Lâng ê Sı̀ⁿ-miā bô Kú-tn̂g

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 Lán tiàm tē-bı̄n sı̄ chhut-goā tāi. Sè-kan hō͘ lán khiā-khí sı̄ bô kú-tn̂g, siōng-kú chhit peh cha̍p nı̂ nā-tiāⁿ. Gín-ná khiok khoàⁿ sı̄ chin kú; lāu lâng khoàⁿ sı̄ chı̍t ba̍k-nı̍h-á nā-tiāⁿ. 
 Lán nā mn̄g lāu lâng i gín-ná só͘ chò i siūⁿ tò-tńg ē kı̀-tit bē; i chiū beh kóng, “Ia̍h sı̄ bē kı̀-tit! Khoàⁿ sı̄ chhin-chhiūⁿ chā-hng ê sū nā-tiāⁿ”. Tú chiah tı̄ thô͘-kha teh pê, liâm-piⁿ toā-hàn, koh bô loā-kú hoat chhùi-chhiu, koh bô loā-kú lı̄-khui sè-kan. Chā-hng chhut-sı̀, kin-ná-jı̍t toā-hàn, bı̂n-á-jı̍t lāu, āu-jı̍t tńg-khı̀. Jı̂n-seng jû-bōng. Lâng ê sı̀ⁿ-miā ná bāng-kı̀ⁿ. Choh-sit chò seng-lí chhin-chhiūⁿ bı̂n-bāng tiong ê sū; hoaⁿ-hí ná-chún bāng-kı̀ⁿ ê hoaⁿ-hí, liâm-piⁿ koè. 
 Sı̀ⁿ-miā ná chhin-chhiūⁿ chiáu-á teh poe, ná poe ná koân, liâm-piⁿ khoàⁿ, liâm-piⁿ khoàⁿ bô; ná chhin-chhiūⁿ khe-chúi, ū lâu lo̍h, bô lâu khí; ná chhin-chhiūⁿ kiⁿ pò͘ ê so, cho̍h-lâi cho̍h-khı̀, kàu hit phit pò͘ chit hó chiū sai-hū beh kā i koah-tn̄g; ná chhin-chhiūⁿ kúi-nā cha̍p ham ê kam-chià, chı̍t ham koè chı̍t ham chia̍h lō͘-chúi, taⁿ m̄-chai kàu kúi ham tio̍h hó at. 
 Tē it tn̂g-miā ê iû-goân kàu boé tio̍h khı̀ chhoē in má khùn. I kóng, “Goá ê kang chò moá, beh tńg--lâi-khı̀”. Lán lâu i bē tiâu. 
 Só͘-í iàu-kín tio̍h siūⁿ, lán sí-āu beh tiàm sím-mı̍h só͘-chāi? Sí-āu nā khoàⁿ oa̍h chāi-siⁿ ê khó͘-chheh khah bô siong-kan; sí-āu nā lô-lo̍k-miā sè-kan chia̍h hó pn̄g phoè hó chhài ū sím-mı̍h lı̄-ek? 
 Sè-kan ná chhin-chhiūⁿ kheh-tiàm, khah e̍h sı̄ chiām-sı̂ kú, khah khoah khah sóng ia̍h sı̄ chiām-sı̂ nā-tiāⁿ. Lí chia̍h kàu hóng-hóng, chhēng kàu tiû-tiû nńg-nńg, lí chhù-lāi ū kau-í chhat-toh, lô͘-châi cha-bó͘-kán, che ná bāng-kı̀ⁿ ê hoaⁿ-hí nā-tiāⁿ, “seng put tài-lâi, sú put tài-khı̀”. Lán chhù m̄-sı̄ lán ê, sı̄ hō͘ lán chioh toà. Seng-khu ia̍h m̄-sı̄ lán ê; sı̄ ná thô͘-chhù, khí hong-thai lo̍h toā-hō͘, chiū tó-lo̍h khı̀. Tú-tio̍h sió-khoá pı̄ⁿ lán ê seng-khu ia̍h pháiⁿ khı̀, bah noā khı̀, kut-thâu hu bô khı̀.
 Lí khah sàn-hiong, m̄-bián hoân-ló koè-thâu. Kheh-tiàm khah e̍h, bı̂n-chhn̂g siⁿ ba̍t-sat sat-bó, m̄-chiâⁿ chia̍h, m̄-chiâⁿ khùn; iáu-kú bı̂n-á-chài āu-jı̍t lí beh kàu chhù, tio̍h bóng thun-lún. 
 Khah siông lâng m̄ ài kóng, “Sí”. Sı̄ kóng tò-khı̀ tńg-khı̀. Taⁿ beh tò-khı̀ tó-lo̍h? Beh tńg-khı̀ tó-ūi? 
 Ū ê kóng beh kui im-kan, beh lo̍h tē-ge̍k, beh chhoē Giâm-kun. Im-kan sı̄ o͘-àm choa̍t-he̍k ê só͘-chāi. Tē-ge̍k sı̄ ná kaⁿ-lô, Giâm-kun ná chhin-chhiūⁿ koaⁿ-hú. Lán kap i sǹg-siàu kiaⁿ-liáu bē-tı̍t. Lán kap i kè-kàu, ǹg-bāng i ē khoan-liōng lán, kiaⁿ-liáu lán bē iâⁿ. 
 Ū ê teh ǹg-bāng beh chhiáⁿ sai-kong lâi phoà tē-ge̍k, i beh phoà tē-ge̍k tùi Giâm-kun bē-tit koè. Phı̀-lūn chhin-chhiūⁿ lâng koaiⁿ kaⁿ, lán kiò chı̍t ê sai-kong lâi phoà kaⁿ-lô, khoàⁿ ē khui bē? Un2-tàng chhiúⁿ bē chhut lâi. Ū ê ǹg-bāng ēng kim-choá lâi bé i ê miā; kiám ē bé tit? Siat-sú lâng koaiⁿ kaⁿ í-keng ū choē, ēng chı̂ⁿ lâi bé i ê miā phah-sǹg ē bé tit bē? Phah-sǹg ún-tàng bē bé tit. Giâm-kun beh thài ē mái-chiok--tit. Sı̍t-chāi lóng m̄-bián kàu im-kan khah bé, kiaⁿ-liáu í-keng kàu hia bē-tit thang bé chhut lâi. Siⁿ chı̍t-pái, sí chı̍t-pái nā-tiāⁿ. Ū khı̀ lō͘ bô lâi lō͘. Sí-āu ê hok-khı̀ sı̄ kú-tn̂g, sí-āu ê kan-khó͘ ia̍h sı̄ kú-tn̂g. 
 Taⁿ lâng lóng beh tńg-khı̀ im-kan sı̄ sím-mı̍h in-toaⁿ? Lán kám sı̄ im-kan chhut-sı̀. Kóng beh tńg-khı̀ koán-á-lāi, beh tńg-khı̀ kéng-chhat-gê. Lán bô tùi hia lâi, thài tio̍h tùi hia khı̀? Lán sı̄ thiⁿ siⁿ lán; thiⁿ sı̄ lán tau, thian sı̄ chó͘-ke. M̄-kú kiáⁿ nā put-hàu, á-sı̄ hoān-tio̍h kok-hoat, i chiū m̄-káⁿ tò chhù. Ia̍h lán put-hàu lán ê toā Lāu-pē, hoān thiⁿ-hoat ê choē, lán chiū m̄-káⁿ ǹg-bāng kàu thian-tông. Só͘-í kóng, Beh kui im-hú, beh àm--teh, sı̄ ná chhin-chhiūⁿ ka-tı̄ jı̄n-choē; sio̍k-gú kóng, “Gín-ná mi thô͘-tāu sûi lâng jı̄n-hūn.”
 Iáu-kú m̄-bián sit-chı̀. Lán ū choē, Siōng-tè ū in. I sı̄ hò͘ⁿ-seng ê Siōng-tè, put-jím kı̂-sim m̄-kam bia̍t-bô lán. Liân pháiⁿ lâng to ū sı̂ siūⁿ ài beh chò hó-sū, chín-chè sàn-hiong lâng, hí-sià hoan-lo̍k, bo̍h kioh Siōng-tè koh khah ài kiâⁿ hó-sū. I moá-pak sı̄ tō͘-liōng, moá-sim sı̄ jı̂n-ài, só͘-í bô sioh i to̍k-siⁿ ê Kiáⁿ chhe i lâi sè-kan sio̍k lán choē-koà, khui lō͘ hō͘ lán ē hó tńg-lâi thian-tông. Ū-ê teh mn̄g, Thian-tông lí bat kiâⁿ kàu--bô? He iáu-boē. Bô tek-khak tio̍h kàu só͘-chāi chiah ē chai hit só͘-chāi ê kéng-hóng. Chhin-chhiūⁿ lán sui-jiân m̄-bat kàu Jı̍t-pún, iáu-kú nā kı̀ⁿ-tio̍h Jı̍t-pún lâng, kap i kóng oē, thiaⁿ i ê siau-sit, sı̄ ná chhin-chhiūⁿ lán pún-sin í-keng kàu Jı̍t-pún. Thian-kok ia̍h sı̄ án-ni. Iâ-so͘ tùi hia lâi, pò lán chai thian-tông ê toā hok-khı̀ kóng, “Goá Pē ê chhù ū chē-chē ê chhù-the̍h”. Lán thiaⁿ-liáu kám tio̍h giâu-gı̂? Ū-ê kóng, Thiⁿ bô khám, bô lâu-thui thang peh tùi hia khı̀. 
 Iâ-so͘ chò lán ê lâu-thui. Ū Iâ-so͘ ū lō͘. I pún-sin kóng, Goá chiū-sı̄ lō͘. Lán nā beh koè Tn̂g-soaⁿ lán siû, siû bē-tit koè. Chē-chûn khò chûn-chú chiū ē kàu hia. Iâ-so͘ chhin-chhiūⁿ tō͘-chûn beh tō͘ lán koè thian-tông. Lán ná chhin-chhiūⁿ tiàm tı̄ hái-bı̄n, beh tiâm--lo̍h-khı̀. Iâ-so͘ ná chhin-chhiūⁿ kiù miā chûn sái oá lâi, lán tio̍h khı̂ⁿ hit chiah chûn. Choē-ok sı̀-bı̄n kā lán im, sı̀-bı̄n kā lán kek. I chı̍t tiâu soh hiat lo̍h-khı̀ hō͘ lán khı̍p. M̄-sı̄ i m̄ kiù lán, sı̄ lán m̄ hō͘ i kiù. 
 Ài beh kàu thian-tông ún-tàng tio̍h khò Iâ-so͘. Lán ka-tı̄ beh cháu chhut-choē-ok bô la̍t, ka-tı̄ beh kiâⁿ hó bô-thang kiâⁿ kàu chı̄n-thâu. 
 Sı̄ ná chhin-chhiūⁿ bah-tāu tiàm tı̄ thô͘-kha teh noà. Tio̍h chhah chı̍t-ki tek lâi ín, i chiū ē soan chiūⁿ pêⁿ. Tio̍h án-ni lâi khò Iâ-so͘ chiū ē kàu thian-tông. 
 Sı̀n-khò Iâ-so͘ chiū m̄-bián kiaⁿ-sí. Tn̂g-hoè-siū ia̍h hó, iáu-siū ia̍h hó, chá-sí chá-hó. Ta̍k-ê kóng, Sí pháiⁿ tāi. Iâ-so͘ ê ha̍k-seng kóng, Sí hó tāi, sí pí oa̍h koh khah hó. “Sí--ah, lí ê tek-sèng tı̄ tó-lo̍h?” “Kám-siā Siōng-tè, i hō͘ lán tùi Chú Iâ-so͘ Ki-tok lâi tek-sèng”. 
 Ū-sı̂ Iâ-so͘ ê peh-sèⁿ, beh lı̂m-chiong ê sı̂-chūn, sim chiū hoaⁿ-hí kàu bô oē thang kóng. Bô kúi-nı̂ chêng tı̄ Tâi-lâm Hú-siâⁿ niáu-chhú chèng kài lı̄-hāi; chiàu lâng teh kóng, bān goā lâng sí. Lāi-tiong ū pài Siōng-tè ê lâng jiám tio̍h. Ū chı̍t ê i-seng khah siàu-liân; beh lı̂m-chiong ê sı̂ kā bó͘-kiáⁿ kóng, “Taⁿ lín lóng m̄-bián thè goá hoân-ló, goá beh tò-khı̀ thian-tông.” I chiū tah chhiú-chiúⁿ koh kóng, “Goá beh thian-tông; Iâ-so͘ lâi, Iâ-so͘ lâi; goá beh tò-khı̀ thian-tông”. 
 Taⁿ tio̍h kı̍p-sı̂ lâi hō͘ Iâ-so͘ kiù. Ū-ê the-sı̂ kóng, Goá khah lāu, beh sı̄ goá khah siàu-liân, goá chiū beh lâi thàn. Lāu-sio̍k--ah, iáu-boē bān! Lí ê hok-khı̀ khah kı̄n. Taⁿ tio̍h lâi kiâⁿ thiⁿ-lō͘, tùi sí-lō͘ tio̍h m̄-thang khı̀. Ū-ê kóng, Goá khah siàu-liân, khah bān ē chò tit; thèng-hāu khah êng, thèng-hāu goá hit chân-sū pān chheng-chhó, thèng-hāu khah chē lâng lâi pài Siōng-tè goá chiū lâi pài. Án-ni chhit iân-chhiân peh iân-chhiân, chin hong-hiám. Lí kám ē hō͘ lí ān--tit? Siōng-tè beh hō͘ lán phoà-pēⁿ kiám ē thang kóng, Goá bô êng thang phoà-pēⁿ; á-sı̄ lán ê sèⁿ-miā i beh kā lán thó tńg-khı̀, kám ē hō͘ lán ān--tit khah bān? Tio̍h poah kang lâi thiaⁿ; pa̍t mı̍h sū lán tio̍h pàng chı̍t piⁿ lâi tit-tio̍h kiù. Sı̄ koan-hē sí-āu kú-kú tn̂g-tn̂g ê tāi-chı̀. Chit-tia̍p sı̄ lán ê sı̂? Bı̂n-á-chài lán m̄-chai. 
 Chá-chêng tı̄ Eng-kok ê pak pêng ū toā chiah chûn sia̍p-lāu teh beh tiâm lo̍h-khı̀. Kiù-miā chûn-á oá lâi. Chûn-chú kóng, Goá beh the̍h goá ê gı̂n chiah lâi. Lâng khǹg i tio̍h m̄-thang. I khı̀ bâ-lı̂ the̍h; kàu tò tńg lâi í-keng siuⁿ bān. Toā chûn tiâm lo̍h khı̀; chûn-chú soà kek sí. Āu-lâi i ê sin-si hō͘ lâng khioh tio̍h; khoàⁿ tı̄ i ê gı̂n tē-á lāi chí-ū chı̍t kho͘ gı̂n nā-tiāⁿ. I beh kiù i chı̍t kho͘ gı̂n, soà phah m̄ kı̀ⁿ i chı̍t tiâu sèⁿ miā. 
 Lâng beh chhiò i ê gōng ia̍h bē hiáu ka-tı̄ chhiò. Tit-tio̍h chı̂ⁿ-châi kàu moá thiⁿ-ē ia̍h phah m̄ kı̀ⁿ lán chı̍t tiâu sı̂n-hûn ū sím-mı̍h lı̄-ek? Bô kóng ūi-tio̍h sè-kan sió-khoá ê tāi-chı̀ bóng iân-chhiân, bóng iân-chhiân. 
 Lán ê sèⁿ-miā m̄-chai kàu sím-mı̍h sı̂. Ū-sı̂ chia̍h pn̄g, chia̍h bē àm. Ū-sı̂ pêng-iú thiⁿ kng chá kap lán kau-poê, ê-hng sí. 
 Eng-kok ū chı̍t ê chun-kùi ê hū-jı̂n-lâng, tō-lí lóng chai-iáⁿ, put-kò͘ sim iáu-boē hâng-ho̍k tı̄ Iâ-so͘. Tú-tio̍h i teh siūⁿ kóng, Taⁿ mê-nı̂ goá tio̍h lâi hō͘ Iâ-so͘ kiù. I chiū the̍h pit choá lâi siá kóng, “Kàu mê-nı̂ goá beh tit-tio̍h kiù.” Siá liáu chiū koh siūⁿ kóng, “Mê-nı̂ m̄-chai iáu ū sèⁿ-miā á-bô, káⁿ tio̍h m̄-thang chhiân kàu hiah kú”, chiū koh chài siá kóng, “Āu-goe̍h goá beh hō͘ Iâ-so͘ kiù”. Hioh chı̍t--ê chiū koh siūⁿ kóng, “Āu-goe̍h ê sū ia̍h sı̄ oh-tit phah-sǹg; káⁿ tio̍h āu lé-pài khah ún-tàng”, chiū chhiâⁿ chò kóng, “M̄-chai Siōng-tè beh hō͘ goá ū sèⁿ-miā kàu āu lé-pài á-bô”? Lō͘-boé chiū siá kóng, “Bı̂n-á-chài goá beh hoán-hoé lâi sı̀n-khò Kiù-chú”. 
 Bı̂n-á chá-khí ū lâng lâi kiò i, kiò bô ı̀n; phah mn̂g, iû goân tiām-tiām; mn̂g sak-khui chiū khoàⁿ-kı̀ⁿ hit ê hū-jı̂n lâng tó tı̄ bı̂n-chhn̂g í-keng sí. I beh hāu kàu bı̂n-á-chài; m̄-kú bı̂n-á-chài í-keng siuⁿ bān. Gín-ná ia̍h tio̍h lâi hō͘ Iâ-so͘ kiù. Ū-sı̂ lâng kóng, Gín-ná bē hiáu-tit. He bô tek-khak. Gín-ná chı̍t tiâu léng-hûn bē khah sè toā lâng ê. Gín-ná iû-goân ē thang lo̍h tē-ge̍k, chiūⁿ thian-tông. Chá-sı̂ bó͘ sím-mı̍h kok ū chı̍t-ê thài-chú kap sian-seⁿ teh tha̍k chheh. I kā sian-seⁿ kóng, “Chit ê tō-lí lí tio̍h kà goá bat”. Sian-seⁿ chiū ı̀n kóng, “Iáu-boē; thèng-hāu lí khah toā-hàn goá chiū beh kà-sı̄ lí”. Gín-ná chiū ı̀n, “Sian-seⁿ goá chêng-jı̍t khı̀ bōng-á-po͘ lâi niû hiah ê bōng; ū-ê pí goá koh khah té; só͘-í tio̍h kín-kín kà goá”. 
 Taⁿ tāi-ke tio̍h thàn chit-sı̂ lâi tit kiù. Iâ-so͘ kóng Thian-kok thang pí-phēng cha̍p ê chāi-sek-lú chhut-khı̀ beh ngiâ-chih sin-kiáⁿ-sài (Che sı̄ Iû-thài-kok ê hong-sio̍k. Chá-chêng Tiong-kok ê hong-sio̍k ia̍h sı̄ án-ni). Cha-bó͘ gín-ná ê tiong-kan gō͘-ê sı̄ gōng, gō͘-ê sı̄ sek-ê, sek-ê kia̍h teng, koh lēng-goā chhòng iû piān. Gōng-ê kia̍h teng ia̍h bô lēng-goā chhòng iû. 
 Sin-kiáⁿ-sài teh chhiân ê sı̂-chūn tāi-ke ka-choē teh khùn. Chóng-sı̄ poàⁿ-mı̂ ū siaⁿ kiò kóng, Sin-kiáⁿ-sài lâi--la̍h! Lín chhut-lâi chih--i. Chia ê chāi-sek-lú chiah lóng khí--lâi, chéng-tùi in ê teng. Gōng--ê kā sek-ê kóng, Chiong lín ê iû poah koá hō͘ goán, sı̄ goán ê teng beh hoa khı̀ lah. Nā-sı̄ sek--ê ı̀n kóng, Kiaⁿ-liáu bô kàu-gia̍h hō͘ lín kap goán tāi-ke ēng; lín khah hó tio̍h khı̀ ka-tı̄ tah. In khı̀ tah ê sı̂ sin-kiáⁿ-sài kàu; ū piān--ê kap i saⁿ-kap jı̍p-khı̀ hù sin-hun ê iân-sia̍h; mn̂g chiū koaiⁿ. Jiân-āu kı̂-û ê chāi-sek-lú iā kàu kóng, Chú--ah! Chú--ah! Kā goán khui. Nā-sı̄ i m̄ kóng, Goá sı̍t-chāi kā lín kóng, Goá m̄-bat lín. 
 Taⁿ kin-ná-jı̍t sı̄ tit-kiù ê jı̍t-chí. Siōng-tè hō͘ lán sı̀ⁿ-miā iáu tı̄-teh, m̄-chai sím-mı̍h sı̂ lán sià-choē ê mn̂g beh kā lán koaiⁿ.

(Tâi-lâm Kàu-hoē-pò tē 292 koàn, 1909 nı̂ 7 ge̍h)