Khoàⁿ Thian-tông kap Tē-ge̍k

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 Tı̄ Kiâm-po͘-á ū chı̍t ê chí-moē, tùi 33 nı̂ chêng kàu hiān-chāi, siū chhoā kúi-nā pái khı̀ khoàⁿ thian-tông tē-ge̍k ê sū, pò hō͘ tāi-ke chai. Chit ê chí-moē 20 hoè chò chhin tı̄ chháu-tē, tùi án-ni loé-chı̀ léng-sim, tı̀-kàu ū phāng thang hō͘ Mô͘-kúi chhim-jı̍p. Sat-tàn nā lâi kā i chhoā--khı̀, i chiū hūn--khı̀, in pē-bó nā pek-chhiat kı̂-tó, i chiū koh hó--khí-lâi. 
 Ū chı̍t jı̍t, chı̍t ê lāu-lâng lâi kā i chhoā khı̀ peh chı̍t ê ún-ku kiô, khí-thâu teh peh chin hó-sè, kàu āu-lâi teh peh kho̍k-kho̍k hián, kàu beh poa̍h--lo̍h-khı̀; i chin kiaⁿ, m̄-káⁿ peh. Lāu-lâng chiū kā i kóng, “Goá khàn lí, m̄-bián kiaⁿ,” i chiū koh kā i kóng, “Lí khí-thâu teh peh chin hó-sè; che chiū-sı̄ lâng nā jia̍t-sim teh peh lóng chin chāi, nā léng-sim ê sı̂ teh peh chiū ē hián, beh poa̍h--lo̍h-khı̀.” In peh koè hit ê kiô chiū tı̍t-tı̍t kiâⁿ. Koh kàu chı̍t ê kiô chin tn̂g, koè-khı̀ hit pêng ū chı̍t chiah sai pa̍k tı̄ hia, peh khí-lâi kiâⁿ-lâi kiâⁿ-khı̀. I chin kiaⁿ, m̄-káⁿ koè, hit lâng chiū koh kā i âⁿ hit chiah sai, i chiū siám koè-khı̀. Koh tı̍t-tio̍h kiâⁿ kàu chı̍t khu koé-chí hn̂g, ū thiaⁿ-kı̀ⁿ chin hó thiaⁿ ê siaⁿ-im, koh khoàⁿ-kı̀ⁿ chin chē sèng-tô͘ tı̄ hia teh bán koé-chí lâi chia̍h. I khoàⁿ liáu chin hoáⁿ-hí, iā ài kā i bong khoàⁿ--leh, chóng-sı̄ bong lóng bô. 
 Āu-lâi in chiū koh kiâⁿ kàu sèng-siâⁿ mn̂g-kháu, hut-jiân Chú Iâ-so͘ kap thiⁿ-sài chhoā chı̍t ê sı̀n-tô͘ beh jı̍p-khı̀ sèng-siâⁿ, in chiū siám tı̄ siâⁿ-mn̂g piⁿ hō͘ in koè-khı̀. Hit ê lâng sı̄ tú-á tùi sè-kan siū chhoā--lâi ê, só͘ chhēng ê saⁿ bái-bái, koh bı̄n iā sı̄ bô súi, sán-sán. Tı̄ hia ū chı̍t khut pó-choâⁿ chúi, i chiū lo̍h-khı̀ sé seng-khu, hit sı̂ tùi sèng-siâⁿ ê lāi-bı̄n ū chı̍t ê lâng the̍h chı̍t su pe̍h-saⁿ té tı̄ chı̍t ê kim poâⁿ-á, phâng chhut-lâi kā i chhēng. Hit sı̂ hit ê lâng hut-jiân kap í-chêng lóng bô sio-siâng, piàn chı̍t ê chin êng-kng koh chin súi ê lâng. Tı̄ siâⁿ-lāi ū chı̍t tı̄n chin kó͘-chui ê gín-á chhut-lâi ngiâ-chih i jı̍p-khı̀; in sı̄ tùi tang-mn̂g jı̍p-khı̀. Āu-lâi goán chiū tùi lâm-mn̂g jı̍p-khı̀, kàu mn̂g-kháu, mn̂g phah khui ū êng-kng chiò--chhut-lâi. Goá hō͘ hit ê kng chiò--tio̍h, goá chiū tò-thè chin kiaⁿ, m̄-káⁿ jı̍p-khı̀, hit lâng kā goá kóng, Lí ū toà choē lâi, chiah ē kiaⁿ. Chhin-chhiūⁿ án-ni, saⁿ-pái hō͘ kng chiò, goá lóng tò-thè, m̄-káⁿ jı̍p-khı̀; āu-lâi i chiah khan goá ê chhiú jı̍p--khı̀. 
 Sèng-siâⁿ ê lāi-bı̄n ke-lō͘ lóng pho͘ kim, chhù sı̄ kng-liāng ê pó-chio̍h lâi khí ê, ta̍k keng pâng-keng lóng chin súi. Goán jı̍p-khı̀ ê sı̂, ta̍k ê lâng lóng teh chia̍h mı̍h, ta̍k ê lóng teh khoàⁿ goá, siūⁿ-tio̍h ka-kı̄ ê seng-khu kap lâng bô sio-siâng, chin kiàn-siàu, m̄-káⁿ kia̍h thâu khí-lâi khoàⁿ lâng. Goá chiū thâu-khak chhih-chhih tı̍t-tı̍t koè--khı̀. 
 Kàu goá ê pâng-keng, i kā goá kóng, Chit keng sı̄ lí ê, goá chiū chin hoaⁿ-hí beh tiàm tı̄ hia; bı̂n-chhn̂g sı̄ pó-chio̍h lâi chò ê, piah-nih ū tiàu chı̍t su êng-kng chhàn-lān súi ê pe̍h-saⁿ, chhiú chhun khı̀ beh kā i bong, bong bô, beh chē bı̂n-chhn̂g iā chē bô, in-ūi sı̂ iáu-bē kàu. Hit lâng chiū tı̍t-tı̍t kā goá koáⁿ, kiò goá tio̍h koh toè i khı̀. Goá ı̀n i kóng, M̄ ah, beh tiàm chia chiū hó, bô ài koh khı̀ pa̍t ūi. I kóng, bē sái-tit, tio̍h kín-kín chhut-lâi khı̀, in-ūi lí ê sı̂ iáu-bē kàu, koáⁿ-kín chhut-lâi khı̀, nā bô siâⁿ-mn̂g, teh-beh koaiⁿ lah. Āu-lâi goá hō͘ i kiông-pek, chiū koh kap i khı̀. 
 Goán nn̄g ê kiáⁿ kàu chı̍t ê chhim-ian ê só͘-chāi, i chiū chhun chhiú khan goá poe koè--khı̀, hit lāi-bı̄n ū thı̂-khàu ai-chhám ê siaⁿ, koh ū khoàⁿ-kı̀ⁿ o͘-ian tùi lāi-té tı̍t-tı̍t chhèng--chhut-lâi, goá chiū mn̄g khoàⁿ he siáⁿ-hoè? I ı̀n goá kóng, Che sı̄ chá-chêng ê pháiⁿ sı̂n tiàm tı̄ hia teh hêng-hoa̍t ê só͘-chāi. Koh kàu chı̍t ê só͘-chāi chhin-chhiūⁿ bōng chin toā-ê, iā chin chē. Goá chiū koh mn̄g, he siáⁿ-hoè? I kóng, hit lāi-bı̄n iā sı̄ teh hêng-hoa̍t lâng. Koh kàu chı̍t só͘-chāi khoàⁿ-kı̀ⁿ chheng-chheng bān-bān chhó-chhó ê lâng bē sǹg-tit; ū-ê chhēng chin súi, ū-ê chhēng chin bái, ū-ê thâu-mn̂g kim-kim, ū-ê thâu-mn̂g sàm-sàm, tı̄ chı̍t ê toā ê chháu-po͘ ê só͘-chāi. Goá khoàⁿ liáu chin siong-sim, in-ūi in lóng bô chhù thang khiā, goá mn̄g he sı̄ án-choáⁿ-iūⁿ? Thài tiàm tı̄ hia? I ı̀n kóng, hiah ê lâng teh thèng-hāu sím-phoàⁿ. 
 Goán koh kiâⁿ, khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê soaⁿ ū hoé teh to̍h, iā ū chı̍t-tı̄n chı̍t-tı̄n ê lâng tı̄ hia teh thèng-hāu beh lo̍h-khı̀ hoé-nih sio, in-ūi hoé-lāi ê lâng nā sio liáu khí-lâi, chiū koh oāⁿ pa̍t tı̄n ê lâng lo̍h-khı̀ sio, án-ni sio thè teh hêng-hoa̍t. Goá khoàⁿ tı̄ hoé-lāi ê lâng sio kàu gê-á giàng-giàng, goá chin kiaⁿ, chiū kā i kóng, goá m̄-káⁿ khoàⁿ, chin kiaⁿ, i chiū kā goá kóng, lí nā kiaⁿ, khan goá ê saⁿ-á-ku khı̀ am lí ê ba̍k-chiu. Goá chiū koáⁿ-kín khiú i ê saⁿ lâi am, liâm-piⁿ kàu goá ê chhù cheng-sı̂n khí--lâi. Chóng-sı̄ ba̍k-chiu lóng bū-bū khoàⁿ bē bêng, ke-lāi ê lâng kap chhù-piⁿ, chhin-lâng lóng cháu lâi khoàⁿ, sio-cheⁿ mn̄g, lí tńg-lâi lah, lí ū khoàⁿ-tio̍h goá bó͘-lâng á-bô? Goá tú-á hūn-khı̀ 3 jı̍t nn̄g mı̂. Hit sı̂ lâng nā mn̄g goá khoàⁿ goán bó͘-lâng ū tit-kiù á-bô? Chiū thâu-khak téng ū kng-kng ê só͘-chāi, koh ū chı̍t lâng khiā tı̄ hia teh ı̀n, kā i kóng ū o͘h! ū tit-kiù tı̄ chia, án-ni kàu àm, chiū bô koh khoàⁿ-kı̀ⁿ, ba̍k-chiu chiū ē thí kim. 
 Hit sı̂ ke-lāi ê lâng kóng beh chú moê hō͘ goá chia̍h, goán lāu-pē kóng, m̄-thang, hiah kú bô chia̍h kiaⁿ-liáu ē gûi-hiám, chia̍h ám khah hó. Goá chiū kap goán hiaⁿ-só teh kóng, chit sı̂ nā lâi sí iáu ē tit-kiù, nā āu-jı̍t lâi sí m̄-chai ē á-bē? iáu m̄-chai. Tú teh kóng ê sı̂, hut-jiân khoàⁿ-kı̀ⁿ thiⁿ-sài kap Chú Iâ-so͘ lâi beh chhoā goá khı̀, chhiú-nih ū phâng chı̍t ê kim-poe, kiò i chhun chhiú khı̀ chih. Goá toā siaⁿ kóng, Chú lâi lah, kiò goá chhun chhiú khı̀ chih poe. Goán lāu-pē thiaⁿ-tio̍h, kín-kín cháu lâi tùi Chú kiû kóng, Chú ah, m̄-thang chit sı̂ chhoā i tò-khı̀, kiaⁿ-liáu sí ê miâ ē tú-tio̍h ki-chhı̀, hō͘ lâng húi-pòng, án-ni pek-chhiat tùi Chú tı̍t-tı̍t kiû. Āu-lâi Chú kap thiⁿ-sài bı̄n oa̍t koè-khı̀, chiū tı̍t-tı̍t kiâⁿ-khı̀. Goá kā goán pâ kóng, Chú tò-khı̀ lah. Tùi hit sı̂ goá chiū hó--khí-lâi. 
 Tı̄ 15, 6 nı̂ chêng ài chhut tı̄ Kàu-hoē-pò, hō͘ tāi-ke chò chham-khó, tú-tio̍h Tāi-tang-a chiàn-cheng, Pe̍h-oē-jı̄ (Kong-pò-siā) soà thêng-pán, tùi án-ni bô thang ı̀n, iân-chhiân kàu kin-á-jı̍t. Āu-jı̍t ū ki-hoē beh koh siá, in-ūi tı̄ chit cha̍p-goā nı̂ kú koh siū chhoā khı̀ khoàⁿ chin chē pái. 
 1953 nı̂ 4 goe̍h 23 jı̍t, Chú ê sù-chiá koh lâi tùi chit ê chí-moē kóng, “Khí-lâi, m̄-thang khùn, goá chhoā lí chhut-lâi khı̀ khoàⁿ-khoàⁿ lè,” nn̄g lâng chiū khı̀ kàu chı̍t ê só͘-chāi, chiū pàng i ka-kı̄ chı̍t-lâng kàu nn̄g-choā chhin-chhiūⁿ chio̍h-thâu só͘ thia̍p, o͘-o͘ bái-bái beh-tó beh-tó ê chhù. I chiū tùi tiong-ng tı̍t-tı̍t kā i kiâⁿ jı̍p-khı̀, hit lāi-bı̄n o͘-àm, koh chhin-chhiūⁿ tà-bông bū-bū bô khoàⁿ-tio̍h thâu-chêng, tı̄ lióng-pêng ê pâng-keng lóng ū siaⁿ teh hoah kóng, “Khiú-lè, lia̍h-lè m̄-thang hō͘ i cháu-khı̀, khah-kín khah-kín kā i lia̍h-lè, m̄-thang hō͘ cháu-khı̀, toh-á kha chhoē khoàⁿ māi lè, bı̂n-chhn̂g kha chhoē khoàⁿ-lè. ” 
 Lia̍h--lè lia̍h--lè, i thiaⁿ tio̍h chit ê siaⁿ kiaⁿ kàu cháu bô lō͘, tı̍t-tı̍t ài cháu chhut-khı̀, chóng-sı̄ lāi-bı̄n lóng o͘-thiⁿ tē-àm, nā kàu hō͘-tēng chiū tùi téng-bı̄n ū tām-po̍h kng pàng lo̍h-lâi hō͘ i khoàⁿ, i chiū koè hō͘-tēng koh tı̍t-tı̍t cháu, beh cháu chhut-khı̀, lāi-bı̄n ê siaⁿ koh tı̍t-tı̍t beh jióng i, chiū koh tı̍t-tı̍t beh cháu chhut-khı̀, nā koh kàu hō͘-tēng ê só͘-chāi, chiū koh ū kng lâi kā i chiò. Án-ni kúi-nā pái, āu-lâi chiū cháu chhut goā-bı̄n, i koh beh cháu ê sı̂, hut-jiân tı̄ āu-bı̄n ū siaⁿ teh kā i kóng, m̄-thang cháu, i chiū oa̍t koè-lâi, khoàⁿ-tio̍h Chú ê sù-chiá, i chiū tùi i kóng, “Lí iā thang pàng goá chı̍t-lâng hiám-hiám hō͘ i lia̍h-khı̀,” i ı̀n kóng, m̄-sı̄ beh lia̍h lí, i chiū koh mn̄g kóng, bô, sı̄ beh lia̍h sím-mı̍h lâng? tı̍t-tı̍t hoah ûi hoah lia̍h, goá kiaⁿ kàu cháu bô lō͘, i ı̀n kóng, he sı̄ khah chá khún-tio̍k Ki-tok-tô͘ hiah ê pháiⁿ-lâng koaiⁿ tı̄ hia teh kā i hêng-hoa̍t, nā teh hêng-hoa̍t, in chiū phún-phún hoat-chhut chá teh lia̍h lâng ê siaⁿ-im chhut-lâi, m̄-sı̄ beh lia̍h lí, goá iû-goân ū kap lí tı̄-teh, lí nā beh koè hō͘-tēng goá chiū pàng chı̍t-sut-á kng kā lí chiò. 
 Taⁿ lán koh chı̀n-chêng lâi-khı̀, kàu chı̍t ê oat-kak, ū khoàⁿ chı̍t ê cha-bó͘ lâng, thàm chı̍t-ē, kiu jı̍p-khı̀, i chiū mn̄g kóng, he siáⁿ-hè? I ı̀n kóng, hit ê lâng teh khoàⁿ lâng ê sim-lāi, nā bô Chú ê Sı̂n, i chiū beh jı̍p khı̀. Āu-lâi koh kiâⁿ kàu chı̍t só͘-chāi, khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t lâng chhiú the̍h Sèng-keng kap Si beh khı̀ lé-pài, koh khoàⁿ chı̍t ê kúi lâi teh kā i khiú, i chiū kap i phah, khah thêng koh chı̍t ê kúi lâi, koh kap i teh phah, āu-lâi chiū hō͘ in tiong-kan chı̍t ê khiú-khı̀, koh chı̀n-chêng teh kiâⁿ, koh khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t-lâng chhiú the̍h Sèng-keng kap Si, koh khoàⁿ-kı̀ⁿ nn̄g ê kúi oá-lâi teh kā i khiú, hit lâng khoàⁿ phah bē iâⁿ i, chiū kı̂-tó, “Chú ah, kiù goá,” Chú oá lâi, hit nn̄g ê kúi chiū cháu, chı̀n-chêng koh kiâⁿ, khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê lâng sin-piⁿ ū chı̍t ê lâng gia̍h chı̍t-ki koáiⁿ-á khiā teh, koh khah thêng nn̄g-ê kúi lâi teh kap i sio-phah, chit ê chí-moē chiū tùi Chú ê sù-chiá kóng, piⁿ-á hit ê lâng thái m̄ kín-kín kā i ūi, thái beh pàng hō͘ hit nn̄g ê kúi kā i phah kàu án-ni; i ı̀n kóng, lí tiām-tiām, koh khoàⁿ, kàu āu-lâi hit ê lâng chai i phah su i, chiū toā-siaⁿ kiû kóng, “Chú ah! Kiù goá,” piⁿ-á ê lâng chiah gia̍h i ê koáiⁿ-á khí-lâi, hit nn̄g ê kúi chiū cháu khı̀. I khoàⁿ kàu chia chiū tı̍t-tı̍t chı̀n-chêng teh khı̀, hut-jiân tú-tio̍h chı̍t-lâng àⁿ-lo̍h khı̀ khoàⁿ i ê bı̄n kóng, lí toaⁿ-sin chhut-goā mah? I lóng bô lia̍h chò sím-mı̍h ı̀-sù, koh thêng tiap-á-kú, tùi āu-bı̄n ū lâng lâi teh kā i khiú-saⁿ, i oa̍t koè-khı̀, khoàⁿ-tio̍h nn̄g ê kúi, i chiū tı̍t-tı̍t kap i sio-phah, koh khiú kúi ê chhiú lâi kā i kā kúi ê bah phò-phò, kā-tio̍h koh bô lâu hoeh, i chiū phùi hiat-ka̍k, chhàu-chhiⁿ chhàu-chhiⁿ, koh kā i kā, koh phùi hiat-ka̍k. 
 Án-ni kap in phah liáu khoàⁿ bē iâⁿ--in, chiū kı̂-tó kóng: “Chú--ah! Kiù--goá.” Chú ê sù-chiá chiū lâi, i chiū kā i kóng, lí iā thang án-ni pàng goá chı̍t ê hiám-hiám hō͘ in thoa--khı̀, i chiū mn̄g i kóng: “Tı̄ lō͘ tiong lí ū tú tio̍h chı̍t ê lâng iah bô?” Ìn kóng: “Ū, hit lâng tùi lí kóng sím-mih?” I kóng: “Lí tan-sin chhut-goā mah? Án-ni lí phah m̄ kı̀ⁿ Chú, lí iáu-kú m̄ chai-iáⁿ thang chhoē. Taⁿ lí tio̍h tó--khı̀, sı̂-sı̂ khek-khek khı̂ⁿ tiâu tı̄ Chú, tio̍h sı̂-sı̂ tha̍k Sèng-keng kı̂-tó kiat-liân tı̄ Chú, m̄-thang phah m̄-kı̀ⁿ Chú, lâng nā tan-sin chhut-goā chin gûi-hiám.” Taⁿ chit ê chí-moē kā goá kóng, i nā teh léng-sim sit-chı̀ ê sı̂, Chú ê sù-chiá chiū ē chhoā i khı̀ khoàⁿ-khoàⁿ--lè, thang kà-sı̄ i, che iā-sı̄ chin thang chò lán ê chham-khó. 
(Tâi-oân Kàu-hoē Kong-pò tē 788,801-802 hō, 1954 nı̂ 8 ge̍h, 1955nı̂ 9-10 ge̍h)