Chhut-sí-soàⁿ 07

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 * * * 
 Hit ē-po͘ Soat-lông beh khı̀ chhoē Gio̍k-chú, lō͘ tio̍h tùi Ài-chú sian-siⁿ ê lâu-téng khı̀. Soat-lông chı̍t-ē chiūⁿ lâu-téng, hāi lah, sı̂n-tio̍h chhèng-chí lah! Ài-chú Sian-siⁿ, khoàⁿ-kı̀ⁿ Gio̍k-chú ê sió-tı̄ lâi, chiū chek-pı̄ i kóng, Lí siáⁿ-sū kā goán ê ha̍k-seng thau kià-phoe? Soat-lông kóng, Bô. Ài-chú sian-siⁿ chek-pı̄ i kóng, ín Tiong-o̍h ha̍k-seng án-ni chiū-sı̄ lóng pe̍h-chha̍t (Hé, chit-kù ‘lóng-chóng’ sı̄ chin lı̄-hāi). 
 Hit-sı̂ Soat-lông bô-khoà kóng-oē toā-pō͘-cháu, sè-pō͘-piàⁿ, tńg-lâi kàu Tiong-o̍h, chū-chı̍p ha̍k-seng-tóng, tùi in soan-giân kóng, Lú-o̍h hāu-tiúⁿ mē lán Tiong-o̍h ha̍k-seng lóng pe̍h-chha̍t, lín àn-sǹg cháiⁿ-iūⁿ. Ha̍k-seng thiaⁿ-liáu chin m̄-goān, chiū hoah-kóng Téng-jı̍t-á in ê ha̍k-seng thau-the̍h lán ê tô͘ kin-ná-jı̍t koh hō͘ in ê hāu-tiúⁿ mē pe̍h-chha̍t, lâi-khı̀ kap i su-iâⁿ. Chin-seng kóng, Mài--noh! Nā-sı̄ in tek-khak beh khı̀. Chiū chhoā kui-thoa khı̀ mn̄g tong-tı̍t ê sian-siⁿ. Tāi-ke hiú-hiù-kiò, siàu-liân-ke, hiat-khı̀-hong-kong, e-e-kheh-kheh, kó-jiân khı̀ mn̄g. Hit-jı̍t tong-tı̍t ê sian-siⁿ sı̄ Lāu-siàng-kong, i teh kà Tiong-o̍h, iā teh kiam Lú-o̍h, Ha̍k-seng mn̄g kóng, Lú-o̍h hāu-tiúⁿ mē goán lóng pe̍h-chha̍t, goán lâi-khı̀ mn̄g i khoàⁿ-māi, hó m̄? Sian-siⁿ khoàⁿ ha̍k-seng kui toā-tı̄n, tāi-khài sı̄ chin siū-khı̀ ê tāi-chı̀, chı̍t-sı̂ oh-tit ı̀n-tap, nā beh ı̀n m̄, sı̄ kiaⁿ tiong-o̍h ha̍k-seng; nā beh ı̀n hó, sı̄ tùi Lú-o̍h hāu-tiúⁿ pháiⁿ-sè. Ha̍k-seng tı̍t-tı̍t mn̄g bô soah, ná-chún Iû-thài-lâng teh pek Pí-lia̍p-to. Sian-siⁿ kan-ta kiâⁿ-lâi-kiâⁿ-khı̀, teh siūⁿ m̄-chai thang á m̄-thang; in ná toā siaⁿ mn̄g, i kan-ta, hàⁿ-hàⁿ. Ha̍k-seng kóng, Hó hō͘ⁿ? I iû-goân, hàⁿ-hàⁿ! Tùi án-ni ha̍k-seng kóng, i kóng hó lah, lán lâi-khı̀, lán lâi-khı̀, lán lâi-khı̀, e-e-kheh-kheh chiū beh-khı̀. Ā! Bô kái-koat ê sian-siⁿ; chek-jı̄m sı̄ toā! Chin-seng teh siūⁿ, chit-chân tāi-chı̀ ná-chún bô sáⁿ koan-hē; siat-sú nā bô-iáⁿ mē lán án-ni, sı̄ Soat-lông ê su-oàn nā-tiāⁿ, lán lâi-khı̀ kā i kiáu-jiáu, sı̄ ka-tı̄ m̄-tio̍h. Chún-chò ū-iáⁿ, mā bô iàu-kín leh: Iâ-so͘ kóng, siàn lí chiàⁿ-pêng ê chhùi-phoé, tò-pêng iā soà oa̍t hō͘ i. Hô-hòng chit-chân sū. 
 Iū-koh teh siūⁿ Lán-ê bı̂n-cho̍k, goân-lâi sı̄ kò͘ ka-tı̄ ê sim-sèng, it-tàn hoah-hut, sim chin ài, kiat-kio̍k sim-koaⁿ ná thô͘-soa, bē-ē kiat-liân. Chhut-thâu ê lâng nā siū-hoa̍t, kha-chhiú chiū liu-kiang. Ná-chún Sèng-chheh kóng, “Goá phah bo̍k-chiá, iûⁿ-kûn chiū sı̀-soàⁿ”. Siūⁿ-liáu chiū khı̀ tó-tı̄ bı̂n-chhn̂g. Pêng-iú lâi beh giú i khı̀, i kóng, Goá chit-tia̍p chin kan-khó͘. 
 Lú-ha̍k-seng thiaⁿ-tio̍h Tiong-o̍h ha̍k-seng, beh khı̀ ûi Ko͘-niû lâu, chiū chù-ı̀ teh siòng, khoàⁿ Chin-seng ū khı̀ á-bô. 
 Kóng-kah hiah-ê ha̍k-seng, peh-chiūⁿ lâu, toā-pō͘-cháu, sè-pō͘-that, pı̀n-pòng-kiò, tùi Ài-chú sian-siⁿ mn̄g, Cháiⁿ-iūⁿ goán lóng-lóng pe̍h-chha̍t? Toā-siaⁿ-sè-siaⁿ tı̍t-tı̍t-jiáng. Lú-o̍h ê chí-moē khoàⁿ m̄-sū-sè, chiū khı̀ kiò Kam Bo̍k-su. Kam Bo̍k-su lâi, mn̄g, Sı̄ sím-mı̍h tāi-chı̀? Ha̍k-seng kóng, Lú-o̍h hāu-tiúⁿ mē goán lóng-lóng pe̍h-chha̍t, goán lâi beh mn̄g i khoàⁿ pe̍h-chha̍t án-choáⁿ. Kam Bo̍k-su kóng, Hò͘, hò͘, án-ni hó, lín an-sim tńg-khı̀, goá beh pān hō͘ lín hoaⁿ-hí. Ha̍k-seng thiaⁿ-tio̍h án-ni, chiū phah-pho̍k-á, po̍k-po̍k-kiò, chiū chhut-khı̀. 
 * * * 
 Keh-jı̍t tāi-lí hāu-tiúⁿ Tiong-sim sian-siⁿ tiàu ha̍k-seng lâi, chek-pı̄ in kóng, Ha̍k-seng ah, lín siáⁿ-sū khı̀ biáu-sı̄ Ko͘-niû kàu án-ni? Lín sím-mı̍h-lâng khı̀ in ê lâu-téng lah? Ha̍k-seng cha-mê ū hoē-gı̄, Ài-chú sian-siⁿ ún-tàng ē khı̀ tâu hāu-tiúⁿ, tāi-ke tio̍h tâng-sim chiah ē-ēng-tit. Hit-sı̂ thiaⁿ i án-ni mn̄g, chiū kui-tı̄n lóng peh-khí-lâi khiā. Chiū koh kóng, Ha̍k-seng ah! Lín siáⁿ-sū án-ni lah! Tio̍h khı̀ kā Ko͘-niû hoē-sit-lé lah! Ha̍k-seng kóng, I seng mē goán lóng pe̍h-chha̍t, án-ni sı̄ i tio̍h seng lâi kā goán hoē-sit-lé, goán chiah kā i hoē-sit-lé. Kóng, Bô lah, bē-ēng-tit lah. Tiong-sim sian-siⁿ chin siū-khı̀, tah cheng-á, koh kóng: Lín tek-khak tio̍h khı̀ hoē-sit-chhò, chiah ē-sái-tit lah! In-ūi lín chin m̄-tio̍h lah! Lín chai mah? Ha̍k-seng kóng, Goán khı̀ mn̄g i, ū khah toā-siaⁿ tia̍p-ah, án-ni goán chai m̄-tio̍h; chóng-sı̄ i mē goán lóng pe̍h-chha̍t, kiám bô m̄-tio̍h? Kóng, Bô lah, i hoān i-ê tāi-chı̀, lín hoān lín-ê tāi-chı̀. Ha̍k-seng kóng, I mē goán án-ni, i iā ū m̄-tio̍h; goán khı̀ jiáng--i, goán iā ū m̄-tio̍h; thah-suh (+) koh hih-khu, (-) kiat-kio̍k bô su-iâⁿ. Kóng, Bô lah, án-ni kóng bē-chò-tit lah, lín sím-mı̍h lâng kam-goān khı̀ lah! Tāi-ke tiām-tiām. 
 Bô hoat-tō͘ chiū kiò kúi-nā ê ha̍k-seng khı̀ Tiong-sim sian-siⁿ ê chhù, ûn-ûn-á koh mn̄g hiah-ê lí-iû. Tiong-sim sian-siⁿ kóng, Ha̍k-seng ah, lín kúi-nā lâng lâi-khı̀ hoē-sit-lé, sı̄ khah hó lah. Ha̍k-seng kóng, Chún-chò goán ū m̄-tio̍h, chiū i iā ū chhò-gō͘, kı̀-jiân sı̄ án-ni, chiū tio̍h ēng pêng-hô kái-koat. Siūⁿ beh pó-hō͘ Ko͘-niû ê êng-hián; iā siong-tong tio̍h lâu goán ha̍k-seng ê thé-biān. Nā bô án-ni, kan-ta pek goán kā i hoē-sit-lé, sı̄ bô lí-khı̀, kiaⁿ ē kiáu-jiáu. Tiong-sim sian-siⁿ bô chhái-iōng ha̍k-seng ê ı̀-kiàn, it-ı̀ ài kā ko͘-niû hoē-sit-lé, hō͘ i hoaⁿ-hí. 
 Hok-im chu-ı̄ⁿ ê ha̍k-seng thiaⁿ-kı̀ⁿ chin hùn-khài, chiū khui lı̂m-sı̂ ê Tông-chhong-hoē. Gı̄-lūn chit-chân tāi-chı̀, nā beh kiông-chè siā-choē, chiū-sı̄ jı̂n-koân jiú-lı̄n, tông-bêng pā-ha̍k, chò lín tńg-khı̀. Ēng án-ni lâi phah-phoà i bû-lí ê chú-tiuⁿ, iā pó-hō͘ lán ê koân-pèng, m̄-bián siū thún-ta̍h. Tông-chhong-hoē beh siá-phoe hō͘ lín ê sı̄-toā-lâng, bián-tit lín siū chek-pı̄. Ha̍k-seng iā siūⁿ Kam Bo̍k-su ū iok-sok, kóng beh pān hō͘ goán hoaⁿ-hí; taⁿ, sı̄ tò-péng, teh-beh pān goán hō͘ i hoaⁿ-hí; bô chiàu iok-sok, iū-koh ap-chè kàu án-ni. Siūⁿ liáu it-hoat put-pêng. Thiaⁿ tio̍h Tông-chhong-hoē ê oē tùi án-ni chiū chòng-táⁿ. 
 Keh-jı̍t Tiong-sim sian-siⁿ chiūⁿ-tn̂g, kū hāu-tiúⁿ Né-luh-sàng, ba̍k-chiu chhut-lâng, iā lâi lı̂m-se̍k, kı̂-û ê kàu-oân iā lóng chū-chı̍p, ûi-lûi, pâi-lia̍t tı̄ tâi-á-piⁿ, giám-jiân sı̄ sím-phoàⁿ-sı̂. 
 Chit-sı̂ Tiong-sim sian-siⁿ chin siū-khı̀ ê khoán, ha̍k-seng iā chin m̄-goān. Tiong-sim sian-siⁿ khí-lâi koh mn̄g, Lín sím-mı̍h lâng kam-goān khı̀ kā Ko͘-niû hoē-m̄-tio̍h? Ha̍k-seng tiām-tiām, bô lâng ı̀n chı̍t-kù. Hit-tia̍p chèng sian-siⁿ kap kúi-na ê Eng-kok kàu-sū, chiū chham-siông, beh ēng lí-kàn-chhek hō͘ ha̍k-seng ê sim-koaⁿ thiah-khui. Chiū kiò chı̍t-ê chı̍t-ê khı̀ piⁿ-á lâi mn̄g, ǹg-bāng ē tit-tio̍h kúi-nā ê thang hoē-sit-lé, iā hō͘ ha̍k-seng ê sim-koaⁿ bē hô, khah hó pān. 
 Chin-seng hit-sı̂ hō͘ To-má Bo̍k-su kap Lióng-bo̍k sian-siⁿ kiò khı̀ mn̄g, iáu chı̍t-ūi sı̄ Tiong-sim sian-siⁿ iā teh mn̄g, kı̂-û ê teh kiò in khı̀. Mn̄g ê sı̂ lóng ū kā in kı̀-miâ kap kháu-keng. 
 Mn̄g Chin-seng kóng, Lí ū khı̀ kiáu-jiáu Ko͘-niû-lâu á-bô? 
 Ìn kóng, Goá bô; chóng-sı̄ goá ū koan-hē. Sím-mı̍h koan-hē? 
 In-ūi goá sı̄ ha̍k-seng ê chı̍t-ê, ha̍k-seng, nā tio̍h siū-choē, goá iā ū kan-sia̍p. 
 To-má Bo̍k-su thiaⁿ án-ni, ba̍k-chiu niàu chı̍t-ē, kóng Hà--hâⁿ! Án-ni lí khéng khı̀ kā i hoē-m̄-tio̍h ā bô? 
 Ìn kóng, Hoē-m̄-tio̍h ê hoat-tō͘, goá siūⁿ bô-tek-khak tio̍h khı̀ bı̄n-chêng, chiah ū chún-sǹg, kiám m̄-sı̄ sim-lāi chai-chhò sı̄ iàu-kín? Nā-sı̄ tio̍h khiàm-ēng goā-phoê ê poê-lé, che goá bô siūⁿ, goá hoaⁿ-hí thàn pa̍t-lâng ê iūⁿ. 
 Mn̄g kàu chia, chiū kong, Án-ni hó, āu-lâi chiū kiò pa̍t-lâng khı̀ mn̄g, chò chı̍t-ē mn̄g liáu-liáu, bô chı̍t-lâng beh khı̀. Jiân-āu sian-siⁿ koh seng-tn̂g, Tiong-sim sian-siⁿ kóng, Ha̍k-seng ah! Lín chin bē-chò-tit, lín chai mah? Siáⁿ-sū m̄ kam-goān hoē-sit-lé? Hit-tia̍p kū hāu-tiúⁿ khoàⁿ-kı̀ⁿ sū-sè m̄-hó, jú háng-hoah sı̄ jú ke-thiⁿ ha̍k-seng ê siū-khı̀. I chiū khiā khí-lâi, kóng, Goá só͘ thiàⁿ ê ha̍k-seng ah! (Ha̍k-seng thiaⁿ-kı̀ⁿ chit-kù oē, ná-chún léng-ê peng, ù-tı̄ sio-kún-kún ê sim-koaⁿ-thâu). Chhiáⁿ lín thiaⁿ goá khó͘-khǹg. Goá chai lín chin thiàⁿ-thàng goá, goá ê sim-koaⁿ chin hoaⁿ-hí, Khó-sioh goá chiah-kú ba̍k-chiu chhut-lâng, tı̀-kàu bē-tit kap lín kau-poê, liân-lūi lín kin-ná-jı̍t chit-ê sū, che-sı̄ goá ê chek-sêng. M̄-nā lín ê sim-koaⁿ kan-khó͘, goá iā chin kek-sim. Só͘ thiàⁿ ê ha̍k-seng ah! Goá goān lín kam-goān kap Ko͘-niû hô-kái, lâi soah chit-chân sū, chiah sı̄ thiàⁿ goá. 
 Kóng ê sı̂, i ê ba̍k-sái tih-lo̍h-lâi, chèng ha̍k-seng hō͘ chit-kù “Goá só͘ thiàⁿ ê ha̍k-seng ah” só͘ kám-kek, i teh kóng ê sı̂, bô lâng káⁿ gia̍h-thâu, sı̄ àⁿ-tı̄ toh-á lâu ba̍k-sái. Kóng liáu, ha̍k-seng tāi-piáu khí-lâi kóng, Taⁿ in-ūi só͘ thiàⁿ goán ê hāu-tiúⁿ só͘ kóng chiah-ê oē, goán chin siū kám-kek, goán taⁿ chai-iáⁿ goán ū m̄-tio̍h, iā kam-goān siā-choē. 
 Bô-phah-sǹg, Tiong-sim sian-siⁿ sı̄ ngē-tı̍t ê lâng, chiū kóng, Hò͘, lín ūi-tio̍h kū hāu-tiúⁿ, chiah beh siā-choē, án-ni bô sǹg-siàu. 
 Khó-sioh chit-kù oē, sı̄ chhin-chhiūⁿ pûn-hoa ê hoé koh-chài tiám-to̍h. Tùi án-ni ha̍k-seng khí-sèng, khiā khí-lâi, kóng, Nā-sı̄ án-ni bô sǹg-siàu, hó, lí chhiáⁿ. Tāi-ke lı̀n-lòng-kiò tùi pâng-keng khı̀, chiū koaiⁿ-mn̂g, khoán pau-ho̍k, tèng siuⁿ-á, pı̄-pān beh soàⁿ-o̍h tńg-khı̀. Kı̂-ū ê sian-siⁿ thó͘-toā-khùi, Tiong-sim sian-siⁿ phù-phù-kiò, khoàⁿ ha̍k-seng tèng siuⁿ-á lín-lòng-kiò, chiū jiok-khı̀ beh jı̍p-pâng, nā-sı̄ bô lō͘, chiū hoah, 
 Chhiáⁿ khui chit-ê mn̂g lah! 
Tiong-o̍h kiám sı̄ lín-ê mah? Pau-ho̍k khoán hó, hun-hun-loān-loān chiū tńg-khı̀, chhiùⁿ kóng, Kui-khı̀-lâi--hê,
Ài-chêng chiong bû, ô͘ put-kui. Ké-soeh kóng, Tńg-lâi khı̀ ah!
Ài-chêng beh bô-khı̀ lah!
Siáⁿ-sū m̄ tò-lâi khı̀ ah! Keh 2-jı̍t sı̄ kū-le̍k chhe-it, ha̍k-seng sūn-soà ná-chún hioh-nı̂. * * * Chin-seng kap It-iông-sàng iā tńg-khı̀. Keh-jı̍t Tông-chhong-hoē chiū siá-phoe lâi hō͘ sı̄-toā-lâng, kā in ké-bêng soàⁿ-o̍h ê lí-iû, hū-heng khoàⁿ-liáu chhiò-chhiò. Koh 2-jı̍t Tiong-o̍h iā kià kong-phoe lâi, kóng ... ... Chit kúi-jı̍t ha̍k-seng kap Ko͘-niû ū kiáu-jiáu ê tāi-chı̀, tāi-ke sı̀-soàⁿ tńg-khı̀. Phah-sǹg í-keng kàu-ūi. Chhiáⁿ lín hū-heng tio̍h hō͘ gín-á koh lâi, goán sian-siⁿ beh siat-hoat kàu oân-moá. Sı̄-toā-lâng khoàⁿ-tio̍h phoe chiū kā kiáⁿ-jı̂ kóng, Sian-siⁿ ū án-ni kóng, taⁿ tio̍h koh khı̀. Chin-seng siūⁿ hit-kù “oân-boán”, káⁿ m̄-sı̄ cha̍p-gō͘ mı̂ ê ı̂ⁿ-ge̍h, poh-sı̄ chhe saⁿ, sı̀ ê keng-chı̀ⁿ khoân. Siūⁿ-lâi siūⁿ-khı̀ chiū khı̀. Kàu-ūi ê sı̂, pa̍t-lâng í-keng khı̀ liáu. Á, pún-tó-lâng ê thoân-thé-la̍t, chin-chiàⁿ khoài siū kong-phoà. Keh-jı̍t tāi-lí Hāu-tiúⁿ Tiong-sim Sian-siⁿ chiūⁿ-tn̂g, ēng chhiò-chhiò ê bı̄n, un-jiû ê siaⁿ, chiū kóng, Chit-pang goán ài kap lín chham-siông, chiū-sı̄ ǹg-bāng tāi-ke tit-tio̍h hô-pêng, goá ū pı̄-pān chı̍t-tiuⁿ toaⁿ, lāi-té siá 8 ê tāi-piáu; sı̄ chı̍t-liân 2-ê, Chit 8 lâng ài chhiáⁿ i tǹg-ı̀n, chiong chit-tiuⁿ the̍h-hō͘ Lú-o̍h ê hāu-tiúⁿ, chhin-chhiūⁿ kià-phoe hō͘ i, án-ni chiū kàu-gia̍h. Hit 8 lâng ê tiong-kan, chı̍t-lâng sı̄ Chin-seng. Hit-sı̂ ha̍k-seng thiaⁿ-tio̍h chit-khoán un-hô ê siaⁿ-im, chiū iā hoaⁿ-hí. Kóng, Lí nā chá-chá chit-hō khoán, thài ū chiah-ê tāi-chı̀. Chin-giân kóng, Kóng-oē nā un-jiû, thang soah lâng ê siū-khı̀, kóng-oē nā pō-gio̍k, thang kek lâng-ê siū-khı̀. Sı̍t-chāi ū-iáⁿ. Tǹg-ı̀n liáu, chiū chhoā hit 8 lâng khı̀ chhoē Lú-o̍h hāu-tiúⁿ, 8 lâng pâi 1 lia̍t, Chin-seng téng-jı̍t bô-lâi chia chò-choē; kin-ná-jı̍t thè-lâng lâi-chia taⁿ-choē. Sı̄, thè-lâng taⁿ-choē, sı̄ i só͘ ài-chò. Hit-sı̂ i pâi-tı̄ Tiong-ng, thang kóng, sı̄ hoān-choē tiong ê lâng. Pâi-lia̍t hó-sè, Tiong-sim sian-siⁿ chiū tùi Ài-chú sian-siⁿ kóng, Ài-chú sian-siⁿ! Chit-pang goán Tiong-o̍h ê ha̍k-seng, ū-lâng lâi-chia kiáu-jiáu, tùi lín lia̍t-ūi chin bē-chò-tit. Che m̄-nā goán ha̍k-seng ū sit-lé ê só͘-chāi, goán chò sian-siⁿ iā ū sit-chhò. Ǹg-bāng lí kam-goān sià-bián.” Ha̍k-seng thiaⁿ chiah-ê oē, sim-lāi kún-chhiâng-chhiâng. Siūⁿ kóng, Ó͘--ah! Chông-pài lú-seng kàu án-ni! Hit-sı̂ Ài-chú sian-siⁿ ı̀n kóng. Kin-ná-jı̍t lô-hoân lín lia̍t-ūi sian-siⁿ, kap 8 ê tāi-piáu, goá chiū-sı̄ chin kám-siā. Chóng-sı̄ goá chai, hit-jı̍t lâi kiáu-jiáu ê ha̍k-seng chiū-sı̄ kin-ná-jı̍t bô-lâi. Nā-sı̄ lín thè in lâi, koh sian-siⁿ kóng chiah-ê hó-oē, goá án-ni chiū-sı̄ chin hoaⁿ-hí. Chiū-sı̄ goá iā bô khǹg siū-khı̀. Taⁿ, án-ni chiū-sı̄ hō͘ lín chin ló͘-la̍t. I kóng liáu ha̍k-sèng kā i kiâⁿ-lé, hiàn hit-tiuⁿ hō͘ i; chiū tńg-lâi o̍h-nih. Ha̍k-seng mn̄g kóng, khı̀ liáu án-choáⁿ? Chin-seng kóng, Tiong-sim sian-siⁿ piàⁿ-liáu chin sio̍k, liân-pún chò chı̍t-ē khı̀. Bô iàu-kín no͘h! Hit ē-po͘ àm-àm, ū-lâng chheⁿ-hiông kiò kóng, Chin-seng! Ài-chú sian-siⁿ tı̄ toā-mn̂g-kháu beh kā lí kóng-oē. Chin-seng kiaⁿ-chı̍t-tiô, siūⁿ kóng, Goán It-chú ah tı̄ Lú-o̍h, goá chá-khí chò tāi-piáu khı̀ siā-choē, taⁿ m̄-chai beh lēng-goā chek-pı̄, á m̄ sı̄?! Bô phah-sǹg, chhut-lâi ê sı̂, Ài-chú sian-siⁿ kóng, Lí chá-khí sui-jiân ū khı̀, goá sı̀n lí hit-jı̍t bô chò chit-ê tāi-chı̀. Chin-seng kóng, Ài-chú sian-siⁿ, lí chai-iáⁿ goá ê sim mah? * * * Tāi-chı̀ koè liáu, koh bô loā-kú, Chin-seng chiū chut-gia̍p. Hit-tia̍p pêng-iú kúi-nā lâng sio-chio beh khı̀ chhı̀-giām I-ha̍k-hāu, Su-hoān-pō͘, Kok-gú-pō͘ téng-téng, nā-sı̄ Chin-seng kóng, Goá sı̄ chhin-chhiūⁿ Sat-bó-ní kap Siōng-tè lı̍p-iok, goá ê sim koat-ı̀ beh chò Thoân-tō ê kang. Pêng-iú chiū bô koh chio i. Tú-tio̍h Pêng-an Sió-ha̍k-hāu khiàm kàu-oân, sian-siⁿ chiū kí-chiàn i khı̀ kia̍h kàu-piⁿ. Goe̍h-kip 8-kho͘ hit-sı̂ sǹg-lâi bē-chió. Hit-nı̂ sı̄ 1912 nı̂ 4-goe̍h. 21 Ba̍k-sái ê Khùi-la̍t Tı̄ Sió-o̍h ê sı̂, ū chin-chē chhù-bı̄. Chin-seng sı̄ siū-chhı̀ It-liân-seng kah-cho͘. Chit-cho͘ ê gín-ná chham-chhi-put-chê: ū-ê 13, 4 hoè, ū-ê 6, 7 hoè, chin hùi-khı̀. Ū-ê chin-koai, ū-ê chin à-pà. Chêng-jı̄m ê lâng kóng, Taⁿ-chiah beh khı̀ chò sian-siⁿ, tio̍h ok-hêng, ha̍k-seng chiah ē kiaⁿ-ùi. Nā-sı̄ Chin-seng chit-ê hoat-tō͘, chhı̀ ēng-liáu pháiⁿ-ēng, ka-tı̄ teh-siūⁿ, án-ni tian-tò sı̄ chò ok-hêng ê iūⁿ hō͘ in o̍h, án-ni m̄-hó. Ló-sian-poè ū kóng, 1. Khı̀
2. Thiòng
3. Lún Chit 3-hāng nā chiâu-chn̂g, thang-kóng sı̄ láu-liān ê sian-siⁿ. Chin-seng, chiū ké-oāⁿ hoaⁿ-hí ê bı̄n lâi chhin-kı̄n ha̍k-seng, tùi án-ni kài-chē gín-ná sı̂-kan goā ài lâi chhoē i.Chin-seng chhiò-chhiò kap in kau-poê, Iâ-so͘ kóng, Iông-ún sè-kiáⁿ chiū-kı̄n goá, phah-sǹg sı̄ án-ni. Ha̍k-seng ok-hêng m̄-chún, Iâ-so͘ hoaⁿ-hí ín-chún, Chı̍t-hāng sit-pāi, Chı̍t-hāng sêng-kong, Taⁿ goá hoat-kiàn lah! Iâ-so͘ sı̄ choè gâu ê kàu-io̍k-chiá. Khó-sioh ha̍k-seng ê tiong-kan, chı̍t-ê gín-ná, ū-sı̂ tiau-tı̂ put-ho̍k, i lia̍h-chò hoaⁿ-hí. Nā kiò i chē-teh, i tiau-tı̂ khiā--khí-lâi; nā kiò i tiām-tiām, i kò͘-ı̀ cha̍uh-cha̍uh-liām; ta̍k-hāng to-sı̄ tùi-péng, ài hō͘ kı̀-û ê ha̍k-seng-á hó-chhiò, ài hō͘ sian-siⁿ thàn in ê ı̀-sù, ta̍k-jı̍t to-sı̄ án-ni. Hó͘--ah! Chin-seng tù lóng bē-tiâu, nā beh lâi siū-khı̀; khı̀, iā bô lı̄-ek. Chhó-bo̍k hiaⁿ kóng, Tek-khak m̄-thang chin-khı̀;
Tio̍h ài kē-khı̀. M̄-kú Chin-seng hō͘ chit-hō gû-chhún ê ha̍k-seng chı̀-tı̄, siūⁿ bô hoat-tō͘, ba̍k-sái chhē-chhē-tò. Kı̂-û ê ha̍k-seng, pún-té khoàⁿ i teh ngó͘-ge̍k sian-siⁿ, chhiò kah ē hán-iáⁿ, chiū hit-ê put-liông siàu-liân, iā chin tek-ı̀. Khoàⁿ-kı̀ⁿ Sian-siⁿ bô tiuⁿ-tı̂ the̍h chhiú-kin am-bı̄n, ba̍k-sái ná lo̍h-hō͘, háu-kah chhihN-chhngh-kiò, chı̍t-sı̂ tāi-ke lóng an-chēng, bô lâng káⁿ chhut-siaⁿ. Pa̍t-ê sian-siⁿ kóng, Chin-seng-kun! Mih-sái án-ni, nā ē kà-tit, chiū kà; bē kà-tit, tia̍p-tia̍p-leh, teh kiaⁿ i bah-thiàⁿ! Chin-seng kóng, Lí iáu-boē chai goá ê ı̀-sù. Chiū jı̍p pâng-keng koaiⁿ-mn̂g, kiû Siōng-tè kám-hoà chit-ê gín-ná ê sim-koaⁿ. Kı̂-tó boē soah, lâi teh phah mn̂g, Chin-seng chiū kā khui, chı̍t-ē khoàⁿ chiū-sı̄ hit-ê ngó͘-ge̍k ê Sam-it ah. I, e-mn̂g jı̍p-lâi, kūi tı̄ Chin-seng ê bı̄n-chêng, lâu ba̍k-sái, háu-kah bē chheh-khùi, kiû kóng, Sian-siⁿ ah! Chhiáⁿ lí sià-bián goá ê m̄-tio̍h! Chin-seng hoaⁿ-hí kàu bē-kò͘-tit, kín-kín khan i khí-lâi, kóng, Goá sı̂-sı̂ sià-bián lí, taⁿ liáu-āu, lí tio̍h chò hó bô͘-iūⁿ hō͘ chèng-lâng o̍h: In-ūi lí pí pa̍t-lâng khah toā-hàn; nā án-ni lán chiah ū lı̄-ek. Sam-it kóng, Sian-siⁿ, chin ló͘-la̍t. Tùi hit-tia̍p liáu-āu, chhin-chhiūⁿ moá-thiⁿ ê o͘-hûn, lo̍h-liáu sai-pak-hō͘, chheng-liáu-liáu. Chit-tı̄n ê ha̍k-seng chin chhù-bı̄, bô koh ū sím-mı̍h tāi-chı̀. Chin-seng kóng, Goá ê ha̍k-seng chin koai--lah; ha̍k-seng kóng, Goán ê sian-siⁿ chiâⁿ hó. Kà-o̍h, kà-o̍h! 22 Hí, bı̄n-tong-chiân Tı̄ sió-o̍h í-keng nı̂-boé, pak-hong léng-sih-sih, siok-sià-āu kı̄n hô͘-chio-kóng (chhek-hāu-só͘), hit-tiâu toā-lō͘, ta̍k-mê kàu àm ê sı̂, ū lâng teh bē......Sio........bí-ko!........Sı̍t-chāi sı̄ koâⁿ-thiⁿ ê khı̀-siōng. Chı̍t mê-hng Kong-á-nâ chı̍t-ê pêng-iú lâi, Chin-seng kap in chē-tı̄ hoé-lô͘-piⁿ, ná hang-hoé, ná kóng-oē. Kóng-khí tı̄ in hia, ū 1-tı̄n chhı̄-gû gín-ná. Jı̍t lo̍h-soaⁿ ê sı̂, tāi-ke sio-chio khiā-gû beh tńg-khı̀; tiong-kan chı̍t-ê chē-tı̄ chúi-kı̂ⁿ. Hit-tia̍p sı̄ koâⁿ-thiⁿ i chē-tı̄ hia, gia̍h 1-ki kóng-to-á siah han-chû, ná siah ná chia̍h. Chhı̄-gû-phoāⁿ kiò i tńg-lâi-khı̀, i kóng, Goá ê gû kià lín tò-khı̀, goá beh chhiáⁿ toà-chia. Kó-jiân chiong gû-liāu tı̂ⁿ tı̄ gû-kak, hō͘ gû tò-khı̀. Chhù-nih ê lâng, mn̄g i siáⁿ-sū bô tò-lâi, in kā i kóng, I iáu tı̄ chúi-kı̂ⁿ, chē kah sı̂n-sı̂n. I ê pē-bó khoàⁿ-kı̀ⁿ jı̍t tı̍t-tı̍t àm, iáu-boē tò-lâi. Chiū kia̍h hoé-táu khı̀ hia chhoē. Kàu chúi-kı̂ⁿ bô khoàⁿ-kı̀ⁿ gín-ná, khoàⁿ-kı̀ⁿ ū hoeh-jiah tı̍t-tı̍t-tih, tùi soaⁿ-téng khí-khı̀. Chiū sūn hoeh-lō͘ thêng chiūⁿ soaⁿ. Kàu soaⁿ-téng, khoàⁿ kı̀ⁿ ēng kha-kin tiàu-ām tı̄ chhiū-téng, chhiú iáu kia̍h 1-ki to, to-á ū-hoeh. Tháu-khui chı̍t-ē khoàⁿ, ām-kún tùi chêng-bı̄n tu̍h 3 khang, tu̍h bô sí, koh ēng tiàu-ê. Tı̄ soaⁿ-boé-liu o͘-thiⁿ-àm-tē koh koâⁿ-chhı̀n, chhut-siaⁿ thı̂-khàu, Goá kiáⁿ oè! Goá kiáⁿ oè! Lí thái ē lâi chia leh! Hit-ê siaⁿ tùi soaⁿ-boé ı̄n-lo̍h soaⁿ-kha, hō͘-lâng thiaⁿ-tio̍h ē chheⁿ-chhı̀n, ná-chún Kı̂-tiân ê boé-á-kiáⁿ Iok-tàn, khiā-tı̄ Kı̂-lí-sim soaⁿ, teh chiù-chó͘ soaⁿ-kha ê Sı̄-kiàm-lâng, hit-ê siaⁿ kàu-gia̍h thang kiaⁿ. Chin-seng sı̄ sió-táⁿ ê lâng, thiaⁿ chit-ê kò͘-sū, sim-koaⁿ chin tám-hân. Poàⁿ-mê āu siūⁿ beh khı̀ piān-só͘, in-ūi saⁿ-lı̄ chin hn̄g, iū-koh àm-thâu teh kóng tiàu-tāu ê gín-ná, siūⁿ-tio̍h soà tı̍t-tı̍t kiaⁿ--khí-lâi; m̄-kú bē-ān-tit. Siūⁿ-tio̍h siok-sià-āu ū pa̍t-lâng chò chhù-piⁿ, tı̄ in ê chhù-kak-thâu, ū chı̍t-bô͘ lâng-goā-koân ê chhiū-á. Chin-seng chiū khui-mn̂g, tı̄-hia chiū lı̄-piān, hit-tia̍p poàⁿ-mê āu 3 tiám cheng. Hut-jiân chhù-piⁿ ê chú-lâng tńg-lâi, khoàⁿ-kı̀ⁿ i ku tı̄ hia, giâu-gı̂ i sı̄ chha̍t. I chiū ûn-á kiâⁿ oá-lâi, toā-siaⁿ hoah chı̍t-ē. He sáⁿ-lâng? Chin-seng pún-té thâu-khak chhih-chhih, bô siūⁿ poàⁿ-mê āu, iáu ū-lâng beh lâi, hō͘ i hoah chı̍t-ē, soah tǹg-lap-chē. Koh siūⁿ, goá sı̄ keh-piah ê chhù-piⁿ, nā hō͘ chai goá sı̄ sian-siⁿ, iáu khah pháiⁿ-sè; m̄-kú nā bô kóng tı̄-chia ê in-toaⁿ, ē lia̍h goá chò chha̍t, khí-chhiú phah goá. Chiū tèⁿ chı̍t-khoán ê siaⁿ, kóng, Goá to m̄ tú-hó........................ Hit-ê lâng chiah-chai m̄-sı̄ chha̍t-á, chiū hoah, kóng, Hí! Bı̄n-tong-chiân! Lí, lí, lí, cháiⁿ-iūⁿ án-ni! Chin-seng bô-khoà chheng-chhó, chek-sı̂ piàⁿ-tùi toā-ke sió-hāng se̍h-tó 1 toā-lı̀n, tng i bô tı̄-hia, chiah koh jı̍p-lâi khùn. Hit-tia̍p léng-hong chhoe kah kı̀-kı̀-kiò, Chin-seng sui-jiân chông-koè àm-hāng-á, soà m̄-kiaⁿ sáⁿ-hoè. Ka-tı̄ siūⁿ, Che-sı̄ goá it-seng ê toā-sit-pāi. Chāi-chá siàu-liân Ngá-kok, beh khı̀ Pa-thán-a-lân, lō͘-nih bô-chhin-bô-chhek, bô-pêng-bô-iú; koh-sı̄ toaⁿ-kiâⁿ chhim-soaⁿ, chhâi-lông iá-siù, bē-bián-tit ū. Ngá-kok kiaⁿ-hiâⁿ kàu-ke̍k, chiū kūi-lo̍h kı̂-tó, Siōng-tè chò i ê Chú, àm-sı̂ iā bián kiaⁿ-hiâⁿ. Taⁿ, goá siáⁿ-sū kiaⁿ, Siōng-tè kap goá chò-phoāⁿ, Iâ-so͘ iā ū kóng! Goá jı̍t-jı̍t kap lín tı̄-teh, kàu sè-kan ê lō͘-boé. Kiaⁿ-hiâⁿ sı̄ ka-tı̄ chhú, chòng-táⁿ sı̄ oá-khò Chú. Bián-kiaⁿ, bián-kiaⁿ. Chit-tia̍p liáu-āu, bô-lūn khah àm ê só͘-chāi, to iā káⁿ khı̀. Che-sı̄ Chin-seng tı̄ Sió-o̍h só͘ tit-tio̍h ê kà-sı̄. * * * Keh-nı̂ 3-goe̍h, chiū pín beh jı̍p Hok-im-su-ı̄ⁿ. Īⁿ-tiúⁿ chin hoaⁿ-hí, te̍k-pia̍t lâi hóng-mn̄g Chin-seng, kap i tâm-lūn chiân-tô͘ ê sū ná-chûn thiⁿ-sài kàu-lâi chòng i ê la̍t. Kóng liáu chiū kūi-lo̍h kı̂-tó. Sı̀-goe̍h chiū jı̍p-o̍h, Hok-im-su-ı̄ⁿ hit-sı̂ iā kiò-chò Toā-o̍h.