Tâi-oân 400 nı̂ lâi, keng-koè Se-pan-gâ-lâng,Hô-lân-lâng, Jı̍t-pún-lâng, Kok-bı̂n-tóng Chèng-hú ê thóng-tı̄, bûn-hoà kap gí-giân ū siū tio̍h goā-lâi chèng-koân ê éng-hióng, te̍k-pia̍t sı̄ kı̄n chı̍t-pah nı̂ lâi, Tâi-oân tı̄ Jı̍t-pún Chèng-hú kap Kok-bı̂n-tóng Chèng-hú ê thóng-tı̄ chi-hā, Tâi-gí m̄-nā siū tio̍h éng-hióng, koh siū tio̍h tá-ap. Jı̍t-pún sı̂-tāi ēng Jı̍t-pún-oē chò koaⁿ-hong ê gí-giân. Ha̍k-hāu ê kàu-io̍k ēng Jı̍t-pún-oē chò-chú. Kàu Kok-bı̂n-tóng sı̂-tāi, koaⁿ-hong gí-giân kap ha̍k-hāu kàu-io̍k mā ēng Pak-kiaⁿ-gí chò-chú. Tâi-gí kan-ta sı̄ ka-têng pē-kiáⁿ, bú-kiáⁿ ê kau-thong gí-giân kap siong-tiûⁿ bé-bē ê kang-kū nā-tiāⁿ.
Chit kúi-nı̂ lâi, pún-thó͘ ı̀-sek ê kak-chhéⁿ, Tâi-gí chiah chiām-chiām khah siū tiōng-sı̄, m̄-nā goā-kok-lâng lâi Tâi-oân siūⁿ beh o̍h Tâi-gí. Liân kong-si teng-kiû jı̂n-châi mā iàu-kiû ài ē-hiáu kóng Tâi-gí. Tâi-gí kèng-jiân chiâⁿ-chò kiû-chit ê pit-su ê tiâu-kiāⁿ chi-it. Sı̄m-chí bē-hiáu Tâi-gí ê ha̍k-hāu lāu-su (goā-séng tē-jı̄-tāi) mā lâi o̍h Tâi-gí. In ê bo̍k-tek sı̄ beh kap ha̍k-seng kau-thong. Che kap hit tong-sı̂ tı̄ ha̍k-hāu kóng Tâi-gí hō͘ lâng tá-ap ê chêng-hêng lâi pí, chin-chiàⁿ sı̄ bô kāng-khoán.
In-ūi Tâi-gí tn̂g-kı̂ siū tio̍h tá-ap, chá-kı̂ gián-kiù Tâi-gí bûn-ha̍k ê lâng, chá tō bô-tı̄ sè-kan--lah. Āu-kı̂ ū sim beh gián-kiù Tâi-gí Bûn-jı̄, Bûn-ha̍k ê lâng, in-ūi siū tio̍h goā-cho̍k ê thóng-tı̄, chı̍t-koá ha̍k-chiá, choan-ka mā m̄-káⁿ siuⁿ bêng-hián ê gián-kiù. Kan-ta ēng su-jı̂n ê hèng-chhù siu-chı̍p chêng-jı̂n lâu--lo̍h-lâi ê chu-liāu koh chéng-lí--chı̍t-ē, ke kò-jı̂n ê koan-tiám.
Só͘-í tı̄ bo̍k-chêng chiâⁿ-chò chin chē phài-hē. Chèng-hú iáu bô siūⁿ beh toà tāi-ha̍k siat Tâi-oân Bûn-ha̍k-hē, thóng-it kok ha̍k-chiá, choan-ka ê koan-tiám kap khoàⁿ-hoat. Só͘-í tı̄ it-poaⁿ-lâng ê koan-liām--nih, Tâi-gí kan-ta ū im bô jı̄. Sı̄ tı̄ a-bú ê sin-piⁿ o̍h--tio̍h-ê. Bo̍k-koài pêng-iú nā mn̄g goá tı̄ tó-ūi kang-chok. Goá ı̀n kóng tı̄ "Tiong-hoâ Gí-bûn Gián-sı̍p Tiong-sim" kà goā-kok-á kóng Tâi-gí. In lóng chin kı̂-koài ê piáu-chêng kóng "Tâi-gí beh án-choáⁿ kà?”
Che iā bo̍k-koài--lah. Tı̄ Tâi-oân toā-hàn, siū kàu-io̍k ê lâng, tı̄ ha̍k-hāu só͘ o̍h--ê sı̄ Pak-kiaⁿ-oē. Oē-tit-thang ēng ㄅㄆㄇㄈ o̍h, oē-tit-thang ēng hàn-jı̄ o̍h. M̄-kú Tâi-gí--leh? Tâi-gí tı̄ Tâi-oân KMT(Kok-bı̂n-tóng) kóng sı̄ "hong-giân" sı̄ pē-bú-oē, sı̄ tı̄ a-bú ê sin-piⁿ o̍h--tio̍h-ê. Ha̍k-hāu bô chit-khoán khò-têng. It-poaⁿ-lâng tùi "kà goā-kok-lâng kóng Tâi-gí", chit ê khang-khoè ê hoán-èng sı̄ kám-kak chin kı̂-koài koh chin chhù-bı̄.
O̍h Tâi-gí ê goā-kok jı̂n-sū, oē-tit-thang hun Tang-A jı̂n-sū (ū siū Hàn-bûn-hoà éng-hióng, bat Hàn-jı̄) chhin-chhiūⁿ Jı̍t-pún-lâng, Hân-kok-lâng, Hiong-káng-lâng. Au-Bí jı̂n-sū, oân-choân m̄-bat Hàn-jı̄. In-ūi Tâi-gí hoat-im bē-tit-thang ēng ㄅㄆㄇㄈo̍h, bē tit thang ēng Hàn-jı̄ o̍h, só͘-í hoat-im ê kai-toāⁿ, goán it-lu̍t chhái-iōng "Tâi-Lô" (A.K.A. Kàu-hoē Pe̍h-oē-jı̄, iā chiū-sı̄ Tâi-oân-jı̄) kà. Án-ne goán hoat-kiàn Au-Bí jı̂n-sū o̍h--khí-lâi khah khoài, (peh-im kap piàn-im bô kóng). Tang-A ha̍k-seng iōng Tâi-Lô o̍h, hoán-èng khah bān. Ū-sı̂ chhin-chhiūⁿ ū chhò-chek-kám, kàu tē-jı̄ kai-toāⁿ, khai-sí o̍h seng-oa̍h hoē-oē ê sı̂, ū nn̄g-chióng kàu-chhâi; chı̍t-chióng sı̄ Tâi-Lô kap Eng-bûn tùi-chiàu--ê, sı̄ hō͘ Au-Bí jı̂n-sū o̍h--ê. Lēng-goā chı̍t-chióng sı̄ Tâi-Lô kap Hàn-jı̄ tùi-chiàu--ê, sı̄ hō͘ ū Hàn-jı̄ ki-chhó͘ ê goā-chek jı̂n-sū kap goā-séng-lâng o̍h--ê. Chit nn̄g-khoán bûn-hoà poē-kéng oân-choân bô kāng ê lâng o̍h Tâi-gí, iōng Tâi-Lô o̍h ê Au-Bí jı̂n-sū, khah khoài chiap-siū. Goán hō͘ in peh-im kap piàn-im ê goân-chek, chiū ē-tit-thang kóng kàu chin sūn. Tian-tò ū Hàn-jı̄ ki-chhó͘ ê lâng bē koàn-sı̀ khoàⁿ Tâi-Lô, óng-óng ài chioh Hàn-jı̄ lâi poē Tâi-gí ê hoat-im. Chit-khoán o̍h-hoat chiū khah khùn-lân. Jı̂-chhiáⁿ Tâi-gí Hàn-jı̄ iáu-boē phiau-chún-hoà, tiāⁿ-tiāⁿ Tâi-gí Hàn-jı̄ kap Pak-kiaⁿ-gí Hàn-jı̄ lām chò-hoé, éng-hióng ha̍k-sı̍p hāu-lu̍t, chhin-chhiūⁿ kóng: Tâi-gí kóng "kiâⁿ" sı̄ Pak-kiaⁿ-gí "走" ê ı̀-sù, m̄-kú Tâi-gí Hàn-jı̄ siá "行". Nā-sı̄ Tâi-gí Hàn-jı̄ "走" sı̄ cháu ê ı̀-sù, á-sı̄ lı̄-khui ê ı̀-sù. Jı̂-chhiáⁿ Hàn-jı̄ nā ēng Tâi-gí lâi tha̍k, ū-sı̂ ū nn̄g-khoán ê hoat-im. Chı̍t-khoán sı̄ "tho̍k-im". Lēng-goā chı̍t-khoán sı̄ "oē-im". Phı̀-jû kóng "tho̍k-bu̍t cheng-soán" kap "tha̍k chheh " kāng khoán siá "讀" jı̄, m̄-kú hoat-im bô kāng-khoán, "tāi ha̍k" kap "o̍h Tâi-gí" kāng-khoán siá "學" jı̄, hoat-im mā bô kāng-khoán. “Tāi-jı̂n" kap "toā-lâng" kāng-khoán siá "大" jı̄, m̄-nā hoat-im bô kāng, ı̀-sù iā oân-choân bô kāng. Hoat "tho̍k-im" ê sı̂, sı̄ koān-koaⁿ, kéng-chhat ê ı̀-sù. Hoat "oē-im" ê sı̂ sı̄ sêng-jı̂n ê ı̀-sù. Au-Bí ê ha̍k-seng (thoân-kàu-su) o̍h kàu bó͘-chı̍t-ê kai-toāⁿ ê Tâi-gí, ē o̍h chı̍t koá Hàn-jı̄, che kap o̍h Pak-kiaⁿ-gí ê ha̍k-seng o̍h Hàn-jı̄ lâi pí, ke chiok khùn-lân. In-ūi Tâi-gí ê ha̍k-seng ài ke poē chı̍t-chióng hoat-im. Í-chêng lâi Tâi-oân o̍h Tâi-gí ê ha̍k-seng toā-pō͘-hūn sı̄ thoân-kàu-su khah chē. Só͘-í tû-liáu o̍h it-poaⁿ ê oē í-goā, koh ài o̍h chong-kàu ê khò-têng. Che tùi it-poaⁿ ê lâng lâi kóng sı̄ khah bô sek-ha̍p. Tùi siūⁿ beh kè-sio̍k o̍h Tâi-gí ê lâng lâi kóng ū hoat-seng kàu-chhâi ê khiàm-khoeh kap tn̄g-chām. Án-ne ê sı̂, goán lóng kó͘-lē ha̍k-seng kau Tâi-oân pêng-iú, khah chia̍p thiaⁿ La-jí-o͘h, khah chia̍p khoàⁿ Tiān-sı̄--leh. M̄-kú tàu-té iā-sı̄ iú-hān. In-ūi Tâi-gí chiat-bo̍k pit-kèng iáu bô chin chē.
Tâi-oân kap Jı̍t-pún ê iân-kò͘ ū 50 nı̂ kú. Gí-giân kap bûn-hoà iā ke-kiám siū éng-hióng. Bo̍k-chêng chı̍t-koá khah chē hoè ê Tâi-oân-lâng só͘ kóng ê Tâi-gí iáu tiāⁿ-tiāⁿ iân-iōng Jı̍t-pún ê Hàn-jı̄. Chhin-chhiūⁿ "piān-tong", "lı̍p-tiûⁿ", "to͘-ha̍p", "chhut-tiuⁿ" mā ū the̍h chı̍t-koá Jı̍t-pún ê goā-lâi-gí chiâⁿ-chò ka-kı̄ ê gí-giân. Chhin-chhiūⁿ "la-jí-o͘h", "o͘-tó͘-bái", "a-phah-to͘h". Tâi-gí kap Pak-kiaⁿ-gí ê koan-hē mā chin chhim. Tâi-gí ê tò-péng chiâⁿ-chò Pak-kiaⁿ-gí ê ı̀-sù, chhin-chhiūⁿ "lâng-kheh" sı̄ "客人" ê ı̀-sù. "Hong-thai" sı̄ "颱風" ê ı̀-sù. "Siāu-kài" sı̄ "介紹" ê ı̀-sù. "Í-toh" sı̄ "桌椅" ê ı̀-sù. "Chhùn-chhioh" sı̄ "尺寸" ê ı̀-sù, chin chē--lah.
Kà Tâi-gí chı̀n-chêng, goá m̄ chai-iáⁿ Tâi-gí ū peh-im. Mā m̄ chai-iáⁿ ài piàn-im. Kan-ta chai-iáⁿ sı̄ Ma-ma kà--goá-ê, bô iōng Hàn-jı̄ kà, mā bô iōng Lô-má-jı̄ kà. Chit-má tı̄ Tâi-oân chin chē ka-tiúⁿ ū chı̍t-chióng bô chèng-siông ê sim-thài. Tı̄ chhù--nih jı̍t-siông seng-oa̍h kap gín-á kóng-oē ê sı̂ khui-chhùi ha̍p-chhùi lóng sı̄ Pak-kiaⁿ-gí. Che pēng m̄-sı̄ pâi-thek kóng Pak-kiaⁿ-gí. Sı̄ in-ūi án-ne, pē-bú-oē soà chiām-chiām teh siau-sit. Ū ê koh kip teh sàng gín-á khı̀ o̍h Eng-gí. Tı̄ Tâi-oân, goá siūⁿ o̍h goā-gí bô sím-mı̍h hāu, in-ūi bô khoân-kéng.
Sı̀-cha̍p kúi nı̂ lâi, Tâi-oân tı̄ chèng-hú tāi-le̍k thui-hêng kóng Pak-kiaⁿ-gí chèng-chhek ê kàu-io̍k ê ē-bı̄n, ē-hiáu kóng Pak-kiaⁿ-gí ê lâng, í-keng chin phó͘-phiàn. M̄-kú ū chı̍t-hó to bô nn̄g-hó. Pē-bú-oē chiām-chiām teh siau-sit. Só͘-í goá hi-bāng chèng-hú ē-tàng kó͘-lē kóng pē-bú-oē. Chhin-chhiūⁿ hit tong-sı̂ teh thui-hêng Pak-kiaⁿ-gí kāng-khoán. M̄-nā sı̄ Tâi-gí, Kheh-oē, Goân-chū-bı̂n-oē mā kāng-khoán. In-ūi pit-kèng gí-giân sı̄ bûn-hoà ê kin, gí-giân nā bô, bûn-hoà chiū ē siau-sit. Gí-giân ê thoân-sio̍k sı̄ pó-chûn bûn-hoà ê ki-pún iàu-kiāⁿ.
(Tâi-oân-jı̄ Cha̍p-chı̀ tē 3 kı̂, 2000 nı̂ 9 ge̍h)
