Sè-hàn Gín-ná

Chin-chu iáu-boē kàu tō͘-chè í-keng bat toà A-bí-lı̄-ka, Au-lō-pa í-kı̍p Ò-tāi-lí-a chiu. Chit ê ta-po͘ gín-ná chhut-sı̀ tı̄ Ka-ná-tāi ê sai-pêng; tı̄-hia ū Eng-kok lâng, iā ū âng-bı̄n hoan. Chin-chu nā kı̀ⁿ-tio̍h lâng, bô-lūn sı̄ pe̍h-bı̄n á-sı̄ âng-bı̄n, bı̄n-á chhiò-gı̄-gı̄; tùi án-ni ta̍k lâng to chò i ê pêng-iú. Hoān-nā tú-tio̍h i ê lâng, put-koán i ê chhin-lâng á-sı̄ sím-mı̍h goā-kháu lâng, lóng-chóng ài kap i kiâⁿ-lé. Chin-chu phut-phut-thiàu, iā kap lâng tı̀m-thâu. Chin-chu ê pē-bó m̄-sı̄ hó-gia̍h lâng, in só͘ toà ê chhù sı̄ iōng sam ka-tı̄ khí--ê; thâu-lō͘ sı̄ choh-sit. Tı̄ tang-thiⁿ ê sı̂-chūn hui-siông koâⁿ, kian-sng koà lo̍h-seh, tı̀-kàu thô͘ tēng ná thih, só͘-í tı̄ hn̂g-nı̍h bē chò-tit kang. Chin khó-sioh Chin-chu ê pē-bó tú-tio̍h pháiⁿ nı̂-tang, liân-liân kúi-nā pái, put-tek-í tio̍h oāⁿ só͘-chāi. Siūⁿ-liáu, tiāⁿ-tio̍h beh chhian-soá khı̀ Ò-tāi-lı̄-a, chiū choân-ke chē bé-chhia 20 goā phò͘ lō͘ kàu hoé-chhia-thâu thiah toaⁿ chē chhia, chı̍t jı̍t kú kàu chı̍t ê po͘-thâu. Keh-bı̂n-á-jı̍t lo̍h hoé-chûn chhut káng koè Toā-sai-iûⁿ, ı̀-sù sı̄ ài beh tı̄ Eng-kok kap chhin-lâng koè nı̂, āu--lâi chiah beh khı̀ Ò-tāi-lı̄-a. Chē chûn chha-put-to chı̍t lé-pài kú, chiū kàu in ê chó͘-ke, khı̀ Chin-chu in a-kong ê chhù. I sı̄ hit só͘-chāi ê khu-tiúⁿ. 29 mê-hng ê ē-po͘, Chin-chu ê a-kong tú-tú chē tı̄ siá-jı̄-toh siá phoe, kóng:“Kín hoê kúi-jı̄ lâi thong-ti goá ê kiáⁿ To-má lí chai. In-ūi lí chò tāi-chı̀ khó-ò͘ⁿ koh hô͘-tô͘, goá koat-toàn m̄ koh chhap lí.”Siá kàu hia, Chin-chu ê pē-bó jı̍p-lâi, chhiú-nı̍h phō in ê sè-kiáⁿ. In hit-chūn í-keng kàu-ūi nn̄g, saⁿ jı̍t. Thiaⁿ mn̂g khui, khu-tiúⁿ kia̍h ba̍k khoàⁿ in jı̍p-lâi, m̄-kú bı̄n ok-hêng, bô hoaⁿ-hí ê khoán. Chin-chu ê lāu-pē khui chhùi kóng,“Goán tùi Ka-ná-tāi ū toà tām-po̍h mı̍h beh kā lí kiong-hí koè-nı̂. Chhiáⁿ lí siu, ǹg-bāng bô khı̀-hiâm.” Khu-tiúⁿ chhun-chhiú the̍h chit ê sió-pau, tháu-khui khoàⁿ chı̍t siang ê, ēng Ka-ná-tāi lo̍k-phoê chò--ê, chin súi. Khu-tiúⁿ teh khoàⁿ in só͘ sàng ê mı̍h ê sı̂-chūn, Chin-chu ê lāu-bó chiū chhut-siaⁿ kóng:“Goán beh koè-khı̀ lé-pài-tn̂g chhoē bo̍k-su, kap i chham-siông Chú-jı̍t-o̍h koè-nı̂ ê lāu-jia̍t, chhiáⁿ lí chhiáⁿ kò͘ Chin-chu. Goán liâm-piⁿ tńg-lâi.”Khu-tiúⁿ the-sı̂ kóng,“Goá bô êng, koh bē hiáu kò͘ gín-ná.”M̄-kú i ê sim-pū ko͘-chiaⁿ kóng,“M̄-bián kiaⁿ, i tek-khak koài-koài.”Kóng liáu, in chiū hō͘ gín-ná tı̄ the-í iā liâm-piⁿ chhut-khı̀. Chin-chu ê a-kong bô sím-mı̍h hoaⁿ-hí, siūⁿ ài beh kiò chhe-ēng phō i khı̀ lâu-téng, in-ūi phoe siá iáu-boē liáu, chóng--sı̄ khoàⁿ gín-ná tı̄ the-í tiām-tiām, só͘-í kia̍h pit soà-chiap siá kóng: “Koh lí tiāⁿ-tiāⁿ thó chı̂ⁿ, lām-sám khai, só͘-í goá tiāⁿ-tio̍h m̄-jı̄n lí chò kiáⁿ.” Siá án-ni, thiaⁿ Chin-chu chhiò chı̍t-ē, oa̍t-thâu khoàⁿ gín-á hiám-hiám poa̍h --lo̍h-khı̀. A-kong khí-lâi, chhiú-nı̍h the̍h phoe, oá lâi kā i chhiâu sı̀-chiàⁿ. Sun-á khoàⁿ phoe tı̄ i ê chhiú, liâm-piⁿ khiú-teh phah jiâu, chāi i phah-sǹg chit tiuⁿ phoe sı̄ chún-chò in a-kong só͘ beh sàng i hó thit-thô ê mı̍h. Khu-tiúⁿ ê bı̄n bâ-bún-chhiò, iā bô siū-khı̀, koh-chài chē, the̍h chı̍t tiuⁿ sin ê choá, beh koh têng-siá. Chit pái só͘ siá ê kháu-khı̀ khah bô hiah giâm, chiū-sı̄ kóng: “To-má pêng-an. Thiaⁿ lí ê siau-sit, goá ê sim hoân-ló kàu-ke̍k, chóng--sı̄ goá tek-khak iû-goân bô thang koh kià chı̂ⁿ.”Kan-ta siá hit kù, thiaⁿ kéⁿ--tio̍h ê siaⁿ, kia̍h-thâu khoàⁿ sun-á teh chia̍h tú-á hit tiuⁿ thâu-pái siá ê phoe. Kín-kín cháu-oá khı̀ kóng,“M̄-thang án-ni! Lí kiám m̄-chai choá bē-chia̍h-tit? Hāi--lah! Gín-á bē-hiáu thiaⁿ. Lāu-bó án-cháiⁿ-iūⁿ bô tńg-lâi? Goá káⁿ tio̍h kā i tah ka-chiah.” Tah liáu, chiū kā i peh-khui chhùi, jı̂m hit tè choá chhut-lâi, soà kā i phō. Taⁿ, To-má chhut-sı̀ ê sı̂-chūn, i ê lāu-bú goe̍h-lāi koè-sin. Tú-tio̍h chit ê chhı̀-liān í-āu, khu-tiúⁿ ê sim pı̀ⁿ-chò ngē, oàn-hı̄n Siōng-tè. Tùi hit-tia̍p kàu taⁿ hán-tit bat phō sè-hàn gín-ná, só͘-í chit-chūn phō Chin-chu, i ê sim bē bián-tit siūⁿ chêng ê kan-khó͘ soà toā-toā siàu-liām To-má ê lāu-bú, iā siūⁿ-tio̍h tng-sı̂ chhiú-nı̍h phō sè-hàn To-má ê sı̂-chūn. Siūⁿ-liáu sim siū kám-tōng. Āu--lâi hē Chin-chu tı̄ the-í chiah koh chē tı̄ siá-jı̄-toh. Chóng--sı̄ khoàⁿ tē-jı̄ pái siá ê phoe chin giâm, bô lāu-pē ê chêng tı̄-teh, m̄-káⁿ khoàⁿ, só͘-í thiah chhùi-chhùi hiat-ka̍k-khı̀, koh the̍h chı̍t tiuⁿ choá tē-saⁿ pái siá kóng: “Phoe kià lâi chhéng-an goá só͘ thiàⁿ ê kiáⁿ To-má.”“Á-gū! á -gū! á -gū!” Khu-tiúⁿ thiaⁿ Chin-chu teh chhut-siaⁿ chiū gông-gia̍h khí-lâi khı̀ thang-á-mn̂g khoàⁿ goā-bı̄n teh lo̍h-seh. Thô͘-kha, chhiū-ki, chhù-téng, ta̍k-hāng pe̍h chhang-chhang, chin hó-khoàⁿ. Khoàⁿ-liáu, i chiah ē-kı̀-tit chit chat Sèng-keng, chiū-sı̄ I-sài-a, thâu-chı̍t-chiuⁿ, 18 chat, kóng: “Lín ê choē-ok koàn-boán, sek-tı̀ tāng chhin-chhiūⁿ chhiah, chhim chhin-chhiūⁿ âng, Goá beh hō͘ i chı̄n pe̍h ná seh kap mı̂ chı̍t-iūⁿ.”Siūⁿ-liáu, chai ka-tı̄ ê tāng-choē, kiû siōng-tè sé i ê sim pe̍h-pe̍h chhin-chhiūⁿ seh. “Á-gū! Á-gū!” Khu-tiúⁿ koh-chài thiaⁿ hit ê siaⁿ koh oá-khı̀ the-í. Chin-chu chı̍t-ē khoàⁿ, chiū liâm-piⁿ chhiò-chhiò, chhun siang-chhiú, ná chhin-chhiūⁿ ài in a-kong phō i khí-lâi. Khu-tiúⁿ kā i phō soà kā i chim chhùi-phoé, gín-ná ê chhiú tēⁿ i ê chéng-thâu-á hō͘ a-kong chin hoaⁿ-hí. M̄-nā hoaⁿ-hí nā-tiāⁿ, i ê sim sui-bóng pún-jiân khah ngē thih, chit-chūn phō sun-á, hut-jiân pı̀ⁿ chò nńg ná mı̂-hoe. Tú-tú hit-tia̍p mn̂g koh khui, Chin-chu ê pē-bú tńg-lâi. Lāu-bú khui-chhùi kóng,“Goán khı̀ hiah kú, toā sit-lé, chóng--sı̄ sı̄ in-ūi tú-tio̍h pêng-iú kap in kóng oē, chin ǹg-bāng gín-ná bô chhiân lí ê kang. Taⁿ Chin-chu tio̍h lâi lâu-téng khı̀ khùn.” Khu-tiúⁿ m̄ kam-goān kóng,“M̄-bián hiah koáⁿ-kín; chhiáⁿ lâu i, goá chin ài phō i.” Lāu-pē kóng,“Kiaⁿ-liáu siuⁿ oàⁿ. Sè-hàn gín-ná khah chá khı̀ khùn chiah tio̍h.”Pē-bú soà phō i chhut-khı̀. Khu-tiúⁿ koh-chài chē siá-jı̄-toh, thiah tē-saⁿ tiuⁿ ê phoe, soà the̍h chı̍t tiuⁿ tiān-pò-choá beh kià hō͘ To-má, siá kan-ta peh jı̄, chiū-sı̄,“Tńg-lâi kap goán hoaⁿ-hí koè-nı̂.” Siá-liáu chiah kiò chhe-ēng kah i tio̍h liâm-piⁿ kòng tiān-pò. Hit ê chhe-ēng chhut-khı̀ beh thàn chú-lâng ê ı̀-sù, thâu-ke koh kiò i ê chóng-phò͘ kā i kóng,“Bı̂n-á-chài goán beh chhiáⁿ lâng-kheh chin chē chò lāu-jia̍t, lí tio̍h hoan-hù siōng-téng ê tô͘-chí lâi pı̄-pān kúi-nā tè toh, in-ūi goá ê kiáⁿ To-má ê-hng beh tńg-lâi, káⁿ bô beh koh chhut-goā khı̀ hòng-tōng.” Chóng-phò͘ hoaⁿ-hí thiaⁿ hiah ê oē in-ūi tùi To-má hòng-chhiòng, lāu-pē chin siū-khı̀, tı̀-kàu kúi-nā nı̂ kú hāu-siⁿ lóng m̄-bat tńg-lâi chhù-nı̍h. Hit ê-hng To-má kó-jiân kàu, lāu-pē chiap-la̍p i chhin-chhiūⁿ hòng-tōng-chú ê lāu-pē chiap-la̍p i ê tē-jı̄ kiáⁿ, chiū-sı̄ tı̄ Lō͘-ka 15 chiuⁿ só͘ kı̀. Bı̂n-á-chài chò toā lāu-jia̍t, tāi-ke hoaⁿ-hoaⁿ hí-hí. Chin-chu iā lâi hù, bı̄n iû-goân chhiò-chhiò, chin ū lâng-iân. Tùi hit-chūn í-āu To-má kap lāu-pē toà chò-hoé, bô koh saⁿ-lı̄-pia̍t, hô-hó saⁿ-thiàⁿ. Koh bô loā-kú Chin-chu ê pē-bú chhoā i khı̀ toà Ò-tāi-lı̄-a. Gín-ná chiām-chiām toā-hàn, hó phín-hēng koai-koai. Kàu toā lâng chiū chò bo̍k-su, chı̍t-sı̀ lâng chhut-la̍t tı̄ kàu-hoē. M̄-kú só͘ chò ê tiong-kan, bô chı̍t-hāng khah iâⁿ chit ê kò͘-sū só͘ kı̀--ê, chiū-sı̄ sè-hàn ê sı̂-chūn chò Siōng-tè ê khı̀-khū, hō͘ ngı̄-sim ê lâng hoán-hoé, hoaⁿ-hí chiap-la̍p i ê kiáⁿ. Siūⁿ án-ni thang hō͘ lán ē-kı̀-tit Iâ-so͘ phō gín-á ê sı̂-chūn kóng: “Siōng-tè kok ê lâng chiàⁿ chhin-chhiūⁿ chit-hō ê lâng.” (Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 402 koàn, 1918 nı̂ 9 ge̍h)