“Án-ne kám ū kong-pêⁿ?” Éng--á hiông-hiông toā-toā-siaⁿ hoah--chhut-lâi.
Tı̄ Liông-san-sı̄ biō-tiâⁿ, Éng--á kap 1-tı̄n lâng teh piān, chiah-ê lâng pêng-siông-sı̂ to tiāⁿ tı̄ chia khai-káng phò-tāu, chin chē sı̄ ū-lō͘ bô-chhù ê lô-hàn-kha-á, in sı̄ chheⁿ-kı̂-á ê sí-tiong-phiò. “Lán 1991 tō to̍k-lı̍p--ah, bô, sı̄ teh kóng siáⁿ siáu-oē? 96 nı̂ m̄-sı̄ koh kiò lán ài tǹg hō͘--in Tâi-oân chiah ē to̍k-lı̍p? Oē lóng kù-chāi in teh kóng--ê?” Éng--á ū chhùi kóng kah bô noā, kiōng-kiōng beh khí-phùi-bı̄n.
Éng--á teh sái kè-têng-á, kap 2,3 tang chêng pí--khí-lâi, pêⁿ-pêⁿ cháu 10 tiám-cheng, thàn--ê soà kiám chheng goā kho͘, “chèng-tóng lûn-thè” liáu-āu, “chāi-iá-tóng” it-tı̍t iōng “keng-chè piàn bái” teh kong-kek hoāⁿ chèng-koân ê Tâi-oân-tóng, sui-bóng tùi Tâi-oân-tóng jú lâi jú chhè-sim, m̄-kú i bô án-ne tio̍h khéng-tēng hiah-ê “chāi-iá-tóng”.
“Chū ū tâu-phiò-koân khai-sí, goá lóng bē-giàn tǹg hō͘ Kò͘-bı̄n-tháng--ê!” Sè-hàn put-sı̂ to thiaⁿ sı̄-toā teh chhoh Kò͘-bı̄n-tháng--ê, chò-peng hit 3 tang, koh hō͘ hiah-ê lāu-ō͘-á chau-that, “Kò͘-bı̄n-tháng--ê kā lán Tâi-oân-lâng sńg-tn̄g kah án-ne, bô kā péng ná sǹg sı̄ lâng!”
Sè-hàn ùi Āu-lâng poaⁿ lâi Tâi-pak Hâng-chiu-lâm-lō͘, kui-phiàn pang-á-chhù lóng Ē-káng lâi Tâi-pak thó seng-oa̍h ê Tâi-oân-lâng, khoân-kéng bái kah bē kóng--tit, bô e̍k-keng-á mā bô piān-só͘, gín-á-lâng lóng tı̄ chhù-goā lō͘-piⁿ sé sin-khu.
“Lí ê ha̍k-hùi ē-tàng bé kúi kin bah?” tiāⁿ-tiāⁿ to án-ne kā khau, joa̍h--lâng nā chūn tiān-hong chhoe, it-tēng hō͘ lāu-bó siah kui kang. In lāu-pē teh ta̍h 3-lián-chhia, lāu-bó 50, 60 hoè--ah koh teh chò lú-kang, sui-bóng tha̍k--ê sı̄ hit-chūn chin chhut-miâ ê ko-tiong, m̄-kú chai-iáⁿ chhù--nı̍h bô chı̂ⁿ, bô ki-hoē chiūⁿ tāi-ha̍k, tio̍h án-ne sńg 3 tang.
Chhím thè-ngó͘ i tio̍h kiat-hun, in chhù mā poaⁿ khı̀ Sin-chng. I tı̄ Sı̀n-gı̄-khu chò gia̍p-bū, thàu-chá 8 tiám kàu kong-si, àm-sı̂ 8 tiám-poàⁿ chiah ū thang hā-pan. In chhù kàu kong-si tio̍h khai 1 tiám-cheng, chin kín ka-têng tio̍h chhut būn-tê. In bó͘ oàn i kui kang tı̄ goā-kháu, tńg kàu chhù tio̍h sı̄ khùn. Ang-á-bó͘ kám-chêng jú lâi jú bái, 2 ê put-sı̂ to teh oan-ke. Chhù--nı̍h chit-khoán khı̀-hun hō͘ i chiâⁿ chak, kui-khı̀ khı̀ cháu-chûn, khah bián ang-á-bó͘ ta̍k-kang kı̀ⁿ-bı̄n to pháiⁿ bı̄n-chhiuⁿ.
Pêng-iú siāu-kài i khı̀ Ke-lâng. “Chin chē lâng lóng kioh-sı̄ thó-hái chiâⁿ hó-thàn. Bô-iáⁿ--lah, kan-khó͘ kah beh sí, chı̂ⁿ mā bô-iáⁿ thàn khah ū. Chún ū, kan-khó͘-chı̂ⁿ mā lâu bē kú--lah......” Kóng-tio̍h cháu-chûn ê jı̍t-chí, Éng--á tio̍h moá-pak sim-sng. 1-choā chhut--khı̀ tio̍h 3 goe̍h-jı̍t chiah ū tńg--lâi, hit-choā sı̄ khı̀ Pak-hái-tō lia̍h jiû-hı̂. Chûn chhut-hái cháu poàⁿ kò goe̍h chiah kàu-ūi, koh lâi sı̄ siōng kan-khó͘--ê, bāng-á lo̍h--khı̀, khí--lâi, lia̍h, khioh, sàng léng-tòng-khò͘, lo̍h léng-tòng-chhng...... 1-kang chiah khùn 2 tiám-cheng.
3 goe̍h-jı̍t āu chûn tńg-lâi Ke-lâng, i pun-tio̍h 5 bān kho͘. 1-choā tńg--lâi, kui-chiah chûn chûn-oân pun bô kàu 4 siâⁿ, chhun--ê lóng chûn-kong-si--ê. Chûn-oân ê pō͘-hūn mā m̄-sı̄ ta̍k-ê kong-pun, chûn-tiúⁿ pun 5 hūn, lûn-ki-tiúⁿ kap tiān-pò-oân pun 3 hūn, Éng--á kóng chûn-tiúⁿ in chò kah chin sáng-sè, kò͘ chhut-chhùi nā-tiāⁿ tian-tò pun khah chē, thó-hái--ê lóng kā kiò-chò “chia̍h-pûi--ê”; toā-chhia, jı̄-chhia, 3-chhia kap hı̂-lo-tiúⁿ pun 2 hūn, kı̂-thaⁿ chûn-oân kan-taⁿ pun-tio̍h 1-hūn.
Boé--á koh tı̄ Ko-hiông cháu 1-choā, hit-choā khı̀ lia̍h sàm-bah, chhut-hái 2, 3 lé-pài, hı̂-á lia̍h siuⁿ chē, chûn chih-chat bē tiâu, chûn-tiúⁿ soan-pò͘ khı̀-chûn, in lo̍h kiù-seng-chûn bô joā kú, chûn tio̍h tı̂m--khı̀-ah, kui chûn lia̍h--tio̍h ê sàm-bah mā lóng liáu-liáu--khı̀. Chit-choā tńg--lâi 1-sián to bô thàn--tio̍h, i choāⁿ-á bô ài koh khı̀ thó-hái--ah.
Thó-hái kám ū-iáⁿ thàn bô siáⁿ? Éng--á kóng, 1-choā chhut--khı̀ tio̍h kúi-nā goe̍h-jı̍t chiah ū tńg--lâi, in chhut-hái chı̀n-chêng, lóng tio̍h seng kā chûn-kong-si chioh an-ka-hùi, mā tio̍h chioh koá só͘-hùi bé chit kúi kò goe̍h tı̄ chûn--nı̍h su-iàu ê mı̍h-kiāⁿ. Pun chı̂ⁿ ê sı̂, chûn-kong-si chiah kā chioh--ê khàu--khí-lâi, sı̍t-chè pun--tio̍h-ê tio̍h chhun bô kúi-sián--ah. Thó-hái-lâng 1-choā tńg--lâi, tio̍h-ài tı̄ káng-piⁿ tán ū sit-thâu chiah koh chhut-hái, chhiūⁿ Ko-hiông-káng káng-piⁿ éng-chūn lóng sı̄ liâng-chúi-keng, thó-hái-lâng lóng kui-tı̄n tı̄ hia ná tán sit-thâu ná chia̍h-chiú poa̍h-kiáu. Bô 2, 3 chhiú, chı̂ⁿ tio̍h khai ta--ah, chhut-hái chı̀n-chêng chiah koh kā chûn-kong-si chioh, kan-khó͘-chı̂ⁿ lóng lâu bē kú, kan-taⁿ 1-choā 1-choā chhut--khı̀, chı̂ⁿ sı̄ jú khiàm jú chē.
Lı̄-khui Ko-hiông liáu-āu, Éng--á tio̍h tńg Tâi-pak sàng gá-suh. 1 goe̍h-jı̍t kan-taⁿ hioh 2 kang, 1-kang chò 12 tiám-cheng. Sin-súi bô koân, m̄-kú i chin kut-la̍t chò, keng-lí koh tùi i bē-bái, khò 1-koá goā-lō͘-á seng-oa̍h mā sǹg ē koè--tit. 2 tang āu, i siūⁿ kóng nı̂-hoè mā ū--ah, gá-suh chit-tô͘ chò bē kú-tn̂g, chiah kái-tô͘ khı̀ sái kè-têng-á, sı̂-kan khah chū-iû, mā bē hiah kan-khó͘.
Ná cháu-chhia ná thiaⁿ la-jih-o͘h chò gı̄-niū, soà khı̀ chūn-tio̍h tē-hā-tiān-tâi, i koh se̍h tò-tńg lâi siūⁿ koè-khı̀ sı̄ án-choáⁿ hō͘ lâng chau-that--ê, soà jú thiaⁿ jú soà-phah. Boé--á ū 1-tı̄n chò ūn-tōng--ê, ta̍k lé-pài 6 tı̄ Tâi-pak chhı̄-chèng-hú pān “chhı̄-bı̂n káng-tâi”, i chin kám-sim, cháu khı̀ chò gı̄-kang tàu-saⁿ-kāng, tio̍h án-ne khai-sí chham-ú ūn-tōng ê sū-kang.
96 nı̂ nı̂-tiong, Éng--á thiaⁿ lâng kiāu kóng Kan-tāu 1-keng tē-hā-tiān-tâi kui-kang teh phoe chheⁿ-kı̂-á kap To̍k-phài, i siūⁿ kóng sı̄ siáⁿ-mı̍h chheⁿ-bı̄n liâu-gê--ê, hò͘ⁿ-hiân kā chūn lâi thiaⁿ, hit-chūn Tâi-oân-lâng teh siáu kap Kò͘-bı̄n-tháng--ê piàⁿ chóng-thóng-ūi, hit-tâi--ê soà phoe kóng soán-kí chit-hō lō͘-soàⁿ tian-tò sı̄ teh chhut-bē Tâi-oân-lâng ūn-tōng. I jú thiaⁿ jú jı̄n-ûi ū tō-lí, chú-tōng cháu khı̀ kā kià-hù, soà choāⁿ-á tiâu--teh, koh hō͘ lâng kó͘-lē chiūⁿ-soàⁿ chò chiat-bo̍k, mā bat tàu-tı̄n tı̄ Liông-san-sı̄ kong-khai ián-káng. I chhoē-tio̍h ka-kı̄ ê chū-sı̀n kap chun-giâm, mā koat-chı̀ beh it-tı̍t kā ūn-tōng chò--lo̍h-khı̀. Chham-ú hit-ê tiān-tâi, hō͘ i choán-piàn chiâⁿ chē.
Tiān-tâi boé--á hō͘ lâng chhau--khı̀, cháu-chhia koh jú lâi jú pháiⁿ thàn, m̄-kú i bô sit-chı̀, it-tı̍t ka-kı̄ tha̍k-chheh, mā put-sı̂ teh kap hiah-ê tiān-tâi se̍k-sāi ê ki-chân hiaⁿ-tı̄ liân-lo̍k. I chai-iáⁿ chit-má sè-bı̄n bái, in chit-tı̄n hiaⁿ-tı̄ chit-má bô châi-tiāu chò siáⁿ, m̄-kú iáu sı̄ tio̍h kè-sio̍k chún-pı̄, chá-bān koh tio̍h chhut-lâi piàⁿ.
“Goá ū chū-kak, te̍k-pia̍t sı̄ koè-khı̀ kan-khó͘--koè, chai-iáⁿ ka-tı̄ nā bô piàⁿ, āu-pái ê lâng beh án-choáⁿ?” Éng--á sim-lāi it-tı̍t án-ne teh kā ka-tı̄ kó͘-bú.
(Tâi-oân-jı̄ cha̍p-chı̀ tē 15 kı̂, 2003 nı̂ 3 ge̍h)
