Kò͘ Tân Sêng Tiúⁿ-ló

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
Tân Sêng Tiúⁿ-ló chhut-sı̀ tı̄ 1860 nı̂, Chúi-tńg-kha pó Tiúⁿ-kheⁿ-chng tióng-sêng, Lāu-pē Tân Hoan, ū nn̄g ê hiaⁿ-tı̄ chiū-sı̄ Tân Ki, Tân Liân. 
1.Kui Chú ê goân-in. Tân Hoan-peh sı̄ ham-bān lâng, gū-tio̍h chhin-cho̍k phah-sí lâng, tio̍h jı̂n-bēng, lâng beh lia̍h in kòng hoan-thâu. Hoan-peh thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng jı̍p-kàu put-chí ū sè-le̍k, chiū chiong toā kiáⁿ Tân Ki hō͘ i khı̀ jı̍p-kàu, lâi tı̀-ı̀m chı̍t-ke m̄-bián pı̄ lâng khi-jio̍k. Āu-lâi Ki-á chai-iáⁿ tō-lí sı̄ chin, chiū chio sió-tı̄ nn̄g-lâng saⁿ-chhoā tâng kiâⁿ thiⁿ-lō͘. Hit-sı̂ Hoan-peh khoàⁿ-kı̀ⁿ kiáⁿ-jı̂ lóng khı̀ jı̍p-kàu, chai-iáⁿ āu-lâi oē bô-kong bô-má lah; chiū hoán-tùi kóng, “Goá sı̄ hō͘ Ki-á khı̀ jı̍p-kàu, lâi tı̀-ı̀m lán chı̍t-ke. Taⁿ lín hiaⁿ-tı̄-á lóng-khı̀, goá beh ǹg-bāng sím-mı̍h lâng mah?” M̄-kú tō-lí sı̄ chin, Iâ-so͘ ê khip-ín-la̍t ná toā, hiaⁿ-tı̄-á ná jia̍t-sim ho̍k-sāi Siōng-tè. 
2.Lāu-pē ê khún-tio̍k. Hit-sı̂ Hoan-peh khoàⁿ-kı̀ⁿ kiáⁿ-jı̂ jı̍p-bê hiah-chhim, ū-sı̂ khó͘-khǹg bián-lē, ū-sı̂ háng-hoah kóng, “He sı̄ m̄-thang chin-sı̍t khı̀ jı̍p hoan-á-kàu.” Chóng-sı̄ in hiaⁿ-tı̄-á kian-kò͘ sı̀n, lóng bô kiaⁿ. Āu-lâi Hoan-peh khoàⁿ-liáu choa̍t-bāng, chiū hoat-chhut chân-jím ê sim, kia̍h thûi-á tı̍t-tı̍t tui tı̍t-tı̍t jiok, beh kā in chân-sí. Kai-chài chân bô tio̍h, hiaⁿ-tı̄-á khoàⁿ-liáu gûi-hiám, chiū tô-cháu kàu soaⁿ-khang, lâi siám-pı̄ lāu-pē ê siū-khı̀; hit-sı̂ tú teh koè-nı̂. Hoan-peh khoàⁿ-kı̀ⁿ ke-lāi chheng-tām, sui-jiân ū chı̍t chiah ti beh thâi, siūⁿ-tio̍h kiáⁿ ba̍k-sái lâu, chiū thok Lı̂m Chúi Tiúⁿ-ló kā in ê kiáⁿ kóng, “Lín lāu-pē siū-khı̀ khah lo̍h lah, thok goá chhoā lín hiaⁿ-tı̄-á tńg lâi.” Hiaⁿ-tı̄-á thiaⁿ-kı̀ⁿ lāu-pē siū-khı̀ khah lo̍h lah, chiū saⁿ-chhoā tńg-khı̀, bô loā-kú lāu-pē chiū koè-sin khı̀. 
3.Tân Sêng Tiúⁿ-ló choè kàu-hoē ê kang. Ū choè Chúi-tńg-kha Kàu-hoē ê Chip-sū, āu-lâi hiaⁿ-tı̄ kéng i choè Tiúⁿ-ló. Kàu 1919 nı̂ lâi Tang-pō͘ Hōng-lı̂m ê Kàu-hoē, kàu-hoē soán i choè tiúⁿ-ló; tı̄ 1922 nı̂ ı̂-ki lâi Thâu-lâng-po͘ chiū tng Kong-po͘ Kàu-hoē ê Tiúⁿ-ló. 
4.Tân Sêng Tiúⁿ-ló seng-thian. Tân Sêng Tiúⁿ-ló tı̄ pún-nı̂ 4 goe̍h 10 jı̍t pêng-an kè-sı̀, hióng-siū 65 hoè. Cha̍p-it jı̍t hoē-chòng-sek, ū 160 goā lâng sàng i kàu soaⁿ-thâu, iā ū liân-te̍k 80 goā ki, sı̍t-chāi chin sēng-hóng. Taⁿ i ê ka-cho̍k ti-chia 20 goā lâng lóng jia̍t-sim toè sı̄-toā-lâng ê kha-pō͘. I ê sun-á chiū-sı̄ Tân Thiam-ōng Bo̍k-su. 
Lūn Tân Sêng Tiúⁿ-ló ê jı̂n-ài koh kóng kúi-kù. I tùi kàu-hoē chı̄n-tiong jia̍t-sim. Tùi i lâi Thâu-lâng-po͘ liáu-āu kàu-hoē siū i tı̀-ı̀m, hoē-iú khah jia̍t-sim, chhut-chı̂ⁿ khah kam-goān, ū chū-kak ài beh chhiáⁿ sian-seⁿ iā sı̄ tùi i ê hùn-tōng. I boē lâi chit keng kàu-hoē chhin-chhiūⁿ hoé beh hoa-khı̀, kin-á-jı̍t ū ǹg-bāng lah; lé-pài-jı̍t chū-chı̍p ū pah 3, 4 lâng. Khó-sioh kàu-hoē po̍h-hok. I ài goá lâi; goá kàu-ūi nn̄g lé-pài, i chiū an-sim tńg-khı̀, pàng kàu-hoē ê tāng-tàⁿ teh hō͘ goán taⁿ lah. 
(Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 484 koàn, 1925 nı̂ 7 ge̍h)