跳至內容

Hán-iú

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
Jı̍t-pún thang kóng sı̄ Pu̍t-kàu kok, chóng-sı̄ tùi Bêng-tı̄ chho͘-tāi chiū tām-po̍h-á bat Iâ-so͘ Ki-tok. Tùi hit-tia̍p liáu-āu siū Ki-tok-kàu ê éng-hióng sı̍t-chāi oh-tit chhek-to̍k. Tē-it hō͘ lán thang chù-ba̍k--ê, chiū-sı̄ tı̄ gō͘ nı̂ chêng lán ū khui Sè-kài Jı̍t-iàu Ha̍k-hāu Tāi-hoē ( tē-poeh hoê Sè-kài Chú-jı̍t-o̍h Tāi-hoē ) tı̄ Tang-kiaⁿ, ū toā-toā éng-hióng tı̄ Pu̍t-kàu. 
Tùi hit-sı̂ í-āu in ū toā kak-chhíⁿ, chai tio̍h kà-sı̄ gín-ná lâi bat in ê tō-lí ê iàu-kín. Só͘-í chiū thàn lán Ki-tok-kàu ê hoat-tō͘, siat Jı̍t-iàu Ha̍k-hāu ( chiàu Pu̍t-kàu teh kóng in ê Jı̍t-iàu ha̍k-hāu tùi tē La̍k Sè-kí chiū í-keng ū, m̄-kú... ? ) In teh chı̀n-pō͘ ê siaⁿ, sı̍t-chāi hō͘ lán thiaⁿ-liáu kàu oē kiaⁿ. Phı̀-lūn lâi kóng, hiān-sı̂ in ê ha̍k-seng chóng-sò͘ ū iâⁿ-kè lán ê saⁿ, sı̀ pē. In ê sian-siⁿ ê chóng-sò͘ ū iâⁿ lán têng-pē khah-ke ( che sı̄ hiān-sı̂ tı̄ Jı̍t-pún ê pí-kàu ). 
In ū put-sı̂ teh o̍h lán ê khoán, chiong lán ê bêng-gı̄ khioh khı̀ choè kà-sı̄. Chhin-chhiūⁿ lán ū Chàn-bí-koa ( á-sı̄ Ióng-sim Sı̂n-si ) ; in chiū siat Chàn-pu̍t-koa ( hoan-e̍k sı̄ Ióng-sim Put-si ) , á-sı̄ Chheng-liân-hoē, Hū-jı̂n-hoē, í-goā ū chin-choē khoán. Ia̍h ū ēng hong-khı̂m gı̂m-si, lé-pài, kóng tō-lí. Chin hán-iū ! 
Goá teh siūⁿ chiong-lâi in kiám-chhái oē pı̀ⁿ-choè Pu̍t-kàu-phê jı̍p Ki-tok-kàu-āⁿ ê khoán. Kó-jiân nā-sı̄ án-ni, ún-tàng bô khah-su hit khoán Ki-tok-kàu-phê jı̍p Pu̍t-kàu-āⁿ ê Chong-kàu. 
Thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng tı̄ Kiaⁿ-to͘, tē-it tāi-seng chhù-téng ū koà toā ê Sı̂-cheng ê chhù, chiū-sı̄ Tông-chı̀-siā. Chit ê Sı̂-cheng iáu tı̄-teh, kó͘-chá ū kiâⁿ, chit chūn iā teh kiâⁿ, khah chá ê lâng lia̍h-choè kı̂-koài, hong-siaⁿ pòng-iáⁿ, sı̀-bı̄n ê lâng oe-oe tı̄n-tı̄n lâi khoàⁿ, bô chı̍t-ê bô tio̍h-kiaⁿ. Chin hán-iú ! Tùi ū chit ê sı̂-cheng, sı̀-bı̄n ê peh-sı̀ⁿ ke chin heng, in-ūi sı̄ bûn-hoà ê kng-teng, boē bián-tit ū chin-choē ha̍k-seng, tı̀-kàu boē mı̍h ê tiàm-phò͘ ke chin-choē keng. Taⁿ hiān-sı̂ ha̍k-hāu khiok put-chí toā-keng, in-ūi kiàn-siat ê ki-chhó͘ sı̄ ēng Ki-tok-kàu ê cheng-sı̂n, Sin-tó Sian-siⁿ ēng huih-koāⁿ lâi chiâⁿ--ê, só͘-í tùi siat liáu-āu, tı̍t-tı̍t heng, hiān-sı̂ ha̍k-seng ū sı̀, gō͘ chheng. 
Koh bô loā-kú tı̄ Kiaⁿ-to͘ teh-beh siat chı̍t ê put-chí toā ê Sı̂-cheng tı̄ Tè-kok Tāi-ha̍k, chiū-sı̄ Tiān-khı̀ Sı̂-cheng. Sı̂-cheng-kè ê koân pah-jı̄ chhioh, chí-sı̄ sı̂-kan ê jı̄ chı̍t jı̄ tı̍t-kèng chhioh-saⁿ, ta̍k-jı̄ ū jı̍p tiān-kiû. Té-chiam sı̄ saⁿ-chhioh-poàⁿ, tn̂g-chiam gō͘-chhioh poeh tn̂g, chit nn̄g ki chiam ha̍p-teh ū sı̀-cha̍p poeh koàn ê tāng. Tn̂g, té, chit nn̄g ki chiam iû-goân jı̍p tiān-kiû, só͘-í sui-bóng sı̄ àm-sı̂, tùi hn̄g-hn̄g ia̍h oē khoàⁿ-kı̀ⁿ sı̂-kan. Chit khoán ê sı̂-cheng tı̄ Sè-kài iā sı̄ bô kúi-ê. Sı̍t-chāi Chin hán-iú ! 
Kiám-chhái ū lâng beh kóng, cháiⁿ iūⁿ ū chit hō sū, thái-thó ū lâng oē choè chit hō khı̀-khū ? M̄-kú ū, chóng-sı̄ lán tio̍h chai, “ Lâng koh-khah gâu iā boē kap Thiⁿ choè tùi-thâu. “ Siōng-tè chāi-chá chhòng-chō jı̍t-thâu, kàu chit-tia̍p m̄-bián chūn, ia̍h m̄-bián chhiâu. I ū toā koân-lêng, chhùi kóng-chhut chiū sêng. Cháiⁿ-iūⁿ bān-lâng boē hiáu chun-kèng ? Lâng nā ná bûn-bêng, bô tek-khak hit ê seng-oa̍h chiū oē ná khoàⁿ-oa̍h. Pù--ê chiâⁿ pù, sàn--ê chiâⁿ sàn, pah-poaⁿ seng-lí chin oh-tit thàn. M̄-kú sui-bóng put-kéng-khı̀, iáu-kú put-chí choē lâng ài khoàⁿ hı̀, tı̀-kàu liáu-gı̂n, bô bı̂n koh sit-sı̂n, kiam thâu-khak hı̂n. Só͘-í hı̀-hn̂g á-sı̄ oa̍h-tāng siá-chin-koán, ūi-tio̍h ài lán ê gı̂n, chiū chhē-phāng, ēng hoat-tō͘ lâi bê lán ê cheng-sı̂n, chiong chong-kàu-te̍k ê hı̀ á-sı̄ siá-chin, poaⁿ hō͘ lâng khoàⁿ, lâi choè thàn-chı̂ⁿ ê chhiú-toāⁿ. Hiān-sı̂ chit khoán ê Chong-kàu Siá-chin put-chí liû-hêng tı̄ it-poaⁿ ê hı̀-kài. Phı̀-lūn lâi kóng Nı̂-lô-ông khún-tio̍k kàu-hoē, Mô͘-se ê Cha̍p-kài, Sat-lô-bí kiû Iok-hān ê thâu-khak, á-sı̄ Só͘-to-má, Gô͘-mô͘-lia̍p, chit khoán ê siá-chin tı̄ sı̀-koè teh poaⁿ. Sui-bóng lâng kàu-ke̍k ài-khoàⁿ, chóng-sı̄ ǹg-bāng tùi án-ni lâi siū kám-hoà, hoán-hoé koé-pı̀ⁿ--ê, káⁿ chhē bô chı̍t sió-poàⁿ. 
Hiān-sı̂ tı̄ Jı̍t-pún ê Pu̍t-kàu-thoân ū teh-beh cho͘-chit chı̍t khoán pò͘-tō ê Chong-kàu oa̍h-tāng siá-chin. Só͘-í tı̄ Kiaⁿ-to͘ Tang Pún-goān-sı̄, í-keng ū teh siat-hoat tı̄ cha̍p-ge̍h tiong, beh chiong “ Mô͘-kong “ ê siá-chin la̍k koàn, lâi soan-thoân in ê chong-kàu tı̄ thong-kok. (“ Mô͘-kong ” ı̀-sù chiū-sı̄ ēng thâu-mn̂g lâi phah ê soh-á, chı̍t toā tı̄ⁿ pá-pá ). Chit hō soh-á, chiū-sı̄ khah-chá chı̍t keng biō hō͘ hé sio-khı̀, āu-lâi teh-beh koh khí, chóng-sı̄ bô hit khoán kàu-ke̍k ióng ê soh-á thang lūi hiah-ê toā sam-thiāu, só͘-í hiah-ê jia̍t-sim ê hū-jı̂n-lâng, kam-goān chiong in só͘ pó-sioh ê thâu-mn̂g hiàn hō͘ in ê Pu̍t choè lō͘-ēng. Chit-khoán ê thâu-mn̂g soh-á, chit-chūn iáu gō͘, la̍k tiâu tı̄-teh, lâng nā kàu Kiaⁿ-to͘ ê sı̂ , sûi-piān thang khoàⁿ. Che sı̍t-chāi teh hián-bêng in Pu̍t-kàu ê sı̀n-chiá ê jia̍t-sim, kam-goān hiàn in só͘ tùi-tiōng só͘ pó-poè ê mı̍h hō͘ in ê Pu̍t-kàu sím-mı̍h khoán. Chin hán-iú ! 
Taⁿ chit khoán ê siá-chin ún-tàng oē choē lâng khoàⁿ, chóng-sı̄ beh tùi che lâi tit-tio̍h sı̀n-chiá káⁿ chhē bô chı̍t poàⁿ. In-ūi tāi-ke lia̍h choè sim-sek, boē hiáu beh o̍h tō-tek, kiat-kio̍k iû-goân ia̍h sı̄ bô lı̄-ek. 
(Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 488 koàn, 1925 nı̂ 11 ge̍h)