7. Khó͘-poe.
Hit àm thau kiò Chhiu-kùi-ah khı̀ piⁿ-á-thâu kā i mn̄g, Chhiu-kùi-ah thâu-khak chhih-chhih kiàn-siàu kiàn-siàu ı̀n in a-pa kóng, “Lín nā khoàⁿ hó chiū hó,” A-thiam-peh kóng, “Án-ni beh thái ē ēng-tit, boeh tio̍h ı̀n boeh, m̄ chiū ı̀n m̄, iā ē-tit kóng, goán nā khoàⁿ hó chiū hó, iā m̄-sı̄ pâ ka-kı̄ beh kè lah,” tı̍t-tı̍t beh tán i ı̀n, kai-chài A-thiam-ḿ khah ē hiáu kóng, “Lí mā m̄-thang án-ni, án-ni lán chiū bat lah, iā-tio̍h pek lâng ı̀n boeh, m̄.”
Chia àn-hā bián koh kóng, kóng kàu Chhiu-kùi-ah kí-jiân hoaⁿ-hí, tı̄ hit nı̂ ê nı̂-boé chiū kā in nn̄g ê sêng-hun, kó-chin thâi ti chhiáⁿ kheh, thong kàu-hoē ūi in toā hoaⁿ-hí, chiah-ê sū bián siông-sè kóng, chı̍t ke hoaⁿ-thâu hí-bı̄n, chhiong-moá khoài-lo̍k ê khı̀-hun. Bián loā-kú keh chı̍t nı̂, thâu-chiūⁿ-á kiáⁿ chiū chhut-sı̀, chiū kā i hō-miâ kiò choè “Lân-eng,” thn̂g hêng goā kong, chia̍h goā-kong ê sı̀ⁿ, chiū kiò i choè “Bo̍k Lân-eng”. Lân-eng saⁿ hoè ê sı̂, put-hēng A-thiam-peh jiám-tio̍h kip-sèng ê hı̀-iām, chiū lı̄-khui sè-kan, hióng-siū 65 hoè, chı̍t ke ūi-tio̍h i chin iu-būn, nā-sı̄ A-thiam-peh pún-lâng chin pêng-an, chin boán-chiok, hián-bêng chin kám-siā Chú ê khoán-sit lâi tò-khı̀.
Keh nı̂ tē-jı̄ cha-bó͘-kiáⁿ “Lân-hiong” chhut-sı̀, sim chin ài cha-po͘--ê, nā-sı̄ iû-goân seⁿ cha-bó͘--ê, m̄-kú chit-ê gín-ná chhut-sı̀ seⁿ-chiâⁿ kap lâng bô siâng, phı̄ⁿ, ba̍k, chhùi chin súi, phı̄ⁿ koân koh chiam, ba̍k-chiu toā lúi koh têng-sûn, chhùi sè-ê, chhùi-tûn chin po̍h-tiah, hı̄ⁿ-á tông-ng-tùi, chhùi ē-táu hûi-hûi, chin-chiàⁿ ū hó miā-siòng ê khoán-sit. Só͘-í Éng-hok só-ah khoàⁿ liáu chin hoaⁿ-hí. A-má khoàⁿ liáu chhiò bi-bi. Chit-ê chō kap lāu-pē siāng-sèⁿ, chiū kiò i choè “Lí Lân-hiong”, chiū-sı̄ lán só͘ kóng, choè goā-kho ê hō͘-sū pan-tiúⁿ ê “Lân-hiong-ché”. Lân-hiong Sió-chiá sı̀-hoè hit nı̂, in lāu-bú koh khioh chı̍t ê sió-moāi, kā i miâ kiò “Lân-jı̂”. Nā-sı̄ bô phah-sǹg chin put-hēng, Éng-hok-só tı̄ goe̍h-lāi 28 jı̍t chiū lı̄-khui sè-kan. Thiaⁿ kóng hit-ê goân-in chiū-sı̄ in-ūi tı̄ soaⁿ-lāi, bô gâu ê sán-pô, nā ū, sı̄ ēng thó͘ khioh-chiá-má. Teh khioh ê sı̂, kiò i lâng lo̍h-lâi bı̂n-chhn̂g-kha, ēng kē í-thâu-á tian-tò-péng khǹg, lâng chiah chē tiàm í-á-kha ê téng-bı̄n, bē su ná teh hêng-hoa̍t, chı̍t piàn koh chı̍t piàn, khah thêng kiò i khí--lâi, pak-tó͘ nā thiàⁿ, chiū kiò i koh lo̍h-khı̀ chē, án-ni chhia-poa̍h-péng; kàu eⁿ-á chhut-sı̀ ê sı̂, eⁿ-á chin toā-hàn, iā bē-hiáu ēng chhiú khı̀ sı̂n, kā i pó-hō͘, kan-ta thèng i chū-jiân; seⁿ liáu-āu lâng chin loán-jio̍k, iā bē-hiáu ēng sím-mı̍h khah hó ê chiàu-kò͘; āu-lâi thiaⁿ kóng sı̄ thai-i bô chiâu chhut--lâi, khioh-chiá-má iā m̄-chai.
Lâng kóng ui nā chhut--lâi, tio̍h iúⁿ-chúi lâi, ēng ui khǹg tı̄ chúi-té lâi siông-sè kiám-cha, khoàⁿ ū chiâu chhut--lâi á-bô? Nā ū khih-kak, á-sı̄ koh-iūⁿ, tek-khak tio̍h chhiáⁿ hū-kho ê i-seng lâi chín-chhat. Bô, chhı̀n-chhı̀n chhái-chhái pau-pau khı̀ hiat-ka̍k, āu-lâi tiâu tı̄ lāi-bı̄n ê kiaⁿ-lâng hoat-chhàu ū to̍k, tùi án-ni chiⁿ-koâⁿ, chiⁿ-jia̍t, iā bē-hiáu kín khı̀ jı̍p-ı̄ⁿ, sím-mı̍h kóng sı̄ léng-tio̍h, kín koàn kiuⁿ-bó-tê, kóng beh hō͘ i hoat-kám, sı̍t-chāi chin kai-sí. Thái ē thai-i bô chiâu chhut--lâi, goân-in kóng sı̄ khioh-chiá-má beh tián chhiú-toāⁿ, kóng tio̍h ài kín lia̍h-ui, ui kàu ū chı̍t ê sı̂-kan, i chū-jiân ē pak-lı̄ chú-kiong, nā kàu sı̂-kan koè siuⁿ-kú khiok ū gûi-hiám, chóng-sı̄ m̄-thang siuⁿ-kín kā i ngē khiú. Chit pái chiū-sı̄ ngē khiú, só͘-í ū tiâu chı̍t sió pō͘-hūn tı̄ lāi-bı̄n, chiah ē tı̀-kàu gō͘ tio̍h sèⁿ-miā.
Ah! Sı̍t-chāi chin khó-lı̂n, chiah-nih chiâⁿ-mı̍h ê chí-moāi kap tiōng-hu khı̂ⁿ-khı̂ⁿ khı̍p-khı̍p, kan-kan khó͘-khó͘ lâi khı̂ⁿ-ke, jia̍t-sim sı̀n Chú, hu-chhiòng hū-sûi, chı̍t ê bí-boán ê Ki-tok-tô͘ ka-têng, án-ni ūi-tio̍h bô i-ha̍k-siōng ê siông-sek, m̄-tio̍h ê chhú-tı̀ lâi sit-lo̍h chı̍t ê lâng. Hit nı̂ Éng-hok-hiaⁿ tú-chiah 30 hoè, Éng-hok-só tú-á chiah 29 hoè, sı̍t-chāi chin khó-lı̂n, pàng 3 ê kiáⁿ, chı̍t ê 7 hoè, chı̍t ê 4 hoè, chı̍t ê tú chhut-sı̀. Tong-sı̂ Lân-hiong sió-chiá chiū-sı̄ tú 4 hoè. Éng-hok-só sí-lo̍h, chı̍t ke soàⁿ phún-phún, kai-chài lāu tiūⁿ-ḿ-á iáu chin khong-kiān thang kā i tàu io hiah-ê gín-ná, ū khah-tit tia̍p-ah. Nā bô sı̍t-chāi chhám bô lâng chai.
Thiaⁿ-kı̀ⁿ Éng-hok-só Chhiu-kùi-ah beh tn̄g-khùi ê sı̂, tùi Éng-hok-ah ê chhiú giú tiâu-tiâu, hián-bêng hit-ê saⁿ-thiàⁿ ê tiⁿ-bı̍t m̄-kam pun-khui, chiah choè ang-bó͘ thâu-boé 9 nı̂ sı̄ 8 nı̂ chiok, pàng 3 ê sè-kiáⁿ, chı̍t ê chiah toā, chı̍t ê hiah toā, bo̍k-koài sim kan-khó͘. Nā-sı̄ Siōng-tè ê chí-ı̀ bē thang ı̂-e̍k, bo̍k-su-niû kap chhù-piⁿ ê chí-moāi tāi-ke tı̄ chhn̂g-chêng bô m̄ lóng lâu ba̍k-sái. A-thiam-ḿ iā siūⁿ-khí A-thiam-peh ê sū, chiū kı̀m bē tiâu cháu-khı̀ chàu-kha chhngh-chhngh háu. Kàu hit mńg po͘ oá 4 tiám liân, Éng-hok-só chiū an-jiân tò-khı̀. Keh jı̍t chhut-chòng, thong kàu-hoē bô m̄ ūi-tio̍h i lâu ba̍k-sái. Éng-hok-hiaⁿ chhú-āu ka-chài bô ūi-tio̍h án-ni lâi loé-chı̀, léng-sim. Iû-goân kè-sio̍k jia̍t-sim ho̍k-sāi Chú, i ê tiūⁿ-ḿ kin-nı̂ sui-jiân sı̄ 60 goā hoè, soaⁿ-nih lâng sin-thé iáu-kú chin ióng, chin gâu thiàⁿ hiah-ê sun-á, só͘-í put-chí choè Éng-hok-hiaⁿ ê pang-chān. Thiaⁿ-kı̀ⁿ Éng-hok-só Chhiu-kùi-ah beh tn̄g-khùi ê sı̂, kau-tài kúi-nā-kù oē, chiū-sı̄ kóng, tio̍h thè i sioh hiah-ê kiáⁿ, kap iú-hàu lāu-bú, koh tio̍h jia̍t-sim khı̂ⁿ-tiâu tı̄ Chú, Chú tek-khak beh si-un. Hit-sı̂ Éng-hok-ah ba̍k-sái sı̀-lâm-sûi, kù-kù kā i ı̀n hó, tı̀m-thâu lâi an-ùi i, āu-lâi Éng-hok-só ê bı̄n tńg-chhiò, kóng, “Chú lâi lah, Chú lâi lah, tāi-ke chhiáⁿ !” Kóng soah chū án-ni koè khùi.
Sui-jiân sı̄ án-ni, m̄-kú bē bián-tit ū jı̂n-chêng ê iu-būn. Chêng nā chhut-mn̂g, gín-ná kau-tài lāu-bú io, chı̍t tùi hu-hū koe-le̍h-á tı̀-teh, chı̍t ê gia̍h ti-thâu, chı̍t ê taⁿ pùn-ki, tâng-chhut tâng-jı̍p, jı̍t-àm chiah toā-tàⁿ taⁿ tńg-lâi, chhiò gı̄-gı̄, hoaⁿ-hoaⁿ hí-hí, taⁿ hut-jiân pı̀ⁿ choè thian-gâi ê ko͘-gān, ko͘-toaⁿ chı̍t chiah sim iu-būn. Kàu hn̂g-nih, chhân-nih, kàu phiâⁿ-téng khoàⁿ tio̍h éng-koè choè hoé chē ê chio̍h-thâu, choè hoé bih-ńg chia̍h tiong-tàu ê pn̄g-pau ê só͘-chāi, put-ti put-kak ba̍k-sái to͘ liàn chhut--lâi. Ū sı̂ khiā teh, kha sng chhiú nńg, gāng-gāng sı̂n-sı̂n, soà m̄-chai beh án-choáⁿ, ū sı̂ thó͘ toā-khùi, ka-kı̄ chı̍t ê khı̀ bōng-nih háu-háu leh, kám-kak sim ná-chún khah khin-sang. In-ūi bōng sı̄ tâi tı̄ ka-kı̄ ê phiâⁿ ê piⁿ-ah, chiū-sı̄ chêng chhò kam-chià, i phah-sí choâ hiat khı̀ ê só͘-chāi; m̄-chai kóng ba̍k chı̍t-nih, hit sı̂ chheng-liân súi ê bı̂n-bāng iā í-keng chiâⁿ choè koè-khı̀ lah.
Bat án-ni kı̀m bē tiâu, hut-jiân gia̍h-thâu khoàⁿ thiⁿ, khoàⁿ thâu-khak téng ê hûn, kám-kak ná-chún ài-chhe Chhiu-kùi-ah khiā tı̄ hia teh khoàⁿ i toaⁿ-sin tı̄ phiâⁿ-nih teh choè kang, soà háu chhut-lâi khui siaⁿ kóng, “Kùi-ah! Lí kin-á-jı̍t thài kam pàng goá tı̄-chia, só͘ thiàⁿ--ê ......” háu tit kàu bē chhut-siaⁿ ê chhiⁿ-chhám, ū sı̂ bat chû-chû liû-loân tı̄ bōng-piⁿ, kui poàⁿ-jı̍t m̄-chai thang choè kang. Nā-sı̄ ka-chài sı̂-jı̍t kín-koè, sim-chêng ná leng, ná khah siū an-ùi. Nā-sı̄ ū chı̍t hāng, lâng siông-siông kó͘-bú i koh chhoā, in-ūi tāi-ke khoàⁿ i sı̀n-gióng hó, phín-hēng hó, koh tùi i jı̍p-mn̂g ka-têng keng-chè ná hó, iā ū koh hak-chhân kap soaⁿ-phiâⁿ, koh chı̍t bı̄n khoàⁿ i chiah 30 hoè, cha-po͘-lâng khoàⁿ beh án-choáⁿ khan-kiáⁿ.
8. Poah-lo̍h Chêng-bāng
Nā-sı̄ Éng-hok-hiaⁿ hui-siông pa-kiat, i koat-sim m̄ koh chhoā, àn-chiàu i ê keng-giām, i kám-kak tı̂n chiap bı̍h sı̄ khùn-lân, pa̍t-lâng ê bó m̄ âⁿ pa̍t-lâng ê kiáⁿ. I nā siūⁿ-tio̍h chá in lāu-bú koh kè ê chêng-hêng, i tı̄ in āu-chek hia só͘ siū-tio̍h cheng-sı̂n-tek ê thòng-khó͘, i chiū ná koat-sim m̄ koh chhoā. Kı̂-sı̍t m̄-sı̄ kóng thong sè-kan āu-chek, āu-bó chiū-sı̄ lóng pháiⁿ. Chin chhut-miâ ê Bí-kok chóng-thóng A-pek-lia̍p-hán Lı̂m-khéng ê āu-bó, pí chhin-seⁿ pē iáu khah ē-hiáu liáu-kái i. I iā it-seng iú-hàu i ê āu-bó, choè chóng-thóng ê sı̂, iā sı̄ bô piàn-oāⁿ i ê hàu-sim, bó-kiáⁿ iā sı̄ chin chhin-bı̍t. Lán Tâi-oân tı̄ Ki-tok-hoà ka-têng tiong khoàⁿ-tio̍h hit khoán hó āu-chek, hó āu-bó--ê iā bô chió. Nā-sı̄ Éng-hok-hiaⁿ tı̄ sè-hàn kiaⁿ liáu jı̍p-sim, thó͘-oē kóng, “Kiaⁿ phoà-táⁿ khı̀ lah,” só͘-í liân káⁿ siūⁿ to͘ m̄-káⁿ, lâng tùi téng pò kàu ē, i lóng sı̄ chhiò-chhiò ı̀n lâng kóng, “Chiah lâi siūⁿ khoàⁿ-māi, hō͘ lín chin to-siā.” Ba̍k chı̍t-nih koè 5, 6 nı̂, lâng chiū chai i bô ı̀-sù beh koh chhoā, tāi-ke iā chin chun-kèng--i, in tiūⁿ-ḿ khoàⁿ i án-ni iā chin kám-sim.
Tùi Éng-hok-só koè-sin sǹg khí tú 10 nı̂ ê 7 goe̍h poàⁿ, hit jı̍t chin joa̍h, A-thiam-ḿ tı̄ chhù-āu hiahN chhâ, m̄-chai cháiⁿ-iūⁿ sio koē-kha soà poa̍h lo̍h-khı̀, thâu-khak siàng tùi chio̍h-thâu lo̍h-khı̀, tāi-khài sı̄ náu chín-tōng, á-sı̄ náu-kin tn̄g-khı̀, in-ūi i chin hoat-hok, pêng-sı̂ hiat-ap iā chin koân, tiāⁿ kiò thâu-khak gông, só͘-í hūn-khı̀ chin kú, kiù cheng-sı̂n chhiáⁿ i-seng lâi khoàⁿ, sui-jiân ū chù-siā, chia̍h io̍h lóng bô kong-hāu, lâng bı̂n-bı̂n bô siáⁿ chai lâng, án-ni ū jı̍t-goā chiū lâi lı̄-khui sè-kan. Taⁿ chia m̄-bián siông-sè kóng. Kóng Éng-hok-hiaⁿ hit nı̂ tú 40 hoè. Taⁿ ka-chài toā cha-bó͘-kiáⁿ Lân-eng iā 17 hoè lah, tāi-khài ke-lāi ê sū to͘ lóng ē-hiáu choè, só͘-í bô kám-kak sím-mı̍h toā khùn-lân. Tē-jı̄ cha-bó͘-kiáⁿ Lân-hiong 14 hoè, tú pit-gia̍p kok-bı̂n ha̍k-hāu, chún-pı̄ beh khó chho͘-tiong. Tē saⁿ cha-bó͘-kiáⁿ Lân-jı̂ 11 hoè, kok-bı̂n ha̍k-hāu saⁿ liân tha̍k liáu beh koè sı̀-liân. Chı̍t ke iā sı̄ chin lāu-jia̍t, Éng-hok hiaⁿ chin thiàⁿ chiah-ê kiáⁿ, chiah-ê kiáⁿ iā chin iú-hàu. Toā-ché Lân-eng téng in lāu-bú ê khoeh, iā sı̄ chin oa̍h-tāng gâu pang-chān Chú-jı̍t-o̍h kap gı̂m-si-pan. Éng-hok-hiaⁿ siūⁿ kóng ài kha-chhiú, chiū tı̄ keh nı̂ Lân-eng 18 hoè nı̂-boé, khoàⁿ ū tú-hó siāng kàu-hoē ê chheng-liân, chiū kā i chio jı̍p--lâi. Kám-siā Siōng-tè ê an-pâi, chin-chiàⁿ tit-tio̍h chin hó ê kiáⁿ-sài. I iā chin kong-tō, chin-chiàⁿ sı̄ hó pa-pah. Chiū-sı̄ chiong in tiūⁿ-lâng chá ê gia̍p, lóng teng-kı̀ hō͘ in toā cha-bó͘-kiáⁿ, phín nā seⁿ toā sun, tio̍h koh thn̂g chı̍t ê sèⁿ Bo̍k. Tùi án-ni kiáⁿ-sài iā chin kám-sim in tiūⁿ-lâng ê hó-ı̀, chin iú-hàu khı̂ⁿ ke. Chiah-ê tāi-chı̀ àn-hā bián kóng.
Sı̂-jı̍t teh koè chin kín, lâi kóng Lân-hiong sió-chiá bián goā kú chho͘-tiong chiū pit-gia̍p. Pún siūⁿ beh koh tha̍k ko-tiong, nā-sı̄ in lāu-pē kóng ài i o̍h sím-mı̍h ki-gē khah hó. I ka-kı̄ siūⁿ in lāu-bú ê sí, chiū-sı̄ in-ūi bô i-ha̍k siông-sek, só͘-í i chiū kap lāu-pē chham-siông khı̀ khó hō͘-seng. Chin ū châi-tiāu, chı̍t piàn chiū khó-tio̍h. M̄-nā án-ni, i tı̄ lán ê pēⁿ-ı̄ⁿ ho̍k-bū 4 nı̂ āu, ū khı̀ hō͘ chèng-hú kiám-tēng sán-pô, chı̍t pái chiū thong-koè, āu-lâi kè-sio̍k koh tı̄ pı̄ⁿ-ı̄ⁿ choè hō͘-sū. Só͘-í lán ê pēⁿ-ı̄ⁿ chin tiōng-iōng i. Án-ni chiah ē jı̄m i choè goā-kho ê hō͘-sū chú-jı̄m.
Pún kò͘-sū ê tiong-sim chiū-sı̄ tùi chia khí.
Ū chı̍t jı̍t, ū chı̍t ê hoān-chiá lâi jı̍p-ı̄ⁿ, tı̄ chín-liâu-kǹg siá Hoa-liân chhı̄ ê lâng, sèⁿ Tân miâ Chheng-choâⁿ, chit-gia̍p siá siong. Kin-nı̂ 26 hoè, (hit nı̂ Lân-hiong sió-chiá sı̄ 23 hoè). Pēⁿ-miâ, ūi phoà khang chhut huih. Chín-toàn su-iàu khui to. Nā-sı̄ bô lâng thang lâi kò͘. In-ūi i ê lāu-bú chá sí, chí-ū chhun chı̍t ê nı̂-lāu ê lāu-pē, tı̄ Hoa-liân bē tit lâi. Só͘-í it-chhè ê sū, lóng ǹg-bāng hō͘-sū sió-chiá khoàⁿ-kò͘. Keng-chè siong-tong hù-jū, khiok m̄-sı̄ kóng i hó-gia̍h, sı̄ in-ūi i choè bó͘ chè-io̍h kong-si ê soan-thoân kóng-kò ê chú-jı̄m, bat tha̍k koè ko-kip siong-gia̍p ha̍k-hāu, lūn siong-gia̍p kóng-kò ê kè-e̍k, oē-tô͘, im-ga̍k, kháu-châi, chin chhut-tioh, Eng-gú iā sió-khoá ē thong. Só͘-í hō͘ kong-si chin tiōng-iōng. Chit pái ē ūi chhut huih, tāi-khài sı̄ tùi kau-chè chia̍h chiú koè chē, bat kúi-nā pái chhut chiú; iā chia̍h hun, koh tı̄ kóng-kò ê sı̂ ū sı̂ koè lô, iau-ki sit-tǹg sı̄ bô hi-hán, tng kang-chok tiong tó lo̍h-khı̀--ê, só͘-í kong-si chin hó-ı̀, kóng beh kā i ho̍k-io̍h. Tùi án-ni i khı̀ chiū jı̍p tı̄ te̍k-pia̍t-sek, ko͘-toaⁿ chı̍t lâng tiàm ê pı̄ⁿ-pâng. Jı̍t--sı̂ ū hō͘-sū sió-chiá lûn-liû lâi kā i kò͘, àm-sı̂ khiok iā ū lûn-liû ê tong-tı̍t, nā-sı̄ Lân-hiong te̍k-pia̍t tùi i ū iân, siông-siông tı̄ hia kò͘ i kàu chin àm, chiah tò-khı̀ siok-sià.
Te̍k-pia̍t khui to hit thâu 2, 3 jı̍t, siông-siông tı̄ hia kā i kò͘ kui mı̂. Goân-in sı̄ in-ūi i khah ē-hiáu kò͘, koh ū chı̍t hāng, ná chún chı̍t ē kı̀ⁿ-bı̄n chiū ū chı̍t ê iân-hūn. Āu-lâi tāi-khài sı̄ ūi-tio̍h tông kéng-gū, hō͘-siong khó-lı̂n, pı̂ⁿ-pı̂ⁿ chū sè bô bó, só͘-í kóng khí-lâi tāi-ke chin saⁿ tông-chêng. Kàu khah hó ê sı̂, Chheng-choâⁿ it-hoat hián-bêng i ài-bō͘ Lân-hiong ê sim, thài-tō͘ chhin-jia̍t, kóng-oē un-jiû thiⁿ-bı̍t. Pêng-sı̂ sı̄ kóng-kò soan-thoân chú-jı̄m, chiáu-á tı̄ thiⁿ-téng poe, hō͘ i siàn, to͘ ē poa̍h lo̍h--lâi, hōng-kiàm nn̄g ê pı̂ⁿ-pı̂ⁿ sı̄ téng ē hoè ê chheng-liân. Koh lóng sı̄ tng-sı̂ chheng-chhun, toaⁿ-sin boē kè, boē chhoā, hō͘-siong kiû ài ê sı̂. Só͘-í nn̄g ê chò-hoé, ná kú ná chhin-bı̍t. Lân-hiong khí-thâu sı̄ phāu hō͘-sū chú-jı̄m thé-thiap hoān-chiá ê sim-chêng lâi chiàu-kò͘--i. Āu-lâi chai i sı̄ chı̍t ê siāng kéng-gū, chū sè bô bó ê pêng-iú, chiū seⁿ-khí kèng koh-khah tông-chêng ê sim, ài chiong tō-lí thoân hō͘ i. Chheng-choâⁿ iā hō͘ Lân-hiong-ê chêng só͘ kám, iā tùi i jı̄n koè-khı̀ hòng-tōng seng-oa̍h ê kè-sit. Sūn chit-ê phoà-pı̄ⁿ ê ki-hoē, chiū lı̍p-chı̀ kái-chiú toān-hun. Iā khai-sí o̍h pe̍h-oē-jı̄. Chêng bat tha̍k koè Eng-bûn, só͘-í o̍h pe̍h-oē-jı̄ bián 2, 3 jı̍t chiū ē ho͘, ē tha̍k Sèng-keng, Sèng-si.
Pêng-sı̂ tùi im-ga̍k, oē-tô͘ ū chhù-bı̄, jı̂-chhiáⁿ sı̄ kóng-kò io̍h-á tek-khak tio̍h ēng--ê. Kı̀-jiân ū chit hō sò͘-ióng, o̍h gı̂m-si iā sı̄ chin khoài. Put-ti put-kak tùi hō͘-sū hoān-chiá ê koan-hē, soà chı̀n kàu chū sè bô bó tâng kéng-gū, hō͘-siong khó-lı̂n ê pêng-iú, koh chı̀n kàu poa̍h-lo̍h thiàⁿ-chêng ê lô-bāng tiong. Nn̄g lâng tı̄ thiâm-chēng ê te̍k-pia̍t-sek, bô pa̍t-lâng tı̄ hia, kau-thâu chiap-ní, thâu-khak sio-oá àⁿ hı̄-khang piⁿ kóng-oē, tâm-ài soat-chêng. Kàu chia lâi ê sim-chêng sı̄ chhin-chhiūⁿ hı̄n sio-kı̀ⁿ ê siuⁿ bān, khó͘ pun-khui ê siuⁿ chá. Ūi-tio̍h án-ni Chheng-choâⁿ eng-kai nn̄g lé-pài chiū ē chhut-ı̄ⁿ, soà tiàm kàu saⁿ lé-pài chiah thè-ı̄ⁿ.
9. Ka-pin Lú-siā Jı̄-hō Pâng
Chheng-choâⁿ beh thè-ı̄ⁿ ê chêng chı̍t-jı̍t ê ē-po͘, hit-jı̍t tú-tú sı̄ Lân-hiong ê hioh-khùn-jı̍t, nn̄g-lâng chiū saⁿ iok kàu Tâi-tiong kong-hn̂g thit-thô. Tāi-ke giám-jiân hu-hū ê chhin-bı̍t, tı̄ kong-hn̂g chē tia̍p-á-kú, āu-lâi khı̀ chúi-goân-tē, jı̂-āu Chheng-choâⁿ chiū kā i kóng, tı̄-chia kóng-oē bô lı̄-piān, bān-it nā hō͘ se̍k-sāi lâng tú-tio̍h chin pháiⁿ-sè, chiū chhoā i kàu Ka-pin lí-siā khui chı̍t-keng pâng-keng, sı̀-lâu thâu-téng ê jı̄-hō pâng. Lân-hoeng it-seng m̄-bat lâi kàu chit hō só͘-chāi, lāi-bı̄n ū iûⁿ-sek ê bı̂n-chhn̂g, i-tû, toh, í, tiān-teng, chúi-tō, sé-bı̄n ê só͘-chāi, sio-chúi léng-chúi lóng ū, chin-chiàⁿ sı̄ sù-sı̄ èng ū chı̄n ū ê siat-pı̄. Sı̄-èng-seng àn-nāi in kàu pâng-keng chiong só-sı̂ kau Chheng-choâⁿ, Chheng-choâⁿ chhiáⁿ Lân-hiong í-nih chē, chiū chiong mn̂g só khí--lâi, só-sı̂ tē tiàm khò͘-tē-á. Hit-sı̂ Lân-hiong ê sim ū tām-po̍h kiaⁿ, m̄-kú chı̍t-bı̄n iā hò͘ⁿ-kı̂, iā kiàn-siàu, iā hoaⁿ-hí. Hit-sı̂ Chheng-choâⁿ kā i kóng in lāu-pē tı̄ Hoa-liân-chhı̄ khui phoê-ê tiàm, kóng-khí chē-chē bı̄-lâi súi ê kéng-hóng hō͘ Lân-hiong thiaⁿ. Lân-hiong thiaⁿ kàu chhin-chhiūⁿ jı̍p tı̄ lí-sióng ê hoàn-sióng hiong.
Āu-lâi tı̄ hia chiū kóng lán ê thiàⁿ kı̀-jiân kàu chia chiū tio̍h sı̍t-hiān. Khí-thâu Lân-hiong beh thài káⁿ án-ni chò, chóng-sı̄ Mô͘-kúi ê to̍k-kè chiah-nih tiⁿ, chiah-nih phang. Hàiⁿ-ah! Pē-bó ê hoan-hù, kàu-hoē ê chai-poê, Sèng-keng ê kà-sı̄, kiám bē-thang bán-hoê? Khó-sioh lí-sèng sı̀n-gióng lóng hun-bê, kèng-jiân poa̍h-lo̍h Mô͘-kúi ê hām-kheⁿ, soà kiàn-siàu sit-sin.
Sū-āu keh-jı̍t, Chheng-choâⁿ chiū thè-ı̄ⁿ chhut-khı̀. Goá kā lí kóng Chheng-choâⁿ só͘ tùi Lân-hiong kóng ê, lóng sı̄ poàⁿ hi poàⁿ sı̍t ê sū. Kap i iok-sok tò-khı̀ chek-sı̂ beh kap lāu-pē chham-siông, liam-piⁿ beh tēng-hun, iā thang tı̄ Tâi-pak Hoat-ı̄ⁿ kiâⁿ kong-chèng kiat-hun ê lé. Thang tiàm chè-io̍h kong-si só͘ thê-kióng ê siok-sià. Iā siá chū-só͘ Hoa-liân-chhı̄ Tiong-chèng-lō͘ 35 hō, Hoa-bí phoê-ê tiàm. In lāu-pē miâ kiò Tân Chı̀n-sêng. Tāi-ke chin m̄-kam, chiū pun-khui.
Tán chı̍t lé-pài, nn̄g lé-pài, chı̍t goe̍h-jı̍t, Lân-hiong ê sim chin hoân-ló, chin tio̍h-kip, soà giâu-gı̂ sı̄ án-choáⁿ chı̍t khı̀ bô hoê-thâu, iā bô phoe bô sı̀n. Koh chı̍t-bı̄n chı̍t goe̍h-jı̍t āu cha-bó͘-lâng só͘ eng-kai ū ê goe̍h-sūn soà bô lâi. I ka-kı̄ sı̄ sán-pô, sim koh-khah tio̍h-kip, tē-jı̄ goe̍h-jı̍t soà tńg put-sı̂ siūⁿ ài thò͘, ài chia̍h sng. Ka-kı̄ chai chhám-lah, ū sin. Kín àm-chı̄ⁿ cháu-khı̀ kap hū-kho chú-jı̄m Lı̂m Sian-seⁿ, i sı̄ lú-i, kín kap i chham-siông. Khàu-loā Lı̂m Sian-seⁿ kiò i kā i chhòng-hō͘ liû-sán. Lı̂m Sian-seⁿ sui-jiân sı̄ lú-i, chóng-sı̄ siāng-sı̂ iā sı̄ bo̍k-su-niû, i choa̍t-tùi hoán-tùi, soà kā i kóng táⁿ-thai sı̄ kap sat-jı̂n-choē siāng-khoán. Tı̄ sı̀n-gióng-siōng, jı̂n-tō-siōng, hoat-lu̍t-siōng lóng m̄ eng-kai. Lı̂m Sian-seⁿ chek-pı̄ i kóng, tı̄ hit-sı̂ lí siáⁿ-sū bô toān-gâi le̍k-má hoê-thâu leh. Siáⁿ-sū bô toàn-jiân kū-choa̍t.
Kı̂-sı̍t bô hiah kán-tan, lâng nā chhin-sin tú-tio̍h, chiah ē chai lâng ê loán-jio̍k. Lâm-lú ı̄ⁿ-sèng ê choè-hoé, chin-chiàⁿ sı̄ chhin-chhiūⁿ chı̍t-lia̍p lâng-lâng só͘ ài chia̍h ê kı̀m-kó. Khoàⁿ kah-ba̍k, chia̍h kah-chhùi, hit-ê sek-tı̀, phang-bı̄, khoán-sit chin-chiàⁿ sı̄ bê-he̍k lâng. Chia̍h-liáu kóng ē ba̍k-chiu-kim, ke tı̀-sek, kóng ū chē-chē bí-hó ê oán-kéng tı̄ thâu-chêng. Goá m̄-káⁿ kóng lóng bô iáⁿ, chóng-sı̄ tio̍h Siōng-tè só͘ phoè-ha̍p ê chiah thang. Tû-khı̀ án-ni í-goā, lóng sı̄ thau-chia̍h, sı̄ Siōng-tè só͘ bô hoaⁿ-hí, tek-khak ē kàng chai-eh.
Tùi chit-lia̍p kı̀m-kó, put eng-kai chia̍h ê hūn-gia̍h ê tùi-hù, ū nn̄g-khoán ê chhú-lí hoat:
(1) Iâ-so͘ sek--ê, kóng, “Sat-tàn thè-khı̀.” Iok-sek tùi i ê chú-bú ê ín-iú kóng, “Lí sı̄ i ê bó͘; goá cháiⁿ-iūⁿ thang kiâⁿ chit-ê toā-pháiⁿ, lâi tek-choē Siōng-tè?” Iok-sek chiong saⁿ pàng tı̄ i ê chhiú, koh cháu-chhut goā-bı̄n. Āu-lâi tı̀-kàu bô oan siū-khut, koaiⁿ-kaⁿ 4 nı̂ goā kú, chóng-sı̄ Siōng-tè ē sù-hok hō͘ i.
(2) Hā-oa sek--ê. “Hū-jı̂n-lâng khoàⁿ hit-châng chhiū, hó-chia̍h iā kah-ba̍k, koh hit-chiâng chhiū sı̄ thang him-bō͘....chiū bán i ê koé-chí.....”. Tāi-pı̍t khoàⁿ Ou-lı̄-a ê bó͘ Poa̍t-sı̄-pa sé-e̍k lâi hoān-choē, chiū-sı̄ tiàm hia sim koah m̄-tn̄g, kàu-boé chiū chhun-chhiú bán lâi chia̍h, Siōng-tè siū-khı̀ kàng chai-eh, it-seng Tāi-pı̍t ūi chit-chân sū tú-tio̍h bû-sò͘-hoê ê khó͘-chhó͘.
Lâng sı̍t-chāi chin loán-jio̍k, lóng m̄-thang chū-hū lí sı̄ jia̍t-sim ê sı̀n-tô͘, sı̄ cheng-chiat ū lé-māu ê lú-sèng, pêng-sı̂ sı̄ teh kà-sı̄ lâng, chek-pı̄ lâng, léng-tō lâng ê tē-ūi. Lí sı̄ chip-sū, tiúⁿ-ló, thoân-tō-su, bo̍k-su to͘ sı̄ hit-poaⁿ-tāi. Lāu-su, tāi-ha̍k kàu-siū, chu-hô͘, kun-ông iā cháu bē-lı̄ ı̄ⁿ-sèng ê ín-iú. Kàu hit-sı̂ sím-mı̍h to͘ bē kı̀-tit, Sio̍k-gú kóng, “Eng-hiông lân-koè bí-jı̂n-koan, bí-jı̂n lân-tô eng-hiông loân”. To ē chhut-chāi hit-sı̂ ê miā-ūn gû-lōng pâi-pí. Thèng-hāu kàu thiàⁿ-āu chiah chai-thiàⁿ, lí ê jı̂n-keh, sı̀n-gióng lóng bô khı̀ lah. Tı̄ hit-ê sı̂, sím-mı̍h jı̂n-keh ê chun-giâm, tē-ūi, lí-tı̀ lóng bô chhái-kang. Tı̄ hia chiū-sı̄ Mô͘-kúi ê lı̄-hāi. Koh lâng ū “Seng-bu̍t-tek ı̄ⁿ-sèng kiû-ài ê thian-sèng”.
Oa̍h-mı̍h ê chū-jiân-sèng, khó-pí tı̄ thâu-chêng, ū chı̍t-tè hoeh chha̍p-chha̍p-tı̍h ê bah, hit-ê phang-bı̄, hit-ê ê sek-tı̀, hit-ê kam-tiⁿ, án-choáⁿ kı̀m hit chiah iau-gō ê chhâi-lông bô chia̍h lo̍h-khı̀. Lí bô-lūn án-choáⁿ kā i pa̍k, kā i koaiⁿ, i to͘ kún-liòng phah-phún beh chia̍h. Tû-khı̀ nn̄g-hāng mài hē choè-hoé í-goā bô hong-hoat. Ū-hông ı̄ⁿ-sèng m̄-thang hoān-choē, bô-lūn Chheng-liân thoân-khè, gı̂m-si pan, chheng-liân-lâng, mài kóng hoē-iú, thoân-tō-chiá iā-sı̄ lâng. Tāi-pı̍t kiám m̄-sı̄ Siōng-tè só͘ kéng--ê. Lóng tio̍h kéng-séng, choè tē-it hó. (1) Lâm-lú m̄-thang chí-ū nn̄g ê ka-kı̄ tiàm. (2) Kóng-oē tio̍h chèng-keng, m̄-thang kóng hih-hiauh ê oē lâi phah sio-chham. (3) Kèng koh-khah m̄-thang kha-lâi, chhiú-lâi（愛撫）ê kún-chhiò.
Nā lâi kàu-chia, sı̍t-chāi chin bô kiù-io̍h. Goá ē kı̀-tit goán tı̄ Sı̂n-ha̍k-ı̄ⁿ teh tha̍k-chheh ê sı̂, kà bo̍k-hoē-ha̍k ê sian-siⁿ Hô-iá Chèng-hí Bo̍k-su kā goán kóng, “Nā beh khı̀ thàm-hóng hoē-iú, hiaⁿ-tı̄ chú-lâng nā bô tı̄-teh, chí-ū chí-moāi tı̄ lāi-bı̄n, khah hó m̄-thang jı̍p-khı̀. Nā ū iàu-sū tiàm mn̂g-goā kā i kóng, kap i chhéng-an chiū hó lı̄-khui. Nā put-tek-í tio̍h jı̍p-khı̀, tio̍h tı̄ thiaⁿ-nih, mn̂g khui-khui, m̄-thang chē choè-hoé, tio̍h hun pin, chú, chē lo̍h tāi-tāi hong-hong, chiong iàu-kiāⁿ kóng liáu kín chhut-khı̀, chhian-bān m̄-thang hō͘ lâng ke-kóng-oē. Thoân-kàu-chiá tùi chit-hāng sū nā hō͘ lâng ke-kóng-oē, sı̄ cha̍p-jı̄-bān hūn ê m̄-ta̍t. Iā chin-chiàⁿ sı̄ poè-ò͘ Siōng-tè ê sèng-miâ.” Sió-tı̄ chiong chiah-ê oē kı̀ tiâu-tiâu, kàu-taⁿ iáu chin kiaⁿ, goá kiû Siōng-tè hō͘ goá bô poa̍h-tó. Kin-nı̂ pit-chiá sui-jiân 60 goā hoè lah, iáu-kú sı̄ teh kiaⁿ.
Lân-hiong m̄-chai chit-ê sū ê thang kiaⁿ. “Ah! it-sit-chiok chhian-kó͘-hı̄n.” M̄-thang bak-tio̍h, chí-ū chı̍t-pái, chí-ū chı̍t-pái. Kiám ū lâng ē chai, chí-ū chı̍t-pái? Ū, ū-lâng chai, “Thiⁿ chai, tē chai, lí chai, goá chai, chı̀-chió ū chiah chē lâng chai.” Che sı̄ chá Iûⁿ Sian-siⁿ tùi beh the̍h-mı̍h lâi pò͘-lō͘ i ê lâng, só͘ kóng ê bêng-giân. Kàu-chia Lân-hiong chai chhám lah, chiū àm-chı̄ⁿ chhéng-ká kóng, beh tò-khı̀ séng-chhin, kóng in lāu-pē phoà-pı̄ⁿ, kı̂-sı̍t bô-iáⁿ. Chiū án-ni sı̂-chit, bô koh lâi siōng-pan. Iok nn̄g-goe̍h goā-jı̍t lóng bô siau-sit ê Tân Chheng-choâⁿ, taⁿ tàu-tí sı̄ cháiⁿ-iūⁿ? Só͘-í i chiū jiok-khı̀ Hoa-liân khı̀ chhoē--i.
