Tē-peh hāng
Lūn jı̂n-ài
1. Chò lâng ê hoân-ló
Lâng oa̍h tı̄ chit sè-kan , m̄-chai kúi-lâng ē thang bô hoân-ló? Tû-khı̀ sèng-jı̂n kap pe̍h-chhi í-goā , phah-sǹg bô lâng ē thang bô hoân-ló. Sèng-jı̂n ê tek-hēng kap thiⁿ pêⁿ-koân, i ê khùi-la̍t kap Sı̂n siong-tong. Só͘-í i ê só͘ chò chū-chāi, i ê sim-lāi hô-lo̍k. Ia̍h pe̍h-chhi ê lâng thang kóng choân-jiân bô kám-kak, i bô ū sím-mı̍h hi-bōng; put-kò thiⁿ-kng chiū khí--lâi, jı̍t-àm chiū tó-lo̍h-khı̀ khùn; pak-tó͘ iau, bô hó-pháiⁿ, the̍h-tio̍h chiū chia̍h; chhùi-ta , bô sio-léng , kı̀ⁿ-tio̍h chiū lim. Chit chōng chhin-chhiūⁿ hái-goā ê sàn-sian. Chóng-sı̄ chit nn̄g-chéng í-goā ê lâng, m̄-chai iáu ū bô hoân-ló ê lâng, bô?
Lâng tû-khı̀ pe̍h-chhi, sui-sı̄ khah gōng, thiⁿ-tē ê khoak-toā i ū khoàⁿ-kı̀ⁿ , i ka-tı̄ ê sió-sè loán-jio̍k iā sı̄ ū kám-kak. Chiong lâng lâi pí thiⁿ-tē ê khoak-toā , láu-sı̍t m̄-ta̍t-tio̍h thiⁿ-thang ê jı̍t-iáⁿ-lāi teh poe chı̍t-lia̍p ê thô͘-soa-lia̍p-á-kiáⁿ! Koh-chài lâng ê hoè-siū khah-tn̂g iā sı̄ oh-tit thang koè chı̍t-pah. Tı̄-sı̂ chı̍t ê chheng-chhun siàu-liân ê toā hó-hàn , bô chı̍t tia̍p-á-kú ê tiong-kan, tio̍h pı̀ⁿ-chiâⁿ chı̍t ê ún-ku kia̍h koáiⁿ-á ê lāu-lâng. Chı̍t-pêng , lâng ê sim chho͘ chhin-chhiūⁿ hái, táⁿ toā kah beh pau thiⁿ; i só͘ hi-bōng--ê, sı̍t-chāi sı̄ chhim; só͘ beh chò--ê, sı̍t-chāi sı̄ chē. Âi--ah! Lō͘-tô͘ chhia-khí beh tú-thiⁿ, jı̍t-thâu cháiⁿ-iūⁿ kiông-kiông lo̍h tùi soaⁿ-āu khı̀! Lâng m̄-bián kóng sı̄ ū chò pháiⁿ-tāi, kı̄n-kı̄n tùi lâng ka-tı̄ ê loán-jio̍k, khùi-la̍t m̄ chiông i ê sim-goān, ta̍k lâng tek-khak to tio̍h iô-thâu thó͘ toā-khùi.
Goá ū chı̍t ê pêng-iú, i sı̄ tha̍k-chheh lâng, i sı̄ put-chí ū chı̀-khı̀. I khoàⁿ-kı̀ⁿ lán ê siā-hoē chı̍t jı̍t chı̍t jı̍t hāi; i siông-siông thó͘-khùi kóng, “Tio̍h ài kái-kiù.” M̄-kú i kám-kak sı̍t-chāi iú-sim khò-ē-chū ê lâng sı̄ chin-chió; koh-chài i iū chai-iáⁿ hoān-sū kan-ta ū lâng chò bē lâi, ū lâng í-goā tio̍h koh ài ū chı̂ⁿ. Kàu-boé i chiū toā koat-sim: chı̍t chhiú lám gı̂n, chı̍t chhiú khan kiáⁿ, lı̄-khui ke-koàn kut-jio̍k khı̀ tı̄ hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi chò seng-lí. Hiah ê gı̂n sı̄ i ê châi-sán ê toā pō͘-hūn, hit ê kiáⁿ sı̄ i to̍k-to̍k chı̍t-ê sè-kiáⁿ. I iōng hiah ê gı̂n chò seng-lí, sı̄ beh chè-chō āu-lâi oa̍h-tāng ê chu-kim; ia̍h i chhoā hit ê kiáⁿ tı̄ i ê sin-piⁿ ka-tı̄ kà, sı̄ siūⁿ beh ióng-sêng sı̍t-chāi tiòng-iōng ê jı̂n-châi. Lí khoàⁿ i ê kè-e̍k , khí m̄-sı̄ kin-chat mah?
Khó-lı̂n, i kan-ta ū chı̍t hāng chún-pı̄ bē thang kàu, chiū-sı̄ khó-sioh i ê sèⁿ-miā ū khah té. I chò bô nn̂g saⁿ nı̂ ê seng-lí; sui-jiân sı̄ put-chí ū lı̄-ek, chóng-sı̄ kàu i beh koè-sin ê sı̂-chūn, i ê gín-ná iû-goân sı̄ sè-hàn. i ê sim-chı̀ chāi i ê sim-lāi khang-khang tı̄-teh ká! Lí siūⁿ , i ê sim-koaⁿ hô-téng ê kan-khó͘?
Ū chin-chē ê gâu-lâng án-ni kóng , “Lâng it-seng só͘ kiâⁿ só͘ chò, kan-ta sı̄ tùi chı̍t khoán ê su-io̍k lâi.” Chit ê su-io̍k sı̄ sím-mı̍h? Chiū-sı̄ ài pó ka-tı̄ ê pêng-an. Lâng ūi-tio̍h beh pó ka-tı̄ ê pêng-an, chiū koh seⁿ-chhut nn̄g chéng ê liām-thâu: Tthâu chı̍t-ê sı̄ ài tit-tio̍h mı̍h, tē-jı̄-ê sı̄ ài tit-tio̍h kiáⁿ. Tit-mı̍h, sı̄ beh hō͘ i ê seng-khu ióng-kiāⁿ; pak-tó͘ nā iau ū thang chia̍h, seng-khu nā koâⁿ ū thang chhēng, hō͘ lâi , jı̍t pha̍k ê sı̂ ū thang toà. Tit kiáⁿ, sı̄ ài beh ū hō͘-sû, in-ūi kiáⁿ sı̄ tùi i ê seng-khu seⁿ--chhut lâi ê, só͘-í lia̍h-chò sı̄ i ka-tı̄ ; kiáⁿ teh oa̍h chiū-sı̄ i ê oa̍h, kiáⁿ-sun nā ióng-kiāⁿ, i khoàⁿ chò chiū-sı̄ i ê pêng-an lah.
Beh tit mı̍h, m̄-kú mı̍h ū hān, iū-koh bē iōng-tit khin-khin tit ē tio̍h. Tùi chia, lâng kap lâng tio̍h ài kèng-cheng; m̄-nā sı̄ phín khùi-la̍t, iā soà tio̍h phín tı̀-sek. Khah ióng ê lâng chhiúⁿ khah-iâⁿ, khah khiáu ê lâng tit khah chē. Ia̍h chı̍t pêng ài seⁿ-kiàⁿ, só͘-í tio̍h chhoā bó͘. Bó͘, tio̍h ióng-kiāⁿ koh-chài súi koh gâu; m̄-kú sè-kan chit hō cha-bó͘-gín-ná sı̄ khah chió, só͘-í tı̀-kàu ài saⁿ-cheⁿ. Láu-sı̍t, kó͘-chá chhoā bó͘ sı̄ khí lâng chhiúⁿ lâi--ê; hiān-sı̂ chāi iá-bân lâng ê tiong-kan , iā sı̄ iáu ū chit-khoán ê hong-sio̍k.
M̄-bián kóng sı̄ iá-bân lâng, chāi bûn-bêng lâng ê tiong-kan, ūi-tio̍h beh chhoā-tio̍h hó ê bó͘, m̄-chai tio̍h hùi-liáu loā-chē ê khó͘-sim; che sı̄ lâng-lâng tı̍t-chiap só͘ ū keng-giām ê tāi-chı̀ . Chiàu chı̍t khoán ê ha̍k-chiá só͘ kóng , lâng put-lūn kàu sím-mı̍h sı̂-tāi, to lóng tio̍h ài sio-thâi sio-chhiúⁿ-toa̍t ; chiū-sı̄ kóng lâng pún-lâi sı̄ eng-kai tio̍h cheng-piàⁿ. Lâng tio̍h ū cheng-piàⁿ, chiah sı̄ ū chı̀n-pō͘.
Lán nā hian koè-khı̀ ê le̍k-sú khoàⁿ, chiū chai-iáⁿ téng-bı̄n ê só͘ kóng m̄-sı̄ choân-jiân bô iáⁿ-chiah; thang kóng sū-sı̍t khah chē sı̄ án-ni. Thang chai koè-khı̀ ê lâng , ūi-tio̍h beh pó oa̍h-miā ê iân-kò͘, m̄-chai hùi-chı̄n loā-chē ê sim-sı̂n, siū-liáu loā-chē ê hoân-ló.
Chóng-sı̄ téng-bı̄n hit-chat ê ı̀-kiàn ū chin toā chhò-gō͘. I kóng koè-khı̀ ê lâng khah chē lóng sı̄ saⁿ cheng-piàⁿ, chit tiám sı̄ sū-sı̍t; kóng lâng pún-lâi tio̍h ài ū cheng-piàⁿ , ū cheng-piàⁿ sı̄ eng-kai , chit tiám chiū-sı̄ toā-toā ê chhò-gō͘. Nā-sı̄ án-ni, lâng kiám m̄-sı̄ éng-oán lô-khó͘ ut-būn mah? Kiù-kèng chò lâng sı̄ bô sim-sek, tit mı̍h iā sı̄ bô lō͘-ēng; seⁿ-kiáⁿ iáu-kú sı̄ khah hùi-khı̀. Thang kóng Ìn-tō͘ lâng chhut-ke siu khó͘-hēng , m̄ hān-tiāⁿ m̄ chia̍h-mı̍h, pàng teh hō͘ i gō; iáu-kú tian-tò sı̄ chē teng-chhn̂g, chı̀m khe-chúi, thiàu hoé-tui, thang hō͘ i khùi-si khah kín tn̄g; án-ni iáu-kú sı̄ khah-tio̍h, khah thiat-té. Kai-chài jı̂n-seng m̄-sı̄ eng-kai ài saⁿ cheng-piàⁿ ; chit tiâu pháiⁿ-lō͘ sı̄ lâng gû-gōng ê sı̂ chiah ū kiâⁿ. Lâng nā jú gâu, jú chı̀n-pō͘, i chū-jiân ka-tı̄ ē-hiáu oa̍t-thâu kiâⁿ tùi khah koân khah pêⁿ-tháⁿ ê só͘-chāi khı̀. Hit tiâu sı̄ sím-mı̍h lō͘? Lō͘-boé sı̄ kàu tó-lo̍h?
2.Jı̂n-seng ê chiàⁿ-lō͘ chiū-sı̄ ài
Lâng oa̍h chı̍t-sı̀-lâng tı̄ sè-kan , sı̄ beh chò sím-mı̍h? Lán tı̄ téng-hāng í-keng ū kóng sı̄ beh kiâⁿ Sı̂n ê chí-ı̀, chò Sı̂n ê sū-gia̍p. Nā-sı̄ án-ni , Sı̂n ê chí-ı̀ sı̄ sím-mı̍h? Sı̂n ê sū-gia̍p sı̄ siáⁿ-hoè? Lán chāi-chêng iā í-keng ū kóng-liáu; Sı̂n ê chí-ı̀, chiū sı̄ Chin, Siān, Bí . Sı̂n ê sū-gia̍p ū chin-chē, chin toā, sǹg bē liáu; it-chhè thiⁿ-téng tē-ē ê bān-hāng, to lóng sı̄ I só͘ keng-êng--ê, chiū-sı̄ lán lâng ê sí-oa̍h hoat-tián, iā to lóng sio̍k tı̄ I ê keng-êng . Ia̍h I chiong chit ê tē-bı̄n-chiūⁿ só͘-ū ê bān-mı̍h kau-tài hō͘ lâng chiáng-koán. Thang chai lâng nā ē thang pang-chān pa̍t-lâng ê hoat-tián; á-sı̄ hō͘ tē-bı̄n bān-hāng khah tiau-hô , ē thang piáu-hiān kok hāng ê ı̀-gı̄, che lóng to sı̄ chò Sı̂n ê sū-gia̍p.
Chiàu án-ni khoàⁿ, Sı̂n ê chí-ı̀ sui-jiân sı̄ kóng ē thang hun chò Chin, Siān, Bí saⁿ hong-bı̄n; m̄-kú sáⁿ-hoè sı̄ Chin, sáⁿ-hoè sı̄ Siān, sáⁿ-hoè sı̄ Bí ; che sı̍t-chāi sı̄ oh-tit thang hun-pia̍t, lán láu-sı̍t sı̄ oh-tit thang bat chiâu-kàu.
Iū koh-chài tı̄ chit tē-bı̄n-chiūⁿ , lán só͘ ài chò ê tāi-chı̀ sı̄ ū chheng-chheng bān-bān hāng , lán tio̍h tùi tó chı̍t hāng seng chò-khí, lán sı̍t-chāi chin-chiàⁿ oh-tit thang koat-tēng. Tùi án-ni, lán lâng kiám m̄-sı̄ iû-goân sı̄ chin tio̍h hoân-ló mah? Âi--ah!Lán chhiáⁿ bián hoân-ló , bián gông-ngia̍h . Chū kó͘-chá í-lâi, só͘ ū chhut-thâu ê toā gâu-lâng toā sèng-jı̂n, to í-keng ū thè lán siūⁿ piān-piān. Iáu-kú thang kóng sı̄ Sı̂n í-keng ū chí-bêng hō͘ lán liáu, Lâng só͘ tio̍h kiâⁿ ê chiàⁿ-lō͘ , put-lūn kàu tó-ūi , á-sı̄ kàu sím-mı̍h sı̂-tāi, to lóng sı̄ kan-ta ū chı̍t tiâu. Chit tiâu sı̄ sím-mı̍h lō͘? Chiū-sı̄ Ài ê toā-lō͘ lah! Ū lâng kóng , “Bāng-hāng mı̍h sı̄ tùi chı̍t ê kin-pún seⁿ--chhut-lâi.” Iū ū kóng, “Bān-hāng kok-iūⁿ ê sū-bu̍t, kui-boé sı̄ tńg-khı̀ chı̍t só͘-chāi.” Sı̍t-chāi sı̄ chiàu chit nn̄g kù-oē ê ı̀-sù. Lâng ê it-seng sui-jiân ū chin-chiàⁿ chē ê tāi-chı̀ thang hó pān, kiù-kèng sı̄ kan-ta beh chı̄n-sim thiàⁿ-thàng lâng nā-tiāⁿ.
Kı̀-jiân sı̄ án-ni, “Ài” sı̄ sím-mı̍h? Cháiⁿ-iūⁿ chiah ē thang kóng chò sı̄ thiàⁿ-thàng ? Chit ê būn-tê sı̄ bān hāng būn-tê ê choè tē-it toā--ê. Goá sui-sı̄ koáⁿ-bûn chhián-kiàn, goān chiong goá só͘ thiaⁿ-kı̀ⁿ chêng ê gâu-lâng só͘ kóng--ê, kap goá ka-tı̄ só͘ ū siông-sè siūⁿ-liáu ê kiat-kó, hun-thiah tı̄ lia̍t-ūi ê bı̄n-chêng, nā ē thang chò tāi-ke sia-siáu ê chham-khó, chiū-sı̄ goá ê toā hok-khı̀.
3.Cháiⁿ-iūⁿ chiah sı̄ Ài?
Ài ê chok-iōng sı̄ hui-siông toā, Khóng-chú kà lâng tio̍h ū jı̂n-tek, Sek-khia kà lâng tio̍h ū chû-pi. jı̂n-tek kap chû-pi ê chok-iōng thang kóng sı̄ kap Ài ê chok-iōng chha-put-to siāng-khoán. Chóng-sı̄ Ài ê chok-iōng sı̄ choè chhim choè thiat-té. Nā-sı̄ án-ni, chiáⁿ-iūⁿ chiah sı̄ Ài ? Í-hā chhiáⁿ hun-chò gō͘-chām lâi hun-thiah. In-ūi Ài ū saⁿ-hāng ê iàu-sò͘ kap ū nn̄g-hāng ê tiâu-kiāⁿ.
A. Ài ê tē-it iàu-sò͘ sı̄ Si-ú, chiū-sı̄ chiong lán só͘ ū--ê the̍h hō͘ pa̍t lâng , chò hit ê lâng ê lō͘-ēng. Koh kóng chı̍t kù khah chhiat, chiū-sı̄ kóng, Tùi sio̍k tı̄ lán ka-tı̄ ê mı̍h-kiāⁿ kap lán ê lêng-le̍k, lán m̄-káⁿ ka-tı̄ su-khia ū, chiong it-chhè hiàn tı̄ lán só͘ ài thiàⁿ i ê lâng ê bı̄n-chêng, chò i ê lō͘-ēng. Ia̍h nā chò kàu liân i ê seng-khu sèⁿ-miā iā khéng hiàn hō͘ lâng ê sı̂, hit chūn ê Ài sı̄ choè tē-it-téng toā.
Lán chai pē-bó ài kiáⁿ ê ài sı̄ ke̍k chhim. Cháiⁿ-iūⁿ án-ni kóng? Tē-it , pē-bó tùi i ê kiáⁿ-jı̂ bô sioh i ê mı̍h-kiāⁿ châi-sán. Pē-bó it-seng só͘ chek-thiok--ê bô chı̍t-hāng m̄-sı̄ beh pàng hō͘ i ê kiáⁿ-jı̂. Pē-bó m̄-sı̄ kan-ta chiong mı̍h hō͘ kiáⁿ-jı̂; kiáⁿ-jı̂ nā phoà-pēⁿ , i chiū bē kò͘-tit chia̍h kap khùn, choan-sim ǹg-bāng kiáⁿ-jı̂ ê pêng-an. Koh-chài ūi-tio̍h kiáⁿ-jı̂ ê kàu-io̍k, ài i kap lâng pêⁿ-chē khiā, chiū thè i chhoē sian-seⁿ, kéng ha̍k-hāu. Ū-sı̂ kiáⁿ-jı̂ khı̀ tı̄ hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi, tú-tio̍h thàu-hong chò toā-chúi, á-sı̄ ū sím-mı̍h thian-chai ê sı̂-chūn, chāi-chhù ê pē-bó chiū sim-sim liām-liām ; ūi-tio̍h kiáⁿ-jı̂ , chē, tó lóng bē chāi. Chhin-chhiūⁿ kū-nı̂ káu-goe̍h chhe-it, Tang-kiaⁿ toā tē-tāng ê sı̂, ūi-tio̍h khı̀ Tang-kiaⁿ tha̍k-chheh ê chú-tē, chāi lán Tâi-oân chin-chē ê pē-bó , hoân-ló kàu sim-koaⁿ beh hún-chhùi. Goá ū khoàⁿ-kı̀ⁿ ū lâng hoân-ló kàu ná chhin-chhiūⁿ beh khí-siáu; ū-ê iáu-boē chiap-tio̍h siau-sit ê tiong-kan, jı̍t-jı̍t háu bē soah. Thang chai pē-bó m̄-nā chiong it-chhè ê châi-sán pàng hō͘ kiáⁿ, chiū-sı̄ in ê sim-sı̂n iā-sı̄ ūi-tio̍h kiáⁿ teh ēng. Pē-bó ê ài kiáⁿ m̄-chí-sı̄ án-ni; pē-bó chiong i ê sin-thé sèⁿ-miā ūi-tio̍h kiáⁿ pang-sak--ê sı̄ bē chió. Che sı̄ lâng-lâng só͘ chai-iáⁿ , m̄-bián koh chèng-bêng. Thang chai pē-bó sı̄ chiong i só͘ ū--ê bô chı̍t-hāng bô hō͘ i ê kiáⁿ.
Lán lâng tı̄ sè-kan , nā-sı̄ kan-ta kóng in-ūi sı̄ lán ê kiáⁿ-jı̂ , á-sı̄ chı̀-chhin ê kut-jio̍k, só͘-í chiah khéng chiong lán ê mı̍h lâi hō͘ i, pa̍t-lâng chiū-sı̄ bē chhut-tit; chit-khoán m̄-sı̄ chin ê ài, sı̄ chin e̍h-te̍h ê phian-ài. Lâng beh kiâⁿ jı̂n-ài tùi khah chhin--ê tāi-seng , āu-lâi chiah kı̍p kàu khah se--ê , che khiok sı̄ chū-jiân ê sūn-sū. M̄-kú , nā-sı̄ kóng tùi chhin ê lâng chiah khéng, pa̍t-lâng chiū-sı̄ bē chhut-tit. Chit-khoán lâng , sui-sı̄ ū mı̍h hō͘ i ê kiáⁿ-jı̂ kap chhin-lâng, thang kóng he m̄-sı̄ tùi jı̂n-ài ê sim lâi hō͘ i, sı̄ tùi pa̍t-hāng ê sim-lí; chit-khoán lâng sı̄ iáu-boē ē-hiáu jı̂n-ài sı̄ sím-mı̍h. Ài ê tē-it iàu-sò͘ sı̄ Si-ú, sı̄ chiong it-chhè khéng hō͘ lâng; koh-chài m̄-thang hān-tiāⁿ tı̄ chı̍t pō͘-hūn, tio̍h tùi lóng-chóng ê lâng siāng-khoán sim. Che chiah sı̄ chin-chiàⁿ ê jı̂n-ài.
B. Ài ê tē-jı̄ iàu-sò͘ sı̄ tio̍h ū kèng-tiōng ê sim-koaⁿ . Nā bô kèng-tiōng ê sim-koaⁿ, sui-jiân sı̄ the̍h sím-mı̍h khah hó ê mı̍h hō͘ lâng, to bē iōng-tit kóng sı̄ Ài. Lí khoàⁿ, lâng siông-siông ū chhı̄ chiáu-á tı̄ chhù-lāi. Ū chhòng chin súi ê lam-á hō͘ i tiàm. Ū siông-siông iúⁿ-chúi hō͘ i sé. Ia̍h ū tiāⁿ-tiāⁿ the̍h mı̍h hō͘ i chia̍h. Thang kóng hit chiah chiáu-á tùi lâng só͘ tit--ê sı̄ chin-chē; kiám-chhái phēng i tı̄ khòng-iá só͘ ē thang tit-tio̍h--ê sı̄ ke khah hó bô thang sǹg. M̄-kú chhiáⁿ siūⁿ-khoàⁿ , hit khoán sı̄ ài á m̄-sı̄? Toàn-toàn m̄-sı̄ lah. Chit-khoán m̄-sı̄ ài; ài tio̍h ū kèng-tiōng ê sim-koaⁿ. Lâng tùi i só͘ chhı̄ ê chiáu-á , thài ū sím-mı̍h kèng-tiōng neh? Chiáu-á pún-lâi sı̄ chiáu-á, i ê lióng-pêng ū hoat-sit, i ê thian-sèng seⁿ-sêng sı̄ ài poe tı̄ thiⁿ-koân tē-khoah ê só͘-chāi. Chóng-sı̄ lâng ūi-tio̍h ka-tı̄ ê sim-sek, ū sit m̄ hō͘ i poe, ū só͘-chāi m̄ ín-chún i khı̀, jı̍t-jı̍t kā i koaiⁿ tı̄ lam-á-lāi. Lâng nā oāⁿ-chò chiáu-á, m̄-chai beh cháiⁿ-iūⁿ kiò kan-khó͘; tek-khak ē kóng, ”Lí chin bô chun-tiōng goá, lí sı̄ beh siu-sı̍p goá ê sèⁿ-miā lah!” Chhin-chhiūⁿ chit-khoán lâng the̍h mı̍h hō͘ i só͘ chhı̄ ê chiáu-á, bē iōng-tit kóng sı̄ ài.
Ài , tio̍h chhin-chhiūⁿ pē-bó teh hō͘ kiáⁿ, á-sı̄ kiáⁿ-jı̂ teh khoán-thāi sı̄-toā-lâng, chiah sı̄. Kiáⁿ-jı̂ the̍h mı̍h hō͘ sı̄-toā-lâng , m̄-sı̄ kan-ta hiah ê mı̍h nā-tiāⁿ ; mı̍h í-goā iáu ū pí hiah ê mı̍h khah kùi-khı̀ ê kèng-tiōng ê sim tı̄-teh. Chiū-sı̄ pē-bó teh kàu-ióng kiáⁿ-jı̂ iā-sı̄ án-ni. Pē-bó teh tùi-thāi kiáⁿ-jı̂ sı̄ khoàⁿ chò i ka-tı̄, kiám-chhái khoàⁿ-chò pí i khah tùi-tiōng. Tio̍h chhin-chhiūⁿ ū chit hō ê sim the̍h-mı̍h hō͘ lâng chiah sı̄ ài.
Phı̀-lūn ū khit-chia̍h khı̀ nn̄g ê lâng ê chhù pun-chı̂ⁿ. Tāi-seng hit ê khah hó-gia̍h--ê , khoàⁿ-kı̀ⁿ khit-chia̍h lâi, chı̍t-sin choân-choân lia̍p-á, chin lâ-sâm; chiū put-chí bô hoaⁿ-hí, kiaⁿ-liáu ù-oè-tio̍h i ê mn̂g-kha-kháu. Khit-chia̍h iáu-boē kàu-mn̂g ê í-chêng, chiū kiò sin-lô koáⁿ-kín tàn chı̍t-kak gı̂n hō͘ i, kiò i tio̍h kín-kín lı̄-khui--khı̀, m̄-thang tiàm hia phah ù-oè . Chit ê khit-chia̍h chiū kín-kín lı̄-khui hia, koh-chài khı̀ chı̍t lâng ê chhù-mn̂g-kháu pun. Hit keng chhù ê chú-lâng, seng-khu tú-hó bô lân-san chı̂ⁿ, kı̄n-kı̄n chiah ū chı̍t-chiam, sim-koaⁿ siūⁿ-liáu put-chí m̄ koè-sim, tùi hit ê khit-chia̍h kóng, “Pêng-iú ah! goá chit-chūn tú bô piān; chı̍t-chiam chı̂ⁿ sı̄ chin sió-khoá; lí chhiáⁿ siu--khı̀, āu-jı̍t chhiáⁿ koh lâi, goá chiah ke sàng lí tām-po̍h, hō͘ lí thang i-peⁿ; ia̍h khah khı̀ ū chı̍t chiah káu ē kā lâng, lí chhiáⁿ khah sió-sim.”
Tāi-ke , lán siūⁿ chit nn̄g lâng, tó chı̍t-ê sı̄ khah ū jı̂n-ài? Bián kóng sı̄ tò-boé-āu ê lâng khah ū. Chit ê lâng pí tāi-seng hit ê lâng sui-jiân sı̄ kiám the̍h chin-chē hō͘ khit-chia̍h, sı̍t-chāi i ê sim-koaⁿ m̄-sı̄ kan-ta ài hiah-ê hō͘ i nā-tiāⁿ: in-ūi sı̄ hit chūn bô toà chı̂ⁿ, só͘-í bē thang chiàu i ê sim; koh-chài i bô khoàⁿ hit ê kā i pun-chı̂ⁿ ê lâng chò khit-chia̍h, bô khoàⁿ-khin--i, tùi sim-koaⁿ-té hui-siông khó-lı̂n hit ê pun-chı̂ⁿ ê lâng ê kan-khó͘. Tùi án-ni khoàⁿ , chit ê lâng sui-jiân sı̄ kan-ta the̍h chı̍t-chiam chı̂ⁿ chhut-khı̀; chóng-sı̄ chı̍t-chiam chı̂ⁿ pí hit kak gı̂n sı̄ ke tāng kúi-nā cha̍p-poē lah. Tāi-seng hit ê lâng sui-jı̄ tı̀m chı̍t-kak chhut-lâi, i sı̄ iōng tàn--ê, i sı̄ in-ūi i ê chı̂ⁿ ū liōng-sēng. Hit kak gı̂n sı̄ ná-chún chhin-chhiūⁿ chı̍t-kak chng-á hiat--khı̀, chiū ē thang kín-kín koáⁿ hit ê lâ-sâm khit-chia̍h cháu. Chit khoán m̄-nā kóng sı̄ chı̍t-kak gı̂n, siat-sú sı̄ tàn chı̍t-pah gı̂n chhut--lâi , ia̍h sı̄ kap tàn chı̍t-tè chio̍h-thâu bô koh-iūⁿ. Che tek-khak bē ēng-tit kóng sı̄ Ài. Ài tio̍h ū kâm kèng-tiōng ê sim-koaⁿ.
C. Ài ê tē-saⁿ iàu-sò͘ sı̄ bô siūⁿ pò-tap. Lán só͘ ū-ê khéng hō͘ pa̍t-lâng , koh-chài m̄-sı̄ chhin-chhiūⁿ hiat bah-kut hō͘ káu chia̍h ê khoán teh hō͘ lâng; lán sı̄ tùi tı̄ sim-koaⁿ-té ū chûn kèng-tiōng ê sim-koaⁿ. Ē thang chò kàu án-ni, khiok sı̄ chin hó; chóng-sı̄ kan-ta án-ni, iáu m̄-sı̄ chiâu-chn̂g ê ài. Lán koh chhı̀ kí chı̍t ê lē lâi siūⁿ-khoàⁿ.
Chāi lán ê tiong-kan siông-siông ū chı̍t kù-oē kóng, “Ióng-jı̂ thāi-ló.” Chit kù-oē chiū-sı̄ kóng, lâng chı̄n-sim chı̄n-la̍t iúⁿ-chhı̄ kiáⁿ-jı̂, sı̄ ūi-tio̍h nı̂-lāu ka-tı̄ bē tín-tāng ê sı̂, thang hō͘ i hōng-sêng. Nā m̄-sı̄ ū ióng-sêng kiáⁿ-jı̂ hō͘ i piān, āu-lâi nı̂-lāu bô lâng thang oá-khò, chiū tio̍h ài kan-khó͘. Chiū-sı̄ kóng kiáⁿ-jı̂ toā-hàn nā bô hōng-sêng pē-bó, pē-bó ióng-sêng kiáⁿ-jı̂ sı̄ bô lō͘-ēng.
Tāi-ke chhiáⁿ siūⁿ-khoàⁿ. Ū lâng kóng pē-bó ê thiàⁿ-kiáⁿ sı̄ thiⁿ seⁿ-chiâⁿ, sı̄ chū-jiân ê sèng-chit. M̄-kú nā chiàu chit kù, “Ióng-jı̂ thāi-ló” ê ı̀-sù lâi siūⁿ, kú chiū bē iōng-tit kóng sı̄ thiⁿ-seⁿ chū-jiân--ê. Chiàu chit kù-oē só͘ pau-hâm ê ı̀-sù chiū-sı̄ kóng, lâng m̄-sı̄ pún-lâi tio̍h iúⁿ-chhı̄ kiáⁿ-jı̂; put-kò nā-sı̄ ū ǹg-bāng ài āu-lâi khah khoàⁿ-oa̍h, chiū tio̍h ài iúⁿ-chhı̄; nā bô, chiū khó-í m̄-bián. Goá khoàⁿ chit kù-oē nā-sı̄ chin, pē-bó khoàⁿ kiáⁿ ê chêng-ài chiū m̄-sı̄ thiⁿ-seⁿ chū-jiân--ê. Thang kóng pē-kiáⁿ ê tiong-kan sı̄ bô ài-chêng, Pē-bó m̄-sı̄ in-ūi thiàⁿ-thàng teh chhı̄-kiáⁿ; sı̄ in-ūi beh tit ka-tı̄ ê an-lo̍k, só͘-í teh chhı̄-kiáⁿ. Che sı̄ kap chò chı̍t chéng ê seng-lí bô koh-iūⁿ.
Khí-thâu chhı̄-kiáⁿ, sı̄ chhin-chhiūⁿ teh hē pún-chı̂ⁿ. Hē chiah ê pún-chı̂ⁿ, chiū-sı̄ ǹg-bāng āu-lâi tit-tio̍h toā lı̄-ek, chiū-sı̄ ē thang tit kiáⁿ-jı̂ ê hōng-sêng, an-ún chheng-êng chia̍h kàu sí. Chit khoán ê sim, sı̄ kap tùi the̍h-mı̍h hō͘ lâng ê sı̂, í-keng chiū ū siūⁿ pò-tap--ê sio-siāng. Che bē iōng-tit kóng sı̄ chin ê ài. Chin ê ài sı̄ bô siūⁿ pò-tap. Kóng chhı̄-kiáⁿ sı̄ beh hōng-sêng lāu, che sı̄ kap ēng chit-hı̂ beh tiò toā-tāi siāng sim-koaⁿ. Chit khoán m̄-sı̄ ài. Ài sı̄ kan-ta ū siūⁿ-chhut , bô siūⁿ-jı̍p.
Iâ-so͘ kóng, “Lí chiàⁿ-chhiú the̍h mı̍h hō͘ lâng, tio̍h m̄-thang hō͘ tò-chhiú chai.” Ài sı̄ choè thâu it-téng ê tek-hēng, tio̍h chin chheng-khı̀ chin sûn-choân ê sim-koaⁿ chiah ē seⁿ-chhut chit chéng ài. Kı̂-sı̍t chit hō ài m̄-sı̄ tùi lâng ê sim-koaⁿ-lāi ē thang seⁿ--chhut-lâi;sı̄ tùi thiⁿ-téng thoân-lâi ê siaⁿ, phah-tio̍h lâng ê sim-hiân, hiáng-liāng chhut-lâi ê sian-ga̍k lah.
Ài sı̄ choè-toā choè-koân ê lêng-le̍k , só͘-í ū-ê kóng , “Ài , chiū-sı̄ Sı̂n.” Thang chai ē kiâⁿ ài ê lâng m̄-sı̄ sio̍k tı̄ sió-sió.
Iōng chhùi kóng ài sı̄ khah khoài, sı̍t-chāi kiâⁿ ài sı̄ chin oh; tùi lâng ê jio̍k-thé khoàⁿ , chin ê ài m̄-sı̄ lâng só͘ chò ē kàu. Cháiⁿ-iūⁿ kóng? Nā tha̍k-tio̍h seng-lí-ha̍k ê lâng chiū chai-iáⁿ, lán lâng ê sin-thé sı̄ put-sı̂ ū piàn-oāⁿ, sin-thé-lāi só͘ ū kū ê mı̍h, put-sı̂ tio̍h iōng sin ê thùi, che kiò chò, “Sin-tı̂n tāi-siā” ê chok-iōng. Sin-thé-lāi hiah ê kū--ê put-sı̂ tio̍h pı̀ⁿ-chò tāi-piān, siáu-súi, koāⁿ, á-sı̄ iû-káu, káu-keh-sian; hit chióng-lūi ê mı̍h pâi-siat chhut-lâi goā-bı̄n.
Tùi án-ni chiū seⁿ-chhut chhùi-ta, ià-siān chióng-chióng ê kám-kak. Che chiū-sı̄ sin-thé-lāi ū khiàm-khoeh ê kı̀-jı̄n, lán chiū tio̍h chia̍h chin-chē hāng ê mı̍h , á-sı̄ lim-chúi, chhoán-khùi, suh-hong lo̍h-khı̀ pó͘. Koh-chài lâng ê phoê-bah, seⁿ-chiâⁿ joa̍h lâi, tio̍h ū ù-liâng; koâⁿ kàu, tio̍h chhēng sio. In-ūi án-ni , chia̍h, chhēng, toà, chit saⁿ-hāng sı̄ lâng só͘ bē iōng-tit khiàm-khoeh ê mı̍h-kiāⁿ. Chit saⁿ-hāng chāi chit tē-bı̄n-chı̄ⁿ, m̄-kú bô thang ta̍k tah ū chhiong-chiok. Tùi án-ni, lâng nā-sı̄ kan-ta thàn sin-thé ê khiàm-khoeh, lâng chiū tio̍h tı̀-kàu saⁿ chhiúⁿ-kiap, saⁿ hām-hāi.
Hô-hòng sin-thé ê lāi-bı̄n iáu ū chin-chē chéng-lūi ê io̍k-liām , hò͘ⁿ-sek, ài miâ-siaⁿ, ài pí lâng khah koân, ài chheng-êng, m̄-ài chò kang. Tùi án-ni, lâng kap lâng sı̍t-chāi oh-tit thang chò-hoé, tāi-ke siàu-siūⁿ beh koán lâng, beh pheⁿ-khiàm lâng; ū siūⁿ-jı̍p, sı̄ tek-khak bô siūⁿ-chhut; tı̀-kàu sı̂-sı̂ ū oan-ke, saⁿ-phah, toā saⁿ-thâi. Lia̍t-ūi , lán kàu-gia̍h chai-iáⁿ, lâng nā choan-choan thàn jio̍k-thé, bô koh siūⁿ pa̍t hāng, chit ê sè-kan chiū tio̍h káu-chà, chho͘-sim,.ióng-béng, ū la̍t ê toā pháiⁿ-lâng , chiah ē thang pêng-an khiā-khí koè chı̍t-sı̀-lâng. Chit khoán thàn jio̍k-thé ê siā-hoē chiū-sı̄ kiò-chò tē-ge̍k ê sè-kài. Chāi chit ê sè-kài ê lâng, chiū-sı̄ kúi, ok-mô͘, bē iōng-tit kóng sı̄ lâng. In-ūi kúi ê sim-lāi bô jı̂n-ài , só͘ chò sı̄ chhiúⁿ-toa̍t hām-hāi.
Lâng sı̄ kin-bah lâi chiâⁿ--ê. Chiàu kin-bah ê pún-sèng, sı̄ iau-kiû the̍h-jı̍p bô the̍h-chhut. Só͘-í téng-bı̄n só͘ kóng, chhı̄ kiáⁿ sı̄ ǹg-bāng hōng-sêng lāu, chit-khoán ê su-sióng , tùi kin-bah ê pún-sèng lâi kóng sı̄ eng-kai ê tāi-chı̀. M̄-kú , lâng m̄-sı̄ kan-ta bah lâi seⁿ-sêng--ê; bah-sèng(á-sı̄ kóng hiat-sèng) í-goā iáu ū pa̍t-chéng khah-koân ê sèng-chit, chiū-sı̄ lêng-sèng.
Tı̄ téng-hāng lūn “Lâng ê oa̍h-miā” hit só͘-chāi ū kóng, Lâng pí pa̍t-hāng oa̍h-mı̍h ū ke chı̍t chéng ê sim-sèng. Chiū-sı̄ lâng lēng-goā ū sim-khiàu, lâng in-ūi ū chit ê sim-khiàu, só͘-í chiah ē-hiáu tit hun-pia̍t chin-ké, hó-pháiⁿ kap súi-bái. Tùi án-ni lâng kı̀ⁿ tio̍h chin--ê, hó--ê, súi--ê, chiū lēng-goā ū chı̍t-chéng hí-ài ê kám-kak, tı̍t-tı̍t ài hiòng tùi hit chióng ê só͘-chāi khı̀. Ia̍h nā kı̀ⁿ-tio̍h ké--ê, pháiⁿ--ê, á-sı̄ khiap-sı̀--ê, chiū chū-jiân ū iàm-ok ê sim seⁿ--chhut-lâi, chiū ài kín-kín lı̄-khui he. Chit ê sim-khiàu chiū-sı̄ lâng ê lêng-sèng ê chı̍t pō͘-hūn.
Lâng ê lêng-sèng ê choè-chhim ê só͘-chāi, chiū-sı̄ hi-bōng ài sio̍k tı̄ éng-oán oa̍h-miā ê lāi-té. Chit ê lêng-sèng sı̄ kap bah-sèng(chiū-sı̄ hiat-sèng) saⁿ tùi-péng. Lâng ū chit nn̄g chéng ê pún-sèng ; bah-sèng sı̄ kı̄n tōng-bu̍t kı̄n ok-kúi, lêng-sèng sı̄ kı̄n Sı̂n . Bah-sèng khah kiông ê lâng só͘ chò kap tōng-bu̍t (chiū-sı̄ ti, káu, gû, bé, hit chı̍t lūi) bô koh-iūⁿ, bān-hāng to sı̄ siūⁿ-jı̍p , bô siūⁿ-chhut. Lêng-sèng khah kiông ê lâng só͘ chò sı̄ khah kı̄n Sı̂n , choan-sim kiâⁿ jı̂n-ài; siat-sú tio̍h sún-hāi ka-tı̄ ê seng-khu, i to hoaⁿ-hí sêng lâng ê hó-sū.
Lán lâng ē thang kiâⁿ chin-chiàⁿ ê jı̂n-ài, chiū-sı̄ lán khéng hiàm lán só͘ ū ê bān-hāng hō͘ pa̍t-lâng; koh-chài sı̄ chhut tı̄ kèng-tiōng ê sim lâi hō͘ lâng, iā m̄-sı̄ ū siūⁿ ài sím-mı̍h pò-tap chiah án-ni chò. Chit khoán ê jı̂n-ài sı̄ tùi lêng-sèng chiah chò ē kàu. Bah-sèng sı̄ tùi lâng ê sin-thé hoat-chhut; lêng-sèng chiū m̄-sı̄, lêng-sèng sı̄ tùi chin ê sı̀n-sim lâi. Só͘-í ài ê būn-tê kap chong-kàu ū choè-toà ê koan-hē, koh-chài sı̄ tùi Ki-tok-kàu , ài ê ı̀-gı̄ chiah ē-tit thiat-té , kiâⁿ-ài kiâⁿ liáu chiah ē kàu-kak.
D. Ài ê pún-chit, nā ū téng-bı̄n só͘ kóng saⁿ-hāng ê iàu-sò͘, thang kóng í-keng ū chê-pı̄. Iàu-sò͘ sui-jiân ū chê-pı̄, nā m̄-sı̄ koh ū nn̄g-hāng ê tiâu-kiāⁿ lâi tiau-chiat, bē thang kóng sı̄ cha̍p-chn̂g ê ài. Phı̀-lūn kóng, téng-bı̄n só͘ kóng hit saⁿ-hāng ê iàu-sò͘ sı̄ kah-ná chhin-chhiūⁿ khí-chhù ê châi-liāu; ū hiah ê châi-liāu, chit keng Ài ê chhù chiū khí ē chiâⁿ. M̄-kú hit keng chhù nā beh chiâⁿ-chò chı̍t keng goân-choân ê hó chhù, chiū tio̍h kah pa̍t-hāng ê tiâu-kiāⁿ. Tē-it: tē-ki tio̍h ū chāi; tē-jı̄: hng-hiòng sūn-sū tio̍h ài hó. Chit nn̄g ê tiâu-kiāⁿ nā-sı̄ bô chê-pı̄, sui-sı̄ ū khah hó ê châi-liāu , iā-sı̄ bô chhái-kang. Tı̄-chia seng lâi kóng-bêng tē-it ê tiâu-kiāⁿ.
Lâng beh kiâⁿ ài, tio̍h ū ha̍p it-tēng put-piàn ê lí-sióng. Chit hāng sı̄ beh kiâⁿ jı̂n-ài ê tē-ki. Lí-sióng sı̄ sím-mı̍h? Lí-sióng chiū-sı̄ lâng ēng sim-khiàu siūⁿ, choè-āu ē thang kiâⁿ-kàu ê só͘-chāi. Kóng chı̍t kù khah bêng, Sı̂n chiū-sı̄ choè-āu ê lí-sióng. Kóng tio̍h ha̍p it-tēng put-piàn ê lí-sióng, chiū-sı̄ kóng tio̍h ha̍p Sı̂n ê sim. Sı̂n ê sim só͘ ài--ê, chiū-sı̄ Chin, Siān, Bí. Kiat-kio̍k sı̄ kóng lâng beh kiâⁿ jı̂n-ài, tio̍h ài thàn-chiông Chin, Siān, Bí, chiah thang chò. Nā m̄-sı̄ án-ni, só͘ kiâⁿ ê jı̂n-ài ē pı̀ⁿ-chiâⁿ toā koè-sit.
Phı̀-lūn kóng, pē-bó khoàⁿ kiáⁿ sı̄ chhin-chhiūⁿ ka-tı̄, khoàⁿ kiáⁿ sı̄ chin tāng. In chiong só͘ ū-ê bô chı̍t-hāng m̄-kam hō͘ in ê kiáⁿ, koh-chài in iā m̄-sı̄ kóng, sı̄ in-ūi beh ǹg-bāng kiáⁿ thang hōng-sêng in ê nı̂-lāu, lóng sı̄ jı̄m kiáⁿ ka-tı̄ khı̀ chú-ı̀; put-kò pē-bó sı̄ siūⁿ kóng kiáⁿ kı̀-jiân sı̄ ka-tı̄ seⁿ--ê, ka-tı̄ ū ióng-sêng i chiâⁿ-lâng ê chek-jı̄m nā-tiāⁿ.
Pē-bó iōng chit-khoán sim tùi kiáⁿ, thang kóng sı̄ ū ài, ū thiàⁿ-thàng. Kiáⁿ āu-lâi tek-khak ē chı̄n kám-kek, tek-khak it-hoat koat-sim tio̍h chı̄n chò-kiáⁿ ê gı̄-bū, hōng-sêng pē-bó kàu pah-nı̂. Lia̍t-ūi án-ni tio̍h. Chóng-sı̄ tio̍h koh chhim-siūⁿ kan-ta án-ni sı̄ iáu-kú bô kàu-gia̍h. Chhiáⁿ siūⁿ , pē-bó khoàⁿ-tāng kiáⁿ sı̄ tio̍h; m̄-kú nā bān-sū lóng chiàu kiáⁿ ê só͘-ài cháiⁿ-iūⁿ? Phı̀-lūn kiáⁿ iáu sè-hàn , ka-tı̄ bē chún-chat, put-sı̂ ài chia̍h-mı̍h. Chò pē-bó ê lâng in-ūi chun-tiōng kiáⁿ koè-thâu , chiū lóng chiàu i ê só͘ kiû the̍h hō͘ i, tı̀-kàu kiáⁿ phoà-pēⁿ n̂g-sng bē sêng-khı̀. Che sı̄ chin chhián-kı̄n ê lē; m̄-kú chāi lán ê tiong-kan sı̄ siông-siông ū khoàⁿ-kı̀ⁿ. Án-ni kiám m̄-sı̄ ài kiáⁿ, tian-tò sún-hāi kiáⁿ?
Só͘-í thang chai ū mı̍h hō͘ lâng, koh ū kèng-tiōng lâng , iā bô siū lâng ê pò-tap, án-ni khiok ē iōng-tit kóng sı̄ ū jı̂n-ài; chóng-sı̄ toàn-jiân m̄-sı̄ cha̍p-chiok ê jı̂n-ài. Cha̍p-chiok ê jı̂n-ài tio̍h koh ū chı̍t ê tiâu-kiāⁿ chiah ē iōng-tit. Chit ê tiâu-kiāⁿ chiū-sı̄ kóng tio̍h ài ū ha̍p it-tēng put-piàn ê lí-sióng. Chiàu chhı̄-kiáⁿ ê sū lâi kóng, lâng chhı̄-kiáⁿ ê lí-sióng sı̄ sím-mı̍h? Chiū-sı̄ tio̍h ióng-sêng kiáⁿ chò chı̍t ê chiâu-chn̂g ê lâng, kiàn nā ū kiáⁿ ê lâng, to lóng tio̍h ū chit-ê lí-sióng; nā m̄-sı̄ , pē-bó tùi kiáⁿ só͘ kiâⁿ ê jı̂n-ài, tek-khak ē piàn-chiâⁿ toā chai-hō.
Sio̍k-gú kóng, “It lí thong, peh lí tông.” Tùi kiáⁿ ê jı̂n-ài kı̀-jiân tio̍h ū ha̍p it-tēng ê lí-sióng; tùi chèng-lâng só͘ beh kiâⁿ ê ài, iā-sı̄ tio̍h án-ni. In-ūi chit sè-kan ū hó, iā ū pháiⁿ; ū chin, iā ū ké; ū súi, iā ū bái. Lán lâng tiāⁿ-tio̍h ài chiông hó khı̀ pháiⁿ, kiû chin sià-khı̀ ké; chhú súi pàng-sak bái--ê. Che sı̄ chò lâng ê lí-sióng, lâng eng-kai tio̍h án-ni. Só͘-í lâng nā bē-kı̀-tit i goân-lâi ê lí-sióng, tùi pháiⁿ ê tāi-chı̀ kap pháiⁿ-lâng iā lóng bô hun-pia̍t, lóng ū kèng-tiōng i , chiong it-chhè só͘ ū ê mı̍h-kiāⁿ cheng-sı̂n iā lóng sàng i ēng; lí siūⁿ , kàu boé ē cháiⁿ-iūⁿ?
Pháiⁿ-lâng kiám m̄-sı̄ tùi án-ni siū chióng-lē piàn jú pháiⁿ, káu-koài loān-lâi ê tāi-chı̀ soà moá-moá tı̄ phiàn thiⁿ-kha-ē. M̄-nā pháiⁿ-ê piàn jú pháiⁿ, liân hit hō kiâⁿ jı̂n-ài hō͘ pháiⁿ ê lâng, mā soà chiâⁿ-chò pháiⁿ; in-ūi ài pháiⁿ ê lâng chiū-sı̄ pháiⁿ-lâng! Só͘-í tio̍h ài ē kı̀-tit, kiâⁿ jı̂n-ài ê lâng tio̍h put-sı̂ ū siú it-tēng ê lí-sióng. Nā m̄-sı̄ , só͘ kiâⁿ ê jı̂n-ài sı̄ beh piàn-chò chı̍t ki to á-sı̄ kiàm, tāi-seng thâi pa̍t lâng, jiân-āu beh thâi ka-tı̄!
E. Í-siōng só͘ kóng saⁿ ê iàu-sò͘, chı̍t ê tiâu-kiāⁿ nā ū chê-pı̄, thang kóng chiū-sı̄ goân-choân ê ài. Che m̄-sı̄ goá án-ni kóng , sı̄ thiaⁿ ha̍k-chiá ê oē, kap tùi só͘ tha̍k ê chheh, chiàu lâng só͘ gián-kiù liáu ê kiat-kó, iōng goá ê pit siá pò lia̍t-ūi chai. Chóng-sı̄ goá ka-tı̄ iā ū siūⁿ-khoàⁿ. Goá siūⁿ téng-bı̄n só͘ kóng saⁿ-hāng ê iàu-sò͘ kap chı̍t-hāng ê tiâu-kiāⁿ, nā ū lóng chê-pı̄, khiok sı̄ ē iōng-tit kóng sı̄ chiâu-chn̂g ê ài. M̄-kú goá siūⁿ chit khoán ê ài, sı̄ kı̄n-kı̄n ē iōng-tit kóng chha-put-to sı̄ chiâu-chn̂g. Goá ka-tı̄ sı̍t-chāi sı̄ bô siūⁿ kóng án-ni í-keng sı̄ chin cha̍p-chiok. Chiàu goá siūⁿ , kiám m̄-sı̄ tio̍h koh ū chı̍t ê tiâu-kiāⁿ, chiah ē thang sı̍t-chāi kóng sı̄ kàu-gia̍h chiâu-chn̂g ê ài. Pa̍t-lâng m̄-chai ū án-ni siūⁿ á bô, goá m̄-chai; kiám-chhái goá beh kóng chit tiâu sı̄ ke--ê, sı̄ “Oā-siâ thiam-chiok” iā bô tek-khak; chóng-sı̄ goá kóng hō͘ lia̍t-ūi chim-chiok khoàⁿ.
Goá kóng tio̍h koh chı̍t ê tiâu-kiāⁿ , chiū-sı̄ kiâⁿ ài ê lâng, i tio̍h m̄-thang siūⁿ kóng i sı̄ teh kiâⁿ ài. Kóng chı̍t kù khah bêng , lán sim khiok sı̄ beh kiâⁿ ài; tān sı̄ lán só͘ kiâⁿ--ê, sı̄ ài á m̄-sı̄ ài, chit-ê lán m̄-thang siūⁿ, m̄-thang ka-tı̄ toàn; lán tio̍h hi-sim pàng hō͘ chèng-lâng khı̀ phoàⁿ-toàn. Put-kò lán sı̄ kan-ta put-sı̂ tio̍h siūⁿ khoàⁿ lán ū sím-mı̍h hō͘ lâng bô? Lán sı̄ kan-ta hoaⁿ-hí hō͘ lâng , bô siūⁿ lâng ê pò-tap, bô? Koh-chài lán ê só͘ chò ū ha̍p it-tēng ê lí-sióng, bô? Lán kan-ta án-ni siūⁿ chiū hó, láu-sı̍t ū chiàu án-ni kiâⁿ, lán chū-jiân ka-tı̄ ē an-sim. Ia̍h pa̍t-lâng tùi lán ê só͘ kiâⁿ só͘ chò beh cháiⁿ-iūⁿ phoàⁿ-toàn, lán tio̍h it-jı̄m lâng khı̀ kóng. Ài , nā ē tit kiâⁿ kàu tı̄ chit ê tē-pō͘, chiū thang kóng sı̄ kàu tı̄ ke̍k-tiám goân-choân ê só͘-chāi.
Tı̄ chia siūⁿ tio̍h chı̍t-kù put-chí ū chhù-bı̄ ê oē. Tı̄ chı̍t pún chheh kiò-chò “Liâu-chai Chı̀-ı̄ⁿ” ê lāi-bı̄n ū kóng , ū chı̍t ê lâng bāng-kı̀ⁿ i khı̀ im-kan khó Sêng-hông. Chú-khó chiū mn̄g i kóng, “Sêng-hông nā sı̄ hō͘ lí chò, siúⁿ-hoa̍t ê tāi-chı̀ beh cháiⁿ-iūⁿ pān?” Hit ê lâng chiū ı̀n kóng , ”Iú-sim ûi-siān, sui-siān put-sióng; bû-sim ûi-ok, sui ok put-hoa̍t.” Chit-kù oē put-chí chhù-bı̄. Chiū-sı̄ kóng, Nā-sı̄ ū chûn pa̍t-hāng ê sim-koaⁿ teh chò hó, i ê só͘-chò sui-sı̄ hó, iā m̄ siúⁿ--i; ia̍h nā-sı̄ bô chûn pháiⁿ-ı̀ chò m̄-hó, i ê só͘-chò sui-sı̄ pháiⁿ ia̍h tek-khak bô hoa̍t--i. Chit-kù oē kap lán só͘ lūn ê ı̀-sù ū àm-ha̍p. Lâng chò hó sı̄ èng-kai, ka-tı̄ tek-khak bē iōng-tit in-ūi ū sió-khoá hó , chiū seⁿ-khí chū-hū ka-tı̄ ó-ló ê sim; nā-sı̄ ū phāu chū-hū ê sim-koaⁿ só͘ chò ê hó, chiū-sı̄ bô chheng-khı̀.
Lâng teh kiâⁿ jı̂n-ài, nā-sı̄ ka-tı̄ bô hi-sim, chū-hū sı̄ teh kiâⁿ jı̂n-ài hō͘ lâng, hit chéng ê ài sı̄ bô sûn-kiat, siū ê lâng tek-khak bô kám-siā. Só͘ kiâⁿ ê ài, nā-sı̄ ū sûn-kiat goân-choân , khí-thâu lâng kiám-chhái ē m̄-chai; chóng-sı̄ tek-khak bē bia̍t-bô--khı̀. Sı̂ nā kàu, tek-khak ē chhin-chhiūⁿ jı̍t-thâu ê khoán , kng-sih-sih chiò tı̄ lâng ê ba̍k-chiu-lāi.
4. Ài ê chok-iōng
Ài ê chok-iōng sı̄ hui-siông khoah; ài, sı̄ bān-hāng it-chhè ê kin-goân. Só͘-í ū lâng kóng, ”Sı̂n chiū-sı̄ Ài.” Tāi-khài ài só͘ ū chûn-chāi ê só͘-chāi, hia chiū ū seng-io̍k chı̀n-pō͘ hoat-tián hô-lo̍k chhin-siān.
Pē-bó kap kiáⁿ-jı̂ ê tiong-kan nā-sı̄ ū ài, tùi pē-bó kóng, hit ê pē-bó sı̄ ū chû-sim; tùi kiáⁿ-jı̂ kóng , hit ê kiáⁿ-jı̂ chiū-sı̄ ū hàu-sūn. Ang-bó͘ ê tiong-kan nā-sı̄ ū ài, hit ê ang-bó͘ chiū-sı̄ ū hô-hia̍p. Hiaⁿ-tı̄ ê tiong-kan nā ū ài, hit ê hiaⁿ-tı̄ ū toā-sè ū hô-hó. Pêng-iú ê tiong-kan nā-ū ài, hit ê pêng-iú chiū ū sı̀n-sı̍t. Ia̍h chı̍t ê lâng tùi chèng-lâng nā-sı̄ ū ài, hit ê lâng chiū-sı̄ gı̄-khı̀. Chit ê lâng tùi siā-hoē , tùi kok-ka nā-sı̄ ū ài, hit ê lâng chiū-sı̄ ū chı̄n-tiong ê sim-koaⁿ. Koh-chài lâng tùi bān-hāng oa̍h-mı̍h , chiū-sı̄ cheng-seⁿ chháu-ba̍k , nā ū phāu jı̂n-ài ê sim. Tek-khak bô loān-loān cheh-thoat húi-hoāi; tian-tò iōng-sim pó-hō͘ chiàu-kò͘, hō͘ i ē thang an-choân seng-io̍k. Chit hō lâng chiū-sı̄ ū chû-pi.
Thang chai ài sı̄ pah hāng tek-hēng ê kin-pún. Ū ài ê só͘-chāi tek-khak sı̄ ū seng-io̍k. ū hoat-ta̍t , ū hô-hó, ū khoài-lo̍k. Ài , sı̄ it-chhè ê khí-goân, ài ê chok-iōng, láu-sı̍t sı̄ khoak-toā kàu tı̄ bô hān-liōng. Só͘-í Ki-tok-kàu ê Sèng-chheh ū kóng, “Sı̂n sı̄ Ài.” Lâng nā kiâⁿ jı̂n-ài jú chiâu-chn̂g , i ê khùi-la̍t tek-hēng sı̄ jú toā, sı̄ jú chiap-kı̄n Sı̂n. Chit-chéng lâng ē kham-tit kóng sı̄ thè thiⁿ teh chò sū, ē thang chò-chiâⁿ chin toā ê sū-gia̍p, hō͘ chèng-lâng hióng-siū bô hān-liōng ê hok-khı̀, Sek-khia chāi Ìn-tō͘ só͘ kiâⁿ ê chû-pi, Khóng-chú chāi Tiong-kok só͘ chhiòng ê jı̂n-gı̄, kap Ki-tok chāi Iû-thài só͘ lâu phok-ài ê jia̍t-hoeh, ūi-tio̍h in só͘ kiâⁿ ê jı̂n-ài hui-siông toā, choân sè-kài ê lâng , kiám m̄-sı̄ chū nn̄g, saⁿ chheng nı̂ í-chêng kàu kin-á-jı̍t iáu-kú sı̄ teh siū in ê in-ı̀m!
Sè-kan bān-hāng sı̄ bô tiāⁿ-tio̍h , put-sı̂ ū piàn-oāⁿ, só͘-í kiò-chò bû-siông ê sè-kài. Chóng-sı̄ to̍k-to̍k ū chı̍t hāng bē piān--ê tı̄-teh: chit hāng chiū-sı̄ Ài. Sı̂n sı̄ sím-mı̍h khoán, bat Sı̂n kàu thàu-thiat ê lâng , sı̍t-chāi sı̄ iáu-boē ū; sui-jiân sı̄ án-ni, lán sı̄ bêng-bêng sı̀n ū Sı̂n. Che sı̄ tùi sím-mı̍h hō͘ lán sı̀n? Chiū-sı̄ tùi Sı̂n ê Ài. Thiⁿ-tē ê tiong-kan, bêng-bêng ū ài ê sū-chek thang hō͘ lâng khoàⁿ-kı̀ⁿ. Bān-hāng lóng tio̍h piàn-oāⁿ, tio̍h siau-bia̍t; to̍k-to̍k ài, chit hāng kàu tı̄ tó-ūi to sı̄ khiā-tiâu-tiâu. Ū ài ê só͘-chāi, tiāⁿ-tio̍h ū oa̍h-miā, tiāⁿ-tio̍h ū hô-lo̍k. Chit hāng sui-sı̄ kàu thiⁿ-pang tē-lı̍h ê sı̂-chūn, tiāⁿ-tio̍h to sı̄ chit ê khoán.
Lâng ê it-seng sui-sı̄ kóng ū chhit-cha̍p peh-cha̍p ê hoè-siū; chóng-sı̄ nā phēng thiⁿ-tē ê kú-tn̂g sı̄ m̄-ta̍t ba̍k-chı̍t-nı̍h ê kú. Tāi-ke tio̍h bêng-pe̍k, lâng ê it-seng sı̄ bô sím-mı̍h; nā ū , chiū-sı̄ thiàⁿ lâng kap hō͘ lâng thiàⁿ nā-tiāⁿ. Tû-khı̀ chit-hāng ài í-goā to lóng sı̄ khang-khang lah! Kóng chı̍t kù khah bêng, bô ài ê lâng sı̄ bô sèⁿ-miā, bô ài ê só͘-chāi tio̍h tı̂m-lûn. To̍k-to̍k ài sı̄ éng-oán kap Sı̂n pêⁿ tē-teh, m̄-nā ka-tı̄ bē kiám-chió, sı̍t-chāi sı̄ kú-kú ē thang hō͘ chèng-hāng oa̍h-miā ē khah oa̍h, koh-chài khah ke-thiⁿ.
Lia̍t-ūi , chia ū chı̍t ê lâng; chit ê lâng ê só͘-chò sı̄ siáⁿ-khoán, kiat-kio̍k sı̄ cháiⁿ-iūⁿ, chhiáⁿ tāi-ke chēng-chēng siūⁿ chı̍t-ē khoàⁿ. Lâm-iûⁿ ū chı̍t ê só͘-chāi kiò-chò Pò͘-oa, Pò͘-oa ê koán-lāi ū chı̍t ê tó-sū kiò-chò Mo͘-lo͘-kai. Pò͘-oa ê jı̂n-kháu chóng-kiōng ū jı̄-cha̍p-gō͘-bān lâng, chiông-tiong tio̍h thái-ko-pēⁿ ê lâng put-chí chē. In-ūi kiaⁿ-liáu thoân-jiám jú khoah, só͘-í chiong hiah ê tio̍h thái-ko-pēⁿ ê lâng, lóng chhoā khı̀ Mo͘-lo͘-kai-tó-lāi. Tāi-ke chai chit hō chèng-thâu sı̄ ta̍k lâng só͘ m̄-ài oá-kı̄n--ê, só͘-í tı̄ Mo͘-lo͘-kai-tó-lāi hiah ê pēⁿ-lâng sı̄ chin-chiàⁿ cha̍p-hun ê kan-khó͘. Ū chı̍t ê Pe̍k-ní-gı̂ lâng kiò-chò Ta-mi-eng(Damien) . Chit ê sian-siⁿ sı̄ tùi in ê kok hn̄g-hn̄g lâi Pò͘-oa beh thoân tō-lí. Thiaⁿ kı̀ⁿ kóng hiah ê thái-ko-lâng teh kan-khó͘, i jím-sim bē tiâu, chiū koat-sim kap i ê chhin-lâng lı̄-pia̍t. Ka-tı̄ chı̍t ê hó-hó lâng , thiàu jı̍p khı̀ thái-ko-lâng ê lāi-bı̄n, kap hiah ê lâng tâng-chia̍h tâng-khùn kàu cha̍p-la̍k nı̂ ê kú, lō͘-boé ka-tı̄ iā soà tio̍h hit hō pēⁿ sí. Ta-mi-eng Sian-siⁿ sí hit nı̂, nā tùi kin-nı̂ sǹg-khí, tú sı̄ 36 nı̂ chêng. Hiān-sı̂ tı̄ Mo͘-lo͘-kai-tó-lāi teh chiàu-kò͘ thái-ko lâng ê siat-pı̄, khiok sı̄ put-chí chiâu-pı̄; m̄-kú Ta-mi-eng Sian-siⁿ chho͘-chho͘ khı̀ ê sı̂, sı̄ lóng bô sím-mı̍h, khí-thâu lóng sı̄ tiàm tı̄ toā chhiū-kha khùn. Ia̍h Ta-mi-eng Sian-siⁿ só͘ chò ê kang, kā hiah ê pēⁿ-lâng luh, sé, kô͘-io̍h to bián-kóng, iā tio̍h kap in tàu khí-chhù, chèng-choh, iā kóng tō-lí hō͘ in thiaⁿ. Nā ū lâng sí, m̄-nā tio̍h kā in tâi, iā tio̍h kā i chò koaⁿ-chhâ. Kan-ta Ta-mi-eng sian-siⁿ cha̍p-la̍k nı̂ kú só͘ chò ê koaⁿ-chhâ kóng ū 1500 khū. Ta-mi-eng Sian-siⁿ sí liáu-āu, iā ū chin-chē lâng hoaⁿ-hí khı̀ chiap i ê khoeh. Hiān-sı̂ ū chı̍t-ūi kiò-chò Ta̍t-tong Sian-siⁿ lâi Mo͘-lo͘-kai-tó í-keng ū saⁿ-cha̍p nı̂; phah-sǹg chit-ūi mā-sı̄ tio̍h chò kàu sí chiah khoàⁿ ū soah, bô! Chāi Mo͘-lo͘-kai-tó ê thái-ko-lâng, put-sı̂ kóng ū 1000 lâng í-siōng.
Âi--ah! Sè-kan iáu ū pí chit-khoán thiàⁿ-thàng khah toā--ê á bô? Lâng-lâng nā-sı̄ ē thang chhin-chhiūⁿ chit-khoán lâi thiàⁿ lâng, lí siūⁿ chit ê sè-kan kiám iáu ū sím-mı̍h thang hoân-ló? Âi--ah! Chin-chiàⁿ toā, Ài ê la̍t ! Ū Ài , khí-thâu chiah ū sèⁿ-miā, ū ài khí-thâu chiah ū an-sim, khí-thâu chiah ū hô-pêng!
