Lâng tiàm tı̄ chit sè-kan, tû-khí ū te̍k-pia̍t sū-chêng ê lâng í-goā boē-oē to̍k-sin seng-oa̍h, chiū-sı̄ tio̍h kiàn-siat chı̍t ê ka-têng chiah oē ēng-tit. Kóng khah-bêng, chiū-sı̄ ta̍k-lâng tio̍h ū chı̍t ê hó tâng-phoāⁿ thang saⁿ-kap khiā-khí, saⁿ pang-chān. Ū tāi-chı̀ saⁿ-kap chim-chiok, tâng-tiⁿ tâng-khó͘, ū hó saⁿ chióng-lē, ū pháiⁿ saⁿ tiong-khok, chiū-sı̄ só͘ kóng ı̄ⁿ-sin tâng-chêng, tâng-sim kap tâng-ı̀ ê hó tâng-phoāⁿ, chiah thang an-sim khoài-lo̍k keng-kè chit-ê sè-kan.
Lán nā kā i khoàⁿ, hit khoán ko͘-to̍k seng-oa̍h ê lâng ê chêng-hêng chiū chai hit-ê bô chhù-bı̄, bô sim-sek, bô hoaⁿ-hí kap chhi-chhám ê só͘-chāi. Só͘-í ū pē-bú, hiaⁿ-tı̄, chí-bē, chhin-chhek kap pêng-iú ê lâng sı̄ chin hēng-hok, in-ūi oē tit-tio̍h choē-choē hāng ê lı̄-piān kap hok-khı̀. Chóng-sı̄ nā kan-ta án-ni, kı̂-sı̍t sı̄ iáu bô kàu-gia̍h, in-ūi téng-bı̄n só͘ kóng hiah-ê lâng ta̍k-ê ū in ê kéng-gū, gı̄-bū, koân-lı̄ kap sù-bēng, só͘-í tek-khak bô thang ǹg-bāng in oē-tit thang kap lán tiàm kàu kui-sı̀-lâng, thang lâi saⁿ pang-chān; só͘-í Siōng-tè beh pó͘-chiok chit hāng, chiah siat chit-ê kiat-hun ê hoat-tō͘. Só͘-í lūn chit-ê hun-in ê sū sı̄ chin iàu-kín kap sı̂n-sèng, tek-khak m̄-thang bô tı̀-ı̀ kap hut-lio̍k lâi khoàⁿ-khin i.
Taⁿ, lūn tı̄ lán Tâi-oân khah-siông ū teh kiâⁿ ê kiat-hun-hoat, iok-lio̍k ū sı̀-khoán, chiàu ē-toé:
(1) Chí-pak ûi-hun.
(2) Sim-pū-á io.
(3) Hó-pháiⁿ mn̄g sı̂n-pu̍t ê kiat-hun.
(4) Pē-bú chí-tēng ê kiat-hun.
Thâu chı̍t-hāng ê kiat-hun-hoat chiū-sı̄ iáu tı̄ pak-tó͘-lāi chiū kā i tiāⁿ-tio̍h; chiū-sı̄ pē-bú kap pē-bú lióng-pêng chin siong-hó, koh tú-tio̍h siāng-ge̍h beh siⁿ-kiáⁿ; só͘-í lióng-pêng ê pē-bú iok-sok, kóng, nā chı̍t-ê siⁿ ta-po͘, ia̍h chı̍t-ê siⁿ cha-bó͘--ê, chiah tāi-ke lâi saⁿ phit-phoè.
Tē-jı̄ hāng ê kiat-hun, sı̄ tı̄ ka-kı̄ ê kiáⁿ iáu soè-hàn ê sı̂ chiū thoè i siat-hoat lâi io chı̍t ê cha-bó͘-gín-ná, tāi-iok kap ka-kı̄ ê ta-po͘-kiáⁿ nı̂-hè beh siāng-khoán. Tı̄ iáu soè-hàn ê sı̂ chiū kā i chhoā lâi ka-kı̄ ê ke-lāi iúⁿ-chhı̄. Chı̍t-hāng thang chhe-ēng, ia̍h kàu toā-hàn chiū thang kā in sak choè-tui, thang khah séng só͘-hùi.
Tē-saⁿ hāng, sı̄ ūi-tio̍h bê-sı̀n ê pē-bú khı̀ kā i ê kiáⁿ thiu-chhiam, khoàⁿ-miā, pok-koà kap poa̍h-poe, mn̄g sı̂n-pu̍t; chiū-sı̄ beh hō͘ sı̂n-pu̍t lâi thoè in ê kiáⁿ-jı̂ chhē bó͘. Só͘-í nā sı̂n-bêng kā in kóng, tio̍h khı̀ chhoā chı̍t ê oai-chhùi koh pái-kha ê cha-bó͘-gín-ná lâi choè bó͘; sui-jiân m̄-ài, iáu-kú m̄-káⁿ ke̍h sı̂n-pu̍t ê bēng-lēng, iû-goân ko͘-put-chiong ia̍h tio̍h khı̀ chhoā, chiū-sı̄ choan-choan hō͘ sı̂n-pu̍t chú-ı̀ ê kiat-hun-hoat.
Tē-sı̀ khoán ê, chiū-sı̄ chhut-chāi pē-bú chú-ı̀. Pē-bú nā kóng hó, chiū hó; nā pē-bú m̄-ài chiū boē sêng. Só͘-í ū lâng teh pâi-thek, kóng Tâi-oân lâng ê kiat-hun sı̄ chhin-ke kap chhin-ke, ia̍h chhiⁿ-ḿ kap chhiⁿ-ḿ teh kiat-hun, m̄-sı̄ kiáⁿ-jı̂ teh kiat-hun!
Lūn í-siōng só͘ kóng thâu hit saⁿ-hāng ê kiat-hun-hoat tio̍h pâi-thek, ia̍h chit-ê tē-sı̀ hāng ê kiat-hun-hoat tio̍h toā kái-liông chiah oē ēng-tit. Cháiⁿ-iūⁿ goá kóng tio̍h toā kái-liông? In-ūi chāi-lâi ê kè-chhoā toā-pō͘-hūn thang kóng sı̄ bô chiàu kiat-hun ê cheng-sı̂n teh kiâⁿ. Pē-bú nā khoàⁿ hó, chiū kiáⁿ-jı̂ lóng m̄-káⁿ ûi-ke̍h. Thèng-hāu kàu chhoā lâi liáu-āu nā m̄-hó, chiah khoàⁿ sı̄ beh kā i lı̄-iân, á-sı̄ kā i lok-khǹg tiàm tı̄ āu-pâng chiah koh chhoā soè-ı̂. Só͘-í sı̀n-chiá tio̍h soè-jı̄, in-ūi bē-sı̀n tō-lí ê lâng kè-chhoā chhı̀n-chhái oē ēng-tit. In khoàⁿ chhoā bó͘, sı̄ ná teh boé oê chı̍t-iūⁿ; nā boē ha̍h-chhēng, sûi-piān piàn-oāⁿ koh boé pa̍t-khoán--ê oē ēng-tit. Chóng-sı̄ sı̀n tō-lí lâng sı̄ bô siāng-khoán, in-ūi lán khoàⁿ ka-kı̄ ê hū-jı̂n-lâng sı̄ ná ka-kı̄ ê kha-chhiú, só͘-í boē chhı̀n-chhái-tit kán-piān kā i chām hiat-ka̍k koh oāⁿ sin ê kha-chhiú.
Khóng-hu-chú kóng, kun-chú ê tō-lí sı̄ tùi hu-hū khí-tiám; koh-chài Sèng-keng-lāi ia̍h ū kóng, tio̍h lı̄-khui pē-bú khı̀ kap i ê bó͘ kiat-liân choè chı̍t-thé. Án-ni hō͘ lán chai-iáⁿ kè-chhoā só͘ iàu-kín ê sı̄ tio̍h tùi-tiōng hit nn̄g ê beh kiat-choè ang-bó͘ ê lâng. Chóng-sı̄ lán ê lâng khah-siông m̄-sı̄ án-ni. Ū-ê m̄-sı̄ teh thoè kiáⁿ-jı̂ kéng hó koh gâu ê bó͘, sı̄ teh iàu-kín lâng ê gia̍p-sán. Koh-chài lú-chú hit-pêng ia̍h sı̄ án-ni. Ū hit-khoán ê pē-bú lóng bô teh thoè in ê cha-bó͘-kiáⁿ kéng hó ê tiōng-hu, kan-ta nā hó-gia̍h ê chú-tē chiū hó, in-ūi phèng-kim thang siu choē-choē, ná chhin-chhiūⁿ teh boē mı̍h-kiāⁿ chı̍t-iūⁿ.
Taⁿ lán chai nā sı̄ ēng chı̂ⁿ teh kè-chhoā, chū-jiân sı̄ tùi-tiōng chı̂ⁿ, bô tùi-tiōng lâng. Nā án-ni, chū-jiân chı̂ⁿ nā khai-liáu chiū bô ài tı̍h lâng. Chı̂ⁿ-châi sui-jiân sı̄ chin ū lō͘-ēng, koh iàu-kín ê mı̍h, iáu-kú m̄-thang khoàⁿ chı̂ⁿ khah-tāng kè lâng; nā án-ni chiū chin m̄-tio̍h.
Kó͘-chá tı̄ Lô-má-kok kóng khí chı̍t-pái ū kúi-nā ê hū-jı̂n-lâng teh chū-hoē ê sı̂, ia̍h ta̍k lâng teh tián in ê kim-gûn pó-khı̀ ê ta̍t-chı̂ⁿ. Tiong-kan chı̍t ê choè lāu-bú ê lâng, chhoā i nn̄g ê kiáⁿ oá tı̄ sin-piⁿ kā in tāi-ke kóng, i só͘ tē-it pó-poè ê sı̄ hit nn̄g ê kiáⁿ. Sı̍t-chāi chin ū-iáⁿ; koh-khah kùi-khı̀ ê soān-chio̍h á-sı̄ sím-mı̍h pó-poè ê mı̍h ia̍h-sı̄ sí--ê; kiat-kio̍k m̄-ta̍t-tio̍h teh oa̍h ê soè-kiáⁿ bān-hun ê chı̍t-hun. Lâng nā oē hiáu tùi-tiōng kiáⁿ-jı̂ chhin-chhiūⁿ hit-ê hū-jı̂n-lâng, m̄ chiah thang chèng-bêng kóng lâng ū choè bān-mı̍h ê thâu ê chu-keh. Só͘-í lán choè pē-bú ê lâng nā beh kā kiáⁿ-jı̂ chhoā-chhin, á-sı̄ kè cha-bó͘-kiáⁿ ê sı̂, tek-khak tio̍h chin tı̀-ı̀ chı̍t hāng, chiū-sı̄ tek-khak m̄-thang ēng lán só͘ thiàⁿ, só͘ kùi-tiōng, oa̍h-oa̍h ê hāu-siⁿ á-sı̄ cha-bó͘-kiáⁿ, khı̀ chhoā á-sı̄ khı̀ kè hit-khoán sí-sí boē tín-tāng ê chhân-thô͘.
Lán tio̍h chai beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê siā-hoē, hit-ê kun-pún sı̄ chāi kiat-hun; in-ūi kiat-hun sı̄ choè ka-têng ê ki-chhó͘, ia̍h ka-têng sı̄ kok-ka kap siā-hoē ê kun-goân. Taⁿ lí-sióng ê ka-têng sím-mı̍h lâng ū kiàn-siat? Sèng-keng kóng, "Ū tı̀-sek ê hū-jı̂n-lâng oē kiàn-tı̀ ka-têng; gû-gōng ê hū-jı̂n-lâng tian-tò pāi-hoāi. Lâng nā beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê siā-hoē, tio̍h tāi-seng kiàn-siat lí-sióng ê ka-têng; ia̍h lí-sióng ê ka-têng ê iàu-sò͘ chiū-sı̄ lí-sióng ê hu-hū. Sèng-keng kóng, "Hó ê hū-jı̂n-lâng choè tiōng-hu ê êng-kng, ná thâu-khak tı̀ bián-liû; pháiⁿ--ê sı̄ hō͘ tiōng-hu kiàn-siàu, chhin-chhiūⁿ kut í-keng hiú-noā." Sı̍t-chāi chin ū-iáⁿ; chhin-chhiūⁿ chit-khoán put-hiân koh pháiⁿ ê hū-jı̂n-lâng, m̄-nā i pún-sin tio̍h siū thí-chhiò, chiū i ê tiōng-hu kap ke-lāi ê toā-soè to soà oē siū liân-lūi lâi siū phoe-phêng. Só͘-í lūn hó-pháiⁿ ê hū-jı̂n-lâng hit-ê éng-hióng, tùi ba̍k-chêng lâi khoàⁿ, tú-tú chhin-chhiūⁿ Sèng-keng só͘ kóng, chiū-sı̄ toā koan-hē tı̄ i ê tiōng-hu kap ka-têng, chóng-sı̄ nā kā i khoàⁿ khah-hn̄g, sı̍t-chāi ū toā koan-hē tı̄ kok-ka kap siā-hoē ê heng-bông.
Lūn ūi-tio̍h pháiⁿ bó͘ lâi pāi-hoāi kok kap bia̍t-bô ka-kı̄ ê sı̀ⁿ-miā-ê chin-choē kóng boē liáu. Phı̀-jū lâi kóng chhin-chhiūⁿ Iûⁿ Kùi-hui pāi-hoāi Tông-tiâu, ia̍h Thán-kí pāi Tiū-ông, koh Po-sū pāi Chiu Hiu-ông. Sio̍k-gú kóng, "Chha chi hô-lı̂, sit chi chhian-lí," sı̍t-chāi ū-iáⁿ.
Tı̄ beh chhoā-chhin ê sı̂ nā bô chin soè-jı̄ chim-chiok ta̍k-hāng, kan-ta thàn su-io̍k só͘ iau-kiû ê, chiū-sı̄ chhin-chhiūⁿ kan-ta kóng súi-bó͘ ê lâng āu-lâi tek-khak oē ūi-tio̍h bó͘ ê súi lâi tú-tio̍h chhiⁿ-chhám. Sèng-keng kóng, "Súi-bó͘ sı̄ hō͘ ba̍k-chiu hoaⁿ-hí." Chhoā bó͘ nā-sı̄ kan-ta beh chhoā lâi hō͘ ba̍k-chiu hoaⁿ-hí ê lâng, chiū eng-kai tio̍h ài khı̀ choan-bûn chhē chin súi-ê choè bó͘. Chóng-sı̄ kiat-hun ê cheng-sı̂n m̄-kú m̄-sı̄ kan-ta ūi-tio̍h ba̍k-chiu ê in-toaⁿ. Goá khiok m̄-sı̄ teh khó͘-khǹg lâng chhoā bái-bó͘, só͘-í ǹg-bāng khoàⁿ Pò ê hiaⁿ-chí tek-khak m̄-thang gō͘-kái goá ê chin-ı̀. Tio̍h tùi thâu khoàⁿ kàu bé, koh ia̍h tio̍h chhú hit-ê hó ê só͘-chāi lâi tit-tio̍h lı̄-ek chiah hó; koat-toàn m̄-thang khoàⁿ chı̍t-poàⁿ-kù lâi jiá siū-khı̀, tı̀-kàu khoàⁿ kap siá ê lâng lóng bô lı̄-ek.
Goá tı̄ téng-bı̄n ū kóng m̄-thang hō͘ ka-kı̄ ê kiáⁿ kap cha-bó͘-kiáⁿ kan-ta khı̀ chhoā gia̍p-sán á-sı̄ khı̀ kè hó-gia̍h lâng ê ı̀-sù, bû-kò͘ sı̄ khó͘-khǹg lán choè pē-bú ê lâng tio̍h oē-hiáu tı̀-ı̀ lia̍h lâng choè chú (master) ia̍h ēng chı̂ⁿ-châi choè pin (servant) án-ni nā-tiāⁿ, choân-jiân m̄-sı̄ tiâu-tı̂ khó͘-khǹg lâng m̄-thang kap hó-gia̍h-lâng kè-chhoā ê ı̀-sù, só͘-í chhiáⁿ lán tio̍h liáu-kái.
Kóng khah-bêng chiū-sı̄ lūn kè-chhoā tē-it tio̍h chun-tiōng jı̂n-keh, tı̀-tiōng lāi-châi koh tio̍h chhú lú-tek kap ta-po͘ ê phín-hēng lâng-châi. Nā-sı̄ lūn kàu hó-gia̍h á-sı̄ sàn-hiong, chit khoán sı̄ hù-sio̍k ê būn-toê, koat-toàn m̄-sı̄ kiat-hun ê kun-pún ê būn-toê. Chı̂ⁿ ê lāi sı̄ chhin-chhiūⁿ to, só͘-í nā ū lâng gâu kā i oa̍h-ēng khiok sı̄ chin ū lı̄-ek lâng, koh ia̍h oē pang-chān toē-hng, kok-ka kap siā-hoē ê hoat-ta̍t. Chóng-sı̄ nā kā i lām-sám ēng chiū m̄-nā oē hāi-sí ka-kı̄ ê sı̀ⁿ-miā, koh ia̍h oē pāi-hoāi hong-sio̍k kap hāi-tio̍h kok-ka chham siā-hoē.
Sio̍k-gú kóng, "Ū chı̂ⁿ sái kúi, oē oe-bō͘;" chóng-sı̄ goá kóng, Bô-iáⁿ. Chhı̀-siūⁿ lâng nā ài tit-tio̍h hó ê kiáⁿ, nā m̄-sı̄ oē-hiáu ēng hó ê hoat-tō͘ lâi ín-chhoā kà-sı̄, koh-chài oē hiáu hō͘ kiáⁿ-jı̂ chiū-kūn hó koh gâu ê sian-siⁿ lâi tit-tio̍h hó ê kàu-io̍k, chham tit-tio̍h hó ê kám-hoà-la̍t, kan-ta oá-khò lán ê hó-gia̍h; chhin-chhiūⁿ án-ni, oē tit-tio̍h gâu koh hó ê kiáⁿ-jı̂ mah? Án-ni chèng-bêng chı̂ⁿ m̄-sı̄ bān-lêng, só͘-í kan-ta oá-khò chı̂ⁿ ê khùi-la̍t beh lâi tit-tio̍h lí-sióng ê kè-chhoā, kiám-chhái khah-oh. Chóng kóng, lí-sióng-tek ê kiat-hun sı̄ jı̂n-keh kap jı̂n-keh ê kiat-ha̍p, hu-hū ê seng-oa̍h sı̄ ài ê seng-oa̍h. Lâng tiàm tı̄ sè-kan choè tē-it kong-êng--ê, m̄-sı̄ hit khoán oē koán-hat choē-choē lâng á-sı̄ oē hō͘ choē-choē lâi ho̍k-sāi kap kun-sûi i ê, tian-tò sı̄ hit khoán oē ho̍k-sāi chèng-lâng--ê.
Kóng khah-bêng chiū-sı̄ gâu choè lâng ê chhe-ēng, gâu ūi-tio̍h pa̍t-lâng ê hēng-hok kap hiòng-siōng lâi chhut-la̍t ê lâng, chiah thang kóng ū ta̍t jı̂n-seng ê bo̍k-tek, koh-chài chit khoán ê cheng-sı̂n tú-tú sı̄ lán Ki-tok-kàu ê chin-chhoé. Só͘-í lâng nā oē-hiáu chiàu Ki-tok-kàu ê cheng-sı̂n lâi kiàn-siat sin-ka-têng, chiū tú-tú sı̄ chhin-chhiūⁿ hit khoán gâu ê lâng khí-chhù tı̄ chio̍h-poâⁿ-téng ê khoán. In-ūi hu-hū oē-hiáu saⁿ ho̍k-sāi, chiū-sı̄ bān-hāng tāi-chı̀ choè tiōng-hu ê lâng oē-hiáu thiàⁿ bó͘, ia̍h bó͘ oē-hiáu thé-thiap tiōng-hu, ta̍k hāng saⁿ chiàu-kò͘ saⁿ hōng-sū. Nā kó-jiân oē án-ni, beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê ka-têng sı̄ bô oh.
Chiàu hiān-sı̂ Loē-tē ê thóng-kè-piáu kā i khoàⁿ, lūn tùi lú-o̍h chut-gia̍p liáu-āu khoàⁿ ài kap sím-mı̍h téng-hō ê lâng kiat-hun, cha̍p-lâng ê tiong-kan ū oá poeh, káu lâng hi-bōng ài kap hó-gia̍h lâng kiat-hun.
Tùi án-ni kā i khoàⁿ chiū chai-iáⁿ, hiān-tāi tı̄ Loē-tē ê lú-chú toā-pō͘-hūn lóng iáu bô sı̍t-chāi ê kak-chhíⁿ. Só͘-í beh kap lâm-chú pı̂ⁿ-téng iáu bô hiah-nı̍h khoài, in-ūi choē-choē lâng iáu put-chí ài choè lâng ê thit-thô mı̍h, siūⁿ ài m̄-bián choè kang, ū thang chhia-hoâ iàn-lo̍k. Chóng-sı̄ lūn lú-chú ê su-sióng, m̄-nā kan-ta Jı̍t-pún án-ni, phah-sǹg lán Tâi-oân káⁿ ia̍h sı̄ chha iú-hiān. Lūn m̄-bián choè kang, ū thang chia̍h koh oē-tit thang phèng ka-kı̄ ê ı̀-sù lâi chhia-chhí, ēng chı̂ⁿ lı̄-piān, ū cha-bó͘-kán thang chhe; chit-khoán ê só͘-chāi khah-choē lâng ài khı̀, khiok sı̄ bô kı̂-koài. Chóng-sı̄ nā koh chim-chiok kā i siūⁿ, āu-lâi oē tú-tio̍h chhiⁿ-chhám, kan-khó͘, oan-óng, bô tè thang kóng. Àm-chı̄ⁿ ka-kı̄ thı̂-khàu lâu ba̍k-sái hō͘-hoé (regret) ê hū-jı̂n-lâng, khah choē ia̍h sı̄ tı̄ chit khoán só͘ kóng siōng-liû siā-hoē ê ka-têng-lāi.
Nā bô sı̍t-chāi tit-tio̍h Ki-tok-kàu ê chin-lí ê kà-sı̄ ê hó-gia̍h chú-tē, khah choē chhoā-bó͘ ná chhin-chhiūⁿ teh oāⁿ-saⁿ chı̍t-iūⁿ; chı̍t-ê oāⁿ kè chı̍t-ê, put-sı̂ khı̀-kū oāⁿ-sin. Só͘-í kè hó-gia̍h ê lâng sı̄ ná chhin-chhiūⁿ teh liam-khau chı̍t-iūⁿ, chiū-sı̄ i ê ūn-bēng put-tēng. Nā tú-tio̍h hō͘ tiōng-hu tek-thióng sı̄ bān-hēng; nā bô, sı̄ oán-jiân chhin-chhiūⁿ kó͘-chá ê hông-hō͘ teh kı̀m-lo̍h léng-keng chı̍t-iūⁿ. Nā tú-tio̍h chit khoán kéng-gū ê chí-bē chiū chai-iáⁿ hit-ê chhiⁿ-chhám kàu cháiⁿ-iūⁿ. Nā bô, mā bat khoàⁿ tio̍h hı̀ teh poaⁿ.
Tang-iûⁿ lâng lóng sı̄ ūi-tio̍h hō͘ chit-ê ka-cho̍k chú-gı̄ hāi-tio̍h, chiū-sı̄ ūi-tio̍h chit-ê kū-koàn (Conventionalism) tı̀-kàu ka-têng boē kái-liông, in-ūi koh khah choē lâng to sı̄ lóng tiàm choè-hoé, ia̍h sui-jiân ū sı̀-cha̍p hè ê kiáⁿ-jı̂ ia̍h í-keng chhoā-bó͘ siⁿ-kiáⁿ, liân i ê kiáⁿ chha-put-to í-keng oá tı̄ beh hó chhoā-chhin lah, chóng-sı̄ nā-sı̄ pē-bú iáu tı̄-teh ê sı̂, sui-jiân sı̄ poeh-cha̍p-hè ia̍h sı̄ ta̍k-hāng tāi-chı̀ tio̍h hō͘ i chú-ı̀ siat-hoat.
Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê chú-gı̄ ê siā-hoē beh-thái ū ǹg-bāng thang tit-tio̍h lí-sióng ê ka-têng? Khah-hó chiū sı̄ nā kiáⁿ-jı̂ toā-hàn í-keng kiat-hun liáu tio̍h soà hō͘ in khı̀ ka-kı̄ chhı̀ tiàm-bāi-teh, chiū-sı̄ choè pē-bú ê lâng tio̍h oē-hiáu chō-chiâⁿ chheng-liân lâng ê ı̀-khı̀, hō͘ in thang khı̀ kiàn-siat chı̍t ê sin ê ka-têng, ia̍h ta̍k-hāng tāi-chı̀ choè pē-bú ê lâng khah-hó bo̍h-tit khı̀ kan-sia̍p--in, chiū-sı̄ kan-ta choè ún-ku ê lâng. Nā oē án-ni chiah ū thang ǹg-bāng Tâi-oân ê ka-têng ū chı̀n-pō͘ hoat-ta̍t ê jı̍t-chí. Sèng-keng ia̍h ū kóng, sin-chiú tek-khak tio̍h ēng sin ê phê-lông té chiah oē ēng-tit; só͘-í tı̄ sin ê ka-têng nā beh lâi ēng kū su-sióng ê lâng choè chú, tek-khak hit-ê ka-têng oē phò-hoāi, ná chhin-chhiūⁿ sin-chiú ēng kū ê phê-lông toé chı̍t-iūⁿ. Chóng-sı̄ kóng án-ni m̄-sı̄ teh biáu-sı̄ á-sı̄ khoàⁿ-khin ló-poè ê lâng ê ı̀-sù, in-ūi nā tio̍h khı̀ chhéng-kàu ê só͘-chāi, sui-jiân sı̄ lēng-goā toà ê sin ka-têng ê hu-hū, in ia̍h tek-khak oē tńg-lâi chhéng-mn̄g ka-kı̄ ê sı̄-toā lâng. Só͘-í tek-khak m̄-sı̄ kóng khiā-ke bô tâng chiū-sı̄ put-hàu, tian-tò nā án-ni siat-hoat koh-khah oē iú-hàu, in-ūi lâng nā bô hit-tiám hàu-sim tı̄-teh, chiū sui-bóng choè-tui tiàm, tian-tò sı̄ ta̍k-jı̍t teh hō͘ sı̄-toā-lâng kek-sim. Nā án-ni m̄ ta̍t-tio̍h saⁿ-lı̄ ná hn̄g ná hó.
Lán chai thán-hoâiⁿ kiâⁿ ê mô͘-hē-bú (crab) tek-khak boē kà i ê kiáⁿ tio̍h thán-tı̍t kiâⁿ, só͘-í lán Tang-iûⁿ chit khoán "Conventional Family System" (kò͘-chip ê siú-kū ê ka-têng chè-tō͘), nā bô seng kái-liông, beh chō-chiâⁿ lí-sióng ê sin ka-têng tek-khak bô ǹg-bāng, in-ūi sı̄ sı̂-tāi piàn-chhian, ia̍h bûn-bêng ê chı̀n-pō͘ sı̄ ná chhin-chhiūⁿ chá-khí-sı̂ ê jı̍t teh peh-chiūⁿ koân chı̍t-iūⁿ, só͘-í iáu chhin-chhiūⁿ suh a-phiàn-hun teh toā-khùn ê lâng tek-khak khoàⁿ jı̍t teh chhut ê kong-kéng boē-tio̍h.
Taⁿ chóng kóng, lūn kiat-hun só͘ iàu-kín ê sı̄ tio̍h chun-tiōng kiáⁿ-jı̂ ê ı̀-kiàn, m̄-thang kan-ta tiāⁿ-tiāⁿ siūⁿ kóng kiáⁿ-jı̂ sı̄ lán siⁿ, lán chhı̄ i toā-hàn, só͘-í tı̀-kàu sí ta̍k-hāng lóng tio̍h thiaⁿ lán ê oē. Tio̍h chai-iáⁿ kiáⁿ-jı̂ sı̄ Siōng-tè ê, só͘-í lán choè pē-bú ê lâng bô-kàu sı̄ choè Siōng-tè ê lô͘-po̍k lú-pi teh thoè i chiàu-kò͘ nā-tiāⁿ, só͘-í bān-hāng tāi-chı̀ tio̍h thàn chú-lâng ê ı̀-sù, choè lô͘-po̍k lú-pı̄ ê lâng tio̍h soè-jı̄ ta̍k-hāng sū m̄-thang phèng ka-kı̄ ê ı̀-sù lâi-choè chiah boē tek-choē chú-lâng.
Goān tāi-ke tit-tio̍h pêng-an.
(Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 500~501 koàn,1926 nı̂ 11~12 ge̍h)
