Hioh-koâⁿ

Ùi Wiki Tô·-su-kóan

Liâng-léng ê thàu-chá, léng-hong sngh-sngh-kiò, goá ùi lāi-lı̂-á kiâⁿ--chhut-lâi. Hioh-koâⁿ koè--a, goá àn-sǹg seng lâi-khı̀ chia̍h chı̍t-oàⁿ ti-kha mı̄-soàⁿ chiah tńg--khı̀. Kin-nı̂ hioh-koâⁿ chı̍t-kò-goe̍h, goá tō tı̄ lāi-lı̂-á toà chı̍t-kò-goe̍h. Chit-chân tāi-chı̀, tām-po̍h-á sim-sek, tām-po̍h-á hàm. Kóng--lâi oē-thâu-tn̂g, goá ta̍uh-ta̍uh-á kóng hō͘ lín thiaⁿ. Téng ha̍k-kı̂ kiat-sok, goá àn-sǹg beh tı̄ Tâi-pak 2~3 jı̍t chiah tńg--khı̀. Hioh-koâⁿ thâu chı̍t-kang e-po͘, goá khiâ o͘-tó͘-bái sı̀-kè hong-so, seng tı̄ ha̍k-hāu hū-kı̄n lau-lau--leh, ùi āu-piah-mn̂g se̍h-khı̀ thâu-chêng-mn̂g, koh ùi thâu-chêng-mn̂g kho͘-koè āu-piah-mn̂g. Ha̍k-hāu āu-piah-mn̂g chhut--lâi, hia ū chı̍t-tiâu lō͘, khoàⁿ--khí-lâi e̍h-e̍h-á, lō͘-kháu soah chhāi chiâⁿ chē kangpang. Kiàn-pái kiâⁿ--koè khoàⁿ--tio̍h, lóng kám-kak chiâⁿ hò͘ⁿ-hiân, chit-tiâu lō͘ ē-thàng tùi toh-ūi khı̀? Hûiⁿ-tı̍t êng-êng, tō khâi jı̍p-khı̀ khoàⁿ māi. Taⁿ khai-sí, lō͘ iáu bē pháiⁿ kiâⁿ, kiâⁿ bô 100 kong-chhioh soah pı̀ⁿ-chiâⁿ lo̍h-kiā, lō͘--nih koh chı̍t-kahng chı̍t-piah. Goá khoàⁿ thâu-chêng ū chı̍t-ê siang-chhe lō͘-kháu, siūⁿ beh oat--koè, siūⁿ bē kàu chhia-á soah hiông-hiông tiāⁿ--khı̀. Siông-sè khoàⁿ, goân-lâi bô-iû--a. Goá kā chhia chhah tı̄ lō͘-piⁿ, tú-chiah lo̍h-kiā ê lō͘, chı̍t-ē oa̍t-thâu sûi piàn chiūⁿ-kiā. Goá khoàⁿ--tio̍h mā hoè-hoa--khı̀. Thâu-chêng ê lō͘ chháu goá bô-se̍k, nā beh chhoē ka-iû-chām, ún-tàng ài se̍h hoan-thâu. Chia ah bô kong-chhia, ah bô-tè kiò kè-têng-á, kan-taⁿ chhun pō͘-lián--a. Tng-tong goá thâu-khak mo͘h leh sio, chiah khoàⁿ-tio̍h piⁿ--á chhāi chı̍t-tâi kha-ta̍h-chhia tı̄ hia, koh bô só--leh. Goá tō kā chioh-lâi khâi. Sı̄ án-choáⁿ kóng sı̄ “chioh”? In-ūi goá kan-taⁿ chiām-sı̂ khiâ--chı̍t-ē, liam-mi ē khiâ tńg-lâi hâiⁿ. Che m̄-sı̄ thau-the̍h, ke̍k-ke sı̄ thau-khâi, lia̍h--tio̍h mā bē án-choáⁿ. Tı̄ thau teh iōng ê hoat-lu̍t koán bē tio̍h. Goá tō an-sim-á khiâ, iōng lō͘-piⁿ khioh ê『寶特瓶』koāⁿ chı̍t-koàn 92--ê tńg--lâi. Tńg-lâi kàu chhah o͘-tó͘-bái ê só͘-chāi, soah khoàⁿ-tio̍h chı̍t-ê siàu-liân--ê kap 2 ê kéng-chhat khiā tı̄ hia. Kéng-chhat kā goá cha̍h--lo̍h-lâi, mn̄g-kóng: “Chit-tâi chhia kám sı̄ lí ê?” Goá ı̀n kóng sı̄, piⁿ--á hit-ê siàu-liân--ê khı̀-phut-phut, hoah-kóng goá o͘-pe̍h-kóng, chhia-á bêng-bêng sı̄ i ê. Goá thiaⁿ kah bū-sà-sà, kéng-chhat kiò goá lo̍h-chhia, hit-ê siàu-liân--ê sûi kóng: “Lín khoàⁿ, chit-tâi chhia oā-piah ū tah goán ha̍k-hāu ê thêng-chhia-pâi, téng-bı̄n koh ū goá ê『學號』.” Kàu-taⁿ goá chiah chai-iáⁿ in sı̄ teh kóng kha-ta̍h-chhia, m̄-sı̄ o͘-tó͘-bái. siūⁿ beh kái-soeh, kéng-chhat m̄-tāⁿ bē-giàn thiaⁿ, koh kiò goá khı̀ kéng-chhat-kio̍k lo̍k kháu-keng. Goân-lâi chit-tâi chhia khak-sı̍t sı̄ i ê, hō͘ lâng thau-khan--khı̀ tō phiaⁿ tı̄ chia, chiah koh hō͘ goá thau-khiâ--tio̍h. M̄-koh kéng-chhat bô beh siong-sı̀n goá kóng--ê, ngē kóng sı̄ goá thau-khan--ê, koh mn̄g-kóng: “Lí ê o͘-tó͘-bái kap khı̀-iû--leh ?” “Tı̄ tú-chiah lín kā goá cha̍h--lo̍h-lâi hia ā...” Goá sió-khoá khi-mó͘-bái. “Kóng-oē māi án-ne toā-sè-siaⁿ, hêng-chiàu kà-chiàu the̍h--chhut-lâi!” I chiap-koè goá ê hêng-chiàu kà-chiàu, khoàⁿ--chı̍t-ē, beh siu jı̍p-khı̀ lak-tē-á. Goá chhun-chhiú beh kā the̍h--tńg-lâi, hit-ê kéng-chhat thoè-āu chı̍t-pō͘, chhèng sa--leh ǹg goá chit-pêng khui chı̍t-chhèng, ka-chài siám liáu kín, chhèng-chí toāⁿ-tio̍h thô͘-kha. Hiān-tiûⁿ kı̂-thaⁿ lâng lóng kiaⁿ chı̍t-tiô, sûi chông-lâi kā goán 2 ê lóng chhah khı̀ piⁿ--á. Ū-lâng siūⁿ kóng sı̄ goá khui-chhèng, kā goá ah tı̄ thô͘-kha. “Kán! Kán lín lāu-su! Pùn-sò! Ū-pâi ê lô͘-moâ...” Goá ngē-sí kā chhoh, in hoat-hiān m̄-sı̄ goá khui-chhèng, chiah kā goá chhah--khí-lâi. Koè bô chı̍t lé-pài, goá tō hō͘ hoat-ı̄ⁿ phoàⁿ chı̍t-kò-goe̍h『拘役』, choē-miâ sı̄『普通竊盜罪』. Koaiⁿ--jı̍p-khı̀ bô joā kú, tō ū chı̍t-ê lâng lâi khoàⁿ--goá, he tō-sı̄ gún kàu-siū. Goá kā i aisiatchuh, kiò i chı̍t-siaⁿ “lāu-su”, i tı̀m-thâu mn̄g kóng: “Lāi-té chiâⁿ sù-sı̀ ho͘ⁿh?” “Chha-put-to--lah, bô-chı̂ⁿ thang『易科罰金』, chí-hó jı̍p-lâi chia̍h bián-chı̂ⁿ-pn̄g.” “Bô-chı̂ⁿ--o͘?” I kā goá khau-sé: “Lí sı̄ bô-chı̂ⁿ thang siōng-sò͘, ah-sı̄『刑事訴訟法』tha̍k liáu siuⁿ bái?” “Bô ā, nā beh kóng tha̍k-liáu bái, kéng-chhat kap hoat-koaⁿ m̄-chiah sı̄ m̄-bat jı̄ koh kiam bô oē-seng. 『普通竊盜』sı̄『自訴罪』neh, lâng ah bô kò--goá, kéng-chhat tō sàng-lâi hoat-ı̄ⁿ, hoat-ı̄ⁿ ah bô siông-sè khoàⁿ, tō kā goá phoàⁿ 1 kò-goe̍h. Goá tı̄ kéng-chhat-kio̍k kā in chhoh, hit tiâu『侮辱公署』m̄-chiah èng-kai khí-sò͘!” Kàu-siū thiaⁿ goá kóng soah, bô kóng-oē, ba̍k-nih-á chiah koh mn̄g: “Chhia-á chèng-keng sı̄ lí thau-khan--ê-o͘?” “Kéng-chhat kóng ū tō ū, hoat-koaⁿ kóng sı̄ tō sı̄. Goá chèⁿ kóng bô, soah hō-chò『顯係狡辯之詞』, kēng-ka chèng-bêng chhia sı̄ goá thau-khan--ê.” Goá chhoán--chı̍t-ē kè-sio̍k kóng: “Che tō-sı̄ lín Legal-soziology kóng --ê『習慣法上的有罪推定』ā!” Kóng kàu chia, i m̄-chai beh chhiò ah-sı̄ beh háu, soah puh chı̍t-kù: “Siuⁿ hàm--a.” Chit-kù-oē hāi goá chhiò--chhut-lâi: “Lāu-su ā, chit-ê sè-kài tō-sı̄ in-ūi ū chiah chē bú hoat-lu̍t ê lâng, m̄-chiah ē chiah-nı̄ hàm! Che sı̄ lí siōng-khò bat kóng--koè-ê neh! Koh-chài-kóng, lí sı̄ ha̍k-chiá, goá sı̄ ha̍k-seng, lóng bih tı̄ ha̍k-ı̄ⁿ lāi-té, soah phoe hoat-lu̍t phoe kah toā-sè-siaⁿ, kám ū khah-choa̍h? Bô tek-khak chit-ê kā goá phoàⁿ-hêng ê hoat-koaⁿ, koh bat hō͘ lí kà--koè-leh!” Kaⁿ-ga̍k ê lâng tı̄ chit-ê sı̂-chūn jip7--lâi, kóng sı̂-kan kàu--a, tō kā goá ah--tńg-khı̀, goá tō án-ne un tı̄ lāi-lı̂-á koè goá ê hioh-koâⁿ (TGB Thong-sı̀n tē 44 kı̂, 2003 nı̂ 5 goe̍h)