Gı̂-lân sı̄ goá-ê kò͘-hiong, í-chá sı̄-toā-lâng tı̄--lih ê sı̂, chiaⁿ-kò-goe̍h tio̍h ē tńg-khı̀ chı̍t-pái, saⁿ-goe̍h chhe gún pa-pa kè-sin í-āu, chiū bô hiah chia̍p tńg--khı̀-a.
Chit kài sı̄ chham-ka chı̍t-ê siā-thoân pān ê oa̍h-tōng, saⁿ-jı̍t nn̄g-mê. Tē-it kang khı̀ Sū-lı̂m Lāu-Chiúⁿ chóng-thóng ê chhù, tong-jiân i ê chhù m̄-sı̄ phó͘-thong lâng ê chhù, toā-toā-phiàn ê hoe-hn̂g, ná chhiūⁿ kó͘-chá tè-ông hông-kiong ê āu-hoe-hn̂g. Te̍k kiàn ê kàu-tn̂g, sı̄ Lāu-Chiúⁿ chóng-thóng chò lé-pài ê só͘-chāi. Siong-sı̀n sı̄ beh chiap-kı̄n koân-le̍k tiong-sim ê bûn-bú koan-oân it-tēng ài ta̍h kha kàu ê só͘-chāi .
Tâi-pak pùn-sò hoé-hoà-lô͘, tı̄ ian-tâng-kóng téng-thâu ū chı̍t-keng thang tńg-sē 360 tō͘ ê chhan-thiaⁿ, ná chia̍h-pn̄g ná khoàⁿ choân Tâi-pak ê hong-kéng, Siā-á tó tı̄ ē-kha siōng kı̄n khoàⁿ tio̍h ê só͘-chāi. Tı̄ téng-á khoàⁿ lo̍h, hit khoán só͘-chāi ū hong-thai toā-chúi bē im-chúi chiah sı̄ kı̂-koài, nn̄g-tiâu khe pau tio̍h, pún-lâi èng-kai sı̄ chı̍t ê chhián chúi kı̂ⁿ ê khe-po͘, ná toā-chúi kı̂ⁿ eng-kai sı̄ tio̍h im chúi im boán-boán ê só͘-chāi. Í-chá ê lâng ūi-tio̍h beh seng-chûn, tı̄ hia chèng-choh, tı̄ hia toà lo̍h-lâi, ta̍k kái hong-thai toā-chúi lâi, tiān-sı̄ sin-bûn tio̍h ē pò-tō Siā-á im-chúi ê siau-sit.
Khı̀ Tām-chúi kū-ke kap bé-thâu, Tı̄ lō͘ nih, iû-lám-chhia sió-chiá te̍k-pia̍t kài-siāu hit-tòng Khû-bí-hōng toà ê toā-lâu. Tām-chúi goá í-chá bat khı̀ koè, sı̄ chin hó chhit-thô ê só͘-chāi. Ū chı̍t-ê bān bó-ı̂ toà tı̄ hia, chin kú bô khı̀ kā khoàⁿ--a, I chiah ke goá cha̍p-kúi-hoè niā-tiāⁿ, sı̄ a-ı̂ mā ná a-chí--leh. chò gín-á ê sı̂ kā goá chiok-sioh ê. Thoat-tūi cháu khı̀ kā khoàⁿ, a-ı̂ kap ı̂-tiūⁿ khoàⁿ tio̍h goá chin hoaⁿ-hí, khoàⁿ in koè hit-khoán thè-hiu seng-oa̍h, goá mā thè in chin hoaⁿ-hí.
Tē-it àm toà tı̄ Sin-pak-tâu ê lú-siā. Sin-pak-tâu goá bat khı̀ koè chı̍t-kái, m̄-kú sı̄ chham-ka hoē-gı̄, bô sı̂-kan thang chhit-thô, bô siáⁿ-mı̍h ı̀n-siōng. Sı̄ chin chhut-miâ ê un-choâⁿ hiong, mā sı̄ chin chhut-miâ ê un-jiû hiong, thiaⁿ kóng sió-chiá lóng o͘to͘bái hān-sı̂-choan-sàng khı̀ kok lú-siā, m̄-kú chit pái tio̍h lóng bô khoàⁿ-- kı̀ⁿ-a. Tı̄ lú-siā ū tāi-chiòng khut ê un-choâⁿ thang sé, chı̀m chı̍t-ê sóng-khoài leh.
Hit àm mā ū khı̀ Sū-lı̂m iā-chhı̄. Ài chē Chiat-ūn, goán chit-tı̄n chng-kha lâng ū chin chē lâng m̄-bat chē-- koè. Mā chin chhù-bı̄. Tú tio̍h pài-la̍k sı̂ Sū-lı̂m iā-chhı̄ lâng chē kah ná káu-hiā, kheh kah bē-koè. Chóng-sı̄ bē chiah--ê kap saⁿ-á-khò͘ khah chē. Ū chı̍t-tàⁿ bē ba̍k-kia̍h--ê khah te̍k-pia̍t, khoàⁿ i ê seng-lí mā bē-bái, khoàⁿ in iōng kòng-thûi á tèng ba̍k-kia̍h hı̄ⁿ siūⁿ khí chò gín-á ê sı̂, ka-kı̄ tèng ba̍k-kia̍h hı̄ⁿ tèng kah chhiú-chéng-thâu á hō͘ kòng-thûi á kòng kah thiàⁿ-tiuh-tiuh ê kó͘-chá tāi.
Tē-jı̄ kang chin chá tio̍h khí--lâi, goā-kháu kiâⁿ-kiâⁿ leh, Sin-pak-tâu sı̄ chin chá tio̍h khai-hoat ê un-choâⁿ khu kap chhit-thô ê só͘-chāi. Iân khe-á kiâⁿ kàu un-choâⁿ ê goân-thâu soah mn̂g koaiⁿ-tio̍h bē-tàng jı̍p khı̀ khoàⁿ. Chiū sūn soaⁿ-lō͘ sàn-pō͘. Khong-khı̀ chin hó, sı̀-kè mā lóng chiok chheng-iu, mā chin-chē lâng teh sàn-pō͘. Sı̂-kan ê koan-hē, ū chı̍t-koá só͘-chāi boē-tàng khı̀ chham-koan chiâⁿ khó-sioh, chhin-chhiūⁿ Un-choâⁿ Phok-bu̍t-koán. Í-āu ná ū ki-hoē thang koh chài khı̀ chiah hó-hó chhit-thô--1-leh.
Chiah-pá liáu āu chiū hiòng Tang-soaⁿ-hô chhut-hoat, hit-kang lé-pài-jı̍t sı̄ Kok-chè『童玩節』ê siōng boé chı̍t kang. Sim-lāi siūⁿ kóng Tâi-pak kàu Tang-soaⁿ-hô m̄-chai ài kúi tiám cheng kú chiah ē-tàng kàu-ūi, hó ka-chài saⁿ tiám cheng tio̍h kàu-ūi. Khò-leng beh khı̀ ê lâng chêng chı̍t-kang tio̍h lóng khı̀--a ê khoán. Í-chá goá bat tı̄ Ke-lâng sái chhia tńg kàu So͘-ò beh peh-tiám cheng chiah kàu-ūi. Goán chhù kui ke-hoé-á tı̄ chhia--nih kiōng-beh lia̍h-kông khí-lâi. Gı̂-lân ê koan-kong sū-gia̍p keng-êng kah bē-bái, m̄-kú kau-thong sı̄ toā būn-tê. Ná tú tio̍h hioh khah chē kang ah sı̄ toā oa̍h-tōng ê sı̂ lâi, lé-pài-jı̍t ē-po͘ ùi Gı̂-lân tńg kàu Tâi-pak, kau-thong sı̄ toā ok-bāng.
Tang-soaⁿ-hô ê Kok-chè 『童玩節』í-keng ū chin chē nı̂--a, í-chá bat jı̍p-khı̀-koè, m̄-kú『童玩節』ê sı̂-chūn m̄-bat jı̍p--khı̀-koè. Tang-soaⁿ-hô lāi-té chú-iàu sı̄ kap chúi ū koan-hē ê chhit-thô hāng-bo̍k, joa̍h-thiⁿ sı̂ toā-lâng gín-á lóng ài sńg-chúi. Kı̂-thaⁿ tio̍h sı̄ kok-kok bı̂n-sio̍k chiat-bo̍k piáu-ián.
Chit kúi tang tı̄ Tâi-oân nā kàu hioh joa̍h, Tang-soaⁿ-hô Kok-chè『童玩節』 í-keng sı̄ chin chē gín-á iau-kiû toā-lâng it-tēng ài chhoā-khı̀ chhit-thô ê só͘-chāi; chin-chē toā-lâng ah-sı̄ gín-á lóng bat khı̀ kúi-nā piàn--a iáu siūⁿ beh koh khı̀. Tang-soaⁿ-hô keng-êng liáu chin sêng-kong, hō͘ lâng ē siūⁿ beh khı̀ hia chhit-thô, chı̍t-nı̂ koh chı̍t-nı̂ lóng ē siūⁿ beh koh khı̀. Án-ne chóng-sǹg thè Gı̂-lân toà-lâi toā-liāng ê koan-kong lâng-kheh, hō͘ Gı̂-lân ū keng-chè ê oa̍h-chúi.
Bat tı̄ pò-choá téng-bı̄n khoàⁿ lâng siá--koè, ū chı̍t-tı̄n lâng khoàⁿ tio̍h chò koaⁿ--ê, tı̄ Tang-soaⁿ-hô kong-hn̂g lāi-té ná kiâⁿ ná kóng, Tân Tēng-lâm khò chit-ê Tang-soaⁿ-hô tio̍h choân Tâi-oân chhut-miâ--a , lán hia mā lâi chò chı̍t-ê pí che khah hó--ê lâi kā piàⁿ--koè-khı̀. M̄-kú hiah chē nı̂--a, mā iáu-bô toh-ūi thang chò kah ē-tàng kap Tang-soaⁿ-hô sio pí-phēng--ê. Chin chē só͘-chāi ū chı̂ⁿ chò, m̄-kú oân-sêng bô joā kú, khoàⁿ--tio̍h ná chhiūⁿ ū kúi 10 nı̂ le̍k-sù ê khoán, sı̀-kè li-li lak-lak, sı̄ án-choáⁿ ē án-ne? Iōng kha-té siūⁿ mā chai, it-tēng sı̄ the̍h kho͘misiong chiah thau-kang kiám-liāu, giām-siu mā chhı̀n-chhı̀n-chhái-chhái hō͘ koè, m̄-chiah bián joā kú tio̍h li-li lak-lak--a.
Tân Tēng-lâm tùi kong-kiōng kang-têng ê téng-chin sı̄ bô lâng ē pí--tit, siōng chhut-miâ--ê tio̍h sı̄ kòng-thûi-á put-sı̂ chah--leh, khı̀ kah toh i tio̍h iōng kòng-thûi-á khà khoàⁿ māi--leh. I ê chheng-liâm bô lâng ē-tàng hoâi-gı̂. Sio̍k-gí kóng: “Chò koaⁿ chheng-liâm, chia̍h-pn̄g kiáu iâm”, ū kiáu iâm--bô goá sı̄ m̄-chai, m̄-kú pò-choá ū siá--koè, tı̄ pō͘-tiúⁿ kip koaⁿ-oân lāi-té, i ê sebilo͘h sı̄ siōng kū--ê, bô joā kú chı̀n-chêng ūi-tio̍h beh khı̀ Bí-kok kı̀ⁿ pō͘-tiúⁿ kip koaⁿ-oân, i chiah khı̀ chò chı̍t-su sin--ê. I ê pō͘-sio̍k mā lóng kap i kāng-khoán, ū lâng pún-sin chheng-liâm, m̄-kú pō͘-sio̍k būn-tê kui toā tui.
Gı̂-lân tē-khu ê iû-lo̍k khu, Tang-soaⁿ-hô, Lô-tong kap Gı̂-lân ūn-tōng kong-hn̂g, Bú-láu-kheⁿ, So͘-ò léng-choâⁿ...... téng só͘-chāi ū chı̍t-ê kap Tâi-oân kı̂-thaⁿ iû-lo̍k-khu siōng-toā ê bô-kâng, tio̍h sı̄ sı̀-kè chheng-chheng khı̀-khı̀, bô khoàⁿ tio̍h siáⁿ-mı̍h pùn-sò. Pún-lâi siōng tāi-seng oân-sêng ê Tang-soaⁿ-hô mā ūi-tio̍h kong-hn̂g lāi-té ê chheng-kiat teh thâu-khak-thiàⁿ, goân-pún piàⁿ-sàu ê khang-khoè lóng sı̄ hioh-khùn sı̂-kan chı̀n-hêng--ê, m̄-kú éng-oán bē boán-ı̀, lō͘-boé iōng té-kı̂ ê hi-seng oāⁿ chit-má ê sêng-kó, té-kı̂ lāi chhiàⁿ khah chē chheng-kiat jı̂n-oân, pêng-siông sı̂-á tio̍h tı̄ kong-hn̂g lāi-té, ū pùn-sò tio̍h sûi khioh--khí-lâi, hō͘ lâng-kheh lóng khoàⁿ bô lah-sap-á, chū-jiân tio̍h pháiⁿ-sè chhı̀n-chhái tàn pùn-sò.
Tang-soaⁿ-hô iáu boē chò chhiūⁿ chit-má ê kiàn-siat chêng, beh 30 nı̂ chêng sı̄ chı̍t-ê thiⁿ-téng pàng chı̍t-pû jiō tio̍h im toā-chúi ê só͘-chāi. Goán khan-chhiú āu-thâu-chhù pún-lâi tio̍h tı̄ chit-má ê khe-té. Tı̄ kap i kiâⁿ ê sı̂, kúi ná pái chò toā-chúi im kah âng-keh-toh koân. Ūi-tio̍h kang-têng ê chı̀n-hêng, chí-hó poaⁿ lı̄-khui. Kang-têng oân-sêng āu tio̍h piàn-chò sı̄ to-bo̍k-phiau iōng-tô͘ ê kiàn-siat, hông chúi-chai kiam chò iû-lo̍k-khu.
Tē-saⁿ kang thàu-chá, chá-tǹg iáu boē chia̍h, tio̍h khı̀ chē-chûn beh khoàⁿ Ku-soaⁿ-tó kap hái-ang, hái-tı̂--a, tō-iû kóng Ku-soaⁿ-tó ê bé-thâu hō͘ hong-thai phah pháiⁿ--khı̀, boē-tàng lo̍h-chûn chiūⁿ-tó, kan-taⁿ hn̄g-hn̄g se̍h tó khoàⁿ. Tùi goá chit-ê chhut-goā ê Gı̂-lân lâng lâi kóng, chē hoé-chhia koè Chháu-niá pōng-khang tio̍h khoàⁿ ē tio̍h ê Ku-soaⁿ-tó, sı̄ kò͘-hiong tùi goá éng-oán tán-thāi ê sin-iáⁿ, mā tāi-piáu pē-bú teh tán--goá ê sin-iáⁿ, khoàⁿ tio̍h i, goá ê sim-thâu ū chı̍t-chióng kóng bē chhut ê kek-tōng.
Sui-jiân chit-mā goá ê pa-pa ma-ma lóng bô tı̄--leh-a, m̄-koh hit-khoán kám-kak mā sı̄ iáu tı̄--leh. Kin-á-jı̍t thang chiah oá kā khoàⁿ, sui-jiân kap chē hoé-chhia hn̄g-hn̄g khoàⁿ ê sı̂, i ê hêng-iáⁿ kap sim-lāi siūⁿ--ê bô kāng-khoán, m̄-kú i iáu sı̄ goá sim-lāi éng-oán ê Ku-soaⁿ-tó.
Chit pái chhut-hái khoàⁿ hái-ang, hái-ti-á, hái-ang bô khoàⁿ--tio̍h, m̄-kú hái-ti-á koh ū pah goā chiah, sǹg chin hó-ūn. Khoàⁿ chûn thâu-ke kap sái-chûn ê sai-hū tùi chū-jiân seng-thāi pó-io̍k sǹg ū hó ê koan-liām kap chun-siú. Chûn kap lâng sı̄ hái ê goā-lâi-kheh, it-chhè ài í toā-hái chò chú-lâng, bē-sái phò-hāi tāi-chū-jiân seng-thāi. Keng-koè kúi-nā nı̂ kı̀m-chí lia̍h hái-ti-á, chit-má hái-ti-á khoàⁿ tio̍h lâng bē kiaⁿ-hiâⁿ, koh ē kap lâng sńg, sı̍t-chāi chin chhù-bı̄. Hái-ti-á sı̄ hái--nih ê chia̍h-leng-lūi tōng-bu̍t, m̄-chiah in chı̍t-toāⁿ sı̂-kan tio̍h-ài phû-chhut hái-bı̄n chhoán-khùi, tı̄ phû-chhut hái-bı̄n ê sı̂, ū-sı̂-á ē ná chhiūⁿ tı̄ hái-iûⁿ sè-kài khoàⁿ piáu-ián hiah hó-khoàⁿ.
Chûn-á bān chhia tit sái, hái-ti-á ē tı̄ chûn-thâu phû chhut chúi-bı̄n chhoā chûn kiâⁿ, sı̍t-chāi chin chhù-bı̄, mā ē tı̄ chûn-kha nǹg-lâi nǹg-khı̀, tùi toā-lâng kap gín-á lâi kóng, sı̄ chin hó ê chū-jiân seng-thāi kàu-io̍k .
Lo̍h-chûn chia̍h chá-tǹg liáu, tio̍h khı̀ So͘-ò Lâm-hong-ò koè 『跨港大橋』, tı̄ Tāu-hū-kak chhia bô thêng, se̍h chı̍t-liàn, tō-iû kā ta̍k-ê siāu-kài kong-kéng kap hái-siōng lú-siā. He sı̄ Tiong-kok hı̂-kang teh toà ê só͘-chāi.
Tı̄ pa-pa kap ma-ma ê boán-liân, te̍k-pia̍t sı̄ tı̄ pa-pa bô hoat-tō͘ ka-tı̄ hêng-tōng chhut-mn̂g ê sı̂, goán sió-tı̄ lóng ē tı̄ e-po͘ sı̂ chài i khı̀ Tāu-hū-kak kiâⁿ-kiâⁿ--leh, goá nā ū tńg--khı̀, tio̍h oāⁿ goá kā chhoā--khı̀. Khoàⁿ i hō͘ pēⁿ-thiàⁿ thoa-boâ, sim-lāi chiok m̄-kam. I mā chai-iáⁿ che sı̄ bô hoat-tō͘ tô-piah--ê, tān-sı̄ ū-sı̂-á lâng teh kan-khó͘ ê sı̂-chūn, mā ē hoah kóng kín sí kín khùiⁿ-oa̍h, hō͘ goá taⁿ siuⁿ--khí-lâi phı̄ⁿ-thâu iáu ē sng.
So͘-ò léng-choâⁿ sı̄ goá chò gín-á ê sı̂ joa̍h-thiⁿ sé liâng ê só͘-chāi, tı̄ 40~50 nı̂ chêng ū chı̍t-keng chè-peng-chhiáⁿ, iōng phòng-phuh thiu léng-choâⁿ khí-lâi chò chúi-goân, thâu-ke ū chhòng chı̍t ê chúi-tō-thâu hō͘ lâng thang khı̀ koāⁿ tńg-khı̀ lim, joa̍h-thiⁿ lim chı̍t chhùi léng-choâⁿ chúi, sı̄ siōng toā ê hiáng-siū. Namuneh khı̀-chúi tı̄ Tâi-oân chiong-chiàn chho͘-kı̂ sı̄ So͘-ò léng-choâⁿ ê te̍k-sán, m̄-kú goá kàu-taⁿ iáu m̄-bat lim--koè. Sè-hàn ê sı̂ keng-chè bô hó, bô khó-lêng ē bé lâi lim, chit-má khah hó-koè soah tian-tò bē siūⁿ beh bé lâi lim.
So͘-ò léng-choâⁿ sı̄ sè-kài saⁿ-toā léng-choâⁿ chi-it. So͘-ò tē-khu ê tē-chit sı̄ chio̍h-hoe-chio̍h chit, tē-hā-chúi tài ū『碳酸』(CÓ) bı̄, tē-hā-chúi thàu-nı̂ chúi-un pó-chhı̂ 22 tō͘, joa̍h-thiⁿ pí khı̀-un kē chha-put-to 10 tō͘, taⁿ-á chı̀m--lo̍h-khı̀ kám-kak chin léng, iōng bı̂n-kin kā kui sin-khu kín lù-lù--leh chiū bē léng--a. Chı̀m kah kui sin-khu thàu-liâng, sı̍t-chāi chin sóng-khoài. Koâⁿ--lâng khı̀-un kap chúi-un chha-put-to, sé léng-choâⁿ chū-jiân khah bē kám-kak hiah-nı̄ léng, m̄-kú koâⁿ--lâng iáu-sı̄ khah bô lâng sé.
Chit-pái kap Chiong-hoà-lâng khı̀ sé léng-choâⁿ sı̍t-chāi chin chhù-bı̄, toā-pō͘-hūn lâng m̄-kiaⁿ léng, tı̍t-chiap lo̍h-khı̀ sé, ū-lâng kha-chhiú bak tâm niā-tiāⁿ, m̄-káⁿ sé, mā ū-lâng chı̀m kah kui sin-khu ke-bú-phoê gia̍h-gia̍h--khí-lâi, hō͘ ta̍k-ê kám-siū kap un-choâⁿ bô-kâng ê chu-bı̄.
Chit pái ê thoân-thé lú-iû, ta̍k hong-bı̄n lóng sǹg bē-bái. Ūi-tio̍h tùi Chiong-hoà ê pêng-iú piáu-sı̄ hoan-gêng ê ı̀-sù, goá kiò goán sió-tı̄ chún-pı̄ chı̍t-hūn-á lé-phín, chı̍t pau Gı̂-lân ê gû-chı̍h-piáⁿ kap 3-tè sió iokang hō͘ ta̍k-ê chhı̀ khoàⁿ māi--leh. Hi-bāng in nā ū ki-hoē koh lâi Gı̂-lân chhit-thô, ē-tàng chah khah chē “tán-lō͘” tńg--khı̀.
（Tâi-bûn Bóng-pò Tē 75 kı̂, 2002 nı̂ 12 goe̍h)
