31. Hô͘-lı̂ kap Soaⁿ-iûⁿ
Hô͘-lı̂ pháiⁿ-ūn poa̍h-lo̍h chhim-chéⁿ, thiàu bē chhut--lâi.
Bô joā-kú, soaⁿ-iûⁿ tùi hia kiâⁿ--koè, mn̄g Hô͘-lı̂ tı̄ ē-bı̄n teh chhòng siáⁿ.
“Ouh, lí kiám bô thiaⁿ lâng kóng?” Hô͘-lı̂ án-ne kā ı̀n, “Beh khó-hoāⁿ lah! Goá m̄-chiah ē thiàu-lo̍h-lâi chia. Tı̄ chia bián kiaⁿ ē bô chúi. Lí ná m̄ tâng-chê lâi?”
Soaⁿ-iûⁿ chim-chiok khó-lı̄ chı̍t-ē-á, chiū thiàu-jı̍p chéⁿ-lāi. Hô͘-lı̂ sûi peh-chiūⁿ i ê kha-chiah-phiaⁿ, kha ta̍h i ê tn̂g-kak, chiū án-ne thiàu-chhut chéⁿ goā.
“Chài-hoē lah! Pêng-iú!” Hô͘-lı̂ kóng, “āu-pái ài ē kı̀--tit, “Chhian-bān m̄-thang siong-sı̀n lo̍h-lān ê lâng.”
32. Chng-kha-lâng Kap Choâ
Chı̍t-ê chng-kha-lâng ê kiáⁿ ta̍h-tio̍h chı̍t-boé choâ ê boé-liu. Choâ oa̍t-thâu kā kā--lo̍h--khı̀. In hāu-seⁿ chiū án-ni sí--khı̀. Chò lāu-pē--ê chı̍t-ē lia̍h-kông--khí--lâi, the̍h i ê pó͘-thâu khı̀ jiok choâ, kā choâ ê boé-liu tok-tiāu chı̍t-chat. Chū hit-sı̂ khí, choâ khai-sí khı̀ kā chng-kha-lâng chhı̄ ê cheng-seⁿ, chò-sêng chng-kha-lâng chin-toā ê sńg-sit.
Chit-ê chng-kha-lâng siūⁿ-kóng án-ne m̄-sı̄-sè, bô kap choâ kóng-hô bē iōng--tit. I chiū chún-pı̄ chı̍t-koá-á chia̍h--ê kap phang-bı̍t, lâi kàu choâ ê châu-khut, kā choâ kóng, “Lán lâi kā oan-siû pàng hō͘ bē kı̀--tit, hō͘-siōng goân-liōng. Lí kā goá ê cheng-seⁿ, sı̄ ūi-tio̍h beh pò-siû, in-ūi goá kā lí ê boè-liu tok-tn̄g. M̄-kú, lí kā sí goá ê hāu-seⁿ, goá pò-siû mā bô siáⁿm̄-tio̍h! Taⁿ, lán hō͘-siōng bô sio-khiàm-chè, sı̄ án-choáⁿ lán bē-tàng chò pêng-iú leh?”
Choâ kóng, “Bē-tàng! Bē-tàng! Kā lí ê mı̍h-kiāⁿ the̍h--tńg--khı̀. Lín hāu-seⁿ hō͘ goá kā sí ê tāi-chı̀, lí bô khó-lêng kā pàng bē kı̀--tit, chiū chhin-chhiūⁿ goá bē-tàng pàng bē kı̀-tit goá ê boé-liu hō͘ lí tok-tn̄g kāng-khoán.”
Í-keng chō-sêng ê siong-hāi ē-tàng goân-liōng; m̄-kú, bô khó-lêng pàng bē kı̀--tit.
33. Chng-kha Niáu-chhí kap To͘-chhı̄ Niáu-chhí
Ū chı̍t-chiah to͘-chhı̄ niáu-chhí khı̀ chhoē i toà tı̄ chng-kha ê chhin-chiâⁿ. Chng-kha niáu-chhí láu-sı̍t koh tiâu-tı̍t, i chin ài chit-ê to͘-chhı̄ chhin-chiâⁿ, jia̍t-chêng kā khoán-thāi. I àn-nāi to͘-chhı̄ niáu-chhí chia̍h bín-tāu, la̍h-bah, chhı̀-suh kap sio̍k-pháng.
Chit-ê to͘-chhı̄ niáu-chhí iōng chiam phı̄ⁿ-á kā chiah-ê chng-kha chia̍h-mı̍h phı̄ⁿ-phı̄ⁿ leh, kóng, “Goá sı̍t-chāi bē-tàng liáu-kái, lí ná ē-tàng jím-siū chiah-nı̍h pháiⁿ-chia̍h ê chia̍h-mı̍h. M̄-kú, che sı̄ it-tēng--ê, tı̄ chit-chióng chng-kha só͘-chāi, lí bē-tàng ǹg-bāng ū sím-mı̍h khah-hó ê mı̍h-kiāⁿ thang chia̍h.”
“Kiâⁿlah! Kap goá chò-tı̄n lâi-khı̀ to͘-chhı̄, goá beh hō͘ lí khoàⁿ māi leh, án-choáⁿ chiah-sı̄ chiàⁿ-káng ê seng-oa̍h. Lí nā tı̄ to͘-chhı̄ toà--chı̍t--lé--pài ah, lí chiū ē kám-kak kóng, kı̂-koài, í-chêng ná-ē tı̄ chng-kha toà ē tiâu?”
Thiⁿ beh àm ê sı̂, chit 2 chiah niáu-chhí chiū lâi kàu to͘-chhı̄. To͘-chhı̄ niáu-chhí chin ū lé-sò͘, kóng, “Keng-koè chiah-tn̂g ê lō͘-tô͘, lí it-tēng siūⁿ beh chia̍h chı̍t-koá tiám-sim lah.” Kóng soah, chiū chhoā chng-kha niáu-chhí jı̍p-khı̀ chı̍t-keng chin-toā keng ê chàu-kha. Tı̄ hia, in khoàⁿ-tio̍h chin-chē chheⁿ-chhau--ê, chiū toā-chhùi toā-chhùi khai-sí chia̍h ke-nn̄g-ko, chhài-iàn kap kı̂-tha ê hó-chia̍h mı̍h-á.
Bô tiuⁿ bô tı̂, in thiaⁿ-tio̍h kı̂-koài ê kiò-siaⁿ, chng-kha niáu-chhí chin kín-tiuⁿ, mn̄g kóng, “He sı̄ sím-mı̍h siaⁿ?” To͘-chhı̄ niáu-chhí kā ı̀n kóng, “He sı̄ chhù-lāi ê káu-á teh kiò nā-tiāⁿ.” “Sím-mı̍h!?” Chng-kha niáu-chhí toā-siaⁿ hoah--chhut--lâi. “Goá chiah bô-ài tı̄ chia̍h àm-tńg ê sı̂ thiaⁿ-tio̍h chit-khoán im-ga̍k!” Chit-ê sı̂-chūn, mn̂g hiông-hiông khui--khui, 2 chiah káu-á chhiong--jı̍p--lâi. In chiū koáⁿ-kín soan lo͘h.
Chng-kha niáu-chhí kóng, “Goá beh lâi tńg lah!” To͘-chhı̄ niáu-chhí kóng, “Ná-ē chiah-kín chiū beh cháu?” “ Goá kam-goān tńg-khı̀ chng-kha ún-sim-á chia̍h tāu-á kap la̍h-bah, mā bô siūⁿ beh tiàm to͘-chhı̄ thê-sim tiàu-táⁿ chia̍h ke-nn̄g-ko, lim bih-luh!”
34. Hô͘-lı̂ kap Ou-a
Ū chı̍t-pái, chı̍t-chiah hô͘-lı̂ khoàⁿ-tio̍h chı̍t-chiah o͘-a hioh-tı̄ chhiū-ki, chhùi kā chı̍t-tè chhı̀-suh. I chiâⁿ hoaⁿ-hı̀, siūⁿ kòng, ”Che hó chhin-chhiūⁿ sı̄ ūi goá chún-pı̄--ê.”
I kiâⁿ-kàu chhiū-á kha, hoah kóng, ”Gâu-chá, o͘-a sió-chiá. Lí kin-á-jı̍t khoàⁿ--khí--lâi chin súi. Lí ê mo͘ sı̄ hiah-nı̍h-á o͘-kim, ba̍k-chiu sı̄ hiah-nı̍h-á kng. Goá siūⁿ, lí ê siaⁿ it-tēng kap lí ê goā-piáu kāng-khoán, pí kı̂-tha ê chiáu-á koh-khah hó-thiaⁿ. Chhiùⁿ chı̍t-tiâu koa hō͘ goá thiaⁿ khoàⁿ māi leh, goá chiū ē-tit-thang khéng-tēng lí chiū-sı̄ chiáu-lūi ê koa-hiō.”
Hit-chiah o͘-a chiū kā i ê thâu giâ koân-koân, khai-sí toā-siaⁿ a-a-kiò. M̄-kú, tı̄ i khui-chhùi hit tang-chūn, hit-tè chhı̀-suh soah lo̍k-lo̍h thô͘-kha, hō͘ hô͘-lı̂ kā khı̀ lo͘h.
Hô͘-lı̂ kóng,” án-ne chiū tio̍h lah, che chiū-si goá beh tı̍h--ê. Kı̀-jiân lí sàng goá chı̍t-tè chhı̀-suh, goá mā sàng lí chı̍t-kù oē. M̄-thang siong-sı̀n o͘-pe̍h kā lí po, o͘-pe̍h kā lí pa-kiat ê lâng.”
35. Phoà-pēⁿ ê Sai
Chı̍t-chiah phoà-pēⁿ kàu teh-beh sí--khı̀ ê sai, tó tı̄ i ka-kı̄ ê tōng-kháu, kan-ta chhun chı̍t-sut-á khùi-si-á. Hū-kı̄n ê iá-siù lóng lâi ûi tı̄ i ê sin-piⁿ. Sai jú bô kùi-la̍t, in chiū jú oá-kı̄n--i.
Chiah-ê tōng-bu̍t khoàⁿ-tio̍h sai kiông-beh sí--khı̀, sim-lāi siūⁿ kóng, “Pò-siû ê sı̂-ki í-keng kàu lah!” Soaⁿ-ti iōng i ê tn̂g-gê kā sai tuh--lo̍h--khı̀, gû mā iōng i ê kak kā sai tak --lo̍h--khı̀. Sai iû-goân lóng bô poàⁿ-tih khùi-la̍t thang tí-khòng, bē-tín bē-tāng tó tı̄ hia.
Chit-sı̂, lı̂-á kám-kak sai í-keng tùi i bô gûi-hiàm-sèng lah, chiū boé-liu ǹg sai, iōng kha-tê-á tùi sai ê bı̄n that--lo̍h--khı̀.
Sai toā-siaⁿ ai, kóng, “Siū-tio̍h chit-khoán ê bú-jio̍k sı̍t-chāi sı̄ pí sí koh-khah thòng-khó͘.“
Ah! Kan-ta joán-jio̍k bô-táⁿ ê lâng chiah ē khı̀ kong-kek teh-beh sí ê thâu-ông.
36. Lı̂-á Kap Chhit-thô káu
Ū chı̍t-kang, chı̍t-ê chò-sit lâng lâi kàu i chhı̄ cheng-seⁿ ê liâu-á, khoàⁿ i ê cheng-seⁿ. Liâu-á lāi ū chı̍t-chiah i siōng kah-ı̀ ê lı̂-á. Chit-chiah lı̂-á ta̍k-kang chia̍h-pá êng-êng, chài chú-lâng sı̀-kè khı̀ chhit-thô.
Chit-piàn, chú-lâng chhoā lı̂-á kap chı̍t-chiah chhit-thô káu-á chò-hoé chhut--khı̀. Chit-chiah káu-á chin hoaⁿ-hí, tı̄ chú-lâng ê sin-piⁿ thiàu-lâi thiàu-khı̀, koh iōng chı̍h chı̄ⁿ chú-lâng ê chhiú. Chú-lâng chē--lo̍h--lâi, tùi i ê lak-tē-á jı̂m hó-chia̍h mı̍h hō͘ káu-á chia̍h. Káu-á thiàu-chiūⁿ chú-lâng ê toā-thúi, hō͘ chú-lâng kā so hı̄ⁿ-á, hoaⁿ-hí kàu tı̍t-tı̍t nih ba̍k-chiu.
Lı̂-á khoàⁿ tı̄ gán-lāi, khai-sí kún-liòng, liòng khui pa̍k tı̄ sin-khu ê soh-á, o̍h káu-á giâ-thâu toā-pō͘ toā-pō͘ tı̍t-tı̍t kiâⁿ. Chú-lâng khoàⁿ-chı̍t-ē jím-bē-tiâu soah chhiò--chhut-- lâi. Lı̂-á hoaⁿ-hí chı̍t-ē, kiâⁿ oá chú-lâng ê sin-piⁿ, kā chêng-kha tà tı̄ chú-lâng ê keng-kah-thâu, siūⁿ beh peh-chiūⁿ chú-lâng ê toā-thúi.
Chit-sı̂, chú-lâng ê tn̂g-kang koáⁿ-kín gia̍h kùn-á tùi lı̂-á ê sin-khu kā kòng--lo̍h--khı̀, kóng, “ Ou-pe̍h lâi! Lí teh kún sím-mı̍h sńg-chhiò!”
37. Lo̍k-á kap Phah-la̍h ê Lâng
Ū chı̍t-pái, lo̍k-á tı̄ chúi-tı̂-á piⁿ teh lim-chúi. I khoàⁿ-tio̍h chúi--nı̍h ka-kı̄ ê hêng-iáⁿ, o-ló kóng, “Beh khı̀ tó-ūi chhoē chhiūⁿ chit-khoán chiah-nı̍h súi koh ko-sióng, chhin-chhiūⁿ chı̍t-téng ông-koan ê lo̍k-kak leh? Goá hi-bāng koh-ū bí-lē ê kha lâi phoè goá ê ông-koan. Goá ê kha siuⁿ sán, siuⁿ sè-kho͘, ū chı̍t-tiám-á khó-sioh.”
Chit-ê sı̂-chūn, Phah-la̍h ê lâng tú-hó kàu-ūi. “Siú”--chı̍t--ē, chı̍t-ki chı̀ⁿ tú-hó siā-kàu Lo̍k-á ê āu-piah. Lo̍k-á khí-kha chiū cháu.
Lo̍k-á khò i hiâm sè-kho͘ ê kha, sûi cháu-kàu hō͘ Phah-la̍h ê lâng khoàⁿ bē-tio̍h. Bô tiuⁿ-tı̂ soà cháu-jı̍p-khı̀ e̍h-e̍h ê chhiū-nâ lāi, ko-kùi ê lo̍k-kak hō͘ chhiū-oe kê-tiâu leh, chiu- án-ne hō͘ Phah-la̍h ê lâng lia̍h--tio̍h.
Lo̍k-á ná khàu ná kóng, “Súi koh ko-sióng ê mı̍h-kiāⁿ, bô it-tēng ū lō͘-iōng; ū lō͘ iōng ê mı̍h-kiāⁿ, lán tian-tò khoàⁿ bē chiūⁿ ba̍k.”
38. Iā-pô
Chiáu-lūi kap Siù-lūi ū chı̍t-tiûⁿ chiok toā ê chhiong-tu̍t teh beh po̍k-hoat. Nn̄g-pêng ê kun-tūi teh chı̍p-ha̍p, chún-pı̄ beh sio-chiàn ê sı̂, Iā-pô sam-sim lióng-ı̀ m̄-chai beh ka-jı̍p tó chı̍t-pêng.
Chı̍t-tı̄n Chiáu-lūi poe-kàu i hioh ê chhiū-á-téng, kā kóng, “Kap goán tâng-chê lâi-khı̀.” I ı̀n kóng, “Goá sı̄ Siù-lūi.”
Koè bô joā-kú, chı̍t-koá Siù-lūi kiâⁿ-kàu i hioh ê chhiū-á-kha, giâ-thâu kā kóng, “Kap goán tâng-chê lâi-khı̀.” M̄-kú i kóng, “Goá sı̄ Chiáu-lūi.”
Hó-ka-chài, āu--lâi nn̄g-pēng bô sio-chiàn, chhiong-tu̍t tit-tio̍h hô-pêng kái-koat. Tāi-ke lóng chin hoaⁿ-hí chò-tı̄n teh khèng-chiok. Iā-pô chiū cháu khı̀ Chiáu-lūi hia, siūⁿ beh chhap--chı̍t--kha. M̄-kú, in bô hoan-gêng i. I hoan-thâu koh cháu khı̀ Siù-lūi hia, soah hō͘ Siù-lūi phah, hiám-hiám-á hō͘ in oa̍h-oa̍h phah--sí.
Iā-pô cháu-kàu chin liông-poē, bô-bı̄n thang kı̀ⁿ-lâng, kóng, “ Goá chı̍t-má chai-iáⁿ lah! Siang-kha ta̍h siang-chûn, siang-thâu bô chı̍t-ngauh. Taⁿ, goá í-keng bô poàⁿ-ê pêng-iú lah!”
39. Hoé-ke kap Khóng-chhiok
Ū chı̍t-chiah hoé-ke toā-táⁿ cháu-jı̍p-khı̀ khóng-chhiok ê tē-poâⁿ. I khoàⁿ-tio̍h chin-chē khóng-chhiok mn̂g, he sı̄ khóng-chhiok oāⁿ-mn̂g ê sı̂ lak--lo̍h--lâi--ê. I kā khóng-chhiok-mn̂g pa̍k-tı̄ boé-liu, ké-iáⁿ ka-kı̄ sı̄ khóng-chhiok. Chiok ū chū-sı̀n toā-pān toā-pān kiâⁿ khı̀ khóng-chhiok hia, siūⁿ beh kap in chò-tı̄n.
Tng i kiâⁿ-oá ê sı̂, hit-tı̄n khóng-chhiok sûi hoat-hiān i sı̄ ké-pâu--ê; chiū kui-tı̄n cháu-khı̀ kā tok, kā thóng; koh kā i pa̍k-tı̄ boé-liu ê khóng-chhiok-mn̂g lóng poe̍h-poe̍h--lo̍h--lâi. Hoé-ke chin kiàn-siàu, m̄-káⁿ tńg-khı̀ i ê tông-phoāⁿ hia.
I ê tông-phoāⁿ tı̄ hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi, kā it-chhè khoàⁿ kàu chheng-chheng chhó-chhó, lóng chin khí-mo͘ bái, mā thè i kám-kak chin kiàn-siàu. Tùi i kóng, “ Beh chò chı̍t-chiah ko-kùi ê chiáu-á, kan-ta ū súi-súi ê ú-mô͘ sı̄ bô kàu--ê.”
Iam-ke thàn hōng poe, m̄-nā bô khó-lêng, koh sı̄ kiàn-siàu tāi.
40. Chúi-ke kap Gû-káng
Chı̍t-chiah lāu chúi-ke chē tı̄ chúi-khut-á-piⁿ teh tuh-ku. Sè-kiáⁿ toā-kiaⁿ sió-koài cháu-koè-lâi kā tâu kóng, “Goá khoàⁿ-tio̍h chı̍t-chiah chiok khó-phà ê tōng-bu̍t, chiok toā chiah, chhin-chhiūⁿ chı̍t-la̍p soaⁿ hiah-nı̍h toā. Thâu-khak-téng hoat nn̄g-ki kak. Ū chı̍t-ki tn̂g boé-liu, kha-tê-á pun-chò nn̄g-tè.”
“Gōng gín-á, goá kóng hō͘ lí thiaⁿ. He sı̄ Ông--sian--seⁿ ê gû-káng. I mā bô chhiūⁿ lí kóng ê hiah-nı̍h toā, kan-ta pí goá khah toā sió-khoá-á nā-tiāⁿ. Chin kán-tan, goá mā ū hoat-tō͘ piàn hiah toā hō͘ lí khoàⁿ.”
Kóng-liáu, i chiū khai-sí kā pak-tó͘ kek hō͘ phòng--khí--lâi, mn̄g in kiáⁿ kóng, “I kiám ū chhiūⁿ goá ê pak-tó͘ chiah-nı̍h toā?” “Ū no͘h! Pí lí toā chiok chē leh!” Hit chiah lāu chúi-ke koh chài kek, ná kek ná mn̄g, “Án-ne ū kàu toā--bô?” “Koh khah toā leh! Koh khah toā leh!” Lāu chúi-ke chiū suh chı̍t-ē toā-khùi, koh kek, koh-chài kek, it-tı̍t kek. I ê sin-khu mā tı̍t-tı̍t phòng-toā, phòng-toā, koh phòng-toā.
“Goá káⁿ khak-tēng gû-káng choa̍t-tùi bô chhiūⁿ goá chit-má chiah-toā.” Oē tú kóng soah, lāu chúi-ke ê pak-tó͘ sûi piak--phoà lah.
Phòng-hong chúi-ke thâi bô bah. Chū-khoa chū-toā ê lâng kan-ta ē hāi-sí ka-kı̄.
