Niû Tiúⁿ-ló tı̄ A. D. 1872 nı̂ chhut-sı̀ tı̄ Sin-tek chiu ē ê Pak-pō͘ chng. 1902 nı̂ tùi Gô͘ Ui-liâm Bo̍k-su siū soé-lé; 30 nı̂ chêng choân ka-cho̍k chiū poaⁿ-soá lâi tı̄ Hoe-liân-káng keng-lông, tı̍t-chiap kàn-chiap tàu kiàn-siat kàu-hoē tı̄ Hoe-liân-káng. 1918 nı̂ siū kéng, tng pún-hoē ê tiúⁿ-ló; keng-kè kúi-nā jı̄m, kàu tı̄ kin-ná-jı̍t.
I ū 5 ê hiaⁿ-tı̄, 3 ê sió-bē, tāi-ke sı̄ jia̍t-sim ê sı̀n-tô͘, I ê hiaⁿ-tı̄ lóng bat tng-chit tı̄ pún-hoē. Hiān-sı̂ ka-cho̍k ū 80 goā-ê, sui-jiân sı̄ toā ka-cho̍k, chóng-sı̄ tāi-ke chin hia̍p-hô, chhin-chhiūⁿ chı̍t ê sió siā-hoē, koh iā-sı̄ choè pún-hoē ê toā khùi-la̍t.
I ê lēng sian-hū sı̄ Pak-pō͘ Kàu-hoē chho͘-tāi jia̍t-sim ê tiúⁿ-ló, I ê ûi-cho̍k oē-thang kè-sio̍k tı̄ kàu-hoē-lāi teh oa̍h-tāng, toè in sı̄ toā-lâng súi ê kha-pō͘, sı̍t-chāi sı̄ chin hi-hán.
A-hái Tiúⁿ-ló ū 11 ê kiáⁿ, lāi-goā sun ū 20 goā-ê, ū-ê choè I-seng, iā chı̍t-ê sı̄ hiān-jı̄m ê chip-sū, kiam choè Chú-jı̍t-o̍h ê hāu-tiúⁿ, koh-chài ū tit-tio̍h Bûn-ha̍k-sū ê ha̍k-ūi. Í-goā ū-ê kàu tiong-téng ha̍k-hāu, choē-choē sı̄ choè siā-hoē tiong ê iú-le̍k-chiá, sǹg chin siong-tong ê ka-têng.
I pêng-sò͘ sı̄ chin ióng-kiāⁿ ê lâng khí-thâu sı̄ tùi sió-khoá ê pı̄ⁿ khí-in, bô phah-sǹg pı̄ⁿ-sè piàn-hoà hiah kín, koh-chài hoat-seng ha̍p-pēng-chèng; sui-jiân tiúⁿ-ló-niû kap I kiáⁿ, choan cheng-sı̂n bô khùn, bô chia̍h lâi kò͘ I, thâu-bé jı̍p-ı̄ⁿ ge̍h-goā jı̍t. Nā-sı̄ Siōng-chú ê chí-Ì tı̄ 6 ge̍h 20 jı̍t, soah I sè-kan ê kang, hióng-siū 63 hè, hit jı̍t ê hoē-chòng-chiá ū 400 goā-ê.
I tı̄ tē-chiūⁿ ū kúi-nā hāng thang siàu-liām I :--
1.Tı̄ pı̄ⁿ-tiong gâu thé-thiap khàn-hō͘ lâng: M̄-bat hián-chhut kan-khó͘, só͘ hián-chhut sı̄ hoaⁿ-hí ê bı̄n; siông-siông tùi kò͘ ê lâng kóng, I ê sim chin pêng-an chin chū-iû.
2. Cheng-sı̂n kiat-liân Chú: Tı̄ pı̄ⁿ-tiong ài lâng kap I gı̂m-si, kı̂-tó; kúi-nā pái kàu tı̄ chin gûi-hiám, iā oē chhut-siaⁿ kap lâng gı̂m-si, tâng-sim kap lâng kı̂-tó. Che bô m̄-sı̄ tùi ū kiat-liân tı̄ Chú, chiah oē thang khoàⁿ-chhut chit-khoán.
3. I ê choè lâng: Sı̄ un-jiû, hô-pêng, jı̂n-ài, tùi ka-têng sı̄ khı̂n-khiām, kut-la̍t, phoh-sı̍t. Tı̄ ka-têng m̄-bat siⁿ-chhut put-hô ê siaⁿ. Tı̄ siā-hoē tiong sı̄ sı̀n-sı̍t, hō͘ lâng kiò-choè sèng-jı̂n. Kàu ta̍k só͘-chāi lâng hoan-gêng I, chun-kèng i.
4. Tùi kàu-hoē: Sı̄ khoàⁿ choè I ê sı̀ⁿ-miā. Kàu-hoē-lāi khah kan-khó͘, khah hā-chiān ê kang, I hoaⁿ-hí choè kàu chiu-chı̀; nā ū song-hí sū, I sı̄ kap lâng tông-chêng kàu thàu boé. Koh chin ū chek-jı̄m-kám tı̄ kàu-hoē ê sū-bū, he̍k-sı̄ Jı̄m-chit-hoē, á-sı̄ Sió-hoē, Í-kı̍p lé-pài-jı̍t, tû-khı̀ phoà-pı̄ⁿ á-sı̄ chhut-goā, m̄-bat khoat-se̍k. Ta̍k lé-pài-jı̍t chá-chá chiū khoàⁿ-tio̍h I chhiò-iông ê bı̄n lâi teh ín-chhoā lâng, hō͘ lâng ke-thiⁿ kèng-khiân thang ho̍k-sāi Siōng-tè. Lé-pài soah, sı̄ kap lâng tâm-lūn sı̀n-gióng seng-oa̍h ê sū. Siōng-chhiáⁿ tı̄ pı̄ⁿ-chhn̂g iáu teh liām, I nā hó, beh kín lâi siu-lí kàu-hoē ê lı̂-pa; án-ni thang khoàⁿ-chhut I ê choân cheng-sı̂n sı̄ tiàm tı̄ kàu-hoē seng-oa̍h. Koh-chài lé-pài chá-khí chá-chá chiū chio choân-ke lâi lé-pài; tùi kè-sin tē-it kiò-khí Tiúⁿ-ló-niû ê pi-khó͘--ê, chiū-sı̄ I kóng, Taⁿ bô thang koh thiaⁿ I ta̍k lé-pài chá-khí teh chio toā-sè khı̀ lé-pài ê siaⁿ-lah.
5.Tùi thoân-kàu-chiá: Gâu thé-thiap, gâu thiàⁿ-thàng; m̄-nā m̄-bat kóng thoân-tō-chiá ê sı̄-hui, iā m̄-bat thiaⁿ I kóng pa̍t lâng ê pháiⁿ. I bat tùi bó͘ bo̍k-su kóng chı̍t kù oē, “Lūn lâng ê hó goá chiū chai, beh kóng lâng ê pháiⁿ, goá sı̄ boē hiáu.” Sı̍t-chāi thang o-ló, thang chun-kèng. Chóng kóng, I it-seng ū chı̄n kàu-hoē ê chit-bū kap jı̂n-seng ê sù-bēng.
Niû Tiúⁿ-ló sı̄ chò goán pún-hoē ê toā-thiāu-chio̍h, chò ka-têng ê tiōng-sim jı̂n-bu̍t, chò siā-hoē ê toā ki kng-teng; sı̍t-chāi sit-lo̍h chı̍t ki toā-ki chhiú-kut. Chóng-sı̄ tùi I pún-sin sı̄ thang kā I hoaⁿ-hí, in-ūi I Í-keng cheng-chiàn hó ê cheng-chiàn, Í-keng chı̄n pháu-cháu ê lō͘-chām, Í-keng siú só͘ sı̀n ê tō-lí.
Niû Tiúⁿ-ló ah ! Thang kóng lí ūi-tio̍h kàu-hoē ū hi-seng-tek ê sí, tùi lí ê sí, beh chō-chiū Hoe-liân-káng kàu-hoē chin ê ki-chhó͘; goán iā sı̀n lí beh tı̄ thiⁿ-téng lâi thè lí chá tı̄ tē-chiūⁿ ê kàu-hoē kı̂-tó; iā tùi lí ê sí, beh kà-sı̄ goán khah oē lí-kái kàu-hoē ê chin Ì-gı̄; goán iā beh ló͘-le̍k, ēng lí ê sı̀n-gióng lâi ióng-chòng; lí oē thang choè sı̀n-gióng ê sèng-lı̄-chiá, ǹg thiⁿ-nih ê Ka-lâm-toē chhiùⁿ tek-sèng ê koa kui thiⁿ kı̀ⁿ Thiⁿ Pē, thang kā lí kiong-hí ! Goán iā beh toè lí ê sı̀n-gióng hiòng-chêng bô soah; goán iā sı̀n lí siông-siông teh choè goán ê Tiúⁿ-ló kap goán saⁿ-kap tı̄-teh.
(Tâi-oân Kàu-hoē Kong-pò tē 606 koàn, 1935 nı̂ 9 ge̍h)
