Oa̍h-miā ê hé-pé 01
Guā-māu
“Khoàⁿ ah, chhı̀-phè hō͘ hé sio, chhı̀-phè iā bô to̍h--khı̀” (Chhut 3: 2). Kúi nı̂ chêng, goá lâi C kàu-hoē bô kú, tùi Khó͘ Tiúⁿ-ló thiaⁿ tio̍h chı̍t ê siau-sit: “Pún toē-hng ū chı̍t keng kang-chhiúⁿ ê chhiúⁿ-tiúⁿ, sı̄ chı̍t ê hó-gia̍h lâng, khó-sioh i ū chı̍t ê cha-bó͘-kiáⁿ hoān-tio̍h Siáu-jı̂ bâ-pı̀ chèng, ài beh chhiáⁿ chı̍t ê ka-têng kàu-su, thāi-gū múi ge̍h 1500 kho͘. Ū chin-choē lâng khı̀ èng-teng; nā-sı̄ lóng boē ha̍h chiah ê tiâu-kiāⁿ: Bat im-ga̍k, bûn-ha̍k kap Eng-bûn; iā im-ga̍k tio̍h oē-hiáu siaⁿ-ga̍k kap toâⁿ kǹg-khı̂m chiah oē ēng-tit.” Goá thiaⁿ liáu, tı̄ sim-lāi ná chhin-chhiūⁿ ū chı̍t ê siaⁿ teh pek goá tio̍h khı̀ èng-teng, Siōng-tè hō͘ goá ū chit ê un-sù, goá m̄-thang bô chı̄n só͘ oē ê lâi ho̍k-bū lâng;hô-hòng tùi-hong sı̄ chı̍t ê chân-khoat khó-lı̂n ê lú-chú, koh-khah su-iàu goá ê pang-bâng. Tı̄ chit khoán sù-bēng hā, goá lóng bô teh siūⁿ hit ê iu-hō͘ ê thāi-gū. Ū chı̍t àm chia̍h-pn̄g pá, iok-lio̍k 8 tiám cheng, goá chún-pı̄ hó-sè lâi kàu chit ê hó-gia̍h lâng ê chhù. Sı̄ chı̍t tòng chin súi ê iûⁿ-pâng, thâu-chêng ê tiâⁿ chhin-chhiūⁿ sió kong-hn̂g, chai chin-choē hoe-chháu; tı̄ pún-toē goá bô koh khoàⁿ-tio̍h koh-khah hó ê chhù lah. Goá chhı̍h tiān-lêng, bô kú chı̍t ê lú-pı̄ chhut-lâi khui-mn̂g, goá the̍h chı̍t tiuⁿ bêng-phı̀ⁿ hō͘ i, koh soat-bêng lâi-ı̀, i kiò goá jı̍p lâi lâng-kheh-thiaⁿ chē. Sı̍t-chāi sı̄ chı̍t keng toā koh súi ê kheh-thiaⁿ; ū kǹg-khı̂m, tiān-oē kap chin kè-ta̍t ê gē-su̍t tiau-khek, chng-thāⁿ hui-siông ko-ngá, tùi chia ê pò͘-tı̀ thang khoàⁿ chhut chú-lâng sı̄ siong-tong ê hó-gia̍h. Goá tú-tú koan-sióng kàu jı̍p sı̂n ê sı̂, chı̍t ê iok 5, 6 cha̍p hè cheng-sı̂n chin pá-moá ê sin-sū the̍h goá ê bêng-phı̀ⁿ chhut-lâi. “Lí sı̄ Ông Sian-siⁿ?” i chin kheh-khı̀ kā goá ak-chhiú, chhiáⁿ goá chē, koh kóng,”Goá sı̀ⁿ N̂g, sió-miâ Khek-sêng, hoan-gêng lí kong-lı̂m.” “N̂g Sian-siⁿ, lí teh bô-êng lâi chak-chō lí !” “Boē! Boē! Ông Sian-siⁿ sı̄ chit keng C kàu-hoē ê thoân-tō sian-siⁿ?” “Sı̄! sı̄, N̂g Sian-siⁿ, chhiáⁿ to-to chí-kàu,” goá tı̍t-tı̍t tàm-thâu. “Khí-kám, khí-kám, goá m̄-sı̄ kàu-tô͘,” i chhiò-chhiò kóng. “N̂g Sian-siⁿ sı̄ chit keng khek-sêng hoà-kang kang-chhiúⁿ ê chhiúⁿ-tiúⁿ, thiaⁿ kóng kùi kong-si ê gia̍p-bū put-chí hoat-tián, toā-toā kiong-hí.” “To-siā!” i chhiò-chhiò tàm-thâu. “Thiaⁿ kóng N̂g Sian-siⁿ ūi-tio̍h gia̍p-bū, tiâu-kang khı̀ Bí-kok khó-chhat.” “Ouh, m̄-sı̄ tiâu-kang ūi-tio̍h kong-si khı̀, sı̄ in-ūi nn̄g nı̂ chêng siáu-lú hoān-tio̍h Bâ-pı̀ chèng chin giâm-tiōng, chhē chin-choē i-seng bô pān-hoat chiah khı̀ Bí-kok, koh goá ū chı̍t ê kiáⁿ tı̄ Bí-kok teh tha̍k-chheh, sūn-soà khı̀ kā i khoàⁿ-khoàⁿ leh, ia̍h chià tio̍h chit ê ki-hoē chham-koan hia ê kang-gia̍p.” “Chin khó-lı̂n! Lēng chhian-kim hoān-tio̍h chit khoán pı̄ⁿ-chèng.” “Tio̍h, Ông Sian-siⁿ, lí sı̄ beh lâi èng-teng siáu-lú ê ka-têng kàu-su, sı̄ bô?” “Sı̄, sı̄! Thiaⁿ kóng ū chin-choē lâng èng-teng?” “Sı̄, chóng-sı̄ in ê tiâu-kiāⁿ lóng boē hó-sè.” “Sı̄ án-choáⁿ?”“Ū ê sı̄ sı̂-kan-siōng boē thang ta̍k jı̍t lâi; ū ê sı̄ boē-hiáu im-ga̍k; ū ê oē-hiáu ga̍k-lí kap siaⁿ-ga̍k, m̄-kú boē-hiáu toâⁿ kǹg-khı̂m, só͘-í lóng boē thong-kè.” “Goá kin-á-jı̍t sı̄ ūi-tio̍h chit ê sū chiah lâi, N̂g Sian-siⁿ, nā bô khı̀-hiâm, goá hoaⁿ-hí lâi kā lín ho̍k-bū.” “Chin to-siā, nā-sı̄ goá só͘ kóng chia ê tiâu-kiāⁿ lí lóng bô būn-toê hò͘ⁿ?” “M̄-sı̄ chin oē, put-kò tām-po̍h oē thang sèng-jı̄m chiah tio̍h.” “Goá chai-iáⁿ lín kàu-hoē ê bo̍k-su sian-siⁿ ê ha̍k-būn lóng chin hó, te̍k-pia̍t tùi im-ga̍k hong-bı̄n. Taⁿ oē thang tit-tio̍h lí ê kong-lı̂m chí-tō sı̄ goá ê êng-hēng.” “To-siā, goá oē chı̄n só͘ oē ê lâi ho̍k-bū lēng chhian-kim, iā chhiáⁿ N̂g Sian-siⁿ í-āu to-to hia̍p-chō͘ pang-bâng.” “Taⁿ goá tio̍h thiaⁿ lí ê ı̀-kiàn, koan-hē sı̂-kan ê to͘-ha̍p kap ge̍h-hōng chia ê tiâu-kiāⁿ, chhiáⁿ lí kóng.” “Koan-hē sı̂-kan, goá oē chı̄n só͘ oē ta̍k jı̍t lâi.” Goá koh kóng, “Nā-sı̄ goá ê ı̀-sù m̄-sı̄ beh choè ka-têng kàu-su thàn-chı̂ⁿ; goá goān-ı̀ bô tiâu-kiāⁿ lâi thoè lēng chhian-kim ho̍k-bū, só͘-í chı̂ⁿ ê sū chhiáⁿ m̄-bián thê-khí.” “Lí lâi choè goán ê lāu-su goá eng-kai tio̍h pò-tap lí.” N̂g Sian-siⁿ thêng chı̍t-sı̂-á kú teh siūⁿ, jiân-āu chiah kóng, “Goá chai-iáⁿ choè thoân-tō bo̍k-su ê lâng khah bô ài kóng chı̂ⁿ ê sū, án-ni hó, kı̀-jiân m̄ thê-khí lán chiū mài kóng-khí, lí goá lóng thèng kı̂ chū-iû.” “Án-ni, goá tùi āu lé-pài ê pài it khí, chèng-sek lâi siōng-khò, hó bô?” “Taⁿ goá tio̍h kài-siāu siáu-lú hō͘ lí se̍k-sāi.” N̂g Sian-siⁿ sûi-sı̂ chhı̍h tı̄ i sin-piⁿ ê tiān-lêng, chı̍t ê lú-pı̄ chhut-lâi. I tùi lú-pı̄ kóng, “Khı̀ sak sió-chiá chhut-lâi, kā i kóng i ê lāu-su lâi lah.” Lú-pı̄ jı̍p-khı̀, N̂g Sian-siⁿ koh kā goá kóng, “Goá chí-ū nn̄g ê kiáⁿ, toā ê sı̄ ta-po͘ ê, hiān-chāi tı̄ Bí-kok ê Chicago Tāi-ha̍k teh tha̍k Kang-têng-hē, iáu nn̄g nı̂ chiah oē pit-gia̍p; chit ê siáu-lú miâ kiò Ná-ná, sı̄ goá ı̂-it ê cha-bó͘-kiáⁿ, goá hui-siông thiàⁿ i. I ê ha̍k-gia̍p iā chin hó, bô phah-sǹg hoān-tio̍h chit khoán pı̄ⁿ, hō͘ goán choân-ke siū-tio̍h chin toā ê táⁿ-kek. I ê lāu-bú koh-khah siong-sim, tı̀-kàu tı̄ Bí-kok ê sı̂ iā phoà-pı̄ⁿ tó tı̄ pı̄ⁿ-ı̄ⁿ, hiān-chāi iáu tiàm tı̄ New York teh jı̍p-ı̄ⁿ, goá ê kiáⁿ tı̄ hia teh chiàu-kò͘ i, saⁿ jı̍t chêng ū siá phoe tńg-lâi kóng ū khah hó lah. Taⁿ goá ūi-tio̍h bô beh hō͘ Ná-ná siⁿ iàm-sè pi-koan, ióng-kám oa̍h--lo̍h-khı̀,chiah koat-tēng beh chhiáⁿ chı̍t ūi ka-têng kàu-su thang kap i choè-phoāⁿ, iā kè-sio̍k i ê ha̍k-gia̍p. Taⁿ lí lâi chin hó, ǹg-bāng tùi lí ê chí-tō oē tit kái-piàn i ê pi-koan.” Kóng kàu chia, Ná-ná í-keng hō͘ lú-pı̄ sak lâi kheh-thiaⁿ. Goá ê thian ah! Goá khoàⁿ chı̍t-ē hiám-hiám hoah chhut-lâi. Sı̄ chı̍t ê 20 hè chó-iū hui-siông súi ê siàu-lú; sui-jiân bô hoà-chong, ba̍k-chiu kap bı̄n piáu-hiān chin iu-siong, chóng-sı̄ bı̄n-hêng kap sin-chhâi bô-lūn hō͘ sím-mı̍h lâng khoàⁿ-tio̍h, lóng ài tı̍t-tı̍t kā khoàⁿ. Goá soà gāng-gāng, thó͘-khùi Siōng-tè ûi-hô hiah chân-jím, hō͘ chit khoán lú-chú hoān-tio̍h chit hō pı̄ⁿ, it-seng tio̍h chē tiàm lûn-í nih. N̂g Sian-siⁿ khoàⁿ-tio̍h i ê cha-bó͘-kiáⁿ chhut-lâi, kiâⁿ oá i ê sin-khu-piⁿ, àⁿ-thâu chim i ê thâu-hia̍h, jiân-āu kia̍h thâu tùi goá kóng: “Chit ê sı̄ siáu-lú Ná-ná,” chiap lo̍h-khı̀ kā Ná-ná kóng, “Chit ūi sı̄ Ông Sian-siⁿ, lí ê lāu-su, i beh kap lí choè-phoāⁿ, lí tio̍h hó-hó thiaⁿ i ê oē.” “Ông Sian-siⁿ lí hó,” i tùi goá tàm chı̍t-ē thâu, chhùi lō͘-chhut chı̍t-sı̂-á chhiò-iông. “N̂g Sió-chiá, ǹg-bāng oē hō͘ lí khoài-lo̍k,” goá iā kèng-lé hoê-tap. “Kiò i Ná-ná chiū hó.” N̂g Sian-siⁿ chhiò-chhiò kóng.“ In-ūi sı̂-kan bô chá, goá tio̍h sit-lé tńg-lâi khı̀. Āu lé-pài pài it chá-khí goá chiah lâi.” “Ông Sian-siⁿ, í-āu lán sı̄ chı̍t ke ê lâng, só͘-í lóng m̄-bián khu-sok, thang sûi-ı̀ chhut-jı̍p.” N̂g Sian-siⁿ ná kóng ná sàng goá chhut-lâi. “Lāu-su chài-kiàn!” Ná-ná iā kā goá sı̂-pia̍t. “Chài-kiàn!” x x x x x x Goá bô sū-sian tùi kàu-hoē tióng-chip kóng; hô-pit tio̍h teng-kiû in ê ı̀-kiàn. Goá khoàⁿ che chiū-sı̄ thoân hok-im, m̄-sı̄ teh choè ka-têng kàu-su, nā ha̍p Siōng-tè ê chí-ı̀, ūi sím-mı̍h sū-sū tio̍h hō͘ in thong-kè. Goá lé-pài-jı̍t chiong chit chân sū pò-kò hō͘ chèng hoē-iú chai-iáⁿ, chhiáⁿ in ūi-tio̍h chit ê sū kı̂-tó. Bô phah-sǹg, ū kúi ê lāu tióng-chip piáu-sı̄ hoán-tùi kóng, thoân-tō lâng m̄-thang án-ni choè, kàu-hoē kò͘ khah hó-leh chiū hó. Goá chhiò-chhiò tùi in kóng,“Kàu-hoē m̄-sı̄ biō-ú; goá iā m̄-sı̄ biō-kong.” Tùi án-ni goá chèng-sek choè Ná-ná ê su-jı̂n ê kàu-su. Pài 1 chá-khí goá chin chá chiū lâi kap i kóng-oē, tāi-seng ài chai-iáⁿ i hoat-pı̄ⁿ ê keng-kè. I kā goá kóng, chit ê pı̄ⁿ hut-jiân-kan lâi, hit sı̂ i tı̄ Tâi-lâm Lú-tiong teh tha̍k-chheh, tı̄ ko 2 ê sı̂, ū chı̍t ê ē-po͘ tı̄ kiû-tiûⁿ kap tông-o̍h saⁿ-kap teh phah ú-mô͘-kiû, hut-jiân kám-kak kha kiù-kun khí-lâi, tńg-lâi chhù-nih khai-sí hoat-jia̍t, pē-bú sûi-sı̂ sàng i kàu choè chhut-miâ pı̄ⁿ-ı̄ⁿ chiū-i. Tó chhn̂g chı̍t ge̍h āu, ē-poàⁿ sin piàn-sūi, i-seng soan-pò͘ choa̍t-bāng. Nā-sı̄ pē-bú m̄-kam-sim, chek-sı̂ sàng khı̀ Bí-kok tı̄-liâu, chin khó-sioh, hiān-tāi ê i-ha̍k iáu-kú bô hoat-tō͘ bán-hoê chit nn̄g ki kha khiā tı̍t khí-lâi. “Tı̄ Bí-kok ê sı̂, goá hoat-kak ǹg-bāng lóng bô lah. Goá koat-chı̀ beh chū-sat,chóng-sı̄ khoàⁿ tio̍h pē-bú kap goá siāng-khoán iu-siong ê sı̂, goá iū put-jím sí--khı̀. Te̍k-pia̍t, goá ê lāu-bú ūi-tio̍h goá ê pı̄ⁿ iā soà tó-chhn̂g jı̍p-ı̄ⁿ; hiān-chāi iáu tı̄ Bí-kok teh liâu-ióng, goá chin put-jím sim. Tńg-lâi chhù-nih liáu-āu, pa-pa pàng-sak kang-chhiúⁿ ê sū-gia̍p, ēng choân-pō͘ ê sı̂-kan teh hōng-thāi goá; chit ê hó ka-têng hō͘ goá lòng-phoà, chiâⁿ-choè tē-ge̍k ê khoán-sit, goá khah siūⁿ iā m̄-thang chiong goá ê hēng-hok kiàn-lı̍p tı̄ in ê thòng-khó͘ ê téng-bı̄n, só͘-í tı̄ chı̍t àm koat-sim chū-sat, bô phah-sǹg, pa-pa lóng bô khùn, teh chù-ı̀ goá; khı̀ hō͘ i khoàⁿ--tio̍h, tùi hit jı̍t khí,tiâu-kang chhiàⁿ chı̍t ê lú-pı̄ jı̍t-sı̂ kap goá choè-phoāⁿ, siāng-sı̂ kàm-sı̄ goá ê hêng-tōng. “Hiān-chāi goá ê sim-chêng sı̄ sí pí oa̍h-teh khah hó!” Kóng kàu chia, i ê ba̍k-sái í-keng tih--lo̍h-lâi. “N̂g Sió-chiá, lí m̄-thang kè-thâu siong-sim, sui-jiân sı̄ ūi-tio̍h án-ni, lí ū chiah-nih hó ê khoân-kéng, chiah-nih thiàⁿ lí ê pē-bú,lí thang an-sim oa̍h--lo̍h-khı̀.” Goá chiām-sı̂ án-ni an-ùi i, goá chai-iáⁿ sı̄ goá kek-khí i ê siong-sim, só͘-í bô ài koh hō͘ i siūⁿ khí ka-kı̄ ê put-hēng, goá chiong oē-pı̀ⁿ choán tùi i chhù-bı̄ ê sū. I só͘ bat ê tı̀-sek chin koâiⁿ, chin khoah; te̍k-pia̍t tùi Bûn-ha̍k ê chō-gē chin hó, im-ga̍k ê ga̍k-lí iā bat chin-choē. Tı̄ iáu-bē hoat pı̄ⁿ í-chêng, ū tı̄ Tâi-lâm o̍h chı̍t, nn̄g nı̂ ê kǹg-khı̂m, só͘-í oē tām-po̍h toâⁿ chhut-miâ ê ga̍k-khiok; m̄-kú tùi hoat pı̄ⁿ liáu-āu soà thó-ià, chha-put-to pàng bô-khı̀ lah. Bo̍k-koài N̂g Sian-siⁿ teng-bō͘ ê tiâu-kiāⁿ, siōng iàu-kín ê sı̄ oē-hiáu toâⁿ kǹg-khı̂m, in-ūi i teh siūⁿ, chí-ū im-ga̍k chiah oē thang hoê-ho̍k Ná-ná ê khoài-lo̍k. Nā-sı̄ goá khak-sı̀n, tû-khí im-ga̍k í-goā, iáu ū chı̍t hāng hō͘ i oa̍h lo̍h-khı̀ ê ı̀-chı̀, chiū-sı̄ poê-iúⁿ i tùi Siōng-tè ê sı̀n-gióng. Goá koat-sim beh tùi chit ê lâi ló͘-le̍k.