Lâng ê sin-thé ū saⁿ hāng ê iàu-sò͘, kiò-chò cheng-sı̂n, lêng-hûn, jio̍k-thé. Chit saⁿ hāng ū bı̍t-chhiat ê koan-hē, só͘-í kı̄n-lâi ê chong-kàu-ka toā-toā teh chù-ı̀. Siat-sú lán lâng ê sin-thé nā ū chı̍t pō͘-hūn siū siong, chiū cheng-sı̂n iā bē bián-tit siū kám-èng. Chhin-chhiūⁿ lâng nā ū ūi-pı̄ⁿ, chiū hit ê lâng chin khoài siū-khı̀, sı̄m-chı̀ iā loán-jio̍k. Cheng-sı̂n nā ià-siān, chiū sin-thé iā ià-siān. Nā ài chai lâng ê sin-thé ū kiān-khong á-bô, tio̍h khoàⁿ i ê ūi-chōng ê kiông-jio̍k; ūi nā lám ê lâng, i ê cheng-sı̂n ut-chut bô sóng-khoài. Sin-thé nā bô kiān-khong, iā ū koan-hē tı̄ lêng-hûn; só͘-í nā lâng tú-tio̍h kan-khó͘ phoà-pı̄ⁿ, chiū i ê sı̀n-gióng oē iô-tāng. Hiân-jı̂n kóng, Kiān-khong ê cheng-sı̂n, tiàm tı̄ kiān-khong ê sin-thé; chit kù oē sı̍t-chāi ū iáⁿ lah.
Tùi Au-chiu chiàn-cheng pêng-hô í-lâi, kok-kok ū kiàn-sek ê lâng, thê-khí kı̀m chiú, kı̀m hun, chò hiān-sı̂ tē-it iàu-kín ê būn-tê. Hiān-sı̂ Bí-kok chè-chiú ê sū-gia̍p, lóng-chóng kı̀m-chí. Kı̀m-lēng chı̍t-ē chhut, peh-sı̀ⁿ m̄ káⁿ hoán-tùi, choē-choē lâng lóng chàn-sêng. Chóng-sı̄ tiong-kan ū kan-khiáu ê seng-lí lâng, ài chiong chò chiú ê ki-khı̀, the̍h lâi Tiong-kok khai-gia̍p. Hó kai-chài Bí-kok ê soan-kàu-su chı̄n la̍t kap in khòng-gı̄, kàu lō͘-boé bô chiâⁿ. Lō͘-kok iā m̄ chún chheng-liân-lâng chia̍h hun, chia̍h chiú. Chiú ê hāi sı̄ chèng lâng lóng chai, m̄ bián goá ke kóng. Taⁿ goá só͘ ài kóng-ê, chiū-sı̄ hun ê hāi, kap lán ū sím-mı̍h koan-hē ? Ài ín-khí chhut-miâ ê i-seng só͘ chèng-bêng ê sū-sı̍t, kı̀ tı̄ ē-té lâi hō͘ lia̍t-ūi chò chham-khó.
Tiân-goân Phok-sū kóng, Phó͘-thong ê kńg-hun-chháu, chı̍t ki ê lāi-bı̄n, ū chı̍t tih ê nicotine (hun-chháu ê to̍k-sò͘). I-tı̂n Ha̍k-sū kóng, ēng chı̍t tih ê nicotine, saⁿ hun kan ē hāi-sí chı̍t chiah káu. Lō͘-kok ū chı̍t ê chhut-miâ ê phok-sū kóng, chiong chı̍t chiah thò͘-á koaiⁿ tı̄ tû-nı̍h. ta̍k jı̍t pûn hun-ian tı̄ thò͘-á ê seng-khu, m̄ bián koè nn̄g goe̍h-jı̍t chiū ē sí. Āu-lâi phoà pak siông-sè giām, chiah chai sı̄ nicotine thàu-jı̍p phoê-hu, chhim-jı̍p hiat-e̍k, hāi-tio̍h sim-chōng. Siông-kang Phok-sū kóng, Hun-chháu kang-tiûⁿ chò kang ê hū-jı̂n lâng, pún-sin sui-jiân bô chia̍h hun, chóng-sı̄ liû-sán chin-choē. Siat-sú nā tit-tio̍h an-choân seng-sán--ê, i ê kiáⁿ-jı̂ iā choē-choē chá sí. Hı̀-lô-pı̄ⁿ, ūi-jio̍k-pı̄ⁿ ê goân-in, choē-choē sı̄ tùi pún-sin kap sı̄-toā lâng chia̍h hun, chia̍h chiú ê kiat-kó.
Ha̍k-seng chia̍h hun tē-it hāi náu-le̍k, koh i ê sin-thé pí bô chia̍h hun ê ha̍k-seng pêng-kin khah khin. Ū chı̍t keng Tāi-ha̍k ê kàu-su, pò-kò ha̍k-seng jı̍p ha̍k hit-sı̂, chhı̀-giām ê sêng-chek kóng, Chia̍h hun-ê pêng-kin pí bô chia̍h-ê pêng-kin sı̄ khah chió tiám. Tùi án-ni lâi khoàⁿ, hun ê hāi m̄-nā hāi lâng ê sin-thé, iā chó͘-gāi lán lâng tı̀-sek ê hoat-ta̍t.
Chia̍h hun ê khí-thâu sı̄ tùi iá-bân lâng, āu-lâi bûn-bêng lâng iā o̍h chia̍h, chiū chū-chok chhong-bêng, ke kang chè-chō, chéng-lūi ná chhut ná chē. Taⁿ chiâⁿ-chò hong-sio̍k, chiū tāi-ke saⁿ khoàⁿ ài o̍h chia̍h, ná bē chiū ná ū siau, chèng-hú thàn chı̂ⁿ jı̍t-jı̍t choē, peh-sı̀ⁿ liáu chı̂ⁿ jı̍t-jı̍t sán. Hiān-sı̂ lán pún kok ê peh-sı̀ⁿ ta̍k nı̂ la̍p chèng-hú kan-ta hun hùi, iok ū 1,0000,0000 kho͘; tùi goā-kok lâi-ê bô sǹg chāi-lāi. Chia̍h hun ê lâng chı̍t nı̂, chı̍t nı̂ choē; nā khoàⁿ kı̄n-lâi lô-tōng siā-hoē ê chheng-liân, bô chia̍h hun ê lâng chin chió, chiū chai-iáⁿ.
Chit hō ok-sio̍k m̄ chai kàu sím-mı̍h sı̂ chiah oē hoè-bô ? Chia̍h hun ū sím-mı̍h lı̄-ek leh ? Ū lâng kóng, Chia̍h hun ké iu-būn; koh ū lâng kóng, Chia̍h hun tû to̍k thâng. Che sı̍t-chāi sı̄ chhò-gō͘ ê su-sióng, m̄ chai chia̍h ê lâng i ê kiān-khong ê sin-thé beh chiām-chiām pı̀ⁿ-chò soe-jio̍k.
Chhı̀-siūⁿ Hàu-keng kóng, Tùi pē-bó só͘ sêng-siū ê sin-thé nā m̄ káⁿ kā i siong-hāi, chiah sı̄ iú-hàu. Iū-koh Sèng-keng kóng, Lín ê sin-thé sı̄ Siōng-tè ê tiān. Khó-kiàn lâng bô iân-kò͘ hāi ka-kı̄ ê seng-khu, che m̄-nā chò put-hàu ê kiáⁿ, iā sı̄ chò poē-ge̍k Siōng-tè ê lâng.
Lán ê Chú kóng, Lín sı̄ sè-kan ê kng, tē-chiūⁿ ê iâm; kng kap iâm lóng sı̄ lâng só͘ toā iàu-ēng ê mı̍h. Chiū-sı̄ chò Ki-tok-tô͘--ê tio̍h tam-tng kiù lâng ê lêng-hûn, kap kái-liông siā-hoē ê chek-sêng. Kin-á-jı̍t siā-hoē chéng-chéng m̄ hó ê sı̍p-koàn, oh-tit thang kóng kàu chı̄n. Chhin-chhiūⁿ chia̍h hun ê pháiⁿ sı̍p-koàn, bô koh-iūⁿ chiong Siōng-tè só͘ siúⁿ-sù ê chı̂ⁿ-châi hiat-lo̍h hoé-kheⁿ pı̀ⁿ chiâⁿ ian-bū. M̄-nā hāi ka-tı̄ ê sin-thé, iā ū koan-hē tı̄ tō-tek-chiūⁿ, sı̍t-chāi sı̄ khó-lı̂n ah !
Kiù-sè-kun m̄ chún chia̍h hun ê lâng jı̍p kàu-hoē. Nā ū chia̍h hun ê lâng ài jı̍p kàu-hoē hit-sı̂, tio̍h lóng pàng-sak. Che sı̍t-chāi chin hó ê hong-hoat, hō͘ lán Tâi-oân Kàu-hoē thang chò bô͘-iūⁿ. Hiān-sı̂ Tâi-oân Lâm-pō͘ ê hoē-iú ê tiong-kan, goá phah-sǹg chı̀-chió ū 500 lâng chia̍h hun, nā múi lâng pêng-kin chı̍t nı̂ chò 6 kho͘ lâi kè-sǹg, chı̍t nı̂ kan chóng-kè 3000 kho͘. Nā chiong chiah-ê gı̂n lâi pó͘-chō͘ kàu-hoē, chiū bián hoân-ló châi-chèng khoat-hoa̍t, Chú ê tō-lí oh khui-khoah lah !
Taⁿ lán oá-khò Chú, bô hō͘ bu̍t-io̍k pé-pa̍k m̄ sı̄ chhin-chhiūⁿ sè-sio̍k lâng chò mı̍h ê lô͘-châi. Lâng nā kó-jiân sı̀n Chú, ké hun sı̄ bô oh ê lí lah. Ki-tok-tô͘ tio̍h chò hong-hiám tiong ê chio̍h-thiāu, m̄ thang thàn sè-sio̍k teh phû-tiâm. Iā tio̍h chò oa̍h-hı̂, m̄ thang chhin-chhiūⁿ sí-hı̂ toè chúi teh phiau-liû.
Ǹg-bāng chèng kàu-hoē ê jı̄m-chit-chiá kam-goān khoàⁿ hun chò chı̍t khoán ê tùi-te̍k, sı̍t-hêng ké-tû, thang chò hoē-iú ê bô͘-iūⁿ. Sio̍k-gú kóng, Chúi-thâu chheng, chúi-boé chiū chheng.
(Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hoē-pò tē 433 koàn, 1921 nı̂ 4 ge̍h)
