Chhı̄ gû gín-á phó͘ chúi-ke-á tō͘
Guā-māu
Pêng-iú lâi goán tau chē ê sı̂, tú chia̍h pá-tàu iáu bē-hù siu oáⁿ-tı̄, khoàⁿ toh-téng ê chhài kap kiâm, chhiò-chhiò mn̄g kóng: “Iā bô chhiáⁿ lâng-khah, nah ē chia̍h chiah hó ?” Goá bô-tiuⁿ-bô-tı̂ ı̀n kóng: “Nah ū, ah to phó͘ chúi-ke-á tō͘--leh !” Pêng-iú thiaⁿ bô, goá chiah tı̀-kak tio̍h chit kù sı̄ kan-taⁿ tı̄ goán hit ê chng-thâu chiah sı̂-kiâⁿ--ê. Goá tha̍k kok-bı̂n ha̍k-hāu chı̀n-chêng, iáu sǹg-sı̄ gín-á, ū tia̍t-koân bián chò khang-khoè, toā-lâng khı̀ chhân--nih piàⁿ gah o͘-mà-mà kui sin-khu koāⁿ ê sı̂, goá āiⁿ sió-moē kiam chhoā sió-tı̄ kap keh-piah ê kheh-lâng gín-á leh ng-ko̍k-ke bih-sio-chhoē, iōng Holo khiuⁿ ê Kheh-oē kap in that óng thiàu kho͘-á. Goán chng--nih 1 poàⁿ Holo 1 poàⁿ Kheh, Kheh kap Holo lóng ē-hiáu thiaⁿ tùi-hong ê oē, khah chhián ê Kheh-oē Holo-lâng mā ē kóng--tām-po̍h-á, chū-lâi bô cho̍k-kûn būn-tê. Jı̍p kok-hāu thâu 1 ê lé-pài-jı̍t, a-pa kóng goá leh tha̍k-chheh--a, sı̄ toā-lâng--a, ài kā chhù--nih tàu choh-sit, hiàm goá khan gû chhut-khı̀ chhı̄. Lí khoàⁿ se-pō͘ ê iáⁿ-hı̀, khoàⁿ in khiâ bé kám bat him-siān--koè ? Chı̀n-chêng goá piān khoàⁿ tio̍h khah toā ê gín-á khiâ gû khı̀ chhı̄, lóng chiok siūⁿ beh kap in kāng-khoán, a-pa kiò goá khı̀ chhı̄ gû, goá sı̄ chin hoaⁿ-hí. Goá kā gû khan--chhut-lâi, tō beh peh khí lih khiâ, kiám-chhái siuⁿ sè-hàn, soah peh bē khí, a-pa kóng ài kiò gû seng un--lo̍h-lâi, goá chiah ū hoat-tō͘ khí lih i ê kha-chiah-phiaⁿ. Gû tō-sı̄ m̄-khéng un kē, goá siūⁿ beh tùi i ê āu-kha koan-chat khàng--khí-lih, i iōng boé-liu kā goá sut, koh oa̍t thâu kā goá gı̂n. A-pa seng kā goá phō--khí-lih, chiah kà goá kóng, tán khan gû khı̀ kau-á-té kō e̍k ê sı̂, i tō ē un--lo̍h, ah nā bô, tō ài chhı̄ koàn-sı̀, kap goá se̍k-sāi liáu-āu, chiah chí-hui i ē kiâⁿ. Chng-kha gín-á m̄-sı̄ kui-nı̂-thàng-thiⁿ lóng leh chhı̄ gû, ū-sı̂-á sı̄ khı̀ koah chià-boé tńg lâi hō͘ chia̍h. Koè-chhun liáu-āu, chháu-á chhiⁿ-chhiⁿ, kā gû khan chhut-khı̀ kiâⁿ chhun ta̍h chhiⁿ, iā sǹg-sı̄ tùi i sái chhiú-pē, koà-pē, loā-tâng, la̍k-ta̍k, thoa-lê, thoa gû-chhia ê pò-tap. Kau-á-chúi chheng iu, hō͘ i jı̍p khı̀ chı̀m--1-ê, ū-sı̂-á hoaⁿ-hí, i iā ē chhàng-chúi-bı̄ hō͘ goá khoàⁿ. Goá kā ha̍k-hāu pun ê khò-pún chah--leh, khiâ tı̄ gû kha-chiah-phiaⁿ, sûi-chāi i sı̀-koè sàn-pō͘, chia̍h chháu, goá tha̍k goá ê chheh, bián kiaⁿ ē chhut būn-tê, kan-taⁿ kò͘ mài hō͘ i khı̀ chia̍h tio̍h pa̍t-lâng pò͘ ê tiū-á tō hó. Khı̀ kàu chhân-thâu-á lō͘, tō tn̄g tio̍h chin chē chng--nih kap goá kāng nı̂-hoè iah-sı̄ pí goá khah toā ê cha-po͘ gín-á mā khiâ gû chhut--lâi, thâu-kái khoàⁿ goá chhı̄ gû, ta̍k-ê lóng hoaⁿ-hí hoah-hiu: “A-sià mā chhut-lâi chhı̄ gû--a, lán koh ke 1 ê phoāⁿ !” Chhı̄ gû gín-á chhut-thâu kài chē, sio chio khı̀ kā lâng thau oé han-chı̂ khòng iô, khiâ gû sio chiàn, ū-sı̂-á iā ē bán iá-chhài chhiū-hio̍h ké chú chia̍h pān-ke-hoé-á. Chhân--nih tiāⁿ-tiāⁿ ē ū iá-thò͘, tek-ke-á, ta̍k-ê sio chiⁿ ûi, siōng hó chia̍h--ê sı̄ chhân-chhí, bah chin chhiⁿ-tiⁿ. Hioh-khùn jı̍t chhı̄-gû sı̄ goá ı̀-ài ê khang-khoè, ū 1 kái tı̄ ha̍k-hāu, hā-khò, goá kā 2 ê tú se̍k-sāi ê tông-o̍h kóng, in kám-kak chin sim-sek, iok lé-pài-jı̍t beh kap goá khı̀ chhı̄ gû. Hit kang chái-khí, bián lâng hoan-hù, goá tō chū-tōng kā gû khan--chhut-lâi, chàu-kha thau khat 1 mi iâm chah--leh, hoān-sè nā pû siáⁿ mı̍h-kiāⁿ tō iōng-ē-tio̍h. Khiâ tı̄ gû téng, iân lō͘ lóng-sı̄ chhiⁿ-lèng-lèng, Liân-chiau âng-hoe chhiⁿ-hio̍h kiau-tih-tih, hō͘ hong lāng gah kau thâu so͘ io. Chhek-chiáu-á sūn gû-chhia-kau lō͘ thiàu sán-chhéng, khoàⁿ gû kiâⁿ oá--lâi, iā bē kiaⁿ, tán gû-kha beh kàu--a chiah poe--khí-lâi, toè goán āu-piah chiuh-chiuh kiò. Goá kui-khı̀ the tı̄ gû ê kha-chiah-phiaⁿ, kù-chāi i thoa, khoàⁿ khóng ê thiⁿ-téng ū kúi lúi hûn siû--koè, chhùi--nih ná haiⁿ Gû-lê-á-koa. Goá ê Kheh-lâng pêng-iú kap lâng-kheh lóng kàu-ūi--a, in goân-pún tō ū se̍k-sāi, kui-tı̄n khû tı̄ chhiū-á kha leh khí hoé hang chháu-mé-á, goá tú kàu tō phı̄ⁿ tio̍h phang-bı̄. Hit 2 ê tông-o̍h lóng sı̄ ke--nih ê lâng, bô choh-sit, iā tō bô gû thang khan, chioh beh khiâ goá ê gû. A-phn̂g-á (pêng ê Kheh-im)kap A-jun-á(jūn ê Kheh-im)chū-tōng kā gû hō͘ in 2 ê khiâ. Goá ê tông-o̍h Thiam-goân--á chhēng 1 su lóng ê saⁿ-á-khò͘, sin koh súi, chin kiaⁿ gō o͘--khı̀. Goá chhiò i ke-nih-sông, beh lâi chhân-hn̂g m̄-tio̍h chhēng khah bái ê saⁿ. Lēng-goā hit ê tông-o̍h Chheng-siông kái-soeh, kóng Thiam-goân in tau sı̄ sı̀n Iâ-so͘--ê, lé-pài-jı̍t koh ài khı̀ kàu-hoē Chú-jı̍t-o̍h, bô chhēng súi-saⁿ bē-sái chhut-mn̂g, Thiam-goân--á sı̄ thau cháu--lâi-ê. Goá m̄-chai sı̀n Iâ-so͘ lo̍h kàu sı̄ siáⁿ-mih, tı̄ goán chng-kha, lóng sı̄ pài-pài--ê. Thiam-goân--á khai-sí o̍h bo̍k-su káng-tō ê kháu-khı̀, i kóng: “Siōng-tè kóng, lín lóng-sı̄ goá ê kiáⁿ.” Ta̍k-ê kám-kak hō͘ i phiⁿ--khı̀, ké-ı̀ beh kā phah, tı̄ hia cháu sio-jiok. Goá hiông-hiông thiaⁿ tio̍h tı̂m-tı̂m “kok, kok, kok” ê siaⁿ, sı̄ lāu Chúi-ke-kó͘, kiò ta̍k-ê tiām-tiām, ū-iáⁿ 1 chiah lāu-á bih tı̄ chùn-kau-á piⁿ ê chháu-á lāi. Goán 6 ê gín-á seng hun 6 ê hong-ūi khiā chāi, kā chúi-ke ê chhut-lō͘ hong tiāu, jú pau jú e̍h, iû goá chhut chhiú khı̀ hop hit chiah chúi-ke, i thiàu cháu, chin tú hó, thiàu tùi Thiam-goân hit pêng khı̀. Thiam-goân kiaⁿ saⁿ bú o͘--khı̀, m̄-káⁿ phak lo̍h khı̀ hop, soah khı̀ hō͘ soan--khı̀. Chin m̄-kam-goān, goá it-tı̍t jiok, kàu boé iáu-sı̄ hō͘ goá lia̍h--tio̍h, ū-iáⁿ toā-chiah. A-jun-á khı̀ at 1 ki tek-á, chhú ū chhih ê 1 chat lâi, kā chúi-ke ê tó͘ keng-toā, iōng chhih-á tùi pak-tó͘ ui--lo̍h, seng ui 1 lih chiah phoà khui, pak-lāi jı̂m-jı̂m--leh, chiah iōng chùn-á-chúi sé chheng-khı̀. Tú-chiah hang chháu-mé-á ê hoé iáu-boē chiâu hoa, koh kā iat hong hō͘ to̍h--khí-lâi, àn-sǹg beh lia̍h lo̍h khı̀ hang. A-êng kóng hit chiah thâi hó ê chúi-ke phih tı̄ thô͘-kha, ká-ná lâng pài-pài bah-soaⁿ ê toā ti-kong. Goá khoàⁿ chúi-ke 4 ki kha thián khui, ū-iáⁿ ū-sêng biō--nih phó͘-tō͘, bah-toâⁿ-téng ê ti-kong, tō chio kóng lâi sńg pài-pài. Thiam-goân kap Chheng-siông lóng m̄-bat pài--koè, seng chàn siaⁿ. Goán tō koh khı̀ hop khah chē chiah chúi-ke lâi thâi. Chúi-ke siōng toā-chiah--ê, goán kóng-sı̄ “lāu-á”, koh-lâi tō-sı̄ “thûn-á”, tú ùi chúi-ke-á kiáⁿ toā--khí-lâi-ê sı̄ “sin-á”. Bô kàu poàⁿ-tiám-cheng, goán tō lia̍h tio̍h 10 goā chiah, m̄-koh lóng-sı̄ “sin-á” kap “thûn-á”, kan-taⁿ goân-seng hit chiah lāu-á niâ. Ū 1 chióng chháu-á chin jūn-miā, iù-ki koh tn̂g, ná-chhiūⁿ hiuⁿ--leh, goán kóng-sı̄ “thô͘-kha hiuⁿ-á”. Goán kā kúi chiah chúi-ke phoà pak thâi hó, pâi tiàm kúi châng thô͘-kha hiuⁿ-á thâu-chêng, Êng--á ké pān chò tō-sū, chhùi--nih o͘-pe̍h liām, ná leh liām keng, Thiam-goân--á m̄ jı̄n su, mā liām in ê Sèng-keng, ta̍k-ê tō khai-sí phó͘-tō͘ kiam koan chúi-ke-á-sı̂n. Liáu-āu, chiah kā chúi-ke hang lâi chia̍h, goá chah ê iâm hō͘ chúi-ke-á bah khı̀-bı̄ jú chán. Chheng-siông in tau tı̄ ke--nih khui hàn-io̍h-pâng, kóng beh chai mā chah koá tong-kui, jio̍k-kùi, kó͘-kí, tiāⁿ-tio̍h koh-khah hó chia̍h. Thiam-goân--á m̄-káⁿ sńg siuⁿ kú, in lāu-pē chò lé-pài soah chı̀n-chêng, i ài tńg khı̀ kàu kàu-hoē, nā bô, tāi-chı̀ tō toā-tiâu, jı̍t-thâu iáu-bē peh kàu thâu-khak téng, i kap Chheng-siông tō seng cháu--a. Goá mā kā hoé ta̍h hō͘ hoa, ta̍k-ê khı̀ chùn-kau khan gû, ná kho͘ si-á ná khiâ--tńg-khı̀. Hoan-tńg-nı̂ ê chhun--nih, ū 1 kang, goá kap Êng--á, A-jun-á, A-phng-á khı̀ chhı̄ gû, ū 1 hō͘ lāu-iô lâng bô pò͘ chhân oāⁿ chèng Tho͘mato͘h, kiat gah tng toā-lia̍p, goán khı̀ thau bán, kéng kha-chhng chiam âng--ê tō chia̍h, ta̍k-ê lóng chia̍h 4, 5 lia̍p liáu-āu, chiah khoàⁿ tio̍h chhân-thâu ū chhah chhoê-á pa̍k âng-pò͘-chhùi-á, taⁿ, chit siaⁿ khı̀--a, lông-io̍h chiah choāⁿ bô joā kú, goán khai-sí hoân-ló. Goá thé-chit khah lám, seng thò͘ koh làu, soà--lo̍h, A-phng-á mā kāng-khoán, goán ná kan-khó͘ ná hoân-ló. Êng--á ū-iáⁿ ióng, ká-ná lóng bô chùn-būn--tio̍h, i chio goán seng pian 1 ê oē, bē-sái hō͘ toā-lâng chai-iáⁿ goán sı̄ thau chia̍h lâng chèng ê koé-chí chiah án-ni--ê. 4 ê gín-á kiáⁿ thâu-khak sǹg bē-bái, siūⁿ tio̍h téng 1 nı̂ pài chúi-ke ê tāi-chı̀, tō kóng thong-hó, tńg--khı̀ m̄-thang làu-khùi. Goán i--á khoàⁿ goá bı̄n--ê pe̍h-sún-sún khiâ gû tńg--lâi, koh lám pak-tó͘, kín kā goá phō--lo̍h-lâi, mn̄g goá kám-sı̄ phoà-pēⁿ ? Goá kóng pak-tó͘ thiàⁿ, m̄-chai án-choáⁿ ē hiah thiàⁿ ? I seng tı̄ io̍h-tē-á tháu 1 pau chia̍h pak-tó͘ thiàⁿ ê io̍h-á hō͘ goá thun, koh kiò goá khı̀ bı̂n-chhn̂g tó. Hit sı̂ choh-sit lâng iáu bô lông-pó, chng-kha bô ū pâi ê i-seng, lóng-sı̄ chia̍h piān-io̍h-á chún tú-hó, nā khah giâm-tiōng--ê chiah ē sàng khı̀ to͘-chhı̄ ê toā-keng pēⁿ-ı̄ⁿ. Io̍h-á sı̄ lâng the̍h lâi kià--ê, kú-kú ē lâi sûn 1 kái, khoàⁿ khiàm siáⁿ-mih io̍h-á chiah pó͘, io̍h-á-chı̂ⁿ tán siu-tang chiah lâi put chhek-á tú-siàu. Êng--á chhùi khah lāi, kóng gah hō͘ in tau ê lâng siong-sı̀n goán sı̄ kū-nı̂ chit kang khı̀ chhı̄ gû, tı̄ chhân-thâu-á phó͘ chúi-ke-á tō͘ pài sı̂n, kin-nı̂ goán tō-sı̄ bô khı̀ phó͘, sı̂n-bêng hoa̍t goán pak-tó͘ thiàⁿ, thó beh ài goán kā pài. In lāu-pē pún-té tō chai-iáⁿ Êng--á gâu oē-hó͘-lān, bô siáⁿ beh sı̀n, khı̀ mn̄g A-phng-á, A-jun-á kap goá, lóng kóng kū-nı̂ ū-iáⁿ ū phó͘ chúi-ke-á tō͘. Toā-lâng thó-lūn liáu, koat-tēng thâi 1 chiah ti-kong phó͘-tō͘, án-ni chiah bē khı̀ tek-choē sı̂n-bêng. Hit àm chhù--nih chia̍h gah chin chhiⁿ-chhau, m̄-koh, goá pak-tó͘ thiàⁿ iáu boē hó, kan-taⁿ ē-sái chia̍h moê phoè am-koe-á. Goán i--á an-ùi goá bián hoân-ló, i ū lâu 1 ki ke-thúi, tán goá pak-tó͘ nā hó, tō ē-sái chia̍h. Goá tó tı̄ bı̂n-chhn̂g siūⁿ kong, siōng-bô, án-ni bián hō͘ lâng phah. Hit nı̂ goán thâi chúi-ke phó͘ sı̄ toh 1 kang goá boē kı̀--tit, hoan-tńg-nı̂ goán pak-tó͘ thiàⁿ hit kang sı̄ Lán-lâng 4 goe̍h 13, goán chng--nih koh lâi nā 4 goe̍h 13 lóng ē phó͘-tō͘, pa̍t-chng--ê lâi hō͘ goán chhiáⁿ, mn̄g kóng sı̄ leh pài siáⁿ-mih sı̂n. Goán chng ê lâng tō kóng sı̄ “Goán chng chiah ū--ê, phó͘ chúi-ke-á tō͘ !” Chit chân tāi-chı̀ kàu tē 3 kái phó͘-tō͘ chiah chhut-phoà, Thiam-goân in chí--á kè goán chng ê lâng, thiaⁿ tio̍h chit khoán tāi-chı̀, kóng in sió-tı̄ iā bô pak-tó͘ thiàⁿ--koè, koh chai-iáⁿ goán thâu-kái phó͘ chúi-ke-á hit kang sı̄ Thiam-goân--á bô khı̀ chham-ka Chú-jı̍t-o̍h ê lé-pài-jı̍t, ùi Bān-nı̂-le̍k sǹg--chhut-lâi, kóng hit nı̂ ê 4 goe̍h 13 m̄ sı̄ lé-pài-jı̍t, chèng-bêng goán pak-tó͘ thiàⁿ hit jı̍t kap chêng 1 nı̂ thâi chúi-ke hit jı̍t kin-pún m̄-sı̄ kāng 1 kang. Goán kúi ê gín-á chiah kóng chhut chit chân 4 ê kâu-sí-gín-á phiàn kui chng ê chhiò-khoe tāi. Koh lâi ê 4 goe̍h 13, goán chng--nih tō bô-koh phó͘--a, m̄-koh, piān nā-ū 1 tǹg chhoân koá phong-phài lâi chia̍h, tō kóng-sı̄ “Ah to leh phó͘ chúi-ke-á tō͘--lah !”