Sı̍p-jı̄-kè ê kı̀-hō 04

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 10 Khó͘-Poe 
 Chı̍t-jı̍t, Ta-ke beh chò moá 50 hoè ê seⁿ-jı̍t, hit-jı̍t beh chò-hı̀ toā lāu-jia̍t, iā beh koh pài sı̂n-bêng, iā ta-ke chē teh beh hō͘ lâng pài-siū. Siù-chhun chin gâu liām hó-oē, lâi kàu-tè kho̍k chı̍t-ê, chiū kūi lo̍h-khı̀, chiū liām hó-oē. Tio̍h-kàu Hūi-bí, i ê sim chin kan-khó͘; in-ūi tû khı̀ kı̂-tó í-goā boē bat kūi. Iā Sèng-chheh kóng, tû Siōng-tè í-goā m̄-thang kūi-pài. Só͘-í koat-toān m̄ kūi. Pông-pian ê chhin-chiâⁿ tı̍t-tı̍t hoah tio̍h kūi, ko͘-put-chiong, koáⁿ-put-te̍k-chiòng, chiū kūi oai-oai, chhùi-lāi teh kı̂-tó, kiû Siōng-tè. M̄-sı̄ teh liām hó-oē, iā m̄-sı̄ teh kūi ta-ke, sı̄ teh kı̂-tó kiû Siōng-tè kám-hoà ke-lāi. Tāi-ke khoàⁿ i ū kūi chiū hó; chóng-sı̄ bô liām hó-oē só͘-í sim àm-àm m̄-goān. Kàu chiok-siū āu keh-jı̍t, chiū siū chek-mn̄g, soà hō͘ ta-ke phah. Ah! Chhin-chhiūⁿ chit-khoán ê siū-phah, sǹg-bē-liáu, koh bô loā-kú, 7 goe̍h kàu beh phó͘-tō͘, chhám lah, hit-sı̂ Hūi-bí í-keng ū-sin oá 6 goe̍h-jı̍t lah, pak-tó͘ chin toā-ê, i chai nā hoân-ló koè-thâu, āu-lâi ē hāi-tio̍h kiáⁿ. Só͘-í chı̄n só͘-ē m̄-ài hoân-ló; chóng-sı̄ chin-oh, sim bē-chheng, 7,8 goe̍h kàu, tio̍h chhoe-koé, pa̍k-chàng, pı̄-pān chē-chē hàu-kúi ê mı̍h. Húi-bí lóng bô chit-hō keng-giām, só͘-í hō͘ Siù-chhun chin sáng. In-ūi che, i lóng se̍k-se̍k, hàu mn̂g-kháu, khui kúi-mn̂g tio̍h sio-kim, tiān chiú, lóng Siù-chhun chhòng, i iā bē-hiáu, iā sı̄ koat-toàn m̄(Kè hō͘ hoē-goā ê chí-moāi, m̄-chai ta̍k-ê ū chiah hó-taⁿ á-bô) 
 Tùi án-ni têng-têng-tha̍h-tha̍h hō͘ ta-ke ná oàn, iā Siù-chhun hō͘ lāu-bó ná thiàⁿ. Ek-sam khoàⁿ-liáu iā-sı̄ chin kan-khó͘, iā teh siūⁿ-chhò ê khoán. Tò-lâi hō͘ in lāu-bó tòng, m̄ hō͘ i khı̀ lé-pài, chiū ná léng-sim, àm-sı̂ nā bô Hūi-bí kiò i kı̂-tó, to bô kı̂-tó, ū-sı̂ sui-bóng Hūi-bí chio i kı̂-tó, i iā m̄-ài, kiò Hūi-bí thè i kı̂-tó chiū hó. (ūi chhoā Hūi-bí jia̍t-sim, taⁿ teh thè-jia̍t lah) sim iā bat siūⁿ beh siu Siù-chhun khí-lâi chò sè-ı̂, khiok m̄-káⁿ bêng-bêng hoat-piáu. 
 Keh 4 goe̍h-jı̍t, Hūi-bí chiū seⁿ-kiáⁿ, kám-siā Siōng-tè, sı̄ seⁿ hāu-seⁿ. Hit-sı̂ Hūi-bí ı̀-sù chin ài hō chı̍t-jı̄ hûn--jı̄ lâi kı̀-liām in hiaⁿ-ko: só͘-í beh kā i hō-chò Sūi-hûn, chiū chiong chit-ê sū kap Ek-sam chham-siông. Ek-sam khiok iā-sı̄ hoaⁿ-hí ê khoán: in-ūi i iā kap in hiaⁿ hó-pêng-iú, iā siūⁿ-khí tông-sı̂ ê chêng-hêng; chóng-sı̄ Siù-chhun thiaⁿ Ek-sam chit-ê sū chiū khı̀ chàu in lāu-bó, kóng lán ê ke ê jı̄-ûn to m̄-sı̄ án-ni, kā in lāu-bó kóng tio̍h lâi hō-chò Khèng-siông, in lāu-bú thiaⁿ-liáu, chiū kóng beh hō-chò án-ni, Ek-sam m̄-káⁿ ke̍h-i chiū kā i hō-chò Khèng-siông, Ah! Hūi-bí chin loé-chı̀. Kóng liān ka-tı̄ ê kiáⁿ iā bē-tit ka-tı̄ hō-miâ. Ka-tı̄ ê kiáⁿ iā tio̍h hō͘ pa̍t-lâng hō-miâ. Só͘-í sim chin kan-khó͘, nā khoàⁿ i ê kiáⁿ chiū lâu ba̍k-sái, koh pún-ū i ê tiōng-hu thang an-ùi, kı̄n-lâi khoàⁿ Ek-sam tō-lí ná léng, koh ū thiàⁿ Siù-chhun ê khoán-sit, chiū sim it-hoat kan-khó͘, iā sui-bóng sı̄ goe̍h-lāi, ta-ke iā chı̍t-sut-á ke-chiú thang hō͘ i chia̍h to bô. Tùi án-ni bó-sin jio̍k, iā bô sím-mı̍h ne thang hō͘ kiáⁿ chia̍h, gín-ná bē súi. Chiàu ta-ke ê ı̀-kiàn, i kóng he lo̍h-kàu-pô seⁿ--ê, m̄-sı̄ chiàⁿ-sun, chó͘-kong m̄ kàm-la̍p, bē chiap-tit hiuⁿ-lô͘-hı̄ⁿ, só͘-í bô-iáu-bô-kín. Hūi-bí khoàⁿ i ê kiáⁿ bē hàng-ne, bô-bah-bô-thu̍t, bô chı̍t-hāng pí chit-ê tāi-chı̀ khah geng-sim. Tı̄ goe̍h-lāi goe̍h-goā jı̍t kú, tiōng-hu bô jı̍p-khı̀ pâng-nih, iā soà khı̀ kap Siù-chhun tâng-pâng, khí-thâu m̄-káⁿ hō͘ Hūi-bí chai, kàu moá-goe̍h āu chiū kong-jiân siu i khí-lâi chò sè-ı̂. Ah! Tùi-chia khı̀, Hūi-bí ê chhám beh kàu cháiⁿ-iūⁿ, sı̍t-chāi oh-tit hêng-iông. Chū kè-lâi kàu-taⁿ nı̂-goā, m̄-bat hō͘ i tò-khı̀ chò-kheh poàⁿ-pái, ná teh koaiⁿ hoān-lâng leh, kàu tı̄ hit-sı̂ chai tiōng-hu piàn-sim chhoā Siù-chhun chò sè-ı̂ ê sı̂, chiah siá-phoe khı̀ hō͘ in lāu-bú chai. Lāu-bú tı̄ chhù-nih kap Siú-jı̂n toà, kā Siú-jı̂n chhoā bó͘. Siú-jı̂n iā seⁿ hāu-seⁿ, só͘-í chı̍t-ke ná lāu-jia̍t. Ah! ū chı̍t ē-po͘ chih-tio̍h hit-tiuⁿ phoe, tha̍k-tio̍h ba̍k-sái hò͘ m̄ khui. 
 11 Chhám-Siōng Ka-Chhám (Kàu-chia chiah siūⁿ-chhò tı̂ lah) 
 Chiong chit-ê sū kóng hō͘ Siú-jı̂n thiaⁿ, Siú-jı̂n tùi chhùi ı̀n kóng, Lâi-khı̀ chhoā-chhoā tò-lâi. Chóng-sı̄ tiúⁿ-ló-niû kóng, kè-chhut to lâng ê lah, beh cháiⁿ-iūⁿ chhoā tò-tńg? Tang-sı̂ lín thâu-ke tı̄-teh ê sı̂, iā sı̄ tı̍t-tı̍t kóng m̄-thang chiong Hūi-bí kè sè-sio̍k, kin-á-jı̍t goá ê choē chin-chiàⁿ tāng, chia chhiáⁿ àn-hā. 
 Kóng Ek-sam koh bô loā-kú hō͘ lâng kéng-chò Lâm-kiaⁿ chhı̄ sai-khu ê khu-tiúⁿ. Oà! Sı̍t-chāi hó miâ-siaⁿ, kàu-chia ke-hoé iā hoat oá chiâⁿ 10 bān, iā oāⁿ thâu-lō͘ lah, ka-tı̄ teh keng-êng chı̍t-keng tê-hâng. Sè-ı̂ Siù-chhun ná tek-le̍k, i khah chē-hoè, sū-sū iā khah láu-liān, iā-sı̄ siâⁿ-chhı̄ lâng, koh pài pu̍t-ê sū ta̍k-hāng chai, koh tit ta-ke thiàⁿ. Tùi án-ni ná ū khoân, soà tāi-ke lóng chun-kèng Siù-chhun, Hūi-bí hō͘ Siù-chhun teh chò cha-bó͘-kán táⁿ-pān. Hō͘ lâng kéng-chò khu-tiúⁿ hit-jı̍t, chhiáⁿ oá 50 tè toh, chiâu chhiáⁿ chhı̄-lāi ê sin-siong, chiàu pông-pian ê lâng, khoàⁿ, Siù-chhun ê oa̍h-tāng koh khah chē-hoè, tāi-ke to kóng Siù-chhun sı̄ toā-bó͘, Hūi-bí sı̄ sè-ı̂, lé-sò͘ iā Siù-chhun khah chai, Hūi-bí iā hoân-ló. Koh siⁿ-kiáⁿ āu bô chia̍h sím-mı̍h pó͘, koh sı̂-sı̂ gêng-sim, sui-bóng sı̄ pí Siù-chhun khah súi; m̄-kú iā-sı̄ pháiⁿ-khoàⁿ khı̀ lah. Só͘-í ná loè-chı̀, ná thè-āu, chiap lâng-kheh tang-sai lóng sı̄ Siù-chhun chı̍t-ê. Tùi án-ni ná ū-sè khí-lâi. Hit-jı̍t iā kiò gē-ki koāⁿ-pân thı̂n-chiú. Hūi-bí khoàⁿ-liáu sim hui-siông ê kan-khó͘. Tiong-kan chı̍t-ê sı̄ Lâm-kiaⁿ siāng chhut-miâ ê gē-ki, Sài-hoe-lâu ê toā-se̍k cha-bó͘, seⁿ-chò 12-hun ê súi. Kin-nı̂ tú 18 hoè, hō-chò Ge̍k-chu. Tùi hit-jı̍t lâi thı̂n-chiú, put-chí ū chhiú-oán thang bê-he̍k Ek-sam, Ek-sam hit-tia̍p châi, se-le̍k, lóng ū. Sim ná hòng-chhiòng, chiū siông khı̀ Sài-hoe-lâu khai, khai-liáu ná ū chu-bı̄ soà siông-siông tiàm-mê. Āu-lâi Siù-chhun kho͘-khǹg i chhoā jı̍p-lâi, che ū lí-iû: chı̍t--ē siūⁿ ū-iáⁿ, sè-ı̂ chhoā chē-ê hó-miâ, chò khu-tiúⁿ khai cha-bó͘ khah pháiⁿ-sè, chiū kā i chhoā jı̍p-lâi. Tùi hit-tia̍p liáu-āu, lóng m̄-bat koh jı̍p-khı̀ kàu Hūi-bí ê pâng. Chiàu Siù-chhun ài i chhoā jı̍p-lâi ê ı̀-sù, sı̄ ài kap Ge̍k-chu ha̍p-kong-phò-chô, lâi koáⁿ Hūi-bí hō͘ i chhut-khı̀, chiū i thang chò chèng-sek ê toā-bó͘, iā Ge̍k-chu chò sè-ı̂. Án-ni Ge̍k-chu khah chió-hoè, khah khoài koán (choè-to̍k, hū-jı̂n-sim). Chia chhiáⁿ àn-hā. 
 Kóng Hūi-bí lūn i ê tiōng-hu, bô jı̍p-lâi i ê pâng ê sū, i bô lia̍h-chò iáu-kín, i siāng hoân-ló chiū-sı̄ tiōng-hu jı̍t-jı̍t tūi-lo̍h, í-keng jı̍p-tı̄ mô͘-kúi ê lô-bāng lāi lah. I sı̄ ūi hit-hāng sū lâi iu-būn, koh chı̍t-hāng, hō͘ i toā kan-khó͘, chiū-sı̄ Khèng-siông ê phoà-pēⁿ, tùi chū-thâu bô ne thang hō͘ i chia̍h, chiū-sı̄ gín-ná chin lám-sin, chhı̄ lóng bē chiâⁿ-mı̍h. Só͘-í kāu tap-kha̍p. Kàu seⁿ-chhut-sı̀ 3.4 goe̍h-jı̍t āu soà sí-khı̀. Ah! chit-chân sū hō͘ Hūi-bí choè tē-it kan-khó͘, só͘-í sı̂-sı̂ thı̂-khàu bô soah. Chóng-sı̄ kai-chài tùi i lâi, i só͘ ēng hit-ê cha-bó͘-kán kap i hui-siông ê siāng-sim, hō-chò Sò͘-lân kin-nı̂ 20 hoè. I hō͘ Hūi-bí kà liáu iā í-keng ē-hiáu tha̍k Sèng-chheh, iā ū khı̀ thau niá sé-lé jı̍p-kàu lah, só͘-í 2-ê hui-siông siāng-sim, sı̂-sı̂ chò-hoé kı̂-tó, saⁿ an-ùi, saⁿ bián-lē. Che iā sı̄ Siōng-tè chı̍t-hāng ê khui-lō͘. Hūi-bí nā khah m̄-ài chia̍h tang-sai, Só͘-lân chiū khı̀ thau bé-mı̍h, lâi khǹg i tio̍h chia̍h, á-sı̄ phoà-pēⁿ, iā-sı̄ Sò͘-lân khı̀ kā i mn̄g io̍h-á. Chin-chiàⁿ sı̄ chı̍t-ê kiù-chheⁿ. Chia àn-hā. 
 Kóng Ek-sam hō͘ hit 2 ê sè-ı̂ tı̍t-tı̍t kā i kun āu-lâi iā khoàⁿ-khin hit-ê Hūi-bí, chóng-sı̄ m̄-káⁿ kā i lı̂; in-ūi siūⁿ-tio̍h chêng-ê saⁿ-thiàⁿ iā m̄-káⁿ sûi-piān koáⁿ i chhut-khı̀. Chóng-sı̄ iā bô tùi-tiōng i, put-kò kā i khiā chheⁿ-chha chiū-sı̄. 
 12. Liân-Hoe-Tı̂ Ê Sū-Kiāⁿ 
 Hūi-bí siông-siông khı̀ in āu-hoe-hn̂g thı̂-khàu. Ū chı̍t-mê sı̄ goe̍h-àm-mê, Ek-sam kap Siù-chhun, Ge̍k-chu 2-ê, chhoā tùi āu-hoe-hn̂g ê Liân-hoe-tı̂ piⁿ hia lâi thit-thô. Hit-sı̂ Hūi-bí tú tı̄ tı̂-piⁿ teh háu, kūi teh kı̂-tó, In thiaⁿ i teh háu, chiū kiâⁿ oá-lâi. Ek-sam chin siū-khı̀, kóng chit-tia̍p chiâⁿ cha̍p tiám lah, lí tı̄-chia khàu án-choáⁿ, khàu kah soe-khı̀. Hit-sı̂ Hūi-bí ba̍k-sái chhit-chhit leh khí-lâi, kóng, Hu-ah! Kin-ná-jı̍t lí mā m̄-thang chiah bô-chêng, cháiⁿ-iūⁿ bô liām-tio̍h chêng-jı̍t ah; Chū án-ni tùi Ek-sam ê kha kā i lám teh khàu, (Ah! lán kā i siūⁿ hit-sı̂ Hūi-bí ê sim loā kan-khó͘ tauh). Ek-sam chin siū-khı̀, chū án-ni kā i chàm-khı̀. Hut-jiân thiaⁿ-kı̀ⁿ tı̂-té thōng chı̍t-ē, chhin-chhiūⁿ ū-lâng poa̍h-lo̍h chúi ê khoán-sit, chiū khui-siaⁿ kiò Hūi-bí, Hui-bí bô teh ı̀n ê siaⁿ. Ek-sam chai chhám lah, hō͘ i that tùi tı̂-té lo̍h-khı̀ lah. Chit-ê tı̂ chin chhim, chúi m̄-bat ta, chháu-se chin-chē, lâng poa̍h-lo̍h oh-tit peh-khí. Só͘-í i siūⁿ ún-tàng chhám lah. Só͘-í i pún-sin kín cháu-khı̀ chhù-nih, beh kiò tn̂g-kang lâi ko͘--khí-lâi. Kàu chhù tn̂g-kang koh bô lâng tı̄ teh: in-ūi chhı̄-nih teh lāu-jia̍t, tāi-ke lóng khı̀ khoàⁿ lāu-jia̍t. Kàu tò-lâi to í-keng poàⁿ-mê āu ke-thı̂ lah. Só͘-í kàu thiⁿ-kng chiah khoàⁿ, i iā-sı̄ àn-sǹg kóng-sí lah. Só͘-í thiⁿ-kng lâi-khı̀ ko͘. Kàu thiⁿ-kng koh ko͘ bô, tùi án-ni sim chin kiaⁿ, siūⁿ kóng ún-tàng sı̄ tı̂m-tùi ē-bı̄n chhah-tùi lo͘-kô͘-moâi lo̍h-khı̀ lah. Ah! Àm-sı̂ khùn, hut-jiân khoàⁿ Hūi-bí ê hûn khiā-tı̄ i ê bı̂n-chhn̂g-thâu, bı̄n kō͘-kàu choân lo͘-kô͘-moâi. Ū-sı̂ kiaⁿ-kàu thong-mê m̄-káⁿ khùn, tı̀-kàu khı̀ khu-ia̍h-tiûⁿ, tı̄ pān-sū-toh, ū-sı̂ iā tuh-ku, phak-tı̄ toh-nih khùn, hut-jiân iā khoàⁿ i khiā-tı̄ toh-piⁿ. Oh! Hūi-bín ah, thâu-bı̄n choân lō͘-kô͘-moâi, tùi án-ni soah ná siáu-ê sim chin bē-an. 
 Thêng bô loā kú chit-chân tāi-chı̀ hoat-pauh. Kéng-chhat-sū phài-lâng lâi chhâ. Hit-sı̂ Lâm-kiaⁿ ū chı̍t-ê te̍k-bū thàm-cheng kiam û-sím hêng-sū, kiò-chò Chhoà Thian-phêng, sím tāi-chı̀ ke̍k bêng, chhin-sin lâi chhâ, khı̀ sı̍t-tē tiāu-cha téng-téng. Chai chit-chân sū kap khu-tiúⁿ toā ū koan-hē; só͘-í chin kā i chù-ı̀. Án-ni Ek-sam tio̍h kiaⁿ, chai sū m̄-hó lah, chhoā Ge̍k-chú cháu, chiong Siù-chhun hiat-tı̄ chhù-nih. Cháu-tùi Siōng-hái, àn-sǹg beh cháu-khı̀ goā-kok. Chia chhiáⁿ àn-hā. 
 Hit-sı̂ Ek-sam in lāu-bú iā chai khó͘ lah. Chai i ê só͘-chò ū toā ê tek-choē thiⁿ, tı̀-kàu kin-ná-jı̍t ē lâi lōng-ke-soàⁿ-the̍h. Kin-á-jı̍t koh bô kiáⁿ lah, oa̍h teh bô lō͘-ēng. Koh thàm-cheng , kéng-chhat, hêng-sū chı̍t-jı̍t tiāⁿ-lâi chhiau, lâi chhâ, koh hō͘ thàm-cheng chhâ tio̍h i bô-pâi teh thau-chia̍h a-phiàn, kā i kiò-khı̀ phài-chhut-só͘, koat. Chin soe, tò-lâi kàu-tè keh 2, 3 jı̍t ná siūⁿ ná m̄-goān soà khı̀ tiàu-tāu-sí. (Thiⁿ pò-èng) ke-lāi chhun Siú-chhun kap hiah-ê cha-bó͘-kán lô͘-châi. Chia koh àn-hā. 
 Ek-sam kap Ge̍k-chu cháu-kàu Siōng-hái khı̀ beh tı̄ Eng-kok ê cho͘-kài-tē, tı̄-hia ké-miâ-oāⁿ-sèⁿ, àn-sǹg beh cháu. Hit-mê tiàm-tı̄ Kûn-eng-koán, koán lāi ê lâng khoàⁿ Ek-sam sı̄ toā hó-gia̍h-lâng ê khoán, koh chhoā hit-ê cha-bó͘ gín-ná hiah súi. Tiàm-lāi ū chı̍t-ê tiàm-oân, kap chı̍t-ê hā-lú siūⁿ pháiⁿ-sim, beh kā in thāu-sí. Hit 2-ê iā iok-sok chı̍t-ê beh pun Ek-sam ê chı̂ⁿ, iā chı̍t-ê iok beh pun Ge̍k-chu ê mı̍h, chiū khı̀ bé to̍k-io̍h lâi phàu-tı̄ ko-pi. Kiò hā-lú phâng hō͘ chia̍h. Chit-tia̍p Tân Ek-sam kái-miâ chò Tân Hok-choân, Ge̍k-chu kái-miâ chò Gio̍k-eng. 
 Hā-lú chin hó-ı̀, Ge̍k-eng khah kiaⁿ koâⁿ, khoàⁿ sio-tê lâi, chiū seng lim, Ek-sam thǹg iûⁿ-ho̍k, oāⁿ pêng-siông beh khùn ê ho̍k, i iā khı̀ lú-koán ê e̍k-keng sé-e̍k, Gio̍k-eng ê chhit-khóng lâu-hoeh, tó tı̄ hia chin kiaⁿ, chai sı̄ hō͘ lâng ēng to̍k-io̍h thāu-sí, chiū giâu-gı̂ sı̄ tùi ko-pi tê. I hit-poe m̄-káⁿ lim, kā i phâng piàⁿ tı̄ chng-á thô͘-kha, chng-á kı̀ⁿ tio̍h tê pit-khui, chiū bêng-chai sı̄ ko-pi lāi ū to̍k-io̍h. Tùi án-ni thàu-mê ūi chit-chân sū ka-tı̄ cháu-khı̀ pò kéng-chhat-sū, Siōng-hái ê kéng-chhat-sū liâm-piⁿ lâi tiāu-cha, kó-chin chhâ tio̍h, sı̄ tiàm-lāi ê tiàm-oân kap hā-lú ê tông-bô͘. Chiū chiong chit 2-ê keh-jı̍t beh khui hoat-têng lâi kong-phoàⁿ. Hit-sı̂ Tân Hok-choân chhut-tiûⁿ khı̀ chò chèng-jı̂n, i chin m̄-ài chhut-khı̀, in-ūi i ka-tı̄ iā ū choē teh siu; chóng-sı̄ bē-ēng-tit. In-ūi tùi chit-kiāⁿ sū, i sı̄ ı̂-it ê chèng-jı̂n, só͘-í i tio̍h chhut-se̍k.