı̄ ūi-tio̍h i só͘ lâu ê huih tit-tio̍h kiù, thoat-lı̄ choē-ok, hióng-siū hok-khı̀ ê lâng, thong thiⁿ-kha-ē m̄-chai ū loā-chē , káⁿ sǹg bē-liáu. Khóng-chú, Sek-khia chit nn̄g lâng sı̄ sè-kài ê toā sèng-jı̂n. Ki-tok Iâ-so͘ sı̄ sè-kài tiong ê toā Kiù-chú, í-goā ūi-tio̍h beh chèng-bêng tē-kiû sı̄ ı̂ⁿ--ê, lâi liáu sèⁿ-miā iā-ū , ūi-tio̍h chhı̀-giām phoè-pēⁿ tiòng-to̍k sé--ê iā-ū , ūi-tio̍h hoat-bêng ki-khı̀ hō͘ lâng lı̄-piān , tı̀-kàu kheng-ka tōng-sán--ê mā-sı̄ ū. Sè-kài ê bûn-bêng , thiⁿ-kha-ē chèng-lâng hiān-sı̂ teh hióng-siū ê hok-khı̀ , sı̍t-chāi lóng sı̄ chit téng-hō lâng , khéng ūi-tio̍h chin-lí lâi lô-le̍k piàⁿ sèⁿ-miā chhòng-siat chhut-lâi--ê. Chit-tia̍p nā-sı̄ kam-goān chò iá-bân ê lâng to bô kóng; nā-sı̄ m̄-kam, chóng ài chhim-chhim ū hián-ngō͘ , chhiat-chhiat lo̍h-khı̀ chò, ke chı̍t-ê chit khoán lâng , sè-kan ê bûn-bêng hok-khı̀ ke bô hān.
3.khoàⁿ sı̄ koán mı̍h á-sı̄ hō͘ mı̍h koán
Hun-pia̍t bûn-bêng kap iá-bân tē-jı̄-ê phiau-chún, sı̄ khoàⁿ hit ê lâng sı̄ teh koán mı̍h, á-sı̄ hō͘ mı̍h koán. Koán mı̍h--ê sı̄ bûn-bêng lâng, hō͘ mı̍h koán--ê sı̄ iá-bân lâng.
Siáⁿ-hoè sı̄ mı̍h neh?Goá kā i hō , lâng í-goā thiⁿ-tē-kan só͘ ū it-chhè to lóng sı̄ mı̍h.jı̍t-thâu sı̄ mı̍h, goe̍h-lûn chheⁿ-siù sı̄ mı̍h, san-súi sı̄ mı̍h, chháu-ba̍k, thô͘, chio̍h , mā sı̄ mı̍h;khı̂m-siù, thâng-thoā, hı̂, hê, to lóng iā si mı̍h.mı̍h kap mı̍h sio koan-hē chiū hián-chhut chı̍t-chéng ê hiān-siōng.Phı̀-lūn kóng, chhiú kap chhiú thut-thut--leh chiū hoat-sio, sio chiū-sı̄ chı̍t chéng ê hiān-siōng. Hong hoé tē-tāng, to lóng sı̄ hiān-siōng. Mı̍h pún-lâi ka-tı̄ ū, hiān-siōng chiū m̄-sı̄, hiān-siōng tio̍h ū mı̍h chiah ū; só͘-í hiān-siōng ē thang pau chāi mı̍h ê lāi-bı̄n chò chı̍t-ē kóng. Iá-bân lâng put-sı̂ to siū bān-hāng-mı̍h kap ta̍k khoán ê hiān-siōng koán-hat. Chóng-sı̄ sè-kan siā-hoē nā jú bûn-bêng, bān-hāng-mı̍h kap hiān-siōng chiū tian-tò hō͘ lâng koán-hat chú-ı̀. Jı̍t-thâu goe̍h-niû chheⁿ-siù, chiah-ê to lóng sı̄ mı̍h, iá-bân lâng lia̍h chiah-ê chò sı̂n-bêng. Ū-ê khí biō ho̍k-sāi i, ū-ê pı̄-pān lé-mı̍h hàu-kèng--i, ūi-tio̍h chiah ê sı̂n-bêng thoa-boâ chı̍t-sı̀-lâng, to sı̄ siūⁿ chò eng-kai. Jı̍t á-sı̄ goe̍h sit ê sı̂-chūn, chiū lia̍h-chò thiⁿ-hoán tē-loān, phah-lô phah-kó͘ kông-kông-cho̍h, ia̍h nā khoàⁿ-kı̀ⁿ tn̂g-boé-chheⁿ chhut-hiān, chiū lia̍h chò beh hoán-loān, khoàⁿ-kı̀ⁿ chheⁿ-tūi-tē , chiū lia̍h chò sı̄ pháiⁿ-tāi teh-beh kàu.
Bûn-bêng lâng chiū bô án-ni, in bô ūi-tio̍h chiah-ê hùi sim-sı̂n, liáu châi-sán; in tian-tò beh koán-hat chiah-ê. Jı̍t-thâu in chiū kā i lı̄-iōng pha̍k-mı̍h hō͘ i ta; goe̍h-lûn nā chhut, in chiū lia̍h i chún chò súi ê mı̍h lâi goán-sióng ; khoàⁿ-kı̀ⁿ chheⁿ-siù in chiū kiò i chò teng, chhoā hái-tiong ê chûn-chiah óng-lâi. Iá-bân lâng thiaⁿ-kı̀ⁿ lûi tân chiū khû-kha, khoàⁿ-kı̀ⁿ sih-nà sih chiū phoà-táⁿ . Lí kiám bô khoàⁿ-kı̀ⁿ bûn-bêng lâng tian-tò lia̍h lûi-kong teh thoa-chhia, tioh ki-khı̀; lia̍h sih-nà lâi lán ê chhù-lāi, chò lán ê teng, kā lán chiò-kng mah?
Iá-bân lâng tı̄ soaⁿ-lāi pài soaⁿ-sı̂n , tı̄ chúi-piⁿ pài chúi-sı̂n; kı̀ⁿ-tio̍h chio̍h , chiū pài i chò chio̍h-thâu-kong, kı̀ⁿ-tio̍h chhiū, chiū pài i chò chhêng-chhiū-ông; thang kóng kàu tó-lo̍h to ū siū koán-hat. Khui-soaⁿ kiaⁿ soaⁿ-sı̂n siū-khı̀ , ku̍t-thô͘ chiū kiaⁿ tāng-thó͘ tek-choē Thó͘-tı̄-kong; lóng m̄-káⁿ chhun-kha chhun-chhiú. Só͘-í iá-bân lâng ê seng-oa̍h sı̄ chin khu-sok, in sı̄ chin oh-tit koè-jı̍t; khoàⁿ chit ê sè-kan chò chı̍t ê toā khó͘-hái. Bûn-bêng lâng chiū m̄-sı̄ án-ni khoàⁿ; in siūⁿ beh keng-êng chit ê sè-kan chò chı̍t ê an-lo̍k-hn̂g. Só͘-í in kı̀ⁿ-tio̍h soaⁿ chiū khui, toā-chhiū chiū chhò chhut-lâi khí-chhù , chō kiô. Ū kim , gı̂n , tâng , thih á-sı̄ chio̍h-thoàⁿ, chiū ku̍t khí-lâi chò ki-khı̀; chō hoé-chûn hoé-chhia; chio̍h-thoàⁿ chiū chò hiâⁿ-hoé ê lō͘-ēng, hō͘ hoé-chhia hoé-chûn ē pháu-lō͘ , hō͘ ki-khı̀ tín-tāng, chit-pò͘ , thè-lâng chè-chō mı̍h. Ia̍h ū thó͘-tē in chiū lı̄-iōng, lóng m̄-bián khoàⁿ tē-lí, iā bô hoân-ló ē tāng-thó͘ hoān soah-sı̂n , kai khui chiū khui, kai ku̍t chiū ku̍t, nā-sı̄ ū khiàm-iōng khah toā tiâu ê lō͘ iā chō, khah toā keng ê chhù iā khí, lóng m̄-bián khoàⁿ sı̂-jı̍t ; nā ē ū lı̄-piān to lóng m̄-bián khoàⁿ hng-hiòng.
Hiān-kim ê bûn-bêng khiok iáu-boē chı̀n kàu ke̍k khám . Só͘-í lâng iáu tio̍h siū mı̍h ê koán-hat, sok-pa̍k chin-chē. M̄-kú nā chiong bûn-bêng lâng kap iá-bân lâng lâi pí-kàu, sı̍t-chāi sı̄ ū thian-ian ê cheng-chha. Tē-it iá-bân lâng bān-sū to lóng sı̄ iōng i ê khùi-la̍t chò kang; bûn-bêng lâng kui-ê to sı̄ ēng ki-khı̀ . Iá-bân lâng beh kiâⁿ lō͘ sı̄ ēng kha; choh-chhân , choh-hn̂g , chò-saⁿ, chò-kang to lóng sı̄ tı̍t-chiap ēng kha ēng chhiú ê khùi-la̍t.
Bûn-bêng lâng chiū m̄-sı̄; jú bûn-bêng jú gâu ēng ki-khı̀. In kiâⁿ lō͘ sı̄ ēng hoé-chhia, chū-tōng-chhia á-sı̄ tiān-chhia. Choh-sit ū choh-sit ê ki-khı̀, chò-saⁿ ū chò-saⁿ ê ki-khı̀; chò-kang , chit-pò͘ iā-sı̄ ū ki-khı̀, siá-jı̄ iā-sı̄ ēng ki-khı̀; sàu chhù-lāi iā-sı̄ ki-khı̀, chú-pn̄g , sé-saⁿ , mā-sı̄ ēng ki-khı̀; joa̍h-thiⁿ beh ia̍t-hong ê sı̂ iā-sı̄ iōng ki-khı̀ lah.
Taⁿ hiān-sı̂ ê bûn-bêng lâng i nā-sı̄ siūⁿ ài chiūⁿ-thiⁿ , iā í-keng ū chiūⁿ-thiⁿ ê ki-khı̀; beh chǹg-tē iā ū chǹg-tē ê ki-khı̀; beh kiâⁿ chúi-bı̄n iā ū chúi-bı̄n ê ki-khı̀; beh kiâⁿ chúi-té kap hı̂, hê, chúi-chut, cháu sio-lia̍h iā to lóng ū hoat-tō͘. I nā ài, sui-jiân sı̄ keh soaⁿ keh hái tı̄ chhian-lí goā ê hn̄g, i iā ē thang sûi-piān kap lâng chhin-chhiūⁿ tùi-bı̄n kóng-oē gı̄-lūn tāi-chı̀. Kóng , “Jı̂n ûi bān-bu̍t chi lêng;” lâng sı̄ bān-hāng-mı̍h ê thâu. Chiàu án-ni khoàⁿ , hiān-kim ê bûn-bêng lâng í-keng teh-beh kàu tı̄-hia. Hiān-sı̂ ê bûn-bêng lâng , tı̄-sı̂ beh thàu-hong, tı̄-sı̂ beh lo̍h-hō͘ , in lóng ē tāi-seng chai, iā ū hoat-tō͘ thang siám-pı̄. M̄-nā án-ni , nā-sı̄ sió-sió ê hong-hō͘ iā-sı̄ í-keng kiò ē lâi, khah toā ê chiū bô hoat-tit. Bûn-bêng lâng thang kóng sı̄ lóng bô siū mı̍h sok-pa̍k.
4. Khoàⁿ sı̄ kap lâng ha̍p á-sı̄ kap lâng khui
Hun-pia̍t bûn-bêng kap iá-bân ê tē-saⁿ tiám, tio̍h khoàⁿ hit ê lâng tùi siā-hoē chèng-lâng ê chûn-sim sı̄ sím-mı̍h khoán ; khoàⁿ i kiat-kio̍k sı̄ lı̍p-ı̀ kap lâng kap siā-hoē ha̍p chò chı̍t-thé teh oa̍h, á-sı̄ chú-ı̀ kap lâng lı̄-khui; khoàⁿ lâng kap siā-hoē chò i beh tō͘ chı̍t-sı̀ lâng ê kiô á-sı̄ koáiⁿ-á ê khoán , sı̄ chı̍t-sı̂ ê i-oá , kàu nā bô lō͘-ēng chiū hiat-ka̍k khoàⁿ bô tio̍h.
Tı̄ tē-saⁿ hāng í-keng ū kóng-bêng kap lâng ê koan-hē ū saⁿ chéng. Tē-it chéng “Lí sı̄ lí , goá sı̄ goá”, tē-jı̄ chéng “Goá sı̄ goá, lí iā sı̄ goá”, tē-saⁿ chéng “Lí sı̄ lí , goá iā sı̄ lí”. Chit saⁿ chéng-lūi ê tiong-kan, tē-it, tē-jı̄ to lóng sı̄ iá-bân ê koan-hē. Tē-saⁿ chéng khí-thâu chiah sı̄ bûn-bêng ê kiat-ha̍p. Só͘-í bûn-bêng lâng sı̄ chin hô-pêng ; nā bô poē tō-lí tiāⁿ-tio̍h kap lâng bô kè-kàu, chóng-sı̄ ūi-tio̍h chèng-lâng choân siā-hoē ê hoat-ta̍t chı̀n-pō͘ , hoaⁿ-hí chiong i ê it-chhè chò hi-seng, chiong i ê oa̍h-miā koàn-chù tı̄ hit lāi-té.
Tāi-khài lâng kok-kok ū te̍k-pia̍t ê sèng-chit. Sè-kan sı̄ bô cha̍p-chn̂g ê lâng. Sio̍k-gú kóng, “Lám-lám bé iā ū chı̍t-pō͘-that”, iū-koh kóng, “Phang-hoe bē âng , âng-hoe bē phang.” Chhin-chhiūⁿ án-ni , lâng kok-kok iú só͘ tiông , iú só͘ toán. Só͘-í chò lâng nā kap lâng ē hô, gâu kap lâng ha̍p khùi-la̍t , tek-khak chē-chē ū saⁿ pó͘-ek, ū saⁿ pang-chān ê só͘-chāi. Chit-khoán lâng chò-hoé kiat-chiâⁿ ê siā-hoē , tek-khak ē gím-siōng thiam-hoe; hó koh thiⁿ hó, tı̍t-tı̍t bûn-bêng tı̍t-tı̍t chı̀n-pō͘.
Kóng chı̍t kù khah sı̍t-chāi ê oē, chiū lán tāi-ke lâi kóng . Lán tāi-ke ê ha̍k-būn chin bô; i-tı̄ phoà-pēⁿ ê hoat-tō͘ , lán lóng chin-chē m̄-chai; tiān-teng tiān-oē sı̄ cháiⁿ-iūⁿ siat, lán iā bē hiáu; hoé-chhia lán to teh chē, chóng-sı̄ m̄-sı̄ lán chhòng-siat--ê; hoé-chhâ lán to teh ēng, chóng-sı̄ m̄-sı̄ lán hoat-bêng--ê. Che to lóng sı̄ Goā-kok-lâng , Se-iûⁿ-lâng hoat-bêng--ê, lán sı̄ tùi in the̍h lâi iōng. Chóng-sı̄ lán iáu-kú ē-hiáu beh tùi in o̍h; lán bô chip-koat, lán khéng chiap-kı̄n in, khéng kap in kau-poê, ia̍h in kèng-jiân ia̍h bô khǹg-pō͘, só͘-í lán chiah ē thang kap in pêⁿ-pêⁿ hióng-siū chin toā ê hok-khı̀. Kan-ta sı̄ kiàn-siàu, lán bô ū sím-mı̍h hó--ê thang hō͘ in o̍h thang lı̄-ek in, put-kò chiong lán tām-po̍h ê chhut-sán, chiū-sı̄ tê kap chiuⁿ-ló, kap in kau-oāⁿ chò in ê lō͘-iōng.
Soaⁿ-lāi lâng kap lán chiū bô siāng , in m̄-khéng kap lâng kau-poê , bô kap goā ūi chiap-chhiok, só͘-í in khah-kú to bē chı̀n-pō͘, put-sı̂ to sı̄ hit-hō khoán-sit. In nā ài chı̀n-pō͘ , taⁿ tek-khak tio̍h kín-kín khui in ê sim-koaⁿ, bo̍h-tit khoàⁿ lâng chò siû-te̍k, hoaⁿ-hí kap lâng ha̍p-sim jı̄n chò hiaⁿ-tı̄ chí-moē ; nā-sı̄ ūi-tio̍h chin-lí kap chèng-lâng ê chı̀n-pō͘, liân i ê sèⁿ-miā iā tio̍h hoaⁿ-hí hià kap chèng-lâng kong-ke.
Chóng-sı̄ iá-bân ê lâng phiah-phı̀ⁿ sı̄ chin ko͘-ta̍k, in pún-lâi ê chûn-sim sı̄ khoàⁿ lâng chò tùi-te̍k khoán-thāi, siat-sú sı̄ kiò i poe̍h chı̍t-ki thâu-mn̂g khí-lâi thang lı̄-ek lâng, i iā-sı̄ m̄-khéng . I sı̄ chhin-chhiūⁿ gû-pi, ū-jı̍p bô chhut ê kha-siàu; bān-sū to lóng tùi ka-tı̄ ê lı̄-ek seng la̍k-tiâu , put-sı̂ to sı̄ phāu hit chéng “jı̍t-thâu chhiah-iāⁿ-iāⁿ , sûi-lâng kò͘ sèⁿ-miā” ê sim-tn̂g . Só͘-í iá-bân lâng só͘ cho͘-chit ê siā-hoē , nā m̄-sı̄ put-sı̂ ū sio-phah sio-thâi, chiū-sı̄ soàⁿ-phóng-phóng , lóng bô liân-lo̍k . Nā-sı̄ bûn-bêng lâng chiū-sı̄ khoàⁿ siā-hoē choân-thé ê chı̀n-pō͘ chò ka-tı̄ ê chı̀n-pō͘. In ê siā-hoē phı̀-lūn chò seng-khu, in kok-lâng chiū chhin-chhiūⁿ seng-khu ê kok pō͘-hūn, lóng ū chhin-bı̍t ê koan-hē. Chāi bûn-bêng ê siā-hoē , chı̍t ê lâng nā ū hó ê keng-giām, hó ê ı̀-kiàn, chiū thoân hō͘ chèng-lâng chai, hō͘ chèng-lâng chiàu i ê khoán khı̀ chò. Nā ū hó ê hoat-bêng , chhòng-siat hó ê mı̍h-kiāⁿ chiū kà chèng-lâng , kap chèng-lâng choè-hoé iōng . Chhin-chhiūⁿ chit-khoán , chêng ê lâng só͘ bat só͘ tit-tio̍h--ê, lóng hiàn hō͘ āu-tāi lâng kong-ke tit, só͘-í āu-tāi ê lâng tit-tio̍h chêng-tāi ê só͘ tit chò ki-chhó͘ , ē thang chū-chāi chhòng-siat sin ê mı̍h, koh-chài ke-thiⁿ khah koân khah chhim ê ha̍k-būn, hō͘ āu-tāi ê lâng khah chı̀n-pō͘. Iá-bân lâng chiū bô chit-khoán , in-ūi i ê chú-ı̀ sı̄ kap lâng khui, bô kap lâng ha̍p; ka-tı̄ keng-giām , ka-tı̄ bat; ka-tı̄ keng-êng chhòng-siat, ka-tı̄ hióng-siū; bô thoân hō͘ chèng-lâng, bô kap chèng-lâng pun; só͘-í i nā sí , i ê tāi-chı̀ kap i pêⁿ-pêⁿ siau bô--khı̀, Kò-kò nā lóng sı̄ án-ni , kiat-kio̍k āu-lâi ê lâng kiám m̄-sı̄ lóng tio̍h têng-sin phah-khí mah? Chit-khoán siā-hoē éng-oán bē chı̀n-pō͘, chit-chéng lâng éng-oán bē chhiau-thoat; put-sı̂ tio̍h chò gín-ná , tiāⁿ-tiāⁿ tio̍h chò iá-bân ê seng-oa̍h, che-sı̄ chêng-lí só͘ eng-kai--ê , sı̄ chhian-kó͘ put-e̍k ê lí-lō͘ ! Siūⁿ khui bô siūⁿ ha̍p ê lâng lâi chò-chiâⁿ ê siā-hoē, tiāⁿ-tio̍h bô ū sím-mı̍h ha̍k-būn thang liû-thoân, iā bô sím-mı̍h kàu-hoà ê ki-koan tı̄-teh.
Lí khoàⁿ , hiān-sı̂ chāi Sè-kài só͘-ū ê ha̍k-būn , só͘-ū ê bûn-bêng , lóng sı̄ chı̍p-ha̍p choân sè-kài ê gâu-lâng ê la̍t lâi chhòng chiâⁿ--ê. Put-lūn sím-mı̍h pō͘-hūn ê tāi-chı̀ , nā-sı̄ ū hó-ê , tiāⁿ-tio̍h sı̄ ha̍p chèng-lâng ê la̍t lâi chhòng-chiū, tek-khak m̄-sı̄ chı̍t lâng só͘ chò ē kàu. Sio̍k-gú kóng, “It hô bān-sū sêng.” Lâng nā jú gâu kap lâng ha̍p , chèng-lâng ê sim-koaⁿ nā hô-hia̍p ē tit kàu, sè-kan bān-hāng bô ū chò bē thang lâi--ê lah! Hô-hia̍p sı̄ choè iàu-kín, hô-hia̍p sı̄ bān-hāng bûn-bêng , bān-hāng hok-khı̀ ê kin-goân.
