跳至內容

Pó-sio̍h Cheng-siⁿ

Ùi Wiki Tô·-su-kóan

Tı̄ Tāi-eng-kok ū siat chı̍t ê hoē, ı̀-sù sı̄ ài pó-sio̍h chiàu-kò͘ ta̍k téng-hō ê oa̍h-mı̍h, chhin-chhiūⁿ khı̂m-siù cheng-seⁿ thâng-thoā hiah ê lūi. Jı̍p-hoē ê lâng tio̍h chhut-la̍t chı̄n i ê pún-hūn,nā khoàⁿ lâng khah chân-jím, bô siáⁿ-sū phah i ê bé, á-sı̄ án-cháiⁿ-iūⁿ siong-hāi lêng-tı̄ sió-khoá ê mı̍h, tio̍h liâm-piⁿ khı̀ pò chı̍t ê koaⁿ hō͘ i thang chek-hoa̍t hit ê lâng.

In ia̍h tio̍h hó hong-hoat lâi kà-sı̄ gín-ná hō͘ i tùi sè-hàn chai-iáⁿ pó-sioh oa̍h-miā--ê. Chit hō hoē chin-chiàⁿ sı̄ hó, m̄-nā Eng-kok hiah ê toā-koaⁿ ū miâ-siaⁿ--ê,chò hoē-iú, goán ê Lú-ông la̍k-cha̍p goā nı̂-ê tiong-kan, ia̍h ū thé-thiap chit ê ı̀-sù, soà lâi tê gı̂n pang-chān in ê só͘-hùi.

Khó-sioh chit pêng ê lâng lóng bô chit hō hoē, ia̍h boē-hiáu tùi-tiōng hó khoán-thāi in ê cheng-seⁿ.

Khoàⁿ-kı̀ⁿ bé put-lūn hō͘ lâng khiâ--ê á-sı̄ thoa-chhia, in khah-chē chia̍h bô pá sán-giàn pháiⁿ-khoàⁿ, ū-ê bián-kióng i tio̍h-boâ koè-thâu, tı̀-kàu pı̄ⁿ-thiàⁿ soà sí.

Só͘ m̄-tı̍h ê káu-á, á-sı̄ niau-á-kiáⁿ, tng in tú-á chhut-sı̀, nā chò chı̍t-ē kòng--sí, iā-sı̄ khah-hó ê hoat-tō͘, chóng--sı̄ in bô, hoán-tńg pàng hiat-ka̍k tı̄ lō͘-piⁿ, hō͘ i iau-koâⁿ ûn-á-thoa, thoa kàu sí, ia̍h bô lâng lı̂n-bín thé-thiap i ê kan-khó͘.

Chhı̄ káu ê lâng ia̍h m̄-bat siūⁿ i ê koan-hē : in káu chē-chē ta̍k-jı̍t chia̍h bô pá, ài sı̀-koè thau-chia̍h, chhut-chāi pa̍t lâng ēng to siong i, á-sı̄ lām-sám kòng, lām-sám tı̀m; ū-ê poàⁿ-sí, poàⁿ-oa̍h, seng-khu choan-choan sı̄ kut bô bah.

Khó-liân hit-hō káu, i ê chú-lâng lóng bô lı̂n-bín hō͘ i chia̍h. Nā-sı̄ iau kàu án-ni, ko͘-put-chiong tio̍h sı̀-koè khı̀ chhoē chia̍h lâi chí-ki hō͘ i ê pak-tó͘ pá.

Khoàⁿ ti ia̍h sı̄ khó-siong, nā-sı̄ lâng ài beh bē chı̍t nn̄g chiah tı̄ goā chng, khah-siông ēng chân-jím ê hoat-tō͘, chiū-sı̄ pa̍k i ê kha lia̍h tò-tiàu kng i khı̀. Taⁿ lín thang phah-sǹg, chit hō khoán chin-chiàⁿ m̄-hó, ti hō͘ lâng án-ni kng, bē bián-tit thâu-hı̂n ba̍k-àm, thong seng-khu kan-khó͘ chin thiám, hō͘ jı̍t pha̍k, chhùi-ta, ia̍h bô lâng beh kā i tháu, chiong chúi hō͘ i lim.

Lâng beh thâi ke, iáu oa̍h, ia̍h bat kā i chhoah mn̂g, hit-hō ok-to̍k ê hoat-tō͘.

Koh ū bat khoàⁿ pē-bú tiâu-kò͘-ı̀ chiong oa̍h ê mı̍h hō͘ i ê gín-ná lâi chhit-thô hı̀-lāng chau-that hām-hāi. Gín-ná ia̍h bat lia̍h niáu-chhú-á, chiong chı̍t tiâu soh-á tiâu-tı̂ pàng hō͘ i cháu chı̍t-ē, chiū koh thoa tò-tńg. Niáu-chhú kiaⁿ kàu beh sí, chóng--sı̄ gín-ná bē-hiáu-tit kan-ta lia̍h-chò hó thit-thô ê sū, iā lóng bô lı̂n-bín i ê kan-khó͘.

Chhân-eⁿ, kim-ku ia̍h sı̄ án-ni, tn̄g sı̍t la̍k kha bē khı̀ thó chia̍h, bô loā kú chiū sí. Che lóng sı̄ m̄ hó, in-ūi gín-ná nā sè-hàn án-ni koàn-sı̀ toā-hàn ún-tàng khah ngı̄-sim khah chân-jím.

Goá téng-bı̄n só͘-siá sı̄ iàu-kín ê sū, só͘-í toā-toā ǹg-bāng kàu-hoē ê hiaⁿ-tı̄ chí-moē hoaⁿ-hí siū khó͘-khǹg, ia̍h tı̄ sè-sio̍k lâng ê tiong-kan thang chò hó bô͘-iūⁿ, soà siat hoat-tō͘ lâi kà-sı̄ in ê kiáⁿ. Chiàu sè-sio̍k só͘ liû-thoân, lâng nā tiâu-kò͘-ı̀ phah-sí niau á-sı̄ káu chiū kóng, “ Ē kā lâng thó miā, ” kı̂-sı̍t bô iáⁿ. Nā m̄-chhı̄ chiū tio̍h liâm-piⁿ hō͘ i sí khah hó. tek-khak m̄-thang hō͘ i ûn-á thoa miā, khó͘-chhó͘ kàu sí.

Lūn-kàu hiah ê cheng-siⁿ, í-kı̍p chhek-chiáu-á, thâng-thoā, goá ài kı̀ nn̄g-hāng.

Thâu chı̍t hāng. In lóng sı̄ Siōng-tè só͘ chhòng-chō ê mı̍h, ia̍h sı̄ I só͘ pó-sioh. Só͘-í ta̍k téng-hō ê oa̍h-mı̍h lâng tio̍h thiàⁿ-sioh hó khoán-thāi, nā bô kiám m̄-sı̄ toā-toā tek-choē Siōng-tè?

Koh chı̍t hāng. Hiah-ê mı̍h pêⁿ-pêⁿ chai iau, chai khoah, chai thàng-thiàⁿ, tú-tú chhin-chhiūⁿ lâng chı̍t-iūⁿ. Sui-jiân in chin ū tı̀-sek, iáu-kú bē-hiáu kóng oē, chhut-chāi lâng kā i kòng, hāi i, hō͘ i iau-gō, in bô koân thang chó͘-chí, ia̍h bē tit-thang kóng-khí i ê kan-khó͘. Nā-sı̄ án-ni lâng tio̍h koh-khah sè-jı̄, khah nńg-sim, ē-hiáu thé-thiap in ê loán-jio̍k.

(Tâi-oân Hú-siâⁿ Kàu-hoē-pò tē 170 koàn, 1899 nı̂ 5 ge̍h)