Sèng-tàn-cheh kı̄n lah, tı̄ ke-nı̍h ê tiàm-nı̍h lóng ū tah chē-chē “Sèng-tàn-cheh lé-phín” ê kóng-kò, tı̄ tiàm-lāi ê po-lê-tû iā ū chin súi ê sèng-tàn-chhiū, tı̄ tiàm-kháu iā tiàu chē-chē pe̍h chhùi-chhiu ê sèng-tàn lāu-lâng.
“Goá tio̍h chiong sím-mı̍h sàng hō͘ Kiong-it chò Sèng-tàn lé-phín khah hó ah?”
Bí-tin tùi kúi-jı̍t chêng chiū kan-ta teh siūⁿ chit-ê tāi-chı̀. Kiong-it ê chhù chin hó-gia̍h, tı̄ i ê pâng-keng ū chin chē hó ê bûn-khū － iân-pit kǹg-pit phō͘-á iân-pit-ap-á .... Bí-tin kap Kiong-it sı̄ chhin-chiâⁿ, chóng-sı̄ Bí-tin ê chhù bô hó-gia̍h. Bí-tin chiū tı̍t-tı̍t siūⁿ, koh chhut khı̀ ke-nı̍h khoàⁿ hiah-ê tiàm-nı̍h teh bē ê mı̍h.
“Ah, hit hāng chin súi! Chiong hit-ê sàng hō͘ i chin hó”. M̄-kú mı̍h-kiāⁿ chin kùi, i bô chı̂ⁿ thang bé.
※ ※ ※ ※
Bí-tin ê chhù tı̄ chhı̄ goā, i beh tò-khı̀ chhù-nı̍h tio̍h chē tiān-chhia, koh tio̍h tùi chhia-thâu kiâⁿ, keng-koè chı̍t ê sè-sè ê chhiū-nâ. Bí-tin tńg-lâi ê sı̂, í-keng àm lah, chóng-sı̄ i lóng chin koàn-sı̀, só͘-í bē kiaⁿ. Hut-jiân-kan khoàⁿ-tio̍h chı̍t hāng pe̍h-pe̍h ê mı̍h tı̄ thô͘-kha. “E̍h! Che sı̄ sím-mı̍h?” I chı̍t-ē khioh khí-lâi khoàⁿ, goân-lâi sı̄ chı̍t pún chin súi ê sè-pún phō͘-á. In-ūi àm-àm khoàⁿ m̄ chai lāi-bı̄n siá sím-mı̍h, i chiū chiong phō͘-á hē tı̄ tē-á lāi, chiū tńg-khı̀.
Àm-tǹg chia̍h pá āu, in saⁿ-kap kóng chin sim-sek ê oē, thiaⁿ siu-im-ki, āu-lâi chiū khı̀ khùn. Bí-tin chit sı̂ chiah siūⁿ-tio̍h i só͘ khioh-tio̍h ê phō͘-á. Hian-khui chı̍t-ē khoàⁿ tio̍h chı̍t-kiaⁿ. “Sèng-tàn lāu-lâng ê chhiú-chheh,” ēng chin súi ê jı̄ siá án-ni. Lāi-bı̄n koh siá “Nā chiong chit pún phō͘-á khǹg tı̄ chím-thâu ē, chiū ē siūⁿ tio̍h choè-hó ê lé-phín”.
“Ah, chin hoaⁿ-hí!” Bí-tin chhiú the̍h chit pún phō͘-á chin hoaⁿ-hí, chiū chiong phō͘-á khǹg tı̄ chím-thâu ē, chiū khùn-khı̀. Àm-sı̂ tı̍t-tı̍t koè-khı̀, ū thiaⁿ-kı̀ⁿ i teh khùn ê siaⁿ....
※ ※ ※ ※
Tı̄ Bí-tin ê chím-thâu piⁿ ū “kho̍k” chı̍t-ē ê siaⁿ, Bí-tin chhíⁿ khí-lâi. Ah! Sèng-tàn lāu-lâng tú khui thang-á-mn̂g beh chhut-khı̀. Bí-tin tio̍h chı̍t-kiaⁿ, koáⁿ-kín thiàu khí-lâi, “Sèng-tàn lāu-lâng a-peh-à, lí beh khı̀ tó-lo̍h?” Sèng-tàn lāu-lâng thiaⁿ-tio̍h i ê siaⁿ, oa̍t-koè lâi bı̄n chin chhiò-iông kóng, “Oah! Soà hō͘ lí khoàⁿ-tio̍h, taⁿ tio̍h cháiⁿ-iūⁿ?” “A-peh-à, lí beh khı̀ sím-mı̍h lâng in tau?” “Goá ah? Goá beh the̍h lé-mı̍h khı̀ Kiong-it in tau”. “Nā án-ni, lí soà chhoā goá khı̀ hó bô?” “Hó lah, lí chin koai, goá chhoā lí lâi khı̀!”
Sèng-tàn lāu-lâng chiū chhoā Bí-tin tı̍t-tı̍t kiâⁿ. Tı̄ thiⁿ-téng ū chin-choē kim ê chhiⁿ teh sih.
“A-peh-à, lí beh hō͘ Kiong-it sím-mı̍h ah? Lí ê tē-á kiám m̄-sı̄ khang-khang?” Bí-tin khoàⁿ-tio̍h Sèng-tàn lāu lâng ê tē-á án-ni hoah. Lāu a-peh-à sió-khoá jiàu thâu-khak, “Oh, tio̍h, lóng bô poàⁿ-hāng lah, chiong sím-mı̍h hō͘ Kiong-it khah hó?” “Án-ni beh cháiⁿ-iūⁿ?” “Hó, goá beh khioh lé-mı̍h hō͘ Kiong-it. Lí khoàⁿ, hia kiám bô lé-mı̍h lak tı̄ hia?”
Sèng-tàn lāu-lâng chiū pò i khoàⁿ lō͘-piⁿ ê chháu-tui. In-ūi chin àm bô sím-mı̍h bêng, chóng-sı̄ ū khoàⁿ-kı̀ⁿ sím-mı̍h teh tín-tāng, koh teh háu “kú-kú ... ” “A-peh-à he sı̄ sím-mı̍h, goá chin kiaⁿ.” “M̄ bián kiaⁿ, he sı̄ káu-á-kiáⁿ, chin khó-lı̂n, lâng bô ài tı̍h. Hó, chiong chit chiah káu sàng i chò lé-mı̍h!” A-peh-à chhun chhiú, káu-á-kiáⁿ chin hoaⁿ-hí iô boé chiū cháu oá-lâi. A-peh-à chiū chiong káu-á lok tùi tē-á lāi lo̍h-khı̀, ǹg thâu-chêng koáⁿ-kín kiâⁿ. Bí-tin jio̍k bē tio̍h “A-peh-à, chhiáⁿ thèng-hāu teh, kiâⁿ hiah kín goá jio̍k bē tio̍h lah!” “Tio̍h, a-peh-à bē-thêng iân-chhiân--tit, bô kú beh thiⁿ-kng lah. Chit-ê o͘ ba̍k-kiàⁿ hō͘ lí koà, lí nā khoàⁿ goá kiâⁿ khı̀ hia, chiū chai-iáⁿ Kiong-it in tau hoat-seng sím-mı̍h tāi-chı̀.”
Sèng-tàn lāu-lâng chiū chiong o͘ ba̍k-kiàⁿ hō͘ Bí-tin, Bí-tin chiū khiā tı̄ hia koà ba̍k-kiàⁿ tı̍t-tı̍t khoàⁿ, Sèng-tàn lāu-lâng ka-kı̄ chı̍t ê it-tı̍t cháu-khı̀ Kiong-it in tau. Kiong-it in tau sı̄ chin koân ê chhiûⁿ-á ûi-teh ê se-iûⁿ-lâu, mn̂g kap thang-á lóng koaiⁿ-teh. Sèng-tàn lāu-lâng chhin-chhiūⁿ kâu-san-a, chı̍t-ē chiū poâⁿ koè chhiûⁿ-á, peh kàu 3 chàn Kiong-it teh khùn ê pâng-keng ê thang-á-mn̂g. “Tòng, tòng, tòng”, sèng-tàn lāu-lâng khin-khin phah saⁿ ē, thang-á-mn̂g ka-kı̄ chiū khui-khı̀, Sèng-tàn lāu-lâng, tùi tē-á lāi lia̍h káu-á kiáⁿ khǹg tı̄ Kiong-it ê chím-thâu piⁿ, chiū koh tùi thang-á-mn̂g chhut-lâi.
Sèng-tàn lāu-lâng chı̍t-ē tńg-khı̀, káu-á kiáⁿ chiū chhin-chhiūⁿ ài tâng-phoāⁿ, tı̍t-tı̍t háu, Kiong-it soà chhíⁿ khí-lâi, khoàⁿ bı̂n-chhn̂g ē, ū chı̍t chiah sè chiah lah-sap ê o͘-káu-á teh háu.
“E̍h! Ou-káu-á, lí tùi tá-lo̍h lâi?”
Kiong-it chiū phō i. Chit-ê Kiong-it chin khó-lı̂n, tı̄ soè-hàn phoà-pı̄ⁿ soà bē kóng oē, hı̄-á ū thiaⁿ-kı̀ⁿ nā-tiāⁿ. Chóng-sı̄ chin kı̂-koài, i ē hiáu kap o͘-káu-á kóng oē. “Sèng-tàn lāu-lâng chhoā goá lâi, chhiáⁿ lí kā goá thiàⁿ sioh!” “Ho̍͘h, tùi sèng-tàn lāu a-peh hia lâi? Hó, chin hó, lán saⁿ-kap thit-thô.”
Kiong-it chiū phō hit chiah o͘-káu-á khùn khı̀. Keh chá-khí, lú-iong (chhiáⁿ tı̄ chhù-lāi chú-pn̄g kap sé-saⁿ piàⁿ-sàu lāi-bı̄n ê cha-bó͘ lâng), lâi kàu Kiong-it ê pâng-keng, khoàⁿ-tio̍h Kiong-it phō chı̍t chiah káu-á teh khùn tio̍h chı̍t kiaⁿ, “Ah Kiong-it, lí thái ē án-ni!” Tı̄ chin pe̍h ê phoē-toaⁿ ū bak-tio̍h chı̍t-jiah chı̍t-jiah ê káu ê kha hō. Kiong-it chí hit chiah káu-á kóng, “Po͘h, po͘h.” ... Kiong-it chin thiàⁿ káu-á, chia̍h-pn̄g kap khùn lóng chò-hoé. Chin kı̂-biāu káu-á tı̍t-tı̍t toā chiah, pı̀ⁿ chhin-chhiūⁿ hı̂m. Kiong-it hoah, “Po͘h-pho͘h” i chiū cháu lâi, in saⁿ-kap thit-thô siû-chúi, koh tùi Kiong-it kóng, “Goá kā lí chài teh thit-thô,” chiū chhin-chhiūⁿ bé cháu chin kín. Po͘h iā ē peh chhiū-á, in ta̍k jı̍t saⁿ-kap thit-thô, chin siong-hó.
Ū chı̍t jı̍t, chò hong-thai, goā-bı̄n hong “hū-hū” háu, chhiū-á iā iô chin toā ē. Kiong-it kap Po͘h chin chá chiū Ǹg tı̄ phoē-ē teh khùn. Hong-thai jú toā, hit sı̂ ū chha-put-to 10 ê o͘-iáⁿ poâⁿ-jı̍p Kiong-it ê chhiûⁿ-á-lāi. In sı̄ toà tı̄ soaⁿ-nı̍h ê chha̍t-á. In lı̄-iōng chit-ê toā hong-thai ê àm-mı̂ lâi chhiúⁿ, chin iông-ı̄ⁿ chiū chiong Kiong-it ê pa-pa kap ma-ma pa̍k khí-lâi, chiong pó-poè the̍h-the̍h khı̀, hiah-ê chhiàⁿ-kang-lâng iā lóng siū pa̍k-teh.
Soaⁿ-chha̍t chiong pó-poè ēng chhia chài tńg-khı̀ soaⁿ-nı̍h. Hit sı̂ Po͘h chiah hoat-kak. “Kiong-it hiaⁿ hāi lah, koáⁿ-kín peh khí-lâi, thâu-á ná chhin-chhiūⁿ soaⁿ-chha̍t lâi”. Kiong-it chhēng pe̍h ê khùn-saⁿ tùi bı̂n-chhn̂g peh khí-lâi. Po͘h kóng, “Lán koáⁿ-kín lâi khı̀, chiong soaⁿ-chha̍t chhiúⁿ-khı̀ ê mı̍h the̍h tńg-lâi”, chiū chài Kiong-it cháu chin kín. Chhin-chhiūⁿ hong, Ǹg chhiū-nâ, koè soaⁿ-niá, bô kú chiū cháu kàu soaⁿ-chha̍t ê chhù. Soaⁿ-chha̍t ê chhù-nı̍h ū ûi chin koân ê chhiûⁿ-á, chhiûⁿ-á goā iā ū chı̍t tiâu chin toā tiâu ê chúi-kau. Chiah-ê soaⁿ-chha̍t chin hoaⁿ-hí, in-ūi in kim-àm ê kang-chok chin sêng-kong, chiū lim-chiú, tāi-ke khùn kàu chin tāng-bı̂n.
Po͘h ka-chiah chài Kiong-it, siû koè chúi-kau, kàu mn̂g nih chhin-chhiūⁿ kâu-san-a, chiū peh khí-khı̀. Po͘h seng kàu soaⁿ-chha̍t só͘ khí ê kaⁿ-lô (koaiⁿ lâng ê só͘-chāi), tı̄ hit lāi-bı̄n ū chē-chē lâng hō͘ soaⁿ-chha̍t lia̍h lâi koaiⁿ tı̄ hia. Po͘h thiàu oá-khı̀ chiong mn̂g ê só kā chhùi, tùi lāi-bı̄n lâng chiū lóng cháu chhut-lâi, tāi-ke kā Po͘h seh to-siā. Po͘h koh cháu-khı̀ soaⁿ-chha̍t khǹg só͘ thau-the̍h lâi ê pó-poè ê chhng-khò͘, lāi-bı̄n pó-poè moá-moá. Hit-ê chhng-khò͘ ê mn̂g ēng thih chò ê, Po͘h iā bô hoat-tō͘ kā i lòng phoà mn̂g. Po͘h chiū tı̄ mn̂g ê ē-bı̄n iah khang, chiong thô͘ iah khí-lâi, bô kú chiū iah chı̍t ê lâng ē-thang Ǹg jı̍p-khı̀ ê pōng-khang. Po͘h chiū cháu jı̍p-khı̀, chiong pó-poè tı̍t-tı̍t kā chhut-lâi, khoàⁿ-tio̍h án-ni, hiah-ê tùi kaⁿ-lô siū kiù chhut-lâi ê lâng lóng tùi hia Ǹg jı̍p-khı̀ the̍h pó-poè chhut-lâi.
Po͘h m̄ chai tùi tó-lo̍h khı̀ thoa chı̍t chiah chhia lâi, chèng-lâng chiū chiong pó-poè khǹg tı̄ chhia téng. Kiong-it chiū thiàu khí-khı̀ chē tı̄ chhia-téng, Po͘h chiū thoa-chhia, chèng-lâng tùi āu-bı̄n sak-chhia tı̍t-tı̍t kiâⁿ. Thiaⁿ-tio̍h chhia ê siaⁿ, soaⁿ-chha̍t tio̍h-kiaⁿ cháu-lâi, Po͘h khoàⁿ-tio̍h soaⁿ-chha̍t oá-lâi chiū háu chin toā siaⁿ “Hm̀ o͘h ... ”. Hit-ê siaⁿ chhin-chhiūⁿ hı̂m ê siaⁿ. Soaⁿ-chha̍t lia̍h-chò sı̄ hı̂m, koh khoàⁿ-kı̀ⁿ Kiong-it chhēng pe̍h-saⁿ chē tı̄ téng-bı̄n teh chí-hui, siūⁿ kóng Kiong-it sı̄ thiⁿ-sài.
“Oa̍h, oa̍h, hāi lah, thiⁿ-sài chhoā hı̂m lâi lah, bô koáⁿ-kín cháu chin gûi-hiám.” Soaⁿ-chha̍t chiū cháu kàu bô poàⁿ ê.
Soaⁿ-chha̍t cháu liáu-āu Kiong-it chiū pàng hoé sio soaⁿ-chha̍t teh toà ê só͘-chāi. Soaⁿ-chha̍t ê chhù chin toā chin khoah, kui thiⁿ lóng in-ūi hoé-iām pı̀ⁿ kng-iàⁿ-iàⁿ.
“Hmh, chit chiah Po͘h chin gâu, chin gâu, chin gâu!”
Pa-pa khoàⁿ-tio̍h Po͘h hiah-nih gâu, chiū toā hoaⁿ-hí. Po͘h chiong pó-poè thoa tńg-lâi chhù-nı̍h chiū bô koh khoàⁿ-kı̀ⁿ.
“Po͘h, po͘h”, Kiong-it ná háu ná kiò, chhin-chhiūⁿ hiaⁿ-tı̄ sí khı̀ ê khoán-sit hiah pi-siong. Pa-pa chiū chhiáⁿ tāi-ke tàu chhoē Po͘h kóng, “Koáⁿ-kín kā goán tàu chhoē hit chiah káu, chhoē-tio̍h ê lâng beh 5000 kho͘ siúⁿ i.”
Tāi-ke sı̀-koè chhoē, chóng-sı̄ lóng chhoē bô, Kiong-it siuⁿ pi-siong koh bô phoāⁿ soà phoà-pı̄ⁿ, pa-pa chin hoân-ló, ūi-tio̍h chhoē Po͘h pa-pa tùi lâng kóng, “Bô-lūn cháiⁿ-iūⁿ tio̍h chhoē hit chiah Po͘h chhut-lâi. Lí nā kā goá chhoē chhut-lâi, goá beh chiong châi-sán ê chı̍t-poàⁿ sàng hō͘ lí.”
Ū chı̍t jı̍t, Po͘h tńg-lâi lah, m̄-sı̄ i ka-kı̄ chı̍t ê, āu-bı̄n toè kúi pah ê sòng-hiong ê lâng. Po͘h tı̄ chhù-nı̍h ê thâu-chêng pūi kóng, “Kiong-it hiaⁿ, goá tò-lâi lah.” Kiong-it thiaⁿ-tio̍h án-ni phoà-pı̄ⁿ sûi-sı̂ hó khí-lâi, cháu khı̀ phō Po͘h ê ām-kún.
Po͘h chiū tı̍t-tı̍t kiâⁿ, kàu tı̄ khǹg chin chē bí ê chhng-khò͘ chiū tı̄ hia tı̍t-tı̍t pūi, Kiong-it tiām-tiām khui chhng-khò͘ ê mn̂g, pí bí-chhng hō͘ pa-pa khoàⁿ, koh pí sòng-hiong ê lâng. Pa-pa chiū chai kóng, “Ho͘h, ho͘h ... ”, chiū bēng-lēng chhe-ēng ê lâng, chiong bí kng chhut-lâi pun hō͘ hiah-ê sòng-hiong ê lâng. Po͘h khoàⁿ-tio̍h án-ni, koh chhoā Kiong-it kàu kim-khò͘ (khǹg chı̂ⁿ ê chhng-khò͘) ê thâu-chêng, chiū chē tı̄ hia, Kiong-it koh tiām-tiām khui kim-khò͘ ê mn̂g. Pa-pa chai-iáⁿ Po͘h ê ı̀-sù, chiū chiong kim-khò͘ lāi ê chı̂ⁿ lóng pun hō͘ hiah-ê sòng-hiong lâng. In tāi-ke chiū kā Kiong-it ê pa-pa seh-siā, chiū tò-khı̀ chhù-nı̍h.
※ ※ ※ ※
“Ah, chin sim-sek”, Bí-tin chiong ba̍k-kiàⁿ pak lo̍h-lâi, hut-jiân-kan “phia̍k” chı̍t ē, ba̍k-kiàⁿ soà lak lo̍h-khı̀. “Oa̍h, hāi lah, hāi lah.” Bí-tin kiaⁿ chı̍t-ē, hit sı̂ soà chhíⁿ khí-lâi. Ba̍k-chiu chı̍t-ē khui, i tı̄ bı̂n-chhn̂g-nı̍h teh khùn, khùn kàu chit-tia̍p.
“E̍h, sèng-tán lāu-lâng ê phō͘-á nih?” Bí-tin chhun chhiú bong chím-thâu ē, tı̄ hia lóng bô sím-mı̍h.
“Ah, he iā-sı̄ bı̂n-bāng ah?” Tùi khioh tio̍h Sèng-tàn lāu-lâng ê phō͘-á ê só͘-chāi chiū-sı̄ bı̂n-bāng.
“Kú-kú, oáng-oáng,” Tı̄ Bí-tin ê thang-á mn̂g ē, ū káu-á-kiáⁿ teh háu ê siaⁿ. “Ah, sı̄ káu-á kiáⁿ.” Bí-tin peh khí-lâi chı̍t-ē khoàⁿ, sı̄ chı̍t chiah kap bı̂n-bāng tiong só͘ khoàⁿ ê sio-siâng ê o͘-káu-á.
“Ah, chin hó ê lé-mı̍h ū lah?”
Bí-tin chin hoaⁿ-hí. “Chiong chin súi ê toà-á kā pa̍k toà chit chiah sè-chiah káu-á ê ām-kún, lia̍h lâi sàng Kiong-it.” Bí-tin chiū phō hit chiah káu-á khí-lâi ù chhùi-phoé.
(Ka-têng ê Pêng-iú tē 70 kı̂, 1963 nı̂ 12 ge̍h)
