Lūn Hū-jı̂n chiong-lâi ê

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 Taⁿ lâi lūn tām-po̍h Tang-iûⁿ ê hū- jı̂n-lâng ê chōng-hóng. Sui-jiân sı̄ Ìn- tō͘, tı̄ kó͘-chá lú-chú sı̄ choè ka-têng tiong ê lú-ông, chı̄n ū koân, chin chū-iû, kap lâm-chú lóng pı̂ⁿ-pı̂ⁿ, koh lú-chú ê kàu-io̍k ia̍h chin tı̀-ı̀. Nā khoàⁿ hit pún chū-chı̍p chhut-miâ ê lú-ông, á-sı̄ gâu ê lú-sū só͘ teh chhiùⁿ ê koa-chı̍p ‘Veda’ chiū chai-iáⁿ. Sui-sı̄ án-ni, lú-chú ê toē-ūi kàu āu-lâi chiām-chiām kē, koh ūi-tio̍h hō͘ Pho-lô-bûn kàu ê cheng-lû ê choan-chè ap-pek, tı̀-kàu hū-lú ê chū- iû kap koân-lı̄ chiām-chiām bô--khı̀, kàu āu-lâi chiâu-chn̂g pı̀ⁿ-choè lâm-chú ê lô͘-lē. Nā khoàⁿ hit pún ‘Maun’ Sèng- tián chiū chai-iáⁿ, ū kı̀-chài chin-choē khoàⁿ-khin lú-chú ê sū tı̄-teh. 
 Koh tı̄ Pho-su-kok ūi-tio̍h siū Hoê-hoê-kàu kui-chek ê sok-pa̍k, hiān-sı̂ iû- goân lūn lú-chú lóng bô chı̍t-su̍t-á ê koân-lı̄, koh chı̍t-sı̀-lâng i choa̍t-tùi boē-tit-thang tı̄ siā-hoē tiong lâi oa̍h- tāng. 
 Tı̄ Tiong-kok tùi chá-chá chiū ū hit khoán “Sam-chiông chhit-khı̀” ê kà-sı̄, koh chhin-chhiūⁿ kóng, “Lú-chú bô kong-sū.” Lūn Tiong-kok bûn-bêng ê iàu-sò͘ ê tiong-ng, Jû-kàu sı̄ chiàm toā pō͘-hūn. Só͘-í nā beh lūn Tiong-kok hū-lú būn-toê ê sū, tek-khak tio̍h tùi Sù-sú Ngó͘-keng lâi the̍h châi-liāu. Chóng-sı̄ lūn Jû-kàu ê lú-sèng-koan í- chêng goá bat chhut chı̍t pái lah, só͘-í chêng só͘ ū kóng--ê, tı̄-chia bô ài koh kóng. Taⁿ tı̄-chia kan-ta ài ke-thiⁿ tām- po̍h chá-chêng bô kóng ê só͘-chāi, chiū- sı̄ tı̄ Lūn-gú lāi-bı̄n ū kóng, “Chú ūi Kong-iá Tiông khó chhè--iá, sui chāi lûi-siat chi tiong, hui kı̂ choē--iá, í kı̂ chú chhè--chi.” Koh tı̄ pa̍t-ūi ū kóng, “Chú ūi Lâm-iông pang iú-tō put-hoè, pang bû-tō bián ū hêng-lio̍k, í kı̂ heng chi chú chhè--chi.” Tùi án-ni thang khoàⁿ chhut Tiong-kok ê sèng-hiân lia̍h lú-chú choè lé-mı̍h, á-sı̄ chióng-lē phín ê chèng-kù. 
 Ia̍h lūn lâm-lú kan ê lé-gı̂ chok-hoat tēng chin siông-sè. Taⁿ tùi giân-gú- siōng, tı̄ Lé-kı̀ ū kı̀, kóng, “Ta-po͘-lâng bô kóng chhù-lāi sū, cha-bó͘ lâng bô kóng goā-bı̄n tāi;” koh, “Goā-kháu ê sū bô jı̍p kàu hō͘-tēng lāi, ia̍h lāi-bı̄n ê sū bô thoân-chhut kàu hō͘-tēng goā.” Koh tùi siā-kau siōng kà-sı̄ kóng, “Lâm-lú nā m̄-sı̄ keng-kè beh tiāⁿ-tio̍h, m̄-thang saⁿ-kap chai-miâ, m̄-thang siū sàng mı̍h, koh ia̍h m̄-thang saⁿ kau-poê.” “Kiâⁿ- lō͘ ê sı̂ lâm-chú tùi chiàⁿ-pêng, lú-chú tùi tò-pêng; chhia chiah tùi tiong-ng.” 
 Koh lūn tı̄ ka-têng tiong ê kà-sı̄ kóng, “Lāi-bı̄n kap goā-kháu m̄-thang siāng kó͘-chíⁿ, m̄-thang saⁿ-kap soé e̍k- tháng, bô saⁿ thong-óng pâng-keng, koh saⁿ, bô saⁿ-kap ēng, koh lâm-chú jı̍p lāi-bı̄n m̄-thang kí. Àm-sı̂ jı̍p--lâi tio̍h kia̍h hé, nā bô hé chiū m̄-thang; ia̍h lú-chú chhut-mn̂g tek-khak tio̍h jia-bı̄n; àm-sı̂ kiâⁿ-lō͘ ê sı̂ iû-goân tio̍h kia̍h-hé, nā bô chiū m̄-thang. 
 Koh lūn tùi chhin-chhek ê kà-sı̄ kóng, “Bô-lūn sı̄ ka-kı̄ ê toā-chí á-sı̄ sió-bē, nā í-keng kè-liáu koh tò-tńg lâi thit-thô ê sı̂, sui-sı̄ hiaⁿ-tı̄ ia̍h m̄-thang saⁿ-kap chē, ia̍h m̄-thang saⁿ-kap chia̍h-pn̄g.” “Koh sió-chek sí ê sı̂, hiaⁿ-só m̄-thang oá-tio̍h i ê sin-si; sió-chek tùi hiaⁿ-só ê sin-si ia̍h sı̄ án-ni.” 
 Lūn Tiong-kok kó͘-lâi tùi chit ê lâm- lú ê kà-sı̄ sı̄ chin-giâm, chóng-sı̄ goá m̄- sı̄ kóng chit khoán kà-sı̄ lóng m̄-hó, put-kò hō͘ lán thang siūⁿ, lūn chit khoán ê kà-sı̄, thang kóng sı̄ chhin- chhiūⁿ hoat-lu̍t chı̍t-poaⁿ-iūⁿ, lóng bô chı̍t-su̍t-á ê thiàⁿ-chêng. Sui-sı̄ ka-kı̄ ê chı̀-chhin ê chí-bē, á-sı̄ ka-cho̍k-tiong ê chhin-lâng ia̍h tio̍h kap it-poaⁿ ê goā- lâng ēng siāng-khoán ê khoán-thāi-hoat. Lūn Jû-kàu ê kà-sı̄ sı̍t-chāi ū choē-choē hāng hō͘ lâng thang chim-chiok siūⁿ ê só͘-chāi tı̄-teh. Só͘-í lūn Tiong-kok ê hū-lú tùi cheng-sı̂n ê hoat-ta̍t kap kàu- hoà lóng bô chı̀n-pō͘, kan-ta sı̄ ióng-sêng chiâu-chn̂g ê ho̍k-chiông. 
 Chóng-sı̄ tùi Tiong-kok tē-it kek- bēng ê sı̂ khí, chiū ū hoat-chhut hit khoán. “Lú-koân khóng-tiong ê ūn- tōng.” Koh tı̄ 1919 nı̂, tı̄ Tiong-hoa Bı̂n-kok 8 nı̂, chiū hoat-chhut “Lú-chú ê chham-chèng-koân;” kàu 1921 nı̂-bé tı̄ ô͘-lâm-séng ê hiàn-hoat ū bêng-bêng kı̀-chài sêng-jı̄n lú-chú ū chham-chèng ê koân-lı̄, koh bô joā-kú tı̄ Séng-gı̄-hoē chiū ū soán-chhut lú-chú ê gı̄-oân. Tı̄ 1923 nı̂ 1 ge̍h 1 jı̍t tı̄ Tiong-hoa Bı̂n- kok-tóng ê soan-giân tiong ū bêng-bêng kı̀ “Lâm-lú pêng-téng” ê kò-tiâu tı̄-teh. Chhin-chhiūⁿ án-ni, hiān-sı̂ tı̄ Tiong-kok, lūn lú-chú ê koân-lı̄ kap chū-kak chham kó͘-tāi lâi saⁿ-pí ū thian-ian ê cheng- chha. 
 (Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 509-511 koàn,1927 nı̂ 8-10 ge̍h)