Khó͘ Chı̀n-thoân Ê Sió-toān

Tiúⁿ-ló chhut-sı̀ tı̄ 1840 nı̂ 12 goe̍h 26 jı̍t, khiā-khí tı̄ Chiang-hoà ke. Tiúⁿ-ló chū-sè chò kang chiū put-chí in-khı̂n, iā chı̄n iú-hàu pē-bó. Bat chı̍t pái lāu-bó pēⁿ tı̂m-tāng loā-kú, i chiū ho̍k-sāi bô lı̄ sin-piⁿ, chı̀n hōng tê-thng. Ū sı̂ phâng io̍h beh hō͘ lāu-bó chia̍h, lāu-bó tek-khak m̄ chia̍h; i khoàⁿ lāu-bó hiah kan-khó͘, ka-tı̄ siūⁿ beh kā i pun hit ê kan-khó͘ sı̄ bē ē, chiū soà thè i chia̍h io̍h; sı̄ beh hō͘ lāu-bó ê sim hoaⁿ-hí. Iā chia̍h chhe it cha̍p gō͘ chai, kiám toā tǹg hō͘ lāu-bó chia̍h, sı̄ in-ūi ke-lāi sàn-hiong.

Khah chá tang-sı̂ i bat thiaⁿ-kı̀ⁿ Thoân-tō Gô͘ Bûn-pin kóng tō-lí, i ê sim siūⁿ ài beh thàn, m̄-kú lāu-bú teh chó͘-tòng, só͘-í m̄ káⁿ koh khı̀. Chha-put-to hit sı̂ tú-tio̍h ke-lāi kāu pēⁿ-thiàⁿ soà sí saⁿ sı̀ ê gín-ná, bē bián-tit toā hoân-ló kek sim. Chóng-sı̄ ná kāu tāi-chı̀ chiū soà ná jia̍t sim khı̀ ho̍k-sāi pu̍t.

Ū chı̍t jı̍t chhut khı̀ bé kim, hiuⁿ, chek beh tńg-lâi tú-hó tı̄ lō͘-nı̍h thiaⁿ-kı̀ⁿ Thoân-tō N̂g Bō͘-sēng, teh kóng tō-lí. Tú hit-tia̍p N̂g Sian-siⁿ teh kóng-khí thâu chı̍t siú ê si kóng,

“Thiⁿ-tiong só͘ poe ê chiáu-chiah,

Siōng-tè chhòng hō͘ chia̍h kàu-gia̍h.”

Tùi án-ni thiaⁿ-liáu siū kám-kek, siūⁿ kóng, Chiáu-chiah bô chèng choh, Siōng-tè hō͘ i chia̍h kau pûi lut-lut, lóng bô khiàm-khoeh poàⁿ hāng, goá chò kàu bô mê kāng bô jı̍t, iā chin khiàm-khoeh, sı̄ hō͘ chhâ-thâu pu̍t-á chhiúⁿ kàu khiàm-khoeh. Sûi-sı̂ chiong chhiú-nı̍h só͘ the̍h ê kim, hiuⁿ, chek khı̀ hêng tiàm-nı̍h. Tùi án-ni koat-ı̀ hoán-hoé lâi sı̀n Chú; hit sı̂ i 56 hoè.

Kàu 59 hoè jı̍p Sèng-hoē. Tı̄ kàu-hoē put-chí jia̍t-sim, koè bô loā kú chiū hō͘ hoē-iú kéng i tng tiúⁿ-ló ê chit.kàu tng chit chiū put-chí chhut la̍t teh lı̄-ek kàu-hoē. Hoē-iú nā chı̍t nn̄g lé-pài bô lâi, i chiū liâm-piⁿ kàu in tau khı̀ bián-lē i. Hoān-nā hoē-iú ê só͘-chāi i hán-tit làng chı̍t goe̍h jı̍t bô kàu; sui-jiân sı̄ lō͘ hn̄g i iā bô hiâm tio̍h-boā liáu kang.

Tiúⁿ-ló sı̄ chò hoàn pûi-liāu ê thâu-lō͘; thiaⁿ tō-lí bô loā-kú, i chiū oa̍t-tô͘ chò cha̍p hoè-á seng-lí, taⁿ teh sı̀-kè bē soà kan-chèng lán ê Chú ê Hok-im. Tú-tio̍h nā ū ki-hoē, chiū soà bē kò͘-tit bē mı̍h, choan-bū kóng tō-lí. Ū-sı̂ kóng kàu mı̍h hō͘ lâng thau-the̍h loā-chē khı̀; ū-sı̂ kóng kàu àm bong-bong chiah jı̍p mn̂g. I koh ū lı̍p chı̍t ê goān chiū-sı̄ gō͘ jı̍t kú chò seng-lí, kàu tē la̍k jı̍t (= pài-la̍k) chiū choan kang koāⁿ chı̍t bı̄n lô sı̀-kè kòng, kiò lâng lâi thiaⁿ i kóng Iâ-so͘. Ū-sı̂ ko͘-put-chiong hō͘ kang-tiâⁿ pa̍k teh thàn chı̂ⁿ, bē-tit khı̀ pò͘-tō, i chiū chiong hit jı̍t só͘ thàn ê chı̂ⁿ it-chı̄n hiàn tı̄ kàu-hoē.

I teh bē cha̍p-hoè-á tiong-kan iā ū tê-kho͘, āu-lâi lâng lóng kóng i, “Gō͘ jı̍t bē tê-kho͘, La̍k jı̍t kóng Iâ-so͘.”

I iā siông-siông kap Mûi Bo̍k-su, Lı̂m Bo̍k-su khı̀ pò͘-tō. Bat chı̍t pái kap Lân I-seng khı̀ pò͘-tō poa̍h-lo̍h chhim-chúi, khiok chin kan-khó͘. Tùi tú-tio̍h gûi-hiám chiū ná chai sè-kan m̄-sı̄ kú-kú ê só͘-chāi, chiū koh khah chhut-la̍t chò Chú ê kang.

Chiang-hoà khí chı̍t keng lé-pài-tn̂g, sǹg sı̄ lán Tâi-oân tē it toā keng-ê. Tiúⁿ-ló bô lı̄ mê jı̍t koan-sim teh tàu siat-hoat khí pài-tn̂g ê tāi-chı̀.

Iā ū khioh cha̍p kúi ê gı̂n-chı̂ⁿ goân-té beh chò koaⁿ-chhâ pún. Kàu khí pài-tn̂g hit-sı̂ soà chiong hiah ê gı̂n chān khí pài-tn̂g ê só͘-hùi. Pêng-sò͘ i iā siông-siông hoaⁿ-hí chhut chı̂ⁿ hiàn chò kàu-hoē ê lō͘-ēng.

Chı̀n-thoân-peh sui-jiân 59 hoè chiū jı̍p kàu, goân-pún lóng m̄ bat jı̄, iáu-kú chhut-la̍t o̍h pe̍h-oē-jı̄ kàu chin se̍k. Éng-éng khah chá khí-lâi chhûn-pān kang lâi khoàⁿ Sèng-chheh, gı̂m-si, kı̂-tó.

Kàu 1907 nı̂ 3 goe̍h kan chiū khí phoà-pēⁿ, bē-tit khı̀ chò seng-lí. Chóng-sı̄ iû-goân bián-kióng khı̀ thàm hoē-iú. Chhâ-khó Tiúⁿ-ló khí pēⁿ ê in-toaⁿ sı̄ tùi le̍k-lō͘ koè-thâu só͘ tı̀. Kàu 4 goe̍h kan chiū bē chhut mn̂g, pēⁿ-sè ná siong-tiōng, chia̍h io̍h bô kong-hāu. Tı̄ chit sı̂ ke-lāi ê lâng mn̄g i khoàⁿ ū beh hoan-hù sím-mı̍h oē? I kóng bô sím-mı̍h pa̍t mı̍h oē thang hoan-hù, chí-ū chı̍t kù chò tē it iàu-kín, chiū-sı̄, Lín tio̍h chò Iâ-so͘ chin-sı̍t ê ha̍k-seng, toè goá kiâⁿ thiⁿ-lō͘. Kàu 5 goe̍h 1 jı̍t chiū pêng-an hō͘ Chú chiap-la̍p tńg khı̀ I ê sèng kok.

“I soah i ê tio̍h-boâ, kong-lô iā toè i”.

(Tâi-lâm Kàu-hoē-pò tē 291 koàn, 1909 nı̂ 6 ge̍h)