Kò͘-kháu--ê kap piān-sū

 Jı̂n-seng ū chin chē tāi-chı̀ hō͘ lâng bē àn-sǹg--tit. Goân-pún goá m̄-sı̄ beh chò choh-ka--ê, boé--á, sı̂-tāi piàn-chhian, gín-á sı̂ goá só͘ bōng-sióng--ê, soah bē-tàng sı̍t-hiān, m̄-koh kàu chit chūn tó-tńg khı̀ siūⁿ, mā sim-sek sim-sek. Goá sè-hàn tō kóng-oē bē chheng-chhó, toā-chı̍h koh hèng-thı̍h, eng-kai m̄-sı̄ kháu-châi joā lāi ê kha-siàu, siūⁿ-bē-kàu chit sı̂ ē tı̄ tiān-tâi chò chiat-bo̍k, kóng--lâi kap goá gín-á sı̂-tāi khı̀ o̍h beh chò piān-sū, só͘ siū ê hùn-liān ū koan-hē. 
 Goá chhut-sı̀ ê chng-kha chin sàn-chiah, jı̂n-lūi só͘-ū ê ǹg-bāng lóng tı̄ thô͘--nih, péng thô͘ chhoē chia̍h--ê m̄-sı̄ kan-taⁿ ah-á chhoē tō͘-ún niâ, lâng iōng lê, ti-thâu chit lūi ê ke-si tàu kha-chhiú, thô͘ péng liáu koh-chài péng, seⁿ chhut ē hō͘ lâng oa̍h miā ê chia̍h-mı̍h. Ū lâng péng thiám--a, khı̀ goā-tē chhoē seⁿ-lō͘, ē-tàng kúi kang kha-chhiú chheng-khı̀ tam-tam ê jı̍t-chí ná chhiūⁿ thian-tông. Ou-siông chek--á tō-sı̄ án-ni chiah khı̀ chò piān-sū--ê. I m̄-sı̄ goán chng--nih ê lâng, m̄-koh chng-kha tō-sı̄ chng-kha, khı̀ kàu toh ūi to kāng-khoán sàn-gah hō͘ lâng tio̍h-kiaⁿ. I sı̄ goán A-pa chò peng ê pêng-iú, thè-ngó͘ liáu-āu, koh ū leh sio chhoē. Goá tha̍k kok-hāu beh seng 4 nı̂ ê hioh-joa̍h, i chhēng gah chin sin-sū khoán, kóng chit chūn m̄-sı̄ ‘Ou-siông’, i kiò chò ‘Lí-kiàn’, che sı̄ i ê piān-sū miâ. I thâu pái chèng-sek gia̍h maekhuh chò piān-sū tō-sı̄ Jı̍t-pún phı̀ⁿ “Lí-kiàn pat-khián toān”, m̄-chiah hō chit ê miâ kı̀-liām. 
 Hit chūn A-pa pài-thok i chhoā goá khı̀ to͘-chhı̄ o̍h sai-á chò piān-sū. I 1-sı̀-lâng pháiⁿ-miā tiāⁿ--a, chò lâng ê toā-kiáⁿ ài lâu tı̄ chhân--nih chò thô͘-gû, m̄-koh goá chit ê hāu-seⁿ chin gâu tha̍k-chheh, chin koai-khiáu, choh-sit siuⁿ phah-sńg. Ou-siông chek--á chin-chiàⁿ kā goá khó-chhı̀. Khó siáⁿ-mı̍h--o͘, tong-jiâng sı̄ khó Tâi-gí! Che kap goá chit sı̂-chūn soán-tek iōng Tâi-gí siá-chok eng-kai ū koan-hē chiah tio̍h. 
 Thiaⁿ-kóng kó͘-chá ê tiān-iáⁿ sı̄ ū iáⁿ bô siaⁿ--ê, su-iàu ū lâng kái-soeh kio̍k-chêng hō͘ koan-chiòng thiaⁿ, che tō-sı̄ piān-sū ê khí-thâu. Boé--á ū chin chē se-iûⁿ phı̀ⁿ, Jı̍t-pún phı̀ⁿ, sui-bóng ū siaⁿ--a, m̄-koh jı̄-bō͘ khoàⁿ bô ê koan-chiòng iáu-sı̄ su-iàu lâng iōng Tâi-gí hoan-e̍k--chhut-lâi, piān-sū koh jú tiōng-iàu. Ou-siông chek--á siá kúi choā Hàn-jı̄, kiò goá iōng Tâi-gí kóng chhut ı̀-sù, ài kóng hō͘ goán i--a kap a-kong, a-má thiaⁿ ū, in lóng kan-taⁿ chiaⁿ ū Tâi-gí niâ. Goá su-iàu kā chit khoán ê tāi-chı̀ seng kóng chim-chiok, koh lâi chiah ū hoat-tō͘ kóng 「Kò͘-kháu--ê kap piān-su」 hoat-seng siáⁿ-mı̍h tāi-chı̀. 
 Lí-kiàn sian--ê sı̄ tı̄ Jı̄-lı̂m ke-á 1 keng hı̀-hn̂g chò piān-sū. Kó͘-chá-oē ê hı̀-hn̂g chit chūn kiò chò hı̀-ı̄ⁿ, kan-taⁿ Jı̄-lı̂m ke-á tō ū 3 keng, thang chai-iáⁿ Tâi-oân lâng hèng khoàⁿ hı̀ ê kò-sèng. 1 keng hı̀-hn̂g siōng chió mā ài ū 4 ê lâng. 1 ê tı̄ ki-pâng pàng iáⁿ-phı̀ⁿ, 1 ê sı̄ kāng-khoán tı̄ kı̄-pâng ê piān-sū, lēng-goā 1 ê tı̄ hı̀-hn̂g hiòng goā-kháu ê thang-á lāi bē hı̀-phiò, siōng-boé--á 1 ê tō-sı̄ kò͘-kháu--ê, lâng-kheh beh jı̍p-tiûⁿ ài khoàⁿ phiò, nā bô toā-lâng chhoā ê gín-á tio̍h-ài bé poàⁿ-phiò, ha̍k-seng kap a-peng-ko nā bô chhēng chè-ho̍k tio̍h-ài khoàⁿ chèng-kiāⁿ chiah ē-sái bé iu-thāi phiò. 
 Kò͘-kháu--ê lóng ē koh kiam kò͘ thih-bé, hit chūn iáu bô lâng sái chhia khı̀ khoàⁿ tiān-iáⁿ, liān khiâ Outo͘bai--ê to chin hán--tit, hı̀-hn̂g piⁿ lóng ū tah 1 pâi pêⁿ-á hō͘ thih-bé khē khah bē lâm hō͘ pha̍k jı̍t, thih-bé kià hia ê sı̂, kò͘ ê lâng ē kā 3 liân-toaⁿ, lı̀ 1 tiuⁿ tah thih-bé ê chhiú-hoāⁿ-á téng, 1 tiuⁿ hō͘ kià ê lâng pó-koán, ài the̍h hit tiuⁿ toaⁿ chiah ē-tàng niá thih-bé, choè-āu 1 tiuⁿ tō lâu leh chò pêng-kù, chiah chai kin-á-jı̍t lóng-chóng kià kúi tâi, ū kúi tâi thih-bé bô lâng niá--tńg-khı̀. Pún-té ū 1 ê a-peh choan-bûn leh kià chhia--ê, boé--á siuⁿ lāu phoà pēⁿ, tō bô koh chhiàⁿ--lâng. 
 Hòng-iáⁿ-su kap piān-sū sı̄ choan-bûn ki-su̍t--ê, lóng-sı̄ cha-po͘--ê, bē phiò sı̄ kiam koán chı̂ⁿ--ê, khang-khoè khin-khó chek-jı̄n tāng, lóng-sı̄ thâu-ke ê lâng leh hoāⁿ, kò͘ kháu ài kap lâng-kheh chih-chiap, tō cha-bó͘ gín-á khah ū nāi-sèng, kang-chı̂ⁿ mā bián hiah koân. A-lân chū 17 hoè khí tō tı̄ chia kò͘-kháu, ba̍k 1-ē-nih mā 3 nı̂--a. Khang-khoè siōng ài kap lâng-kheh bı̄n tùi bı̄n, chin chē lâng bat, tı̄ tē-hng eng-kai sǹg-sı̄ chhut-miâ lâng. Goá thâu-pái khoàⁿ tio̍h A-lân sı̄ tı̄ ha̍k-hāu chı̍p-thé khı̀ khoàⁿ “Tang-kiang sè-ūn hoē” ê iáⁿ-phı̀ⁿ, beh 1 chheng ê ha̍k-seng jı̍p khı̀ hı̀-hn̂g, 1 ê 1 kho͘. I tı̄ mn̂g-chhùi sǹg lâng-thâu, bú gah kui seng-khu koāⁿ, m̄-koh i bı̄n--ê iáu-sı̄ chhiò-iông, ká-ná chin hoaⁿ-hí ha̍k-seng khı̀ khoàⁿ chit ki tiān-iáⁿ-phı̀ⁿ ê khoán. 
 Lí-kiàn sian---ê chhoā goá khı̀ ê thâu 1 kang, A-lân o-ló kóng: “Lí-kiàn sian--ê khoàⁿ ē chiūⁿ-ba̍k--ê, tiāⁿ-tio̍h sı̄ chin iu-siù ê sai-á”. Piān-sū tio̍h-ài tiān-iáⁿ khai-sí pàng chiah ū khang-khoè, goá tō tı̄ hı̀-hn̂g mn̂g-chhùi kā a-lâng tàu kò͘ kháu, hō͘ i khı̀ chhù-lí kià thih-bé ê tāi-chı̀. Chng-kha hı̀-hn̂g bô sı̂-kiâⁿ chheng tiûⁿ, sûi-sı̂ ē-tàng jı̍p tiûⁿ khoàⁿ soà-āu tiûⁿ. Siōng-boé tiûⁿ chò 1-poàⁿ liáu-āu, tō khui hı̀-hn̂g ê sió-mn̂g hō͘ bô bé phiò--ê ē-tàng jı̍p khı̀ khoàⁿ, bı̂n-kan só͘ kóng ê ‘Khioh hı̀-boé’ tō-sı̄ chit khoán chêng-hêng. A-lân kià thih-bé ê khang-khoè chhù-lí liáu, choan-kang tı̄ hı̀-hn̂g chêng bé 1 koāⁿ chiáu-lâi-á thn̂g hō͘--goá, tap-siā goá tàu kha-chhiú, khoàⁿ i iau-kiau ê chhiò-iông, liān chiah 10 hoè gín-á ê goá tō khı̀ hō͘ sahN--tio̍h. 
 Hit àm, Lí-kiàn sai-hū choan-kang chhiáⁿ goá khı̀ Sam Lio̍k Kiú sı̍t-tn̂g chia̍h pn̄g, A-lân sı̄ poê-pin. Sı̍t-tn̂g tō-sı̄ chit chūn kóng ê chhan-thiaⁿ, 3 6 9 sı̄ khâng-páng miâ, hit chūn ū tiān-oē--ê iáu chin chió, tē-hng tiān-oē lóng chiah 3 bé niâⁿ, ı̀-sù sı̄ Jı̄-lı̂m kio̍k ê 3, 6, 9 hoan, lâng nā khà tiān-oē beh kiò chhài, bián koh chhâ tiān-oē hoan. Chia ài koh kái-soeh--1-ē, hı̀-hn̂g sı̄ e-po͘ 1 tiám 1 tiûⁿ, 3 tiám tē 2 tiûⁿ. Thâu-tiûⁿ bô piān-sū, hō͘ khoàⁿ ū jı̄-bō͘ ê lâng-kheh ka-tı̄ koan-sióng, tē 2 tiûⁿ kap àm-sı̂ 7 tiám, 9 tiám--ê lóng ū piān-sū. E-po͘ ê 5 tiám kàu 6 tiám poàⁿ sǹg hioh-khùn sı̂-kan, goán chiah ē ū êng thang khı̀ sı̍t-tn̂g chia̍h àm. He sı̄ goá thâu-pái khı̀ chhan-thiaⁿ chia̍h pn̄g, koh ū iau-kiau ê A-lân sió-chiá kā goá ngeh chhài, bē-su ū khoàⁿ tio̍h goá ê piān-sū chiân-tô͘ sı̄ hiah-ni kng-bêng. 
 Goá ê kong-khò͘ sı̄ tı̄ ki-pâng kiàn-sı̍p, thiaⁿ sai-hū kā 1 ki goā-kok phı̀ⁿ, iōng Tâi-gí kóng chhut i leh chò siáⁿ. Liān hı̀ lāi-té jı̂n-bu̍t kóng ê oē mā ài iōng Tâi-gí o̍h ián-oân ê kháu-khı̀ kóng--chhut-lâi, kek cha-bó͘ siaⁿ, lāu-lâng siaⁿ kap gín-á siaⁿ. Goā-kok lâng ê miâ kı̂-kı̂-koài-koài koh lò-lò tn̂g, mā kái chò Tâi-oân sek--ê, chhin-chhiūⁿ A-hiông--á, A-hūi--á chit-khoán--ê, goán sai-hū siōng chia̍p iōng--ê cha-bó͘ gín-á miâ tō-sı̄ A-lân. Goá leh siūⁿ-kóng i kám-sı̄ kap A-lân leh loân-ài ? Àm-sı̂, goá toà sai-hū in tau, i ū chhoā bó͘--a, sai-hū-niû chin súi, mā tùi goá chiâⁿ hó. Ū lâng kóng o̍h sai-á ài kā thâu-ke-niû sé lāi-khò͘, goán sai-hū-niû tian-tò leh thè goá sé saⁿ-á-khò͘. Sai-hū mā kap in bó͘ kám-chêng chin hó, nah ē koh leh kap A-lân kiâⁿ? Goá jú siūⁿ jú hoe, toā-lâng ê sè-kài hiah-nı̄ ho̍k-cha̍p, goá sian siūⁿ to siūⁿ bē hiáu. 
 Goá thâu-pái the̍h maekhuh kóng oē sı̄ tı̄ 1 ki kiò chò “Thô-thài-lông” ê Jı̍t-pún phı̀ⁿ, chú-kak sı̄ gín-á. Sai-hū chêng 1 kang kiò goá kā i ê tâi-sû kı̀ hō͘ hó, tē 2 kang tē 2 tiûⁿ, gín-á kóng oē tō hō͘ goá chò thè-siaⁿ ián-oân, m̄ chai án-choáⁿ, goá bē chin kín-tiuⁿ. Tāi-khài thian-seng táⁿ-thâu tō chin chāi, sai-hū kóng goá o̍h piān-sū siuⁿ phah-sńg jı̂n-châi, eng-kai chò ián-oân khah ū lı̄-sûn. Thâu-pái goá kóng liáu, A-lân choan-kang bé 1 koàn namune khı̀-chúi chhiáⁿ--goá, piáu-sı̄ khèng-chiok. 
 Thô-thài-lông liáu-āu, goá bô ki-hoē koh chò chú-kak ê piān-sū, m̄-koh ū 1 hāng sı̄ goá choan-bûn ba̍uh ê khang-khoè, tiāⁿ-tiāⁿ ū lâng lâi hı̀-hn̂g beh chhoē--lâng, chit-má sı̄ iōng phah jı̄-bō͘--ê, hit chūn choân m̄-bat-jı̄--ê, tio̍h-ài piān-sū iōng kóng--ê. Chhin-chhiūⁿ ‘Bó͘-bó͘-lâng goā chhoē’, ū-sı̂-á khah iàu-kín--ê chhin-chhiūⁿ ‘A-kok--á, lín bó͘ seⁿ--a, kín tńg khı̀ chò lāu-pē’, iah-sı̄ ‘Khui pah-hoè tiàm ê A-seng, lín hia ū lâng-kheh beh bé mı̍h-kiāⁿ, lín bó͘ m̄ chai kè-siàu, âng-ku-koé ı̀n 1 ê joā chē ?’ Chit khoán--ê lóng goá leh kóng, chit khoán ho̍k-bū ū leh kā lâng siu chı̂ⁿ, kóng 1 kái 1 kho͘, bián kau hō͘ hı̀-hn̂g thâu-ke, sai-hū tō kā he hō͘ goá chò só͘-hùi, chha-put-to 1 kang lóng ū 2, 3 kho͘ gûn, chin hó-khang.
 Chái-khí-sı̂ bô siáⁿ tāi-chı̀, sai-hū tiāⁿ-tiāⁿ ē ài khı̀ tiò hı̂, lâu goá tiàm chhù--nih siá ha̍k-hāu kui-tēng ê chok-gia̍p. I kóng chheh nā tha̍k bô hó bē-sái chò piān-sū. Ū 1 jı̍t beh tàu, sai-hū-niû bé chhài tńg--lâi, hiông-hiông mn̄g goá A-lân ê tāi-chı̀, koh mn̄g goá kám-kak i chò lâng siáⁿ-khoán. Goá khí hoân-ló, sui-bóng goá m̄-sı̄ chin liáu-kái toā-lâng ê tāi-chı̀, m̄-koh ke-kiám mā chai-iáⁿ ū ê tāi-chı̀ bē-sái chhı̀n-chhái kóng, tō tiām-tiām. Sai-hū-niû iā bô bián-kióng goá kóng, jı̍p khı̀ chàu-kha chhá-chhài, goá sim-lāi kám-kak tùi i chin pháiⁿ-sè. Che iā-sı̄ bô hoat-tō͘ ê tāi-chı̀. 
 Sai-hū lóng chha-put-to 2 tiám poàⁿ koè chiah ē lâi hı̀-hn̂g, goá tō seng lâi kā A-lân tàu kha-chhiú. Goán 2 ê phoè-ha̍p jú lâi jú se̍k-chhiú, i nā leh bô êng pa̍t-hāng khang-khoè, goá tō chū-tōng thè i kò͘ kháu. Ū-sı̂-á thâu-ke lâi, mn̄g kóng: “A-lân khı̀ toeh ?” Goá ē chhoē 1 ê lí-iû am-khàm, hit kang m̄ chai án-choáⁿ, goá kò͘ kui po͘, A-lân soah lóng bô khoàⁿ-kı̀ⁿ lâng-iáⁿ. It-tı̍t kàu tē 2 tiûⁿ beh khai-sí--a, chiah khoàⁿ tio̍h i ba̍k-kho͘ âng-âng chông--lâi, sai-hū mā bô-ı̀ bô-ı̀ toè i kha-chhng āu lok-sōng lok-sōng kiâⁿ--lâi. Goá kā lı̀ ê phiò-kin kau hō͘ A-lân, tō toè sai-hū jı̍p khı̀ ki-pâng. Tiān-iáⁿ khai-sí pàng sin-bûn phı̀ⁿ kap kiàn-pún phı̀ⁿ ê sı̂, sai-hū kóng i lâng bô siáⁿ sóng-khoài, kiò goá thè i kóng, hit ki phı̀ⁿ goá bô se̍k, sai-hū kóng bô-iàu-kín, hoâiⁿ-tı̍t sı̄ chhiò-khoe phı̀ⁿ, chiàu goá ê kám-kak kóng tō hó. Goá iáu-sı̄ m̄ káⁿ, tú-hó thâu-ke jı̍p--lâi, sai-hū tō ka-tı̄ kóng, kā chhiò-khoe phı̀ⁿ kóng gah chin bô cheng-sı̂n, goá khoàⁿ tio̍h thâu-ke bı̄n-sek chhàu-chhàu. 
 Hit àm goá tńg khı̀ sai-hū in tau, khoàⁿ i kap sai-hū-niû oan-ke. Tang-sı̂-á sı̄ sai-hū-niû khı̀ tâu hı̀-hn̂g ê thâu-ke, kóng A-lân bē kiàn-siàu, kap goán sai-hū ū ài-māi koan-hē, thâu-ke chiah ē choan-kang kiò in 2 ê khı̀ mn̄g. Sai-hū kóng i kin-pún kap A-lân iā bô án-choáⁿ, sı̄ sai-hū-niû kāu giâu-gı̂, hāi A-lân ba̍k tio̍h pháiⁿ miâ-siaⁿ, í-āu tı̄ ke--nih beh choáⁿ-iūⁿ chò lâng? Sai-hū-niû kan-taⁿ khàu, bô ı̀n gah 1 kù oē, hoan-tńg-kang, tō tńg khı̀ goā-ke--a. 
 Kāng hit kang, A-lân mā bô lâi hı̀-hn̂g kò͘ kháu, thâu-ke kóng i sı̂ thâu-lō͘--a, hō͘ goá 5 kho͘, kiò goá seng tāi pan, bı̂n-á-chài chiah koh chhoē 1 ê kò͘-kháu--ê. Goá thàn chit 5 kho͘ gûn pēng bô kài hoaⁿ-hí, thâu-khak lāi kui e-po͘ lóng leh hoân-ló A-lân sió-chiá. 
 Koè 1 lé-pài, sai-hū khı̀ chhoē in bó͘ tńg--lâi, kóng oāⁿ beh khı̀ lâm-pō͘ ê 1 keng hı̀-hn̂g siōng-pan, bô hoat-tō͘ chhoā goá khı̀, kiò goá tńg khı̀ hó-hó-á tha̍k-chheh, piān-sū chit khoán hâng-gia̍p kín-chá-bān ē bô sı̂-kiâⁿ, chhin-chhiūⁿ goá chiah khiáu ê gín-á, chiong-lâi it-tēng ū chhut-thoat. 
 Liáu-āu, goá bat koh khı̀ hit keng hı̀-hn̂g khoàⁿ tiān-iáⁿ, kò͘-kháu--ê oāⁿ 1 ê sió-chiá m̄ bat--goá, bē phiò--ê iáu ē kı̀-tit goá, kóng bián bé-phiò, kiò kò͘-kháu--ê hō͘ goá jı̍p--khı̀. Piān-sū kóng oē lāu-lâng siaⁿ lāu-lâng siaⁿ, goá thiaⁿ tio̍h chin bē koàn-sı̀. Tiān-iáⁿ khoàⁿ 1 poàⁿ, soah chhah kóng ū lâng beh chhoē--goá, tang-sı̂-á sı̄ A-lân, i kóng ū bat--goá-ê khoàⁿ tio̍h goá jı̍p hı̀-hn̂g, pò i chai--ê. I chin su-liām--goá. 
 A-lân chhiáⁿ goá khı̀ peng-kó sek chia̍h peng, kóng i leh chò chhia-chiáng, kap 1 ê su-ki tēng-hun--a, koh 3 kò goe̍h tō beh kè--a. Goá it-tı̍t siūⁿ-beh mn̄g i kám chin-chiàⁿ ū kap goán hit ê Lí-kiàn sai-hū loân-ài--koè? Siūⁿ--siūⁿ--leh soah bô siūⁿ beh mn̄g. Chóng--sı̄, chhin-chhiūⁿ chhia-chiáng kap su-ki, hō͘-sū kap i-seng án-ni, kò͘-kháu--ê kap piān-sū loân-ài mā sı̄ sù-siông--ê. 
 Kū-nı̂, ū 1 pái goán a-pa thiaⁿ goá tiān-tâi ê chiat-bo̍k liáu-āu, kā goá kóng: “Lí kám ē kı̀-tit hit ê Ou-siông chek--á ? I khah chá mā tı̄ tiān-tâi leh kóng kó͘ neh!” 

（“Pha-hng ê kò͘-sū” Tâi-pak-chhı̄:Tâi-gí Thoân-pò, 2000 nı̂ 3 goe̍h Chho͘-pán)