Chhut-sí-soàⁿ 06

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 18 Thiàⁿ-thàng ê Ba̍k-sái 
 Tiong-o̍h saⁿ-liân, Chin-seng ê lāu-bó tı̄ lâm-lō͘ ūi-tio̍h kiáⁿ teh tha̍k-chheh, iáu teh se nâ-tâu chò khó͘-kang. Chit-tia̍p Chin-seng jiám-tio̍h bān-sèng chhiah-lı̄, koè-liáu 6 goe̍h-jı̍t, chiū-kı̄n kài-chē I-seng, lóng bô kong-hāu, liân Má I-seng iā chia̍h-bē-kiâⁿ. Nā-sı̄ Chin-seng sui-jiân-sı̄ toà-pēⁿ, iáu-kú ta̍k-jı̍t chiap-soà tha̍k-chheh, i ê bı̄n tı̍t-tı̍t chheⁿ, i ê kha tı̍t-tı̍t nńg. Teh kà kok-gú ê Sam-tâi Sian-siⁿ, bián-lē i tio̍h thêng-khùn khah hó. Nā-sı̄ Chin-seng ı̀n kóng, Só͘-thiàⁿ goá-ê lāu-bó tı̄ hn̄g-hn̄g teh ūi-tio̍h goá chò-kang, goá nā thêng-khùn, sı̄ i ê tio̍h-boâ khang-khang. Sian-siⁿ thiaⁿ i án-ni kóng, bô koh kiò i hioh-khùn. 
 Chin-seng ê pàng-hoeh keng-koè 6 goe̍h-jı̍t kú, se-i hàn-io̍h chia̍h-tit-tio̍h, nā-sı̄ bē-hó, lâng chiū pò i chia̍h kim-soàⁿ-liân, thih-bé-piⁿ, hōng-boé-chháu. Chin-seng chiū khı̀ chhoē, khau lâi choaⁿ, bô chı̂ⁿ thang bé kip-sio-á chiū khı̀ khioh gû-leng-koàn-á, sé-lé-teh, chiū tı̄ chàu-kha teh choaⁿ. Tiâu-ki-peh teh chò chóng-phò͘ chin hó-lé, chiū ngeh hoé-thoàⁿ hō͘ i. Chháu-io̍h-thâu chı̍t-ē kún chin gâu phū, Chin-seng kiaⁿ-liáu phah-sńg, chiū khang-chhiú kín-mé kā i phâng, bô-phah-sǹg liân-soà phū, tı̀-kàu 2 chhiú thǹg-kah âng-kòng-kòng, tı̍t-tı̍t chéng. Hāu-tiúⁿ kiò i khı̀ hō͘ Má I-seng kô͘, chiū bé chı̍t-tiuⁿ toaⁿ 2-chiam-chı̂ⁿ. Khó-sioh Má I-seng kı̀ⁿ-bı̄n chiū mn̄g, Lí sím-mı̍h pēⁿ? Chin-seng chiū gia̍h-chhiú hō͘ i khoàⁿ, Má I-seng khoàⁿ-liáu, kóng, Bô pēⁿ, bô pēⁿ, chiū kā sak-khı̀ piⁿ-á, liân 2-chiam-chı̂ⁿ ê toaⁿ-á soà jio̍k thó-ka̍k, chò i khoàⁿ pa̍t-lâng. Chin-seng khoàⁿ-tio̍h Má I-seng ê bô-chêng, chı̍t-sı̂ bē-kı̀m-tit lâu ba̍k-sái. Tńg-lâi o̍h-lāi, Hāu-tiúⁿ mn̄g kóng, sím-mı̍h tāi-chı̀? Chin-seng m̄-ài kóng. Hāu-tiúⁿ lia̍h-chún sı̄ sin-thé hi-jio̍k teh kan-khó͘ chiū tńg-khı̀, koāⁿ-liáu chı̍t-koàn Kái-pek-le̍k ê be̍h-gê-ko hi-iû lâi, kiò kóng, Chin-seng, lí m̄-thang hoân-ló, chit-koàn lí tio̍h chia̍h, chiū ē ióng. Hāu-tiúⁿ po-so Chin-seng, ná-chún teh io sè-hàn ê gín-ná. Siūⁿ-tio̍h Hāu-tiúⁿ ê thiàⁿ-thàng, soà bē-kı̀-tit Má I-seng ê bô-chêng. 
 Keh kúi-nā lé-pài, Chin-seng khı̀ pêng-iú hia thit-thô, mn̄g Chin-seng thài ē bı̄n n̂g-n̂g, i chiū kā i kóng lí-iû. Pêng-iú miâ-kiò Tui-kim-ko, chı̍t-ē chiū kóng, Há, goán hit-ê gín-ná, hiah kú-á iû-goân chhiah-lı̄, pùn-thâu pùn-boé lóng kâⁿ-hoeh, kài-kú lóng bē-hó, chhàu-khiáu chı̍t-ê sian-siⁿ, khui-tó 1-thiap ná gû-io̍h, chia̍h 2-thiap nā-tiāⁿ, hó lı̄-lı̄, Chin-seng chin hoaⁿ-hí, mn̄g Tui-kim-ko sı̄ sím-mı̍h hó-io̍h. Kóng, Tà! Ki-chiâu 1 chı̂ⁿ, Kui-boé 2 chı̂ⁿ, Chí-khak 1 chı̂ⁿ, Pe̍h-chiok 1 chı̂ⁿ, Pı̂n-nn̂g 1 chı̂ⁿ, Lô-po̍k 1 chı̂ⁿ, Kam-chhó 7 hun. 
 Chóng-sı̄ lí khah toā-hàn, phah-sǹg kok-hāng ke chı̍t-poàⁿ, káⁿ ē-ēng-tit, tú-chiō-hoà, chia̍h khoàⁿ-māi, ē-hó mā kú-káⁿ. Chin-seng kā i seh-siā, chiū tńg-lâi o̍h-nih khêng chı̂ⁿ-tē-á, chiū chhun 8-sián-chı̂ⁿ, chek-sı̂ khı̀ thiah-io̍h, ka-chài tú-á hó. Tńg-lâi iû-goân ēng gû-leng-kóng-á lâi choaⁿ. Ná choaⁿ ná siūⁿ, kan-ta 8-sián-chı̂ⁿ thiah 1-thiap io̍h, nā chia̍h khah hó, beh koh thiah, bô-chı̂ⁿ beh án-choáⁿ. Á! Bô iàu-kín, chia̍h-liáu chiah táⁿ-sǹg. Choaⁿ hó ê sı̂, chiū kā lim--lo̍h-khı̀, kàu bı̂n-ná-chài khoàⁿ-māi. Ê! ū-chha neh! Chiū koh choaⁿ io̍h-che. Keh-jı̍t kā khoàⁿ. Ê! iáu sió-khoá nā-tiāⁿ, taⁿ beh án-choáⁿ, bô chı̂ⁿ thang koh thiah, chiū koh choaⁿ 1-piàn ê io̍h-che. Keh-jı̍t kā khoàⁿ, kó-jiân chiâu-chn̂g hó. Há, há, sió-khoá chı̂ⁿ tı̄ toā-chèng. Chin-seng chin hoaⁿ-hí, chiū kūi-lo̍h kám-siā Siōng-tè. 
 * * * 
 Hit-sı̂ tı̄ Tiong-o̍h ū chı̍t-ê chin sim-sek ê ha̍k-seng, pí Chin-seng khah kē liân, in-ūi i chin kó͘-chui, miâ-kiò It-iông sàng, ha̍k-seng phoāⁿ chin thiàⁿ--i. 
 Chı̍t-jı̍t Chin-seng teh siūⁿ, goá beh chhián ū chı̍t-ê sió-tı̄ chhin-chhiūⁿ i, goá chiū chin hoaⁿ-hí. Hiaⁿ-ko Chheng-liû sı̄ siāng-pē bô siāng-bó, i ê sim-koaⁿ kan-chà, i ê kha-chhiú pı̂n-toāⁿ. In-ūi 2-nı̂-chêng chhoàn-toaⁿ sū-kiāⁿ, éng bô bē-kı̀-tit. Siūⁿ-tio̍h ū hiaⁿ ná bô hiaⁿ, ā-bô sió-tı̄ sió-moē, kan-ta chhun goá tan-tan it-kô, beh cháiⁿ-iūⁿ. Siūⁿ-tio̍h ka-tı̄ chiah lám-sin, siat-sú nā khah chá siū Chú tiàu--khı̀, goá ê lāu-bó beh cháiⁿ-iūⁿ? I tek-khak chhin-chhiūⁿ Ngá-kok kóng, Pe̍h-thâu-mn̂g chhi-chhám kui-bōng. Chin-seng siūⁿ-liáu hut-jiân-kan ba̍k-sái soà kō--lo̍h-lâi. Chı̍t-sı̂ siūⁿ tò-tńg, Sèng-chheh ū kı̀-kóng, Iâ-so͘ kóng, “Sím-mı̍h lâng ē ēng khoà-lū hō͘ sèⁿ-miā ke tn̂g chı̍t-khek kú ah!...... kin-ná-jı̍t ê khoà-lū, tio̍h khoà-lū tı̄ kin-ná-jı̍t chiū kàu-gia̍h”. Chiū siūⁿ-tio̍h hiān-sı̂ tı̄ chit o̍h-lāi, bô sím-mı̍h ti-kí ê pêng-iú, thang saⁿ-an-ùi saⁿ-pang-chān. Chit-ê kó͘-chui ê It-iông sàng, put-chí ha̍h goá ê sim lah, beh sı̄ goá ê sió-tı̄, goá chiū sim-moá-ı̀-chiok lah. Chāi-chá Koan-kong, Tiuⁿ Hui, Lâu Pı̄, Thô-hng 3 kiat-gı̄, hit 3 ê lâng kiat-pài hiaⁿ-tı̄, in ê sim-koaⁿ sı̄ oán-jiân sam-ūi it-thé; goá nā ē-tit kap It-iông sàng kiat-chò Gı̄-hiaⁿ, Gı̄-tē, hit-ê hoaⁿ-hí m̄-chai loā toā! Chóng-sı̄ goá bô koân-lı̄ thang bēng-lēng i tio̍h chò goá ê sió-tı̄, iā bē-tit sûi-sı̂ iau-kiû chò hiaⁿ-tı̄. Á m̄-chai tı̄-sı̂. 
 Siūⁿ-liáu keh kúi-nā jı̍t, It-iông-sàng lâi chhoē Chin-seng thit-thô, Chin-seng chin hoaⁿ-hí. Chiū mn̄g i, ke-lāi pē-bó iáu tı̄-teh bô? It-iông kóng, Lāu-pē chá-chá hō͘ thó͘-húi phah-sí, lāu-bó iáu tı̄-teh, chı̍t-ê hiaⁿ sı̄ siāng bó bô siāng pē, iáu ū 2 ê a-ché; iá Chin-seng hiaⁿ lí-ê pē-bó iáu ū bô? Chin-seng kóng, Lāu-pē goá 4 hoè chiū koè-sı̀, lāu-bó tı̄-teh, chhun I ê siāng-pē bô siāng-bó ê hiaⁿ nā-tiāⁿ. It-iông kóng, Tú-hó kah án-ni, hé chin tú hó. Chin-seng kóng, Hò͘ⁿ thái chiah tú-hó, chiū kā i kóng, It-iông-sàng goá bat lí ê sim-koaⁿ, chin kú chiū siūⁿ beh kap lí kau-poê, nā-sı̄ bô ki-hoē. It-iông kóng, Chin hoaⁿ-hí, goá iā chin him-bō͘ lí ê sèng-chêng, goá chá-chá chiū bat lí. Chin-seng kóng, Lí beh tùi tó-ūi bat goá? Kóng, Goá tı̄ chhù-nih ê sı̂, tı̄ Sió-o̍h hit-ê Sûn-chèng sian-siⁿ ū kā goá kóng. Chin-seng kóng, Hà, hà, 2 nı̂ chêng goá iā-sı̄ i ê ha̍k-seng, kin-ná-jı̍t i iā-sı̄ goá ê sian-siⁿ. It-iông kóng, It-jı̍t ûi-su, chiong-sin ûi-hū. Chin-seng kóng, Tio̍h, bô-chhò. Chin-seng ah, Sèng-chheh kóng, Hiaⁿ-tı̄ pang-chān kín-kip ê hoān-lān chit-kù goá chit-tia̍p chin ài thiaⁿ. It-iông kóng, Sı̄, beh siat-sú lí sı̄ goá ê hiaⁿ-tı̄, goá chiū chin kai-chài. Chin-seng kóng. Khí-kám, siat-sú tit-tio̍h lí chò goá ê hiaⁿ-tı̄ goá chin-chiàⁿ tek-ı̀. Chin-seng chit-kù oē, ke̍k kán-tan, i khoàⁿ It-iông sàng ê khoán iā chhin-chhiūⁿ sim-tâu-ı̀-ha̍p, chiah hó-táⁿ hoat-chhut chit-kù oē, m̄-chai ē sit-pāi á bē! Nā-sı̄ It-iông-sàng toè chhùi ı̀n kóng, Chin hó, goá kú-kú iā teh-siūⁿ. Chin-seng kóng, Lí thài iā teh-siūⁿ? It-iông kóng, Goá ê lāu-bó ū hoan-hù, tı̄ o̍h-lāi nā ū ti-kí ê pêng-iú, thang kap i kiat-chò hiaⁿ-tı̄; goán ê Sûn-chèng sian-siⁿ iā ū kóng, i iā kap It-sim sian-siⁿ kiat-chò gı̄-hiaⁿ gı̄-tē. Chin-seng kóng, Sûn-chèng sian-siⁿ i iā chin thiàⁿ goá; án-ni sı̄ Siōng-tè ê chí-ı̀ pı̄-pān. It-iông sàng kóng, Taⁿ lán tı̄ Siōng-tè ê bı̄n-chêng lı̍p-iok, chhùi kóng chiū-sı̄. Chin-seng kóng, taⁿ goá jı̄n lí chò hiaⁿ-tı̄, bô-khah-su chhin-chhin ê sió-tı̄. It-iông sàng kong. Taⁿ goá jı̄n lí chò A-hiaⁿ. Chit-sı̂ kóng-liáu chin-jia̍t, Chin-seng hoaⁿ-hí kàu lâu ba̍k-sái. Chiū kóng, Taⁿ lán kiat-chò hiaⁿ-tı̄, tio̍h cháiⁿ-iūⁿ saⁿ-khoán-thāi? It-iông-sàng kóng, Lí goá, siūⁿ khoàⁿ-māi, tāi-ke àm-chı̄ⁿ siá-tı̄ choá, lâi sio-pí, khoàⁿ só͘-siūⁿ sı̄ sím-mı̍h? Chin-seng kóng, Chin tio̍h. Kóng soah, 2 ê chiū kia̍h iân-pit ēng pe̍h-oē-jı̄ lâi siá. Í-keng siá hó chiū hiàn chò-hoé lâi khoàⁿ, chin kı̂-koài, oán-jiân kó͘-chá 70 lâng teh hoan-e̍k Sèng-keng, sui-jiân bô siāng pâng-keng, iáu-kú só͘ hoan-e̍k sio-tâng. Chin-seng kap It-iông só͘ siá-ê, thí-khui chı̍t-ē khoàⁿ lóng bô koh-iūⁿ, chiū-sı̄: 
 1. Tio̍h saⁿ-thè kı̂-tó. 
2. Tio̍h saⁿ-pang-chān.
3. Tio̍h saⁿ-thiàⁿ-thàng. Chin kı̂-koài, tâng-sim kàu án-ni, hoaⁿ-hí kàu bē-kò͘-tit. Tùi hit-jı̍t khí, hiaⁿ-tı̄ sêng-lı̍p, iâⁿ-koè Thô-hn̂g sam-kiat-gı̄ ê kau-poê. Sui-jiân bô chhin-chhiūⁿ kó͘-chá kā chńg-thâu-á tih-hoeh tı̄ chiú-nih, tāi-ke lâi lim chiâⁿ-chò khè-iok; iáu-kú Chin-seng kap It-iông i ê sim-sı̂n saⁿ-kiat-liân, i ê chhin-ài sı̄ iâⁿ-koè in, bô-khah-su chhin-hiaⁿ chhin-tı̄. Chin-seng mn̄g kóng, It-iông-sàng, lán ê lı̍p-iok hāu-le̍k kàu tó-ūi? Ìn kóng, Kàu chhin-cho̍k kàu éng-oán. Chin-seng kóng, Sı̍t-chāi sı̄ án-ni. Tùi hit-tia̍p 2-lâng chin-chiàⁿ sı̄ hiaⁿ-tı̄ lah. Chiū sûi-sı̂ siá-phoe tńg-khı̀ pò sı̄-toā-lâng chai, Chin-seng ê lāu-bó kap It-iông ê Án-niâ, khoàⁿ-tio̍h phoe chin hoaⁿ-hí, kóng, Taⁿ, goá ke chı̍t-ê kiáⁿ lah! * * * Chı̍t-jı̍t Chheng-liû lâi Tiong-o̍h chhoē Chin-seng, kā i kóng, Lán iûⁿ-á boé hit 3, 4 khu hn̂g teng-kı̀ bē hó-sè, teng-kı̀-só͘ kóng tio̍h-ài lí ê ı̀n-á chiah ē-ēng-tit. Beh kiò lí chò-hoé lâi-khı̀, lí sı̄ teh tha̍k-chheh; iá-bô, lí ê ı̀n-á goá the̍h--lâi-khı̀ chiū-hó. Chin-seng mn̄g, Sı̄ sím-mı̍h bē hó-sè? Ìn kóng, sı̄ ài siong-sio̍k teng-kı̀, hō͘ lán hiaⁿ-tı̄-á 2-ê lóng ū-hūn. Chin-seng thiaⁿ-tio̍h ū-lí, chiū chiong ı̀n kau-tài i khı̀. Khó-sioh Chheng-liû sı̄ lâi moâ-phiàn Chı̀n-seng ê ı̀n-á, chhut-khı̀ sûi-sı̂ chiong chó͘-kong só͘ pàng ê chhân-hn̂g khı̀ piàn-bē, chí-ū chhun 1 khu khoàⁿ-thiⁿ-chhân. Chin-seng thàm-thiaⁿ chai-iáⁿ, tài-liām kut-jio̍k ê chı̀-chhin, m̄-ài koh kè-kàu. Siūⁿ-tio̍h Iâ-so͘ ū kóng, Lâng nā tit-tio̍h châi-lı̄ kàu moá thiⁿ-ē, lâi sit-lo̍h sı̀ⁿ-miā, ū sím-mı̍h lı̄-ek. Tùi án-ni bô khí-sū, hiaⁿ-tı̄-á chiàu-kū hô-hó. * * * Chin-seng tı̄ Tiong-o̍h ê sı̂, lé-pài-jı̍t siông-siông kap tông-chhong chhut-goā pò͘-tō, chin hó ki-hoē. Hit-tia̍p sı̂-kiâⁿ Moê Bo̍k-su só͘ tù hit-pún Pò͘-tō-lūn, Chin-seng iā tha̍k chin se̍k, chiū chiong án-ni khı̀ èng-iōng, lâng chin ài thiaⁿ. Chı̍t-jı̍t Chin-seng kap Lióng-kong hiaⁿ, Thài-iông hiaⁿ khı̀ Tâi-lâm chhı̄-goā Hí-chhiū-á, Pe̍h-soaⁿ-lun pò͘-tō. Chiong pn̄g-khok-á té kiâm bí-ko, tiⁿ bí-ko, kap Sèng-si Sèng-chheh phāiⁿ-leh chiū khı̀. Hit-tia̍p teh-beh hioh-joa̍h, lō͘-nih chin joa̍h. Kàu Pe̍h-soaⁿ-lun ê sı̂, m̄-chai án-choáⁿ, Chin-seng hut-jiân pak-tó͘ thiàⁿ, liân 1-pō͘ to bē-kiâⁿ. Chin-seng hit-sı̂ 15 hoè, oá 80 kin. Thài-iông hiaⁿ kap Lióng-kong sian-siⁿ, siūⁿ-liáu bô-pō͘, hō͘ Chin-seng tó-toà lō͘-piⁿ ê chháu-á-po͘, ēng thô͘-oân hō͘ i khò pak-tó͘. Nā-sı̄ khò-kàu poàⁿ-po͘, iû-goân sı̄ teh kan-khó͘. Bô-pō͘, lō͘-boé 2-ê chiū chham-siông, chı̍t-lâng āiⁿ chı̍t-khùn. Chin-seng siūⁿ-tio̍h chiah toā-hàn, koh tio̍h hō͘ lâng āiⁿ, chin kiàn-siàu, m̄-kú jı̍t beh àm, put-tek-í chiū tio̍h āiⁿ. Thài-iông hiaⁿ khah toā-lâng, āiⁿ khah hn̄g, Lióng-kong hiaⁿ, khah é-tǹg, āiⁿ khah té, 2 ê lûn-liû, āiⁿ kah koāⁿ-lâu-sám-tih, chin koè bē-tit-khı̀. Lō͘-nih ê lâng nā khoàⁿ-tio̍h, oà-oà-kiò. Beh kàu-ūi ê sı̂, Chin-seng kóng, Chhiáⁿ āiⁿ tùi phian-lō͘ jı̍p-lâi, goá chin kiàn-siàu lah. Thài-iông hiaⁿ kóng, Hó. Kàu-tè ê sı̂, Chin-seng sè-á-siaⁿ, pak-tó͘ lám-teh kā in 2-ê kóng, Hō͘ lín chin ló͘-la̍t, goá éng-éng kı̀-tit, m̄-káⁿ bē-kı̀-tit. Keh-jı̍t sió-khoá khah-choa̍h chiū kia̍h-pit siá-phoe, kià-khı̀ Hōng-soaⁿ, hō͘ lāu-bó. In-ūi chin kú bô siá-phoe, iū-koh chit-pang í-keng bô só͘-hùi, siūⁿ ài kā i kiû tām-po̍h. Phoe sı̄ kóng, Só͘-thiàⁿ ê Án-niâ pêng-an! Chin-kú bô siá-phoe khı̀ kā lí chhéng-an, m̄-chai chiah-kú kùi-thé ū pêng-an á-bô? Nā-sı̄ goá chiah kú.......... Siá kàu-chia, siūⁿ beh kā i kóng chiah-kú pak-tó͘-thiàⁿ, í-keng ū khah hó; khó-sioh bô só͘-hùi kiaⁿ-liáu siá-liáu lāu-bó hoân-ló. Nā beh kā i thó-chı̂ⁿ, i nā bô chı̂ⁿ; ē hō͘ i khah kek-sim, i ūi-tio̍h goá khı̀ tı̄ hn̄g-hn̄g, nā ū chı̂ⁿ tek-khak ē kià-lâi goá ēng. Á! mài-siá! Chiū tı̄ phoe-boé thiⁿ kúi-nā kù kóng, Goān lí gâu chiàu-kò͘ sin-thé, sı̄ sim só͘-goān.
1990. 9. 1
Put-siàu-jı̂
Chin-seng pài-pín. Phoe kià khı̀ liáu, chiū tńg-lâi pâng-keng, àm-chı̄ⁿ kı̂-tó Siōng-tè, kiû Chú chiàu-kò͘ Án-niâ, kiû Chú khoàⁿ-kò͘ goá ê khiàm-khoeh. Keh 4 jı̍t, hut-jiân iû-piān the̍h su-liû-phoe lâi, koh sı̄ ngē-ngē ē phoe-lông, lāi-té té hiān-gı̂n 5-tiuⁿ phiò, iā ū lāu-bó ê phoe, kóng, Goá ê kiáⁿ Chin-seng siu-chai. Goá ū chiap-tio̍h lí ê phoe, phah-sǹg lí ū khiàm-ēng só͘-hùi, goá kià 5-kho͘-gı̀n hō͘ lí, nā ū chiap-tio̍h, chiah kā goá hoê-phoe. “bián-kióng” chit-kù, goá m̄-bián hoan-hù; nā-sı̄ tio̍h sè-jı̄ chiàu-kò͘ sin-thé. Taⁿ pêng-an. Chhut-goā ê Lāu-bó kià. Chin-seng tha̍k-kàu chit-kù chhut-goā ê lāu-bó, bē-kı̀m-tit ba̍k-sái kō--lo̍h-lâi. I, ūi-tio̍h goá khı̀ kàu hiah hn̄g! Keh 1 lé-pài, ū-lâng teh kiò, Chin-seng, Chin-seng ,lín lāu-bó lâi! Chin-seng thiaⁿ-kı̀ⁿ chin hoaⁿ-hí, chiū chhut-lâi ngiâ-chih lāu-bó, kı̀ⁿ-bı̄n ē chêng, bó-kiáⁿ bē-kı̀m-tit lâu-chhut hoaⁿ-hí ê ba̍k-sái. Khó-liân Chin-seng ê lau-bó, chiàⁿ-chhiú ê bô-miâ-cháiⁿ, se nâ-tâu, jiám-tio̍h to̍k, soà hō͘ i-seng thâi, thâi-liáu koh-chài thâi, lō͘-boé thâi kàu chhun 1-ki chńg-thâu-á-kut kap hiah-ê kin, kı̂-û ê phoê koah liáu-liáu. Bı̄n lóng o͘-tà, sit-khı̀ kúi-nā pái, tı̀-kàu bē chò-kang, chiū chē hoé-chhia tńg-lâi, siūⁿ-tio̍h kiáⁿ tı̄ Tiong-o̍h, chiū tiâu-kang oat-lâi khoàⁿ. Sui-jiân Chin-seng sı̄ 15 hoè, iáu-kú Chı̀-khı̂n thiaⁿ i ná-chūn thiàⁿ sè-hàn ê gín-ná, tı̄ chhia-thâu bé-tó 1-pau hó-chia̍h ê moâ-chı̂, ēng chı̍t-chhiú the̍h-lâi hō͘ Chin-seng, in-ūi iáu chı̍t-chhiú ēng hó-tái pa̍k--teh, tiàu-tı̄ heng-chêng. Kı̀ⁿ-bı̄n ê sı̂, chiàu-kū kiò, Gōng-kiáⁿ, lí ū pêng-an bô? Chin-seng khoàⁿ lāu-bó siau-sán ê bı̄n, thàng-thiàⁿ ê chhiú, iáu-kú thiàⁿ-kiáⁿ kàu án-ni, sim-koaⁿ hui-siông kám-kek. Chiū ı̀n chı̍t-kù, Siōng-tè chiàu-kò͘ goá. Kóng liáu, Chin-seng chiū chhoā It-iông lâi biān-hoē, kā i kóng, Siōng-tè thè goá pı̄-pān sin sió-tı̄ chiū-sı̄ i. Lāu-bó hoaⁿ-hí kàu bē-kò͘-tit. Beh tńg-khı̀ ê sı̂, kā in kóng, Lín 2-ê tio̍h saⁿ-thiàⁿ. Ìn kóng, Hó, Lí taⁿ tńg-khı̀, tio̍h koáⁿ-kín hō͘ i-seng kô͘ hō͘ hó, bián-tit goán tı̄-chia teh hoân-ló. Saⁿ-sı̂ chiū khı̀. Chin-seng kap It-iông, sàng i chhut-mn̂g, chiàⁿ chhin-chhiūⁿ si kóng, Chin-seng chāi-o̍h, sı̂-siông pò͘-tō,
Lióng-kong, Thài-iông chò-tı̄n;
Kan-khó͘ hû-chō͘, an-sim oá-khò,
Thiàⁿ-thàng-ài kóng bē-chı̄n.
Sin-khu loán-jio̍k sim-sı̂n ióng-kiāⁿ,
Hiaⁿ-tı̄ saⁿ-thiàⁿ hû-chhı̂;
Lāu-bó thiàⁿ-kiáⁿ, jím-siū thàng-thiàⁿ,
Kiám bô tio̍h kı̀-liām I? 19 Chin-seng goá bat--I Chı̀-khı̂n tńg-khı̀ liáu-āu, liâu-á-sı̄, thiàⁿ chhiú chiū hó. Chı̍t-jı̍t ū chı̍t-ê seⁿ-hūn-lâng, tùi goā-bı̄n chiū jı̍p-lâi. Mn̄g i kóng, Pêng-iú tó-ūi lâi? Kóng, Goá tiàm Tâi-lâm-chhı̄, teh chò piān-hō͘-sū ê thong-e̍k, goá iû-goân sı̄ pài Siōng-tè ê lâng. Chı̀-khı̂n koh mn̄g i kóng, Goán Chin-seng tı̄ Sin-lâu tha̍k Tiong-o̍h. I chek-sı̂ chàⁿ-oē kóng, Ā, Tiong-o̍h, Toā-o̍h, goá siông-siông khı̀ chhit-thô, Chin-seng hiaⁿ, goá iā bat--i. Chı̀-khı̂n koh kóng, Goán chia ū chı̍t-ê khı̀ tha̍k Toā-o̍h, hō-chò Chin-siông, lí bat khı̀ chhoē i thit-thô á-bô? Kóng, Chin-siông hiaⁿ kap goá chin se̍k-sāi. Hit-sı̂ Chı̀-khı̂n tú-tio̍h sió-tı̄ chı̍t-tè gia̍p teh teng-kı̀ boē hó-sè, thiaⁿ-tio̍h i toà-tı̄ piān-hō͘-sū ê só͘-chāi, tāi-chı̀ ún-tàng chin chai, koh thiaⁿ i sı̄ se̍k-sāi pêng-iú, siūⁿ ài pài-hāu i, chiū mn̄g kóng, Ū chı̍t-lâng, sı̀ⁿ Khó͘, khı̀ hō͘ sı̀ⁿ Lâu chio, ke-kah pı̀ⁿ sı̀ⁿ Lâu; nā-sı̄ chit-pái tn̄g-tio̍h sı̀ⁿ Khó͘ chı̍t-tè gia̍p beh siong-sio̍k, kóng i í-keng sı̀ⁿ Lâu, teh teng-kı̀ bē lo̍h. Che m̄-chai ū hoat-tō͘ á-bô? Hit-ê lâng sûi-sı̂ ı̀n, Hà, hé khoài-khoài. Chı̀-khı̂n thiaⁿ-tio̍h án-ni, chiū hoan-hù khı̀ bé tê-piáⁿ, hit-àm pān chheⁿ-chhau lâi khoán-thāi i, ǹg-bāng beh pài-thok i. Hit-àm sı̄ pài-6, Chin-siông-kun tùi Toā-o̍h tńg-lâi, chiū lâi beh chhoē Chheng-liû chhit-thô. Jı̍p chhù, hit-ê lâng mn̄g kóng, Chit-ê Sian-siⁿ sím-mı̍h toā-miâ? Chheng-liû chin kı̂-koài, thâu-tú-á i kóng kap Chin-siông hiaⁿ chin se̍k-sāi, cháiⁿ-iūⁿ m̄-bat i. Chin-siông-kun chiū kā Chı̀-khı̂n thong-ti, kin-mê tio̍h sè-jı̄, goá khoàⁿ chit-ê sı̄ chha̍t. Í-keng chia̍h-pá, beh lé-pài, chiū chhiáⁿ i chò chú-lí, in-ūi sı̄ pài-6 mê, tio̍h gı̂m tó-chı̍t-siú, nā kah-sı̄ sı̀n-Chú ê lâng, kiám m̄-chai. Chheng-liû chhiáⁿ i hian pài-6 àm ê si, chı̍t-pún péng-thàu-thàu, péng lóng bô, lō͘-boé beh chhiáⁿ i kı̂-tó, iā kı̂-tó bô-lō͘-lâi. Tùi án-ni ku-kha sô-chhut-lâi. Hit-mê Chı̀-khı̂n kap Chheng-liû kui-mê m̄-káⁿ khùn, chiong chhiuⁿ-á, siang-gán, pı̄-pān tı̄ bı̂n-chhn̂g-thâu, i nā tiām-tiām, chiū piān pā; nā chok-koài, chiū beh kap i kiat chı̍t-ē seⁿ-sí leh. Kai-chài thiⁿ-kng tiām-tiām, lóng m̄-káⁿ ngia̍uh. Tú-tio̍h Chin-siòng-kun, chio Chheng-liû beh khı̀ Sin-chhı̄ lé-pài kóng tō-lí, iā soà chio i khı̀. Khı̀ beh kàu ê sı̂, kā in 2 ê kóng, Lín seng kiâⁿ, goá toè-āu liâm-piⁿ lâi. I siūⁿ beh tô-cháu, chiū bùn tùi chià-hn̂g jı̍p-khı̀, bô koh chhut-lâi, Chheng-liû toà-hia tán chin kú lóng bô chhut-lâi, m̄-chai i tùi-tó khı̀. Hé, bô-poh! Sat-tàn teh siàu-siūⁿ lán ê lêng-hûn, iā-sı̄ án-ni. Hé, gûi-hiám! Tio̍h kín-sı̄n! Kàu pài-6 Chin-seng tńg-lâi, lāu-bó mn̄g i kóng, Tâi-lâm hú-siâⁿ, ū 1-ê piān-hō͘-sū ê thong-e̍k, kóng-sı̄ lí ê pêng-iú, kiám ū-iáⁿ? Chin-seng kóng, Bô-iáⁿ-bô-chiah. 20 Goá Só͘ thiàⁿ ê Ha̍k-seng ah! Keh-nı̂ 4-goe̍h, ha̍k-hāu kái-chò 3 ha̍k-ki, Chı̀-khı̂n chiū siat-hoat beh hō͘ It-chú ah khı̀ tha̍k Lú-o̍h, pa̍t-jı̍t beh phit-phoè Chin-seng, khı̀ chò thoân-tō, sı̄ khah ū-ha̍p. Chin-seng khoàⁿ-kı̀ⁿ lāu-bó khiām-tn̂g neh-tō͘, ūi-tio̍h i ê it-seng lâi ke-e̍k, chhian-ló-bān-khó͘; nā beh chiàu 3 nı̂ chêng ê su-siúⁿ, m̄-tı̍hⁿ It-chú, kiaⁿ-liáu khut-tio̍h lāu-bó ê sim-chı̀, hō͘ i siū-khı̀. Siūⁿ-tio̍h Iâ-so͘ hàu-sūn pē-bó chit-kù, ka-tı̄ teh siūⁿ: Ū-sūn, chiah ū-hàu, sūn-thàn sı̄ iú-hàu ê pı̂n-kù. Siūⁿ-liáu chiū kái-koat: It-chú ah, sui-jiân bô goá ê iân, goá taⁿ khéng jı̄n i chò bı̄-hun-chhe, It-chú ah jı̍p Lú-o̍h, hit-sı̂ sı̄ Ài-chú sian-siⁿ teh chò hāu-tiúⁿ. * * * Né-luh sàng chò Tiong-o̍h hāu-tiúⁿ ê sı̂, chin thiàⁿ-sioh ha̍k-seng, ha̍k-seng iā chin kèng-tiōng--i. Ta̍k-nı̂ tı̄ nı̂-boé, chèng ha̍k-seng chiū chò nāu-jia̍t kā i chò siⁿ-jı̍t. Tı̄ hāu-tiúⁿ ê lâu-chêng, chhāi chhêng-siâⁿ, siâⁿ-téng siá 4 jı̄ SIŪ-PÍ-LAM̄-SAN ; siâⁿ ê lióng-pêng-piⁿ, khan kı̂-á, sǹg iā-sı̄ chin súi; mê-sı̂ tiám teng-á-hoé, kng-tam-tam, chin lāu-jia̍t. Chit-ê chiok-hō ê chhêng-siâⁿ, sı̄ tı̄ Lú-o̍h ê tùi-bı̄n, iā-kan lú-ha̍k-seng kui-tı̄n chhut-lâi khoàⁿ, o-ló chin súi, kóng, Tiong-o̍h ha̍k-seng chin khiàng. Thiⁿ-kng ha̍k-seng khı̀ sûn hiah-ê mı̍h, in-ūi tàng-lō͘, hiah-ê tô͘ kap kı̂, ū tò͘-tâm, chiū khioh-tı̄ chháu-po͘ lâi pha̍k. Ha̍k-seng khı̀ tha̍k-chheh ê sı̂, tú-tio̍h lú-ha̍k-seng chhut-lâi, chiū chiong hiah-ê tô͘ siu-siu khı̀ lāi-bı̄n ûn-á khoàⁿ. Ō-hò! Tiong-o̍h ha̍k-seng lâi chhoē-bô, phak-sǹg Lú-o̍h ha̍k-seng the̍h-khı̀, sái toā háⁿ, siá-tó chı̍t-tiuⁿ phoe, oē sı̄ kóng, Lú-o̍h ha̍k-seng pêng-an. Goán ê ang-á-tô͘ chin-chai sı̄ lín tiong-kan ū lâng àm-chēⁿ the̍h-khı̀ khoàⁿ. Hān lín 3-jı̍t lāi, nā bô lâi hêng, tek-khak m̄-pàng lín soah. Pêng-an.
1911. 11.
Tiong-o̍h ha̍k-seng siá. Chit-tiuⁿ phoe, phài chı̍t-ê ha̍k-seng the̍h-khı̀ hē-tı̄ in ê chhiûⁿ-á lāi, keh-jı̍t nā-tiāⁿ, kui-tha̍h ê ang-á-tô͘ chiū hiàn-chhut, hē-tı̄ chhêng-siâⁿ piⁿ ê lián-bū-kha. * * * Keh kúi lé-pài sı̄ kū-le̍k teh-beh koè-nı̂. Hit-tia̍p Né-luh-sàng ba̍k-chiu thiàⁿ, chin siong-tiōng, lı̂m-sı̂ oāⁿ Tiong-sim sian-siⁿ chò hāu-tiúⁿ. Hit-sı̂ tı̄ Lú-o̍h ū kui-kí, kı̀ⁿ-nā beh kià-phoe, tio̍h keng-koè sià-kam koè-khoàⁿ, chiah ē-tit kià-khı̀. Ū chı̍t-ê ha̍k-seng in-ūi teh siūⁿ bô-ài tha̍k, àm-chı̄ⁿ siá-phoe tńg-khı̀, tùi sı̄-toā-lâng chham-siông, hit-tiuⁿ phoe bô hō͘ sian-siⁿ khoàⁿ, sı̄ kià chı̍t-ê pêng-iú ê sió-tı̄ the̍h chhut-khı̀ kià. Hit-ê pêng-iú miâ-kiò Gio̍k-chú, i ê sió-tı̄ teh tha̍k Tiong-o̍h, miâ-kiò Soat-lông, sı̄ kap Chin-seng siāng-liân. Keh-kúi-jı̍t hit-ê m̄-ài tha̍k ê ha̍k-seng, in chhù hoê-phoe lâi, sı̄ kóng, Goá ū chiap-tio̍h lí-ê phoe, kóng lí m̄-ài tha̍k ê sū......Sian-siⁿ khui-tio̍h chit-tiuⁿ phoe, chiū kiò hit-lâng lâi mn̄g, Lí téng-jı̍t cháiⁿ-iūⁿ siá-phoe tńg-khı̀, bô hō͘ sian-siⁿ koè-khoàⁿ? Ìn kóng, Bô. Sian-siⁿ kóng, Lí m̄-thang pe̍h-chha̍t, chit-tiuⁿ lí khoàⁿ-māi, lín-chhù ê lâng, kóng ū chiap-tio̍h lí ê phoe, teh siūⁿ beh thè-o̍h; cháiⁿ-iūⁿ lí kóng bô? I tiām-tiām bô-oē thang ı̀n. Sian-siⁿ kóng, taⁿ tio̍h kā goá kóng, lí ê phoe sı̄ kià sáⁿ-lâng khı̀ kià? Ìn kóng, kià Gio̍k-chú. Sian-siⁿ kóng, Án-ni hó, khı̀ kiò Gio̍k-chú lâi. Gio̍k-chú m̄-chai thâu-thiⁿ, sian-siⁿ mn̄g i, Lí siáⁿ-sū kā-lâng àm-chēⁿ khı̀ kià-phoe? Kóng Goá bô. Sian-siⁿ kóng, siaⁿ-sū khi-phiàn goá? Chit-tiuⁿ phoe kóng, “Goá ū chiap-tio̍h lí ê phoe.” Án-ni hit-tiuⁿ phoe, i kóng sı̄ li kā i the̍h-khı̀ kià, cháiⁿ-iūⁿ bô? Á! Sian-siⁿ goá bô, he-sı̄ goán sió-tı̄ téng-jı̍t lâi chhoē--goá, sūn-soà hō͘ i the̍h-khı̀. Sian-siⁿ kóng, Hó, āu-pái tio̍h sè-jı̄.