N̂g Hiong ê Ba̍k-sái

Ùi Wiki Tô·-su-kóan

Kò͘ N̂g Hiong sı̄ Kū-siâⁿ Kàu-hoē choè chho͘ ê sı̀n-chiá, chiū-sı̄ khai-ki-chó͘. 43 hoè ê sı̂, in-ūi sió-tı̄ ài kā lâng thau khan gû; sui-jiân hiaⁿ-tı̄ hun-ki, iáu-kú lâng beh khan i ê gû tú siàu. Pún-sin seⁿ chò sió ki-kut, ēng bú-le̍k tòng lâng bē tiâu, chiū siūⁿ pō͘ khı̀ Kı̂-āu thiaⁿ tō-lí, khò se-iûⁿ lâng ê sè-thâu, keng-koè chı̍t-nı̂ kú pêng-an. A. D. 1872 nı̂ chhoā Lí Hiu Bo̍k-su lâi siat kàu-hoē tı̄ hiān-sı̂ ê Kū-siâⁿ; siâⁿ-lāi Kiā-kha Koan-im-têng biō ê tò-pêng soè chı̍t khám tiàm chū-chı̍p. Hit-sı̂ ài khò-sè ê lâng chin chē lâi thiaⁿ. Tâng-nı̂ 9 goe̍h 15 jı̍t, chí-ū N̂g Hiong chı̍t lâng niá sé-lé, kı̂-thaⁿ bô chı̍t-ê ū sêng-sı̍t hoán-hoé ê sim, tı̀-kàu kàu-hoē bô hó bêng-bōng, bē heng-ōng; tòng bô 5 nı̂ chiū koaiⁿ--khí-lâi. Taⁿ N̂g Hiong ta̍k lé-pài tio̍h kiâⁿ-phò͘ goā lō͘ khı̀ Kı̂-āu, Lâm-á-kheⁿ, á-sı̄ Hōng-soaⁿ sı̀-kè lé-pài; keng-koè 27 nı̂ kú bô ià-siān, bô pàng-soah. Chit chng ê tiong-kan chí-ū i chı̍t lâng sı̀n Chú, m̄-chai tú-tio̍h loā-chē ê khún-tio̍k húi-pòng; chin gâu jím-nāi, bô lia̍h án-ni chò kan-khó͘. Hoán-tńg it-seng só͘ bē thang pàng-sim--ê sı̄ Kū-siâⁿ bô lâng beh thàn tō-lí, bó͘ kiáⁿ bô lâng beh toè i ê kha-pō͘. Tè-kok léng-tâi ê sı̂, kı̀ⁿ-nā niá sé-lé ê sı̀n-tô͘ pun chı̍t ki thih-ı̀n ê chhiam-á chò chèng-kù. N̂g Hiong lâu ba̍k-sái, in-ūi i ê kiáⁿ-sun m̄ sı̀n chiah bô thang tit-tio̍h chit-ê hok-khı̀. Léng-tâi āu Kam Bo̍k-su sı̀-kè sûn-sı̄ sı̀n-tô͘. Ū chı̍t-jı̍t kap N̂g Lêng-kia̍t Sian-siⁿ lâi kàu i ê chhù, kı̀ⁿ bı̄n ê sı̂ N̂g Hiong tı̍t-tı̍t háu. Bo̍k-su mn̄g i kóng háu mı̍h tāi ? Chiū ı̀n kóng, “Sı̄ goá chit-ê m̄-chiâⁿ lâng iáu tı̄-teh lín chiah beh lâi saⁿ-kap chhoē”, nā bô chiū bo̍k-su ê kha-pō͘ bē koh ta̍h tio̍h chit-ê só͘-chāi. Í-āu N̂g Hiong ê sı̀n-gióng ná chı̀n-pō͘, siàu-liām i ê kiáⁿ-sun ê chêng ná chhiat, chiū ēng chióng-chióng ê hoat-tō͘ chióng-lē, khó͘-khǹg in tio̍h sı̀n Chú. Nā hoaⁿ-hí kap i khı̀ lé-pài ê lâng chiū kā in tàu chhoā gín-ná, nā m̄ sūn-thàn--ê chiū kap in khah téng-chin. Khó-sioh bô lâng ài chiū-kı̄n kng, chí-ū tē-jı̄ sim-pū kap tē-la̍k hāu-seⁿ bat kap i khı̀ chı̍t poàⁿ pái. N̂g Hiong ta̍k lé-pài chá-khí boē chia̍h-pn̄g, tē-it chá chiū kàu Lâm-á-kheⁿ lé-pài-tn̂g. Khah siông Lé-pài-tn̂g ê mn̂g boē khui, chiū tı̄ mn̂g-kháu thı̂-khàu lâu ba̍k-sái kı̂-kiû Siōng-tè kiù i chı̍t ke chhut sí jı̍p oa̍h. Tng-sı̂ N̂g Lêng-kia̍t Sian-siⁿ-niû chhin-chhiat thāi-gū, ta̍k chá-khí nā chú-se̍k, chiū siūⁿ-tio̍h N̂g Hiong ún-tàng í-keng lâi tı̄ Lé-pài-tn̂g ê mn̂g-kháu thı̂-khàu, chiū khı̀ khui mn̂g ēng tō-lí saⁿ an-ùi, chhiáⁿ i kap in chia̍h chá-tǹg. N̂g Hiong ê ba̍k-sái tih tâm Iâ-so͘ ê kha,chiū kám-kek Lâm-á-kheⁿ ê Sian-siⁿ í-kı̍p Tióng-chip. Tı̄ A. D. 1903 nı̂, N̂g Lêng-kia̍t Sian-siⁿ chiū-jı̄m Bo̍k-su āu, lâi siat Hok-im-tn̂g tı̄ N̂g Hiong ê chhù. Só͘-í tùi A. D. 1904 nı̂ khí, Kū-siâⁿ Kàu-hoē chiū sêng-lı̍p ka-kı̄ chū-chı̍p. Kám-siā Thiⁿ-pē, N̂g Hiong ê hi-bōng chiâⁿ lah ! Iáu-kú ū thang 7 nı̂ kú tı̄ iù-iù ê Kū-siâⁿ Kàu-hoē chò goân-ló, tùi án-ni i ê tē-jı̄ kiáⁿ, tē-la̍k kiáⁿ kap soah-boé kiáⁿ ê ka-cho̍k iā chiām-chiām tı̄ sı̀n-gióng ê lō͘; í-goā chng-tiong iā ū 10 goā lâng lâi sı̀n tō-lí. Chiàu lán siūⁿ, N̂g Hiong tio̍h kám-siā Siōng-tè kóng, “Chú ah ! Taⁿ thang pàng Lí ê lô͘-po̍k an-jiân koè-sı̀.” Chóng-sı̄ kàu beh sí ê sı̂, iáu-kú teh khoà-lū chiah-ê m̄-sı̀n ê kiáⁿ-sun, só͘-í kiò in tāi-ke lâi tı̄ bı̂n-chhn̂g piⁿ, lâu chı̍t-kù ûi-giân kóng, “Lín nā thàn tō-lí chiū beh chhin-chhiūⁿ thiⁿ-chheⁿ hái-soa ê bō͘-sēng, nā m̄ sūn-thàn beh chhin-chhiūⁿ hō͘ lâng chhò-liáu ê tek-pı̀ⁿ, tek-thâu-soaⁿ.” Chiū tı̄ A. D. 1910 nı̂ 10 goe̍h 17 jı̍t pia̍t-sè, hióng-siū 82 hoè. Khó-kèng ! N̂g Hiong ê sı̀n-gióng ! Khó-ùi ! N̂g Hiong ê ûi-giân kàu kin-á-jı̍t lóng tù-hiān. Tē-jı̄ kiáⁿ kap sim-pū siāng chá sı̀n tō-lí, kàu kin-á-jı̍t i ê kiáⁿ-sun siāng heng-ōng. Ū khí-kho ha̍k-sū N̂g Tong-siōng kun, ū Tiúⁿ-ló N̂g Tong-kı̀ kun, ū bı̄-lâi ê Bo̍k-su N̂g Tong-sek kun; í-goā ū lâm-lú chip-sū kúi-nā miâ. Hiān-sı̂ i ê kiáⁿ-sun kiōng 144 miâ ê seng-chûn-chiá. Tióng-pâng 18 miâ, jı̄-pâng 48 miâ, saⁿ-pâng 6 miâ, sı̀-pâng bô, gō͘-pâng 24 miâ, goā-sun 9 miâ. Tē 1, 3, 4 bô sı̀n tō-lí, kàu-taⁿ kı̄n tı̄ bia̍t-bô; kı̂-thaⁿ lóng ū thàn tō-lí. In ê heng-soe lóng sı̄ chiàu in sı̀n ê hūn-liōng, èng-giām N̂g Hiong ê ûi-giân. (Tâi-oân Kàu-hoē Kong-pò tē 609 koàn, 1935 nı̂ 12 ge̍h)