Chhut-sí-soàⁿ 02

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 Tāi-chhoan kóng, Siōng hiaⁿ, hō͘ lí chin ló͘-la̍t. Ìn kóng, Bô, tio̍h kā Siōng-tè seh ló͘-la̍t. I chiū tńg-khı̀. Chı̀-khı̂n kā Tāi-chhoan kóng, Chit-ê Siōng hiaⁿ ê oē goá chin ài thiaⁿ, goá sı̀n i sı̄ hó-lâng. Téng-jı̍t-á goá thiaⁿ i teh gı̂m, 
 Thiⁿ-téng koân-koân Iâ-so͘ chō-ūi, 
Lóng-chóng thiⁿ-sı̂n ho̍k-sāi pài-kūi. Goá thiaⁿ-tio̍h sim-koaⁿ chin hoaⁿ-hí, oán-jiân chiūⁿ-kàu poàⁿ-thiⁿ, tı̄-hia koan-khoàⁿ sian-kéng. Tāi-chhoan kóng, Lí iā ài thiaⁿ hàⁿ, kài hó, goá lóng m̄-chai. Chı̀-khı̂n kóng, Sı̄, goá sı̂-sı̂ kı̀-sim, m̄-chai tı̄-sı̂ chiah ū ki-hoē thang thiaⁿ he kàu bêng-pe̍k, Tāi-choan kóng, Goá iā ū chı̍t-pún Iâ-so͘ ê Sèng-keng, goá khoàⁿ chin-hó. Chı̀-khı̂n kóng, Án-ne hàⁿ, kài-hó, ū-êng chiah tha̍k hō͘ goá thiaⁿ. EN-á chhut-sı̀ liáu, Chı̀-khı̂n soà bē-kı̀-tit kan-khó͘, chiū 2-ê tı̄-hia tām-thiⁿ-soat-tē. Tn̄g-tio̍h eⁿ-á teh oâⁿ-oâⁿ-oâⁿ! Soà phah-tn̄g oē-pèⁿ. Keh-jı̍t chiū kā gín-ná hō-miâ kiò Chin-seng, ké-soeh sı̄ Chin-lí ê siaⁿ. Che-sı̄ 1896 nı̂ 5-goe̍h 23. Chiàⁿ chhin-chhiūⁿ si kóng, Pē-bó khı̀-sè to̍k toaⁿ-sin,
Chēng-chúi khe-piⁿ phoè liông-jı̂n;
Thian-sù ài-chú khò kı̂-tó,
Chheng-chò Chin-seng siā Thian-in. 6 Hut-jiân têng-thâu siⁿ 1897 nı̂ 2-goe̍h 15-jı̍t tú-tio̍h lı̄ Chēng-chúi khe-piⁿ lí-goā lō͘, ū chı̍t só͘-chāi kiò-chò Bo̍k-iông-chng, in-ūi ū chháu-po͘ pô͘-kiuⁿ chin-chē thèng-hó chhı̄-iûⁿ. Chng-goā ū chı̍t-keng biō, ta̍k-nı̂ 2-goe̍h 15 chiū chò-lāu-jia̍t. * * * Kóng-khí Tāi-chhoan--sı̄, goân-lâi sı̄ Bo̍k-iông-chng sı̀ⁿ Tân lâng ê kiáⁿ, sè-hàn ê sı̂ hō͘ Chēng-chúi khe-piⁿ Tēng Chhiu-eng--sı̄ pun-khı̀ chò ióng-chú. Chit-pái sı̀ⁿ Tân ê chhin-lâng iā kò͘ kiō lâi kng Chı̀-khı̂n khı̀ beh khoàⁿ lāu-jia̍t, chhù-piⁿ ū chı̍t-ê sàn-hiong lāu-pô-á kiò-chò Gı̄-ḿ-ah, i iā khı̀ in chhin-lâng tau. Hit-jı̍t sı̄ lé-pài-jı̍t, Gı̄-ḿ chiū chio Chı̀-khı̂n kóng, Lán lâi-khı̀ Lé-pài-tn̂g, goá kā lí tàu āiⁿ gín-ná. Chı̀-khı̂n kóng, Pài-tn̂g tı̄ tó-ūi? Gı̄-ḿ kóng, Tı̄ chia nā-tiāⁿ. Chı̀-khı̂n lia̍h-kiò sı̄ tı̄ chhù-piⁿ, ā-bô chhēng-kûn chiū lok-sōng lok-sōng toè I khı̀. Kàu-ūi khoàⁿ-kı̀ⁿ kài-chē lâng chē kui-lia̍t, chı̍t-ê lâng tı̄ tâi-á-téng. Chı̀-khı̂n mn̄g kóng, Che-sı̄ teh chhòng sím-mı̍h? Gı̄-ḿ kóng, Kin-ná-jı̍t sı̄ lé-pài-jı̍t, chiah-ê lâng lâi teh lé-pài. Tâi-á-téng hit-ê lâng sı̄ kiò-chò Pà-peh, lâng kiò I chò Lí sian-siⁿ, I teh kóng tō-lí chhoā-lâng lé-pài. Chı̀-khı̂n kóng, Lí ā-bô liōng-chá kā goá kóng, goá ā-bô chhēng-kûn, chin bē kı̀ⁿ-tit-lâng. Gı̄-ḿ kóng, Chı̀-khı̂n koaⁿ, bô iàu-kín, pa̍t-lâng mā-sı̄ sò͘-sò͘ nā-tiāⁿ, ū-ê to iáu thǹg chhiah-kha tı̀ chháu-le̍h. Hit-sı̂ Pà-peh tha̍k hit-siú si, tha̍k-liáu chiū gı̂m, hit-ê tiāu, sı̄, 1. Thiⁿ-tē chhòng-chō lóng chiâu-pı̄,
Siōng-tè an-hioh sù hok-khı̀;
Lán o̍h Siōng-tè ê khoán-sit,
Hoaⁿ-hí lâi siú an-hioh-jı̍t. 2. Chèng-lâng hoān-choē thiⁿ siū-khı̀,
Iâ-so͘ kàng-sè thè lán sí;
Kong-lô oân-choân kan-khó͘ soah,
Chhit-jı̍t thâu-jı̍t Chú koh-oa̍h. 3. Iâ-so͘ thiàⁿ-lán kiù lêng-hûn,
Lán tio̍h siàu-liām I toā-in;
Kám-siā kèng-pài sim sêng-sı̍t.
Siông-siông lâi siú an-hioh-jı̍t. 4. Siōng-tè Sèng-chheh kóng ke̍k chin,
Boat-jı̍t thiⁿ-tē oāⁿ chò sin;
Iâ-so͘ ha̍k-seng siū toā-hok,
Éng-oán an-hioh tı̄ thian-kok. Chèng-lâng gı̂m-tit chin-hô chin hó-thiaⁿ, toā-toā sè-sè chhiú to the̍h chı̍t-pún tāu-chhài-gê-á jı̄ teh gı̂m. Chı̀-khı̂n iā toè in thâu-khak chhih-chhih. Só͘ kı̂-tó ê oē sı̄ teh kám-siā Siōng-tè, iā kiû I sià-bián lán ê tāng-choē. Che kap goá hiàng-sı̂ teh hē Sam-lāu-iâ toā-toā bô sio-tâng. Pà-peh sı̄ bat chò-koè hı̀-pan, I ê hêng-iông oa̍h-tāng chin ē kám-tōng lâng. I chiong só͘-gı̂m hit-siú si lâi khui-thiah tō-lí. Tiong-kan 2-kù. Thiⁿ-tē chhòng-chō lóng chiâu-pı̄.
Siōng-tè an-hioh sù hok-khı̀. Kóng-khí ke̍k kó͘-chá Siōng-tè 6-jı̍t ê tiong-kan, chhòng-chō thiⁿ-tē, hái, bān-mı̍h, lóng chiâu-pı̄, āu-lâi chhòng-chō sí-chó͘ A-tong Hā-oa. Í-keng bêng-pek, chiū tē-7-jit an-hioh. Chiong chit-jı̍t hō͘ lán lâng lâi siú, hō͘ sin-khu thang hioh-khùn, sim-sı̂n thang thiaⁿ tō-lí, chiū oē pêng-an, koh sí-āu thang tit-tio̍h éng-oa̍h. Che chiū-sı̄ Siōng-tè teh siúⁿ-sù hok-khı̀; m̄-sı̄ má-chó͘ teh pó-pı̀. Só͘-í lán tio̍h o̍h Siōng-tè ê khoán-sit, siông-siông lâi siú an-hioh-jı̍t, chiū Siong-te iā beh siông-siông siúⁿ-sù hok-khı̀. Chı̀-khı̂n thiaⁿ-kı̀ⁿ chiah-ê tō-lí, sim-koaⁿ chhin-chhiūⁿ khoàⁿ-kı̀ⁿ kng-bêng, kā Gı̄-ḿ kóng, Āu lé-pài goá beh koh-lâi. Gı̄-ḿ kóng, Chin hó. Tùi hit-tia̍p tńg-khı̀ liáu-āu, bô-lūn beh chia̍h-pn̄g á-sı̄ beh khùn, Chı̀-khı̂n chiū kám-siā Siōng-tè, m̄-kiaⁿ ta-ke chai-iáⁿ. Koè-kàu lé-pài-jı̍t, Gı̄-ḿ beh khı̀ chhı̄-gû, Chı̀-khı̂n kóng, Gı̄-ḿ-ah, kin-á-jı̍t kiám m̄-sı̄ lé-pài-jı̍t, lí cháiⁿ-iūⁿ bô an-hioh? Gı̄-ḿ kóng, Lí chin hó kı̀-tı̂, goá bô chháu thang hō͘ gû chia̍h, bô khan khı̀ chhı̄ bē ēng-tit. Chı̀-khı̂n kóng, Mài--no͘h, goá lâi chháu-pû thūi chháu hō͘ lí ê gû chia̍h, goá iā toà lí ê bí lí ê chhài, lí kap goá lâi khı̀. Gı̄-ḿ kóng, Hó, hō͘ lí chin ló͘-la̍t, taⁿ goá kā lí āiⁿ Chin-seng. Chin-seng sè-hàn sı̄ thiàu-thah koh chhiò gı̄-gı̄, Gı̄-ḿ phō tı̄ chhiú-boé, tı̍t-tı̍t thiô tı̍t-tı̍t chah, chiū kiò i siáu-gı̄-sian. Lé-pài liáu tńg lâi, chiong só͘ thiaⁿ ê kā Tāi-chhoan kóng, Tāi-chhoan khoàⁿ-kı̀ⁿ Chı̀-khı̂n hiah tı̀-ı̀, koh só͘ thiaⁿ-ê chin bêng-pek, sim-lāi iā siū kám-kek. Kā i kóng, āu lé-pài goá siūⁿ iā beh khı̀. Chı̀-khı̂n kóng, tē-it hó, goá kiû Siōng-tè pang-chān lán ke-lāi ē tit choân-ke kui Chú. Iā chiah ê thûi-á-chó͘, má-chó͘-pô, chiah chhiáⁿ lo̍h-lâi hō͘ lán Chin-seng thit-chô. Tāi-chhoan chhiò-chhiò. 7 Tiàu-nâ lāi ê Má-chó͘-pô Tâi-lâm-hú Sin-lâu ê Ko͘-niû, thiaⁿ-kı̀ⁿ Tāi-chhoan in hu-hū sı̀n-Chú, chiū tiâu-kang lâi thàm-mn̄g. Lāu-ta-ke-á hn̄g-hn̄g khoàⁿ-tio̍h in lâi, kín-mé cháu-jı̍p āu-piah thiaⁿ, Chı̀-khı̂n m̄-chai i khı̀ teh chhòng sím-mı̍h. Kàu Ko͘-niû tńg-khı̀ liáu, Chı̀-khı̂n beh khı̀ chú-pn̄g, koāⁿ tiàu-nâ beh thn̄g-chhài, hóng-hut kiaⁿ chı̍t-tiô. Chiū mn̄g, Án-niâ, lí thài chhàng chı̍t-sian Má-chó͘-pô toà chit tiàu-nâ lāi? Ta-ke kóng, Ā, goá khǹg-liáu soà boē-kı̀-tit, goá kiaⁿ-liáu âng-mn̂g-lâng kā goá chhiáⁿ tò-khı̀. Chı̀-khı̂n kóng, Lâng he Ko͘-niû m̄-káⁿ sûi-piān kā-lâng the̍h-mı̍h, in sı̄ ài chhiò lán se̍k-lâng kèng gōng-pu̍t nā-tiāⁿ. Má-chó͘-pô nā ū sı̂n, toà chit tiàu-nâ lāi, phı̄ⁿ chhàu-chho mā iûⁿ-hı̂n. Ta-ke tiām-tiām, koh chhiáⁿ khı̀ hē goân-ūi, kā i sio-hiuⁿ siā-choē. * * * Chin-seng ê seⁿ-jı̍t í-keng kàu, kū-koàn tio̍h ài chò tō͘-chè, Tāi-chhoan in hu-hū sǹg iā m̄-ài ngē chó͘-tòng, chong-kàu chū-iû, ǹg-bāng bān-bān chiah beh táⁿ-sǹg. Tō͘-chè-jı̍t chin lāu-jia̍t, lāu ta-ke tı̄ Má-chó͘-pô, thûi-á-chó͘ ê bı̄n-chêng sio-hiuⁿ tiám-hoé, sio-kim poa̍h-poe. Iā pān chheⁿ-chhau chhiáⁿ lâng-kheh. Hit-sı̂ ū 1-khoán ê hong-sio̍k chiū-sı̄ hē 12 hāng mı̍h tı̄ lia̍h-ô͘-á, chiū tı̄-hia sio-hiuⁿ kóng-kóng leh, jiân-āu phō tō͘-chè gín-ná lâi hia, chhı̀ khoàⁿ i ài seng the̍h tó chı̍t hāng mı̍h, chiàu i só͘ the̍h ê mı̍h, lâi hun-pia̍t i tióng-sêng beh chò sím-mı̍h hō lâng. Hit-sı̂ Chı̀-khı̂n ê ta-ke iā ū pı̄-pān 12-hāng, chiū-sı̄: 1 Kú-chhài
2 Âng-ku
3 Gı̂n
4 Kin-chio
5 Kiat-piáⁿ
6 Chhioh
7 Kho͘-tháng-bı̍h
8 Ah-nn̄g
9 Pit
10 Âng-khak
11 Téng
12 Âng-hê Chiū phō Chin-seng lâi the̍h, hit-sı̂ tāi-ke ûi-lûi lâi khoàⁿ, Chı̀-khı̂n kap Tāi-chhoan--sı̄ chún-chò pı̀ⁿ sim-sek, chiū hō͘ i phō khı̀. Hit-sı̂ Chin-seng khí-chhiú chiū tùi tiong-ng hit-ki pit gia̍h--khí-lâi, A-kong khoàⁿ chı̍t-ē, hoaⁿ-hí kah chhùi-chhiu-á khiàu-khiàu. In-ūi hoaⁿ-hí chit-ê sun, chiong-lâi sı̄ tha̍k-chheh-lâng. * * * Ke-lāi tùi chit-tia̍p, soà pı̀ⁿ-chò 2-pêng, 1-pêng sı̀n-Chú, 1-pêng pài-pu̍t. Chı̀-khı̂n kap Tāi-chhoan siông-siông ūi-tio̍h chit-chân lâi kı̂-tó, kiû Siōng-tè khui-lō͘. Bô loā-kú Chin-seng ê A-kong iā hoaⁿ-hí sı̀n-Chú, kan-ta chhun A-má sı̄ kò͘-chip koh bê-sı̀n. 8 sńg-chhiò pı̀ⁿ chò Chin-sı̍t Lāu-ta-ke thàu-chá thàu-àm chiū sio-hiuⁿ tiám-hoé, tı̄ pu̍t ê bı̄n-chêng thı̂n-tê, pâi ko-á-pau. Chı̍t chá-khí lāu ta-ke kiò Chı̀-khı̂n, Khı̂n-koaⁿ, âng-kè-téng hiah-ê tê, kā i piàⁿ--khí-lâi, bián-tit hō͘ tê-kán teh tán, Chı̀-khı̂n chhiò-chhiò kóng, Án-niâ, tê-kán thái tio̍h tán? I nā khoàⁿ má-chó͘-pô m̄-ài chia̍h, chiū ē-hiáu piàⁿ thó-kak. Ta-ke bô-sáⁿ chhèng-ı̀ ı̀n kóng, Hiò, chiaⁿ-sı̍t ū-iáⁿ ē-chia̍h leh! He-sı̄ chı̍t-ê ı̀-sù nā-tiāⁿ. Chı̀-khı̂n kóng, He-sı̄ bô-iáⁿ ê tāi-chı̀, lí m̄-thang khı̀ pài i kàu án-ni; tio̍h kèng-pài chhòng-chō thiⁿ, tē, hái, bān-mı̍h ê Chú, chiū-sı̄ siⁿ lán lêng-hûn ê Siōng-tè. I teh chhut-jı̍t lo̍h-hō͘, hō͘ lán chia̍h, chhēng, ēng; chiàu-kò͘ lán, koh thiàⁿ-sioh lán, chhe Iâ-so͘ lâi kiù lán, lán tio̍h hoán-hoé choē, sı̀n Iâ-so͘, chiah ē tı̍t-tio̍h kiù, Án-niâ, chit-hāng sı̄ tē-it iàu-kín. Chı̀-khı̂n sui-jiân kóng chiah chē oē, lāu ta-ke bô-ı̀n-hoâiⁿ bô-ı̀n-tı̍t, chiû hoāⁿ mn̂g-khiā tùi i ê pâng-keng khı̀. In-ūi i sı̄ pa̍k sè-kha. * * * Chı̍t-jı̍t tn̄g tio̍h chò-kı̄, iû-goân tı̄ pu̍t ê bı̄n-chêng pān chheⁿ-chhau, pâi teh hàu, Tāi-chhoan tùi chhı̄-á jı̍p-lâi. Hit-sı̂ chiū tùi pâi teh ê âng-hê kā i ni khí-lâi chia̍h, chiaⁿ-bah thâu iā liàm khí-lâi chia̍h, só͘ thı̂n tı̄-hia ê chiú, iā kā i phâng khí-lâi lim. Hit-tia̍p in Án-niâ tı̄ thiaⁿ-mn̂g piⁿ kim-kim teh khoàⁿ, sim-lāi m̄-hó-kóng; nā-sı̄ Tāi-chhoan chò i chhiò-chhiò tùi pâng-keng jı̍p-khı̀. Chı̀-khı̂n kóng, lí án-ni ē hō͘ Án-niâ siū-khı̀, lâng i teh hàu má-chó͘. Tāi-chhoan kóng, bē, m̄-thang hàu má-chó͘; tio̍h hàu goá ê pak-tó͘. Má-chó͘ lóng m̄-bat poàⁿ-hāng; nā-sı̄ goá siāng bô mā ē-hiáu phı̄ⁿ-phang. * * * Kàu ū chı̍t-pái, Tāi-chhoan kóng, Lán Án-niâ chit-sian thûi-á-chó͘, goá siūⁿ beh kā koāⁿ lâi-khı̀ Hú-siâⁿ hō͘ Bo̍k-su. Chı̀-khı̂n kóng, Lí ē hō͘ i toā siū-khı̀. Tāi-chhoan kóng, Goá sı̀n Siōng-tè ē pang-chān, tek-khak beh hō͘ i hoaⁿ-hí. Tú-tio̍h lāu ta-ke chhut-khı̀, Chı̀-khı̂n chiū kā Tāi-chhoan kóng, Lán Niâ khı̀ kā Sûi chek-kong-a in chhâi-i, lí nā beh koāⁿ má-chó͘, chit-tia̍p kài-hó ki-hoē. Tāi-chhoan thàn i ê oē, chiū koāⁿ-khı̀. Khah àm chhâi-i chheng-chhó chiū tò-lâi. Iáu-boē jı̍p-mn̂g, Chin-seng in A-kong chē tı̄ mn̂g-kháu tiâⁿ, chhioh-goā tn̂g ê chhùi-chhiu ná loah--leh, ûn-jiû ê siaⁿ kā i kóng, Àu-khè-tē lín Má, hit-sian má-chó͘-pô, lán toā-thâu--ê kā lí chhiáⁿ khı̀ Hú-siâⁿ hō͘ Eng-kok Bo̍k-su lah! Taⁿ, to ā thiⁿ-piàn tē-piàn, bô iàu-kín no͘h! (Chin-seng ê A-kong kiò Tāi-chhoan chiân-chhe ê kiáⁿ chò àu-khè-tē). Hit-sı̂ thiaⁿ chı̍t-ē bı̄n phòng-sai-sai, Chı̀-khı̂n tı̄ lāi-bı̄n khoàⁿ chı̍t-ē, teh siūⁿ ê-hng Tāi-chhoan nā tò-lâi, poh-ē chia̍h i ê koáiⁿ-á-thâu. Sió-thêng, chin-chiàⁿ-ı̀ⁿ, tı̄-hia tı̍t-tı̍t teh lâi, Chı̀-khı̂n khiā-tı̄ lāi-bı̄n, khoàⁿ i beh cháiⁿ-iūⁿ. Tāi-chhoan pau 1 chhiú-kin chhiⁿ-á, pin-nn̂g, kap 1-chhiám chhiⁿ-hoe, chiū sàng hō͘ i kóng, Án-niâ, chiah-ê hō͘ lí. Bô phah-sǹg ê tiong-kan, siū-khı̀ soà chhin-chhiūⁿ o͘-hûn soàⁿ-khı̀, chiū hoaⁿ-hí kóng, Lí thái ū che? Kóng, Ū--no͘h! Sı̄ Tāi-chhoan chai-iáⁿ, lāu-bó só͘ ı̀-ài sı̄ chhiⁿ-á pin-nn̂g kap chhiⁿ-hoe. Kúi-ê ı̂ⁿ chiū soah-liáu 1-chân ê toā-sū, sǹg-lâi iáu bē-kùi. Lāu ta-ke chiū jı̍p āu-thiaⁿ, tùi hit-sian thûi-á-chó͘ kā lia̍h--lo̍h-lâi, kiò Chin-seng ah! Tà, chit-sian hō͘ lí thit-thô, it-sı̀n hō͘ i lóng bô. Chin-seng tō͘-chè goā chin ài thit-thô mı̍h, taⁿ ū chit-sian, sı̄ chhiò kah! Chı̀-khı̂n tı̄-hia khoàⁿ chı̍t-ē chin hoaⁿ-hí. Sûi-sı̂ kám-siā Siōng-tè ê pang-chān, chiah-ê pu̍t chiah tû-khı̀. Sǹg-sı̄ bô-tiuⁿ-tı̂. Tùi hit mê-hng khí, hiuⁿ-chek toān-choa̍t. Chit-tui sı̂n-chú hō͘ Chı̀-khı̂n lia̍h-lia̍h khı̀ chhoe-koé, chit-hù pu̍t-chó͘-chhat, thiah-lia̍h lo̍h-lâi, sûi-sı̂ koà 10-tiâu-kài lo̍h-khı̀. Hó͘! Hoàn-jiân it-sin! Ki-tok-tô͘ ê toā-kı̂, taⁿ bêng-láng lah! Chiàⁿ chhin-chhiūⁿ si kóng, Ngó͘-jiân siū chio, chı̀n-jı̍p hoē-tn̂g.
Thiaⁿ liáu sim-koaⁿ bêng-pe̍k;
Sèng-Sı̂n kám-hoà chı̍t-ke chiâu-chn̂g,
Bô koh chò Chú tùi-te̍k. 9 Chhut Sí Jı̍p Oa̍h Chhù-lāi í-keng koà 10-tiâu-kài, liáu-āu Tāi-chhoan kap Chı̀-khı̂n chiū siat-hoat ín-chhoā 2-ê sı̄-toā-lâng lé-pài, ke-lāi chiū lóng kui-Chú. Keh-nı̂ chiū-sı̄ 1898 nı̂ 2-goe̍h 15-jı̍t, Kàu-hoē khoàⁿ Chı̀-khı̂n, Tāi-chhoan hu-hū ê jia̍t-sim, chiū chiap-la̍p i niá sé-lé jı̍p-kàu. Kàu-tı̄ 12-goe̍h 16, Chin-seng 3 hoè, hit-sı̂ lâng teh chò boé-gê. (Chhe-2 thâu-gê 16 boé-gê). Hit mê-hng tı̄ chhù-āu ū chha̍t lâi thau-khan Sı̂n-ā ê gû, in teh chia̍h boé-gê chiú, soà m̄-chai, tāi-ke teh hoē. Chin-seng tú-tú beh khùn, Chı̀-khı̂n kā kóng, Lí tio̍h kı̂-tó heh! Saⁿ-hoè ê Chin-seng ı̀n kóng, Hó. Chiū phak-tı̄ bı̂n-chhn̂g kı̂-tó kóng, “Kám-siā Siōng-tè, chia̍h-chiú phoè hê-á-kê, Sı̂n-ā ê gû, hông thau-khan-khı̀, goá m̄-chai.” Tı̄ thiaⁿ-nih kài-chè lâng thiaⁿ-kı̀ⁿ chhiò kah hah-hah-kiò, hāi Chin-seng kúi-nā mê kiàn-siàu m̄-káⁿ koh kı̂-tó. Lāu-bó chiū koh kà i, jiân-āu chiū ta̍k-mê ta̍k chá-khí, chiap-soà koh kı̂-tó, chia̍h-pn̄g iā ē-hiáu tō-siā. * * * Tāi-chhoan sı̀n-Chú liáu-āu, hiah-ê chò-hı̀ ê khı̀-khū choân-pō͘ hùi liáu-liáu. Khó-sioh tı̀-liáu chúi-lâu ê pı̄ⁿ, tı̄ 1899 nı̂ 3-goe̍h 26-jı̍t pēⁿ-sè ná tı̂m-tāng. Chiū tùi Chı̀-khı̂n kóng, Goá ê pēⁿ bē-hó lah. Téng-nı̂ Sòng Bo̍k-su beh chhiáⁿ goá khı̀ kà Toā-o̍h, goá nā ū ín--i, phah-sǹg bē tı̀-kàu án-ni; Ah! Bān-sū sı̄ Siōng-tè ê chí-ı̀. Iok-hān 5 chiuⁿ 24 chat ū kóng, “Goá sı̍t-sı̍t kā lín kóng, thiaⁿ goá ê oē iah sı̀n chhe goá-ê, chiū ū éng-oa̍h, boē kàu siū sím-phoàⁿ, sı̄ í-keng chhut-sí jı̍p-oa̍h.” Goá sui-jiân ē sí, iáu-kú sı̄ beh tńg-khı̀ Thian-tông éng-oán oa̍h. Lí tio̍h sè-jı̄ chiàu-kò͘ chit-ê Chin-seng, ǹg-bāng chiong-lâi ē êng-kng Chú. Chı̀-khı̂n thiaⁿ-kı̀ⁿ i kóng chiah-ē oē, ba̍k-sái chhē-chhē-tò, kóng, Lí beh seng khı̀ hióng-hok, pàng goá kap chit-ê gín-ná beh cháiⁿ-iūⁿ? Nā-sı̄ Tāi-chhoan lı̂m-chong ê sı̂ í-keng kàu, chhiú kia̍h koân, kiò 3-siaⁿ. Iâ-so͘! Iâ-so͘! Iâ-so͘! Chiū lı̄-pia̍t. Kàu lé-pài-jı̍t Chı̀-khı̂n iû-goân beh chhoā Chin-seng khı̀ lé-pài. Saⁿ-á-khò͘ oāⁿ-hó, Chin-seng kóng, Án-niâ! Ā-bô àu-peh-ah thang lâi-khı̀ lé-pài. Chı̀-khı̂n thiaⁿ chit-ê 4-hoè kiáⁿ kóng án-ni, siūⁿ-tio̍h nâ-âu-kńg tı̄ⁿ. (Chin-seng kiò lāu-pē chò àu-peh). Hit-ê chêng-kéng sı̄ chhin-chhiūⁿ chheng-liāng ê goe̍h hō͘ ba̍t-hûn khàm-khı̀. Ah! Siong-pi! * * * Tāi-chhoan sí ê sı̂, Chı̀-khı̂n koh-chài hoâi-ı̀n 1 goe̍h jı̍t lah, kàu keh-nı̂ chiū siⁿ 1 ê cha-bó͘-kiáⁿ, i ê bı̄n chin pe̍h, ná-chún Ì-tāi-lı̄ ê pe̍h-chio̍h; i ê chhùi-tûn ná-chún hún-âng ê thô-á, i ê thâu-mn̂g o͘-sı̀m-sı̀m, ná-chún o͘-hiân soàⁿ, i ê siⁿ-chò sı̄ ná-chún só͘-lô-bûn khí hó ê Sèng-tiān chin tàu-tah, i ê siaⁿ-im sı̄ iâⁿ-koè thiok-im-khı̀. Put-chí chò Chı̀-khı̂n ê an-ùi. Kā i hō-miâ chò Bûn-lí. Ē-kiâⁿ ê sı̂, Chin-seng chhoā Bûn-lí khı̀ sı̀-kè thit-thô. Àm-sı̂ A-ko Chheng-liû chiū kà i liām gín-ná koa, chin gâu liām, iā chin gâu gı̂m-si, koh chin lêng-lāi, A-kong A-má chin hoaⁿ-hí. Chı̀-khı̂n kám-siā Siōng-tè, siúⁿ-sù goá ū chit-ê kiáⁿ-jı̂. A-kong siông-siông phō i tı̄ heng-chêng, chhin-chhiūⁿ chhiáⁿ-pu̍t; in-ūi nā phō ǹg jı̍p-lâi, ē giú i ê chhùi-chhiu. * * * A-kong, lâng-lâng kiò i Chhiu-eng chek-kong-a, sı̄ i chin lò, tn̂g chhùi-chhiu, gâu chiap-kut, chò gû-chhia, phah kûn-thâu chin chhut-miâ. Tó tı̄ í-liâu téng hō͘-lâng chām bē tio̍h, ē thiaⁿ-siaⁿ. Koh sı̄ gâu phah-chhèng, siông-siông chhoā Chin-seng chhut-khı̀ phah-chiáu. Hó khoán-thāi kan-khó͘-lâng, khit-chia̍h nā lâi, toā-toā oáⁿ chiū phâng hō͘ i. Só͘-í khit-chia̍h lóng kiò i Hó-liāng kong. Nā êng ê sı̂, chiū kiò 2 ê sun-á lâi, khoàⁿ giâ i ê kha ē iâⁿ á bē; nā ē chiah ū pún-sū. Chit ē-hng ám-moê chia̍h liáu, hut-jiân poàⁿ-mê khí toā-khùi, kiò Chı̀-khı̂n lâi, kā i kóng, Hó-lâi hó-khı̀, sı̄ Khı̂n-koaⁿ thài bat-siūⁿ, chheng-lâng bān-lâng iā kéng bô 1-lâng. Kóng soah thâu-khak chhih lo̍h-lâi, chiū siān-chiong. Á! Tiōng-hu sí, ta-koaⁿ sí, chhun 1-ê lāu ta-ke kap chiah-ê sè-hàn ê kiáⁿ-jı̂. A-kong sí-liáu, chiū piàⁿ-tı̄ thiaⁿ-piⁿ, ēng phoē-toaⁿ khàm teh. Keh chá-khí Chı̀-khı̂n tùi hia koè, khoàⁿ-kı̀ⁿ phoē-piⁿ teh tín-tāng, lia̍h-kiò ū niau-á nǹg tı̄ hia, siūⁿ beh kā i hian khoàⁿ. Hut-jiân Bûn-lí tı̄ hia hian-phoē, thâu-khak chhun chhut-lâi, kóng, Án-niâ! Goá kap A-kong tı̄-chia teh khùn neh! Ái--ioh! Gōng-kiáⁿ, Án-kong sí lah neh! Chiū phō i khí-lâi. Chit-ê bô siâ-khı̀ ê gín-ná bô-lūn sí-oa̍h to-sı̄ chin thiàⁿ A-kong. * * * Ta-koaⁿ sí-liáu, Chı̀-khı̂n khan chit 2-ê kiáⁿ kap 1-ê chèng-lâng kiáⁿ Chheng-liû, tō͘-khó͘ koè-jı̍t ho̍k-sāi ta-ke. Kàu Chin-seng 9 hoè, Bûn-lí 6 hoè, gū-tio̍h Bo̍k-iông-chng lé-pài-tn̂g teh siat Sió-o̍h, bō͘-chı̍p ha̍k-seng, Chı̀-khı̂n chiū hō͘ Chin-seng khı̀ jı̍p-o̍h. Sian-siⁿ sı̄ pún-chng ê lâng, ta̍k-jı̍t khı̀-hia kà-chheh, àm-sı̂ koh tńg-lâi. Chin-seng iā-sı̄ thàu-chá toè i khı̀, thàu-àm toè i tńg-lâi. Toà bí khı̀-hia chú, hū-khip chiông-su. Ū chı̍t ē-tàu tńg-lâi, lāu-bó kóng, Chin-seng lí khı̀ Bo̍k-iông-chng ê lâm-sı̀ chhiáⁿ Tı̂-á-pe̍h lâi khoàⁿ lín sió-moē, chit-tia̍p jia̍t-ka̍h phèⁿ-phèⁿ-chhoán. Chin-seng thàn bēng-lēng khı̀ chhiáⁿ. I-seng jı̍p-pâng khoàⁿ-liáu hàiⁿ-thâu, kóng, Lí chit-ê gín-ná cháiⁿ-iūⁿ hē-kàu án-ni?! Chı̀-khı̂n kóng, Chū kúi-nā jı̍t chêng chiū kóng i kan-khó͘; nā-sı̄ to khoàⁿ i koai-koai teh thit-thô, kàu cha-hng peh bē khí-lâi chiah chai-iáⁿ phoà-pı̄ⁿ ê sı̂, m̄-bat haiⁿ chı̍t siaⁿ. Tı̂-á hiaⁿ, khoàⁿ ū sím-mı̍h hó-io̍h, chhiáⁿ lí kā hē lo̍h-khı̀. I-seng kóng, Iâ-so͘ ū kóng, Hō͘ lâng ū sèⁿ-miā--ê sı̄ chāi tı̄ goá. Nā m̄-sı̄ Siōng-tè lı̂n-bín, kiaⁿ-liáu bô kong-hāu. Kóng-soah chiū phài-io̍h. I-seng tò-khı̀ liáu, hut-jiân thiaⁿ-kı̀ⁿ Án-má kap Án-niâ teh háu ê siaⁿ, Chin-seng chai-iáⁿ sı̄ só͘-thiàⁿ ê sió-moē sí lah. Bē-kı̀m-tı̍t cháu tı̄ chhù-kak-thâu toā thı̂-khàu. In-ūi siⁿ-chêng chin ài kap A-kong khùn chò-hoé, só͘-í chiū tâi tı̄ i ê sim-piⁿ. Chı̀-khı̂n koah Bûn-lí kàu chin chhi-chhám, bē siū an-ùi. Chı̍t-mê beh khùn ê sı̂, khoàⁿ-kı̀ⁿ 2-ê thiⁿ-sài chhēng pe̍h-saⁿ, tı̄ siang-pêng khan Bûn-lí lâi tı̄ bı̄n-chêng, Bûn-lí iā chhēng kng-nà-nà ê pe̍h-saⁿ, in ê bı̄n chin kng. Bûn-lí lâi ê sı̂, i ê hêng-iông chhiò-gı̄-gı̄. Chı̀-khı̂n chai, sı̄ thiⁿ-sài te̍k-pia̍t chhoā i lâi, beh hō͘ goá chai kiáⁿ m̄-sı̄ bô-khı̀, sı̄ chhut-sí jı̍p-oa̍h, tı̄ thiⁿ-nih chhin-chhiūⁿ thiⁿ-sài chı̍t-iūⁿ, tùi án-ni chiū siū an-ùi, bô koh lâu ba̍k-sái. Chiàⁿ chhin-chhiūⁿ si kóng, Êng-hián ná chháu, sı̀ⁿ-miā ná hoe,
Jı̍t-pha̍k hong-chhoe chiū siā;
Oá-khò Kiù-chú sio̍k goá ê choē,
Éng tiàm lo̍k-hn̂g bián-kiaⁿ.