Káu kap Niau ê kò͘-sū

Tı̄ kó͘-chá kó͘-chá Chi-ná ū chı̍t ê soè-soè ê hiuⁿ-chng, tı̄ hia ū chı̍t ê chin sàn-hiong ê siàu-liân-lâng kap i ê lāu-bú teh khiā-khí. In-ūi lāu-bú í-keng chin lāu, só͘-í siàu-liân-lâng chiong i ta̍k jı̍t choè-kang só͘ tit-tio̍h ê tām-po̍h-chı̂ⁿ lâi teh iúⁿ-chhı̄ i ê lāu-bú. Só͘-í án-ni in só͘ chia̍h ê iā sı̄ ám-moê-á-thng nā-tiāⁿ. Goân-lâi chit ê siàu-liân-lâng sı̄ chin iú-hàu i ê lāu-bú, iā put-chí ài-sioh in só͘ chhı̄ ê káu kap niau. Āu--lâi chit ê sū hō͘ Sı̂n chai-iáⁿ, Sı̂n put-chí kám-sim chit ê siàu-liân-lâng ê só͘ choè, chiū chhe sù-chiá the̍h mı̍h beh lâi siúⁿ in. Ū chı̍t jı̍t chit ê sù-chiá piàn chong choè chhut-goā-lâng lâi thàm in chı̍t ke kóng,“Goá sı̄ chhut-goā-lâng chhiáⁿ hō͘ goá toà.”Lāu-bú kóng,“Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê chháu-liâu-á, iā koh bô mı̍h thang kiong-kip lí.”Sù-chiá kóng,“Bô iàu-kín.”Chit ê chhin-chhiat ê lāu-bú thiaⁿ-kı̀ⁿ chit kù oē, chiū hō͘ sù-chiá toà tı̄ in tau. Khah thêng chı̍t ê piàn choè chhut-goā-lâng ê sù-chiá kóng,“Goá beh chú chheⁿ-chhau, chiū tùi tē-á-lāi the̍h chı̍t lia̍p n̂g-kim ê pó-chu chhut-lâi, āu--lâi chiū the̍h in ê tiáⁿ toé chúi, chiū chiong chit lia̍p pó-chu hē lo̍h-khı̀, chiū chiong tiáⁿ hē tı̄ hé ê téng-bı̄n. Āu--lâi chit ê chhut-goā-lâng bı̄n chiū ǹg tiáⁿ tı̍t-tı̍t liām chheⁿ-chhau ê miâ, kàu ū teh kún ê siaⁿ, chhut-goā-lâng chiū hian tiáⁿ-koà khí-lâi hō͘ in nn̄g-lâng khoàⁿ. Ah! Kó-jiân ū-iáⁿ chin hó chia̍h ê chheⁿ-chhau moá-moá-sı̄, Taⁿ lâi chia̍h.”Āu--lâi in saⁿ lâng (chhut-goā-lâng, lāu-bú, siàu-liân-lâng) chiū chia̍h. Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê mı̍h in chhut-sı̀ kàu taⁿ lóng m̄-bat chia̍h-tio̍h, só͘-í tek-khak chin hó-chia̍h, chia̍h in só͘ chia̍h chhun ê niau kap káu iû-goân chin hoaⁿ-hí. Keh chá-khí hit ê chhut-goā-lâng m̄-chai tùi tó-ūi khı̀, āu--lâi in siūⁿ chit ê n̂g-kim ê pó-chu tek-khak sı̄ Sı̂n siúⁿ-sù. Āu--lâi in chı̍t ke chia̍h mı̍h put-chí hong-hù, keng-kè iā chiām-chiām khah sūn-sū. Chóng--sı̄ tı̄ bô kú ê tiong-kan chit ê put-su-gı̄ ê sū soà hō͘ in ê chhù-piⁿ chai-iáⁿ. Che iû-goân sı̄ ko͘-put-chiong ê sū, chóng--sı̄ koh-khah hāi--ê chiū-sı̄ hō͘ tùi-bı̄n chng ê chhin-chiâⁿ, chiū-sı̄ in A-pô-á chai chit ê sū. Chit ê A-pô-á sı̄ pháiⁿ-lâng, iā chit ê siàu-liân-lâng sı̄ sàn-hiong ê ke, só͘-í lóng m̄-bat kiâⁿ-kha-kàu. Chóng--sı̄ kàu thiaⁿ-kı̀ⁿ chit ê sū, chiū sûi-sı̂ lâi, tek-khak ài khoàⁿ chit lia̍p put-su-gı̄ ê chu. Ko͘-put-chiong the̍h hō͘ i khoàⁿ, āu--lâi soà tek-khak beh kā i chioh tńg khı̀, in-ūi boē tit thang chioh i, chiū kā i sı̂, chóng--sı̄ i chin bô hoaⁿ-hí chiū tńg-khı̀. Keng-kè 5, 6 jı̍t ū chı̍t ē-tàu ê sı̂, in lóng bô lâng tı̄-teh, kan-ta káu tı̄-teh nā-tiāⁿ. Tı̄ chit tiong-kan chit ê pháiⁿ ê A-pô-á àm-chı̄ⁿ lâi, jı̍p-khı̀ chhù-lāi, chiong in chin tùi-tiōng khǹg chin hó-sè ê pó-chu kā in thau the̍h khı̀. Koh bô loā kú, in chhù ê lâng tńg-lâi, beh the̍h pó-chu ê sı̂ chhē bô chiū chin m̄-kam, siàu-liân-lâng kap lāu-bú lóng chin hoân-ló teh háu. Tùi chit-tia̍p ê seng-oa̍h iû-goân tio̍h chhin-chhiūⁿ í-chêng chia̍h ám-moê-á-thng, kàu cha-hng chia̍h chin hó ê chheⁿ-chhau ê káu kap niau chı̍t sı̂ beh chia̍h chit khoán iû-goân boē koàn-sı̀, in-ūi bô chia̍h boē ēng-tit, chiū sió-khoá kā i nà leh, só͘-í pak-tó͘ put-sı̂ chin iau kàu tòng boē-tiâu, āu--lâi chiū siūⁿ“Sı̄ in-ūi sím-mı̍h in-toaⁿ chiah kú thái bô chheⁿ-chhau” chit chiah káu sı̄ chin khiáu, āu--lâi chiū siūⁿ tek-khak sı̄ in hit ê pháiⁿ A-pô-á kā in thau-the̍h khı̀. Tùi án-ni chiū chiong chit chân sū kā i ê tâng-phoāⁿ (chiū-sı̄ niau) kóng-bêng. In chham-siông kóng lán tio̍h lâi-khı̀ kā i the̍h tńg-lâi. Niau kóng, “Goá in-ūi chin nńg-chiáⁿ boē thang siû kè kau, só͘-í káⁿ boē thang ta̍t lán ê bo̍k-tek.”Káu kóng,“Nā-sı̄ án-ni, goá beh iāng lí kè kau”, in án-ni iok-sok hó-sè chiū chhut-hoat. In kàu-ūi ê sı̂ seng-khu khah toā ê káu boē thang jı̍p-khı̀ chhù-lāi, só͘-í tiàm goā-bı̄n thèng-hāu, āu--lâi kan-ta niau tùi chàu-kha ê âm-khang nǹg-jı̍p-khı̀. Jı̍p-khı̀ liáu chiām-sı̂ bih tı̄ khah àm ê só͘-chāi, chhàu-khám ū chı̍t chiah niáu-chhú tùi hia keng-kè. Niau siūⁿ án-ni put-chí hēng-hok, chiū kín-kín tùi niáu-chhú kā i lia̍h leh. Chóng--sı̄ niáu-chhú chin kiaⁿ kóng,“Lí bô-lūn kóng sím-mı̍h goá lóng beh sūn-thàn, chhiáⁿ kiù goá chı̍t tiâu ê sı̀ⁿ-miā,”ēng án-ni tı̍t-tı̍t tùi niau kiû. Niau kóng,“Lín chia ū chı̍t-lia̍p teh chú chheⁿ-chhau ê pó-chu á bô?” Niáu-chhú kóng,“Ū.”Niau chit sı̂ chai thò-tòng lah, chiū kín-kín teh siūⁿ hong-hoat, tı̄-teh siūⁿ ê tiong-kan niáu-chhú kóng,“Hit lia̍p pó-chu goá beh lâi-khı̀ the̍h lâi hō͘ lí, chhiáⁿ lí pàng goá hó bô?”Niau siūⁿ nā pàng i khı̀ hō͘ i cháu-khı̀ chiū chin hāi, chiū siūⁿ kóng,“M̄-bián ēng án-ni, lí nā ài sı̀ⁿ-miā, lí tio̍h kiò lí ê tâng-phoāⁿ the̍h hit lia̍p pó-chu lâi.”Ko͘-put-chiong niáu-chhú iû-goân tio̍h sūn-thàn, kiò i ê pêng-iú khı̀ the̍h hit lia̍p pó-chu lâi tı̄ niau ê bı̄n-chêng. Niau khoàⁿ tio̍h pó-chu ê sı̂ chiū soà boē kı̀-tit i ê niáu-chhú chiū án-ni pàng i khı̀, chiong chu hē tı̄ chhùi-lāi, chin hoaⁿ-hí, chı̍t-ē thiàu kàu káu ê só͘-chāi, chiū kín-kín saⁿ-chhoā beh tńg-khı̀. Chóng--sı̄ kàu í-chêng só͘ kè ê kau ê sı̂, káu tùi niau kóng,“Niau kun, lán chí 5, 6 jı̍t lóng bô chia̍h, chóng--sı̄ goá beh kā lí chù-ı̀ chı̍t hāng, In-ūi lí pêng-sò͘ chin ài chia̍h hı̂, lán beh kè kau ê sı̂ nā ū khoàⁿ tio̍h hı̂ ê sı̂ tek-khak m̄-thang lō͘-hiān lí ê pún-sèng, in-ūi nā khui-chhùi pó-chu sûi-sı̂ oē ka-la̍uh khı̀.” Niau kóng,“Chhiáⁿ an-sim lah.”Chóng--sı̄ tı̄ i ê sim-lāi teh siūⁿ kóng che sı̄ m̄-bián chù-ı̀ ê sū, chóng--sı̄ kó-jiân kau keng-kè beh liáu ê sı̂ ū chı̍t bé hı̂ thiàu-khí-lâi, khoàⁿ-kı̀ⁿ án-ni put-chí oh kı̀m-tit i ê ài chia̍h ê niau, sûi-sı̂ boē kı̀-tit i chêng ê oē, chiū khui i ê toā chhùi beh kā i kā lâi chia̍h. Hit-sı̂ i chhùi-lāi só͘ ū ê pó-chu sûi-sı̂ ka-la̍uh lo̍h-khı̀ kau-toé. Káu kap niau lóng toā kiaⁿ iā sı̄ bô hoat-tō͘ lah! Káu chin siū-khı̀, in-ūi tiâu-kang the̍h lâi kàu chia ê pó-chu, káu iā ū kā i chù-ı̀, chit-tia̍p hō͘ niau sit-lo̍h khı̀. In soà gông-ngia̍h khiā teh khoàⁿ, chóng--sı̄ tı̄ in sin-piⁿ ū lâng teh khoàⁿ, hit ê lâng chiū-sı̄ chúi-koe hiaⁿ, i khoàⁿ-liáu iā sı̄ chin tông-chêng in kóng, “Goá beh thoè lín khioh khí-lâi”chiū chhàng-lo̍h-khı̀ chúi-toé chhē hit lia̍p chu khí-lâi hō͘ in. Sit-chı̀ ê niau kap káu koh chı̍t pái chhut in ê goân-khı̀, kā chúi-koe-hiaⁿ seh siā chiū kín-kín tńg-khı̀ in ê chhù. Kā chit lia̍p chu ê niau put-chí sáng ê khoán, chhin-chhiūⁿ i ka-kı̄ tit-tio̍h chu ê bı̄n, chiū chin hiông thiàu kàu chú-lâng ê bı̄n-chêng, chiong i chhùi-tiong ê chu thò͘-chhut, chú-lâng khoàⁿ-liáu put-chí hoaⁿ-hí. Chú-lâng m̄-chai káu kap niau ê keng-kè, só͘-í siàu-liân-lâng kap lāu-bú lóng siūⁿ che lóng sı̄ niau ê kong-lô. Só͘-í chin o-ló chit chiah niau, chı̍t bı̄n tùi káu put-chí pháiⁿ khoán-thāi i, bô sím-mı̍h ài hō͘ i chia̍h, iā bô ài hō͘ i toà tı̄ chhù-lāi. Āu--lâi niau ū thang kap chú-lâng toà tı̄ chhù-lāi, chia̍h hó-mı̍h. Chóng--sı̄ káu, sui-jiân ū toā-hō͘ kap toā-hong iā sı̄ tio̍h toà tı̄ goā-bı̄n khùn. Kàu cha-hng put-chí siong-hó ê káu kap niau, kin-ná-jı̍t hun-khui, niau ū thang toà tı̄ chú-lâng ê kha-thâu-u-téng, á-sı̄ tı̄ toh-piⁿ sáng-sè. Só͘-í káu chin siū-khı̀, tùi i ê pêng-iú kóng chit chân sū, káu pêng-iú lóng put-chí put-pêng niau ê só͘ choè. Āu--lâi in ê kám-chêng chiū-sı̄ káu nā khoàⁿ-kı̀ⁿ niau ê sı̂ chiū beh kā i jiok, kā i chhòng-tı̄ kap kā i kā. Che sı̄ chit ê kò͘-sū ê lō͘-bé. (Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 543 koàn, 1930 nı̂ 6 ge̍h)