Sat-hu-sun-tai káng-tō chı̍p 02
V Lâi-sè (1) Lūn lâi-sè ê sū, bô lūn tó chı̍t kok-tō͘ á-sı̄ tó chı̍t sı̂-tāi, lóng ū chı̍t khoán ê Sı̀n-gióng tı̄-teh. Kiû chiū tit-tio̍h. Chhùi-ta kap iau sı̄ teh hián-bêng ū chúi kap chia̍h-mı̍h tı̄ chit sè-kan. Lán teh ǹg-bāng éng-oa̍h, chit-ê ǹg-bāng chiū-sı̄ oē tit-tio̍h ê chèng-kù. (2) Lán iáu ū chı̍t khoán khah ko-siōng ê ǹg-bāng, che tı̄ chit-ê sè-kan boē-oē tit-chiâⁿ. Só͘-í nā beh hō͘ lán chiah-ê ǹg-bāng tit-tio̍h chiâⁿ, tek-khak tio̍h ū chı̍t ê lêng-hûn ê sè-kài, chiah oē ēng-tit. Chit-ê bu̍t-chit-ê sè-kài, tiāⁿ-tio̍h boē-oē hō͘ lán ê lêng-hûn só͘ iau-kiû ê lâi tit-tio̍h chiâⁿ. (3) Lán ê lêng-hûn só͘ iau-kiû ê, kan-ta tùi chhòng-chò lán ê lêng-hûn ê Siōng-tè chiah oē tit-tio̍h moá-chiok, chit khoán ê iau-kiû sı̄ Siōng-tè siúⁿ-sù ê. In-ūi Siōng-tè chhòng-chō lán lâng kap I saⁿ-tâng, lán ū thang tùi I lâi kiû sím-mı̍h, sı̄ tùi lán ū Siōng-tè ê Sèng-chit-ê iân-kò͘. Lêng kau Lêng, Hōng kau Hōng, Un2-ku kau Tòng-gōng sı̄ chū-jiân ê lí-khı̀. Lán nā tiàm tı̄ Éng-oán-oa̍h ê Siōng-tè m̄ hān-tiāⁿ tit-tio̍h boán-chiok, ia̍h beh tı̄ I lâi tit Éng-oa̍h. VI Têng-thâu-siⁿ (1) Gín-á toā-pō͘-hūn lóng ū toà i ê Pē-bú ê sèng-chit lâi chhut-sı̀, sı̄ it-poaⁿ ê lâng só͘ jı̄n ê sū-sı̍t. In iû-goân oē siū chhù-piⁿ thâu-bé ê éng-hióng, chhin-chhiūⁿ siū pē-bú á-sı̄ siông-siông choè tui ê lâng ê éng-hióng. pháiⁿ sı̄-toā-lâng, koh toà pháiⁿ só͘-chāi, i ê kiáⁿ tiāⁿ-tio̍h sı̄ pháiⁿ. In-ūi chit khoán ê kéng-gū boē-oē hō͘ i chiâⁿ-choè hó lâng. Siat-sú tı̄ chit khoán ê kéng-gū ê gín-á nā sı̄ piàn choè hó lâng, che chiū-sı̄ toā ê sı̂n-jiah. Put-lūn choē-chió chit khoán ê sı̂n-jiah tı̄ ta̍k só͘-chāi oē thang khoàⁿ-kı̀ⁿ. Chit khoán ê sı̂n-jiah sı̄ teh chèng-bêng ū chı̍t-khoán boē khoàⁿ-kı̀ⁿ ê la̍t, oē tháu-pàng choē-ok ê sok-pa̍k, hō͘ lâng tit chū-iû, ia̍h hō͘ ū choē ê lâng, thang hoán-hoé koé-pı̀ⁿ chiâⁿ-choè sin chhòng-chō ê lâng, he chiū-sı̄ têng-thâu-siⁿ. Chit khoán ê la̍t chiū-sı̄ Sèng Sı̂n ê la̍t, tùi che hoān-nā hoán-hoé koé-pı̀ⁿ lâi sı̀n-khò Iâ-so͘ Ki-tok ê lâng oē tit-tio̍h kiù. (2) Tı̄ chit sè-kan ū chin choē ê pháiⁿ-lâng, sui-bóng chèng-hú giâm-giâm kā i hêng-hoa̍t; iáu-kú m̄ goān koé-pı̀ⁿ i ê sim. I m̄-khéng siū pē-bú, pêng-iú ê khó͘-khǹg. Sui-bóng ēng chin choē ê hoat-tō͘ beh khǹg i tio̍h choè hó, iā sı̄ bô chhái-kang. Chóng-sı̄ ū-sı̂ nā siū ín-chhoā lâi kui Iâ-so͘ Ki-tok tı̄ hit-sı̂ hut-jiân piàn-khoán chiâⁿ-choè sin chhòng-chō ê lâng. Tùi hit-tia̍p liáu-āu toā piàn-khoán gâu pang-chān lı̄-ek lâng, bô chhin-chhiūⁿ khah chá ê khoán. Khah-chá sı̄ khún-tio̍k pa̍t-lâng, thâi-lâng pàng-hé, taⁿ sı̄ siū lâng khún-tio̍k kap siū hāi. Che chiū-sı̄ têng-thâu-siⁿ. Che kiám m̄-sı̄ teh chèng-bêng Iâ-so͘ Ki-tok choè bān-lâng ê Kiù-sè-chú, oē i-tı̄ bān-poaⁿ ê pı̄ⁿ-chèng ê toā i-seng ê chèng-kù mah? Tû-khı̀ chhòng-chō lâng ê sim-koaⁿ ê Siōng-tè í-goā, chı̄-chūi oē i-tı̄ lâng ê pháiⁿ sim-koaⁿ ah? I í-goā chı̄-chūi oē hō͘ ū choē ê lâng pı̀ⁿ-choè Sèng-jı̂n ah? VII Thiàⁿ-thàng (1) Siōng-tè chiū-sı̄ thiàⁿ-thàng ê kun-goân, ı̂-chhı̂ sè-kài ê tiōng-le̍k (grauity) thang kóng sı̄ Lêng-hûn siōng ê tiōng-le̍k, teh hián-chhut tı̄ chit-ê bu̍t-chit-siōng ê sè-kài. Chit khoán ê tōng-le̍k sı̄ kiò-choè thiàⁿ-thàng, ia̍h Siōng-tè sı̄ thiàⁿ-thàng ê goân-thâu. Hip-chio̍h oē hip thih, che m̄-sı̄ teh piáu-bêng kóng thih sı̄ ū kè-ta̍t ê mı̍h, put-kò sı̄ kan-ta teh chèng-bêng thih ê sèng-chit nā-tiāⁿ. Sui-bóng kim-khı̀ sı̄ put-chí ta̍t-chı̂ⁿ; m̄-kú hip-chio̍h boē-oē kā i hip, che sı̄ in-ūi bô hit khoán ê sèng-chit tı̄-teh. Tú-tú chhin-chhiūⁿ án-ni, bô lūn tāng-choē ê lâng nā hoaⁿ-hí hoán-hoé koé-pı̀ⁿ lâi kui-oá Siōng-tè, I hoaⁿ-hí hō͘ in chhin-kūn, kā in khip tiâu teh, hō͘ in chhin-chhiūⁿ Siōng-tè ê sèng-chit. Chóng-sı̄ Siōng-tè bô hoaⁿ-hí hō͘ ka-kı̄ chheng choè gı̄, bô oá-khò Siōng-tè ê thiàⁿ ê lâng, lâi chhin-kūn. (2) Chim-chhùi sı̄ teh piáu-bêng lāu-bú thiàⁿ kiáⁿ ê chêng-ı̀. Siat-sú kiáⁿ-jı̂ nā tio̍h thoân-jiám ê pı̄ⁿ, sui-bóng i ê lāu-bú, bô kā i chim-chhùi, che m̄-sı̄ kóng ūi-tio̍h chit khoán ê pı̄ⁿ lāu-bú chiah bô thiàⁿ i ê kiáⁿ, khoàⁿ i ê kan-khó͘ ê sı̂, hoán-tńg koh-khah m̄-kam, koh-khah thiàⁿ i. Só͘-í hām-lo̍h choē ê lâng, oán-jiân Siōng-tè bô khoàⁿ-kò͘ in ê khoán; chóng-sı̄ sū-sı̍t, Siōng-tè thiàⁿ hiah-ê ū choē ê lâng pí lāu-bú teh thiàⁿ kiáⁿ koh-khah kè-thâu. (chhiáⁿ khoàⁿ Í-sài-a 49 : 15) Siōng-tè sı̄ thiàⁿ-thàng gâu thun-lún ê Sı̂n. Lâng sı̄ chhin-chhiūⁿ soè-ê tê-kó͘, sui-bóng sió-khoá sū, i ê siū-khı̀ sı̂-sı̂ kún kàu phut-phut-thiàu. Nā-sı̄ Siōng-tè chiū m̄ sı̄ án-ni. Siat-sú Siōng-tè nā sı̄ khoài siū-khı̀, chit-ê sè-kan tùi kó͘-chá chiū chha-put-to í-keng bô khı̀ lah. (3) Siat-sú nn̄g-ê lâng pı̂ⁿ-pı̂ⁿ ài chı̍t ê lâng, in chiū oē khí saⁿ-chiⁿ, saⁿ oàn-tò͘, chóng-sı̄ lâng teh thiàⁿ Siōng-tè chiū m̄ sı̄ án-ni. Thiàⁿ Siōng-tè ê lâng bô oàn-tò͘ pa̍t-lâng teh thiàⁿ Siōng-tè. Hoán-tńg iu-būn hit-khoán bô teh thiàⁿ Siōng-tè ê lâng. Chhin-chhiūⁿ án-ni, lâng thiàⁿ lâng kap lâng thiàⁿ Siōng-tè ê cheng-chha ê lí-iû, chiū-sı̄ Siōng-tè ê thiàⁿ-thàng sı̄ bô hān-liōng. Lâng boē-oē ēng kâng chı̍t khoán ê thiàⁿ lâi thiàⁿ lâng, in-ūi lâng ê thiàⁿ sı̄ ū hān-liōng. Chóng-sı̄ Siōng-tè ê thiàⁿ sı̄ bô hān-liōng, só͘-í Siōng-tè ū kàu-giâ thang thiàⁿ ta̍k-lâng. (4) Iâ-so͘ Ki-tok beh khiā-khí tı̄ lán ê sim-lāi, lán beh chiâⁿ-choè chhin-chhiūⁿ I. Sui-bóng iâm lo̍h chúi chiū iûⁿ-khı̀, m̄-kú m̄-sı̄ bô khı̀. Lán nā kā i tam khoàⁿ-teh, chiū chai iâm iáu tı̄-teh. Chhin-chhiūⁿ án-ni Iâ-so͘ khiā-khí tı̄ lán ê sim-lāi, sui-bóng bô khoàⁿ-kı̀ⁿ, m̄-kú tùi i pun hō͘ lán ê thiàⁿ-thàng ū teh hián-bêng I ê êng-kng. VIII Su-sióng kap kám-kak (1) Su-sióng m̄ sı̄ kóng kan-ta tùi lán ê ngó͘-koan só͘ kám tio̍h goā-bı̄n ê ı̀n-siōng nā-tiāⁿ, chiū-sı̄ lán ê sim-lāi oē èng-chiap chit khoán ê ı̀n-siōng. Lán ê sim beh chı̀n-pō͘ hoat-ta̍t, m̄ hān-tiāⁿ oá-khò goā-bı̄n ê sū-chêng; ia̍h tio̍h oá-khò lāi-bı̄n ê tiâu-kiāⁿ. Chhiū-á sui-bóng pún-sin ū oa̍h-miā tı̄-teh, m̄-kú nā bô khong-khı̀ jı̍t-kng á-sı̄ sio-khı̀ chiū boē hoat hio̍h, khui-hoe, kiat ké-chí. Só͘-í chhiū-ba̍k nā beh toā-châng, tio̍h ū lāi-bı̄n ê tiâu-kiāⁿ, ia̍h tio̍h oá-khò goā-bı̄n ê tiâu-kiāⁿ. Tio̍h goā-bı̄n ê kám-kak lán thang chai goā-bı̄n ê sè-kài, tùi lāi-bı̄n ê kám-kak, lán thang chai lêng-hûn ê sè-kài. Tı̄ lâng ê sim-lāi só͘ siⁿ chhut ê su-sióng, m̄ hān-tiāⁿ teh chèng-bêng, lâng ê só͘ siūⁿ, ia̍h sı̄ teh chèng-bêng ū hit-khoán ê mı̍h tı̄-teh, oāⁿ oē lâi kóng, lán thang kóng su-sióng chiū-sı̄ chı̍t khoán ê mı̍h tı̄ lán ê sim-lāi ê hoán-siā. Ū-sı̂ tı̄ bô ı̀-tiong lán oē siūⁿ khí chı̍t hāng mı̍h, che chiū-sı̄ hit-ê mı̍h ê iáⁿ chiò tı̄ lán ê sim-lāi chiah oē án-ni; lán nā phı̄ⁿ-kı̀ⁿ phang-bı̄, chiū chai hia ū hoe tı̄-teh, sui-bóng bô khoàⁿ-kı̀ⁿ hoe kap i ê súi; m̄-kú hoe ê phang-bı̄ kā lán kóng hia ū hoe tı̄-teh; só͘-í su-sióng chiū-sı̄ teh chèng-bêng ū chı̍t-khoán ê mı̍h tı̄-teh, chhin-chhiūⁿ lán chiò-kiàⁿ ê sı̂, khoàⁿ-kı̀ⁿ kiàⁿ-lāi ê siōng, chiū chai ū lán tı̄-teh. Lán ê sim-koaⁿ sı̄ chhin-chhiūⁿ kiàⁿ, bô lūn hó pháiⁿ lóng oē chiò tı̄ kiàⁿ-lāi. Chóng-sı̄ kiàⁿ-lāi ê siōng bô oa̍h-miā; m̄-kú lán ê sim-koaⁿ ū oa̍h-miā tı̄-teh. Kiàⁿ boē oē chhòng-chō iáⁿ á-sı̄ siōng, sı̄ kan-ta oē hoán-chiò nā-tiāⁿ, m̄-kú sim-koaⁿ oē siⁿ-chhut su-sióng.
（2）Nā tùi pa̍t hong-bı̄n lâi kóng, sim-koaⁿ iā sı̄ chhin-chhiūⁿ kiàⁿ, in-ūi sim-koaⁿ oē hoán-chiò goā-bı̄n ê mı̍h ê su-sióng, ū sı̂ bô ı̀-tiong mā oē hoán-chiò. Thiu-siōng-tek ê su-sióng (Abstract idea) sı̄ tùi Siōng-tè ê hé só͘ chhut ê hé-hu.
(3) Lūn Siōng-tè ê Siōng chiò tı̄ lán ê sim bô tú-tú kâng-khoán. In-ūi ta̍k lâng ū ta̍k lâng ê te̍k-sek tı̄-teh, chiàu ta̍k lâng ê tō͘-liōng ū teh hián-chhut Siōng-tè ê Siōng. Lūn Siōng-tè ê su-sióng boē oē oân-choân, chóng-sı̄ tùi lán put-sı̂ tı̄ Siōng-tè teh oa̍h ê sı̂, lán oē chiām-chiām-khak-sı̍t bat Siōng-tè. IX Tiat-ha̍k kap Tı̍t-koan (1) Tı̄ kúi-nā sè-kí ê tiong-kan tiat-ha̍k lóng bô chı̀n-pō͘, sui-bóng ū oāⁿ khoán á-sı̄ ēng sin ê oē, mā sı̄ chia̍p-chia̍p teh liū hiah-ê kū būn-toê, kap kū ê kái-koat. Lán khoàⁿ gû-chhia keng ê gû, i ê ba̍k-chiu am-teh, teh khoeh-iû, lin-lin se̍h tùi thiⁿ-kng kiâⁿ kàu ē-hng. Tı̄ àm-sı̂ am tı̄ ba̍k-chiu ê mı̍h kā i tháu khí-lâi ê sı̂, gû iā sı̄ boē cháu khı̀ kng ê só͘-chāi, i tiāⁿ-tiāⁿ kám tio̍h lin-lin-se̍h ê khoán. Só͘-í tiat-ha̍k-chiá put-lūn i gián-kiù kúi pah nı̂ kú, mā-sı̄ boē oē ta̍t i ê bo̍k-te̍k. Kan-ta sı̀-koè chū-chı̍p châi-liāu, tùi che ū khoeh tām-po̍h iû; chóng-sı̄ chit khoán ê iû boē oē chí-khoah lâng ê khiàm-kheh. Taⁿ beh koh chı̀n-pō͘, m̄ sı̄ oá-khò tiat-ha̍k; chiū-sı̄ tio̍h oá-khò sı̀n-gióng kap tı̍t-koan. Bô lūn goā phok-ha̍k ê lâng, i ê tı̀-sek iā sı̄ iú-hān. (2) Ū put-chí choē ê Tiat-ha̍k-chiá ūi-tio̍h só͘ ǹg-bāng ê tı̀-sek tit boē tio̍h ê goân-in ka-kı̄ chū-chı̄n, chhin-chhiūⁿ Empedocles ài siám-pı̄ chū-jiân sí, lâi chiâⁿ-choè Sı̂n, ǹg-bāng beh tit-tio̍h tı̀-sek, só͘-í thiàu lo̍h etna hùn-hé-kháu lo̍h khı̀ sí. Ū chı̍t ê Thian-bûn-ha̍k-chiá, ūi-tio̍h boē liáu-kái hái-chúi ê ūn-tōng, só͘-í thiàu lo̍h hái khı̀ sí. Chhin-chhiūⁿ chit khoán ê lâng, tı̄ bān-bu̍t ê tiong-kan m̄ hān-tiāⁿ bô hoat-kiàn Siōng-tè, koh bô moá-chiok, só͘-í sit-lo̍h bān-mı̍h kap i pún-sin che chiū-sı̄ teh pò lán chai Tiat-ha̍k-chiá sui-bóng ēng chióng-chióng ê hoat-tō͘ beh chhē Siōng-tè, chóng-sı̄ boē-oē tit-tio̍h. In-ūi tùi tı̀-sek bô lâng oē bat Siōng-tè. Siat-sú nā ū lâng siūⁿ kóng, ēng i ê tı̀-sek oē chhē-tio̍h Siōng-tè, che sı̄ chhò-gō͘. In-ūi nā ài chai chı̍t hāng mı̍h, tio̍h ài chai thong ú-tiū-lāi ê mı̍h, in-ūi ta̍k-hāng mı̍h lóng ū saⁿ koan-hē tı̄-teh; nā ài chai lóng-chóng, tio̍h chai lóng-chóng ê koan-hē. Taⁿ Chú só͘ tio̍h kiâⁿ ê lō͘ chiū-sı̄ pài-kūi Siōng-tè, kiâⁿ sı̀n-gióng ê lō͘, í-goā bô pō͘. (3) Tı̍t-koan tú sı̄ chhin-chhiūⁿ chéng-thâu-á-bé ê hó kám-kak, nā bong tio̍h sûi-sı̂ kám-kak tio̍h Siōng-tè. Che boē-oē phín chêng-lí ê chèng-kù tit, kan-ta, thang kóng goá kàu-ke̍k boán-chiok. Chit khoán ê pêng-an sı̄ tùi Siōng-tè lâi-ê. Só͘-í lán ū chhē tio̍h Siōng-tè, in-ūi lán ê sim-lāi ū thâu-ló só͘ m̄ chai ê lí-iû tı̄-teh. Nā-sı̄ beh gián-kiù chı̍t lúi hoe, tio̍h hùi liáu put-chí choē sı̂-kan. Chóng-sı̄ tı̄ chı̍t ba̍k-nih-kú ê sı̂, lán oē phı̄ⁿ-kı̀ⁿ hoe ê phang lâi hoaⁿ-hí. Só͘-í Tı̍t-koan tú-tú sı̄ chhin-chhiūⁿ án-ni. X Oân-Choân (1) Chiàu chū-jiân-hoat lâi kóng, nā beh chiâⁿ oân-choân, sı̄ chı̍t-pō͘ chı̍t-pō͘, chiām-chiām hoat-ta̍t chiū oē tit-tio̍h. Chiàu chit-ê hoat-tō͘, lán thang pı̄-pān lâi ta̍t lán siū chhòng-chō ê bo̍k-te̍k. Khoài chı̀n-pō͘, iā sı̄ khoài thè-pō͘, kàu bé iā boē chiâⁿ oân-choân (e̍k-chiá kóng, chia̍h kín kòng phoà oáⁿ). Tı̄ chio̍h-poâⁿ téng ê chéng-chí sui-bóng chin khoài toā-châng, ia̍h chin khoài ko͘-tâ. Tek, ta̍k-jı̍t ū toā saⁿ-chhioh, i ê pak-lāi sı̄ khang-khak. Só͘-í beh tit oân-choân, chiū-sı̄ tio̍h ûn-ûn, bān-bān ê chı̀n-pō͘ choè iàu-kín. (2) Oân-choân sı̄ kan-ta tı̄ oân-choân ê kéng-gū oē thang tit-tio̍h, chit kù sı̄ chin-lí; chóng-sı̄ beh jı̍p oân-choân ê kéng-gū í-chêng, lán tio̍h keng-kè, chit-ê tio̍h-boâ, kèng-cheng ê bô oân-choân ê kèng-gū. Chı̍t khoán ê tio̍h-boâ chiū-sı̄ teh pang-chān lán, pı̄-pān beh tit-tio̍h oân-choân ê só͘-chāi, tú-tú sı̄ chhin-chhiūⁿ tı̄ niû-á (chhâm-á) kián-lāi ê niû-á, nā beh pı̀ⁿ-choè ia̍h-á ê sı̂, i tio̍h tio̍h-boâ, chhut-la̍t lâi kā-phoà niû-á-kián, chiah oē tit-tio̍h chū-iû ê sè-kài. Só͘-í lán nā tit-tio̍h oân-choân ê sı̂ chiū oē chai, í-chêng hiah-ê khoàⁿ-liáu sı̄ teh hāi lán ê mı̍h, m̄-kú hoán-tńg sı̄ teh pang-chān lán beh tit-tio̍h oân-choân ê un-jiû. (3) Tı̄ lâng ê tiong-kan ū chin-choē ê chéng-chí, chóng-sı̄ boē hoat-íⁿ, sı̄ ūi-tio̍h bô hoat-tō͘ thang hō͘ i hoat-íⁿ toā-châng kàu oân-choân ê iân-kò͘; sui-bóng tio̍h tı̄ lâi-sè chiah oē tit-tio̍h; m̄-kú tı̄ chit sè-kan tio̍h í-keng ū chhut-gê chiah oē ēng-tit. Nā tit-tio̍h oân-chông beh cháiⁿ-iūⁿ, che khiok m̄-bián kóng. To̍k-to̍k lán beh tit oân-choân chhin-chhiūⁿ lán ê pē tı̄ thiⁿ-nı̍h ê oân-choân. (Má-thài 5: 48) (4) Tı̄ chit sè-kan bô ū chin ê pêng-an. Ūi-tio̍h choē-ok ê in-toaⁿ, pêng-an í-keng siū phah-phoà. To̍k-to̍k “Pêng-an ê Jı̂n-kun” ū chin koh éng-oán ê pêng-an tı̄-teh. Chúi tùi koân lâu lo̍h, āu-lâi tı̄ chúi-bı̄n pı̂ⁿ pho-pho koh kàu-ke̍k chēng. Só͘-í tú-tú chhin-chhiūⁿ án-ni, lâng tio̍h tùi khoa-kháu ê téng-bı̄n thiàu lo̍h-lâi, koh tio̍h tùi choē-ok ê oē-toé chhèng khí-lâi, thang kàu chúi-bı̄n, tı̄ hia pêng-an thang hioh-khùn, koh tiām-chēng an-ún. (5) Tı̄ Chú hêng-chōng piàn-oāⁿ ê soaⁿ, sui-bóng tı̄ hit-sı̂, ha̍k-seng iáu-bē tit-tio̍h oân-choân; m̄-kú chin hoaⁿ-hí thang kap lán ê Chú kau poê, ia̍h kap Mô͘-se, Í-lı̄-a saⁿ kau-poê, só͘-í in beh khí saⁿ keng liâu-á lâi saⁿ-kap toà. (Má-thài 17 : 3-4). Hô-hòng lán nā oân-choân ê sı̂, tı̄ thiⁿ-téng kap Chú í-kı̍p lóng-chóng ê Sèng-sài saⁿ kau-poê ê sı̂, lán ê hoaⁿ-hí kàu boē kóng-tit, hok-khı̀ sı̄m-jiân toā lah! XI Chin ê chı̀n-pō͘ kap sêng-kong. (1) Siat-sú lâng nā kan-ta o̍h bûn-bêng lâng ê goā-phê ê khoán, bô o̍h hō͘ hiah-ê lâng bûn-bêng ê kun-pún, kàu-bé sı̄ khang-khang tio̍h-boâ, hit-ê kiat-kó sı̄ chhiⁿ-chhám. Siōng-tè chiū-sı̄ Thian-kok ê Ông, chit sè-kan ê chèng-tı̄ ê iáⁿ. Só͘-í nā lı̄-khui chit-ê Siōng-tè toē-bı̄n-chiūⁿ ê chèng-tı̄ sı̄ sit-pāi. Ū lâng kóng beh o̍h Tō-tek m̄-bián Siōng-tè, chóng-sı̄ lán tio̍h chai Siōng-tè í-goā Tō-tek sı̄ khang-khang-sí ê mı̍h. (2) Nā bô lêng-hûn ê chı̀n-pō͘ sı̄ ké ê, tú-tú chhin-chhiūⁿ tı̄ chit sè-kan, nā bô lâng khai chı̂ⁿ, chiū bô lâng oē tit-thang thàn chı̂ⁿ. Lâng teh cháu sio-jiok ê sı̂, nā bô lâng su, chiū bô lâng oē iâⁿ. In-ūi chit-ê su, pa̍t ê chiah ū thang iâⁿ. Chhin-chhiūⁿ chı̍t ê seng-lí lâng i hō͘ pa̍t lâng toā liáu chı̂ⁿ, i chiah ū thang thàn chı̂ⁿ. To̍k-to̍k Lêng-hûn ê chı̀n-pō͘ sı̄ chin-ê; in-ūi chı̍t ê lâng chı̀n-pō͘ sı̄ teh lı̄-ek bān-lâng, teh pang-chān pa̍t-lâng ê sêng-kong. Lán bat khoàⁿ-kı̀ⁿ ū lâng chin gâu choè hó-tāi, pang-chān, lı̄-ek lâng; chóng-sı̄ tı̄ i m̄-chai ê sı̂, chit khoán ê hó-sū, hoán-tńg sı̄ teh pang-chān ka-kı̄, che sı̄ lán ê keng-giām só͘ chèng-bêng ê pı̂n-kù. XII Sı̍p-jı̄-kè (1) Put-lūn lán ài á-sı̄ bô ài, lóng boē siám-pı̄ tio̍h giâ Sı̍p-jı̄-kè. Nā m̄-sı̄ giâ Ki-tok ê Sı̍p-jı̄-kè chiū-sı̄ giâ sè-kan ê Sı̍p-jı̄-kè. Tı̄ khí-thâu ê sı̂, Iâ-so͘ ê Sı̍p-jı̄-kè, oán-jiân chhin-chhiūⁿ khah tāng ê khoán, ia̍h sè-kan ê Sı̍p-jı̄-kè ū khah khin ê khoán; chóng-sı̄ sū-sı̍t sı̄ hoán-tùi : nā giâ sè-kan ê Sı̍p-jı̄-kè kàu bé chiū-sı̄ sí. Chóng-sı̄ Iâ-so͘ ê Sı̍p-jı̄-kè ū pı̀ⁿ-choè êng-kng. Í-chêng lâng lia̍h chit-ê Sı̍p-jı̄-kè choè kiàn-siàu, chiū-sı̄ sí-lō͘, taⁿ chiū-sı̄ teh piáu-bêng, tek-sèng kap oa̍h-miā. Giâ chit khoán ê Sı̍p-jı̄-kè ê lâng, Sı̍p-jı̄-kè pó-hō͘ i, chhoā i kàu i ê bo̍k-tek ê só͘-chāi, Chóng-sı̄ chit sè-kan ê Sı̍p-jı̄-kè, chhoā lâng kàu sí-toē ê só͘-chāi. Lí beh giâ tó chı̍t khoán ê Sı̍p-jı̄-kè ah? Tio̍h chim-chiok siūⁿ. (2) Tùi lâng kap i ê chit-gia̍p á-sı̄ sim-sı̂n chiūⁿ ê tiâu-kiāⁿ ê koh-iūⁿ, só͘-í Sı̍p-jı̄-kè iā bô kâng-khoán : Sı̍p-jı̄-kè ê goā-bı̄n khoàⁿ-liáu sı̄ thih-teng liáu-liáu, m̄-kú hit-ê lāi-bı̄n chiū-sı̄ hó chu-bı̄ koh pêng-an. Bı̍t-phang sui-bóng oē tèng lâng : m̄-kú oē siⁿ-chhut chin tiⁿ ê bı̍t. Lán m̄-thang kiaⁿ Sı̍p-jı̄-kè ê kan-khó͘. tı̀-kàu lâi sit-lo̍h lán ê toā hok-khı̀. (3) Pı̂n-toāⁿ peh soaⁿ ê lâng, hiâm kóng Siōng-tè chin chhò-gō͘ chhòng-chō chit khoán soaⁿ hiah koân, nā oē choan-choan chhòng-chō pı̂ⁿ-toē sı̄ khah hó. Chit khoán lâng sı̄ teh hián-bêng i m̄ chai soaⁿ ê toā lō͘-ēng, kap lāi-bı̄n ê pó-poè. Chhin-chhiūⁿ lâi kóng soaⁿ ê oē-toé sı̄ chúi-choâⁿ ê goân-thâu, put-sı̂ hō͘ oa̍h-choâⁿ thang lâu, tú chhin-chhiūⁿ lâng ê seng-khu teh kiâⁿ-lâu ê huih sı̄ só͘ boē bô tit ê mı̍h. Tú-tú chhin-chhiūⁿ án-ni, Lêng-hûn ê kiā á-sı̄ kham-khia̍t, kap giâ Sı̍p-jı̄-kè ê kan-lân sı̄ teh pó-hō͘ lán ê lêng-hûn ê Oa̍h-miā oē-tit kiâⁿ-lâu, koh chhoā kàu siū chiok-hok ê só͘-chāi. (4) Tı̄ Au-lô-pa-chiu toā chiàn-cheng ê sı̂, tı̄ thô͘-toé ū ku̍t toā ê thô͘-hām, tı̀-kàu hó ê chhân-hn̂g lóng siū phah pháiⁿ. Āu-lâi tı̄-chiah-ê thô͘-khang ū khui put-chí choē súi ê hoe, koh kiat-chí. Só͘-í thang chai-iáⁿ tı̄ toē-ē pí tı̄ toē-bı̄n ū khah pûi ê só͘-chāi tı̄-teh. Só͘-í lán pē Sı̍p-jı̄-kè siū kan-lân ê sı̂, lán ê Lêng-hûn, sui-bóng bô khoàⁿ-kı̀ⁿ; m̄-kú hiòng tı̄ kng. Só͘-í lán nā tú-tio̍h kan-khó͘ sū, m̄-bián khoà-lū, in-ūi lán Lêng-hûn ê la̍t beh thoè lán siat-hoat. (5) Tı̄ Sūi-sū, ū chı̍t ê Bo̍k-chiá kòng tn̄g chı̍t chiah iûⁿ-á ê kha. Sı̄ sím-mih in-toaⁿ. In-ūi chit chiah iûⁿ chin pháiⁿ sı̍p-koàn, gâu chhoā pa̍t chiah iûⁿ khı̀ gûi-hiám ê só͘-chāi. Só͘-í chit chiah iûⁿ chin oàn i ê bo̍k-chiá, nā-sı̄ the̍h mı̍h beh lâi chhı̄ i, chiū siūⁿ beh kā i kā. Chóng-sı̄ koh keng-kè bô goā-kú, i chiū chin koai kap i ê bo̍k-chiá choè hó pêng-iú, m̄ hān-tiāⁿ boē beh kā i kā, hoán-tńg kā i chı̄ⁿ i ê chhiú. Só͘-í chhin-chhiūⁿ án-ni, Siōng-tè ēng pi-ai kap khó͘-thàng teh chhoā hiah-ê m̄ sı̀n poē-ge̍k ê lâng kàu an-choân, éng-oa̍h ê lō͘. (6) Nā-sı̄ koâⁿ ê sı̂, khı̀-thé chiū khip-siu sio-khı̀; nā-sı̄ joa̍h, chiū pàng i khı̀. Tú sı̄ chhin-chhiūⁿ án-ni, lán ê lêng-hûn nā-sı̄ koâⁿ, lán chiū tiàm tı̄ o͘-àm, sui-bóng ū chèng-gı̄ ê Jı̍t-thâu tı̄-teh; chóng-sı̄ tùi Sı̍p-jı̄-kè téng só͘ chhut Sèng Sı̂n ê hé, nā tiàm tı̄ lán ê sim, chiū oē siⁿ-chhut sio-khı̀, án-ni lán chiū-sı̄ kng, só͘-í tio̍h chiong chit-ê kng lâi pun-piat lâng. (7) Kim-kong-chio̍h nā put-tok put sêng-khı̀. Nā-sı̄ kā i tok chiū oē kng koh hián-chhut koh-iūⁿ ê sek-tı̀. Só͘-í lán ê sim-koaⁿ nā ēng Sı̍p-jı̄-kè lâi tiau-tok, tı̄ Siōng-tè ê kok, lán ê kng bô khah su chin-chu pó-ge̍k. XIII Chū-iû ı̀-chı̀ (1) Lán ū tı̀-sek thang hun-piat hó-pháiⁿ, koh oē hiáu thang kéng hó-ê, pàng-sak pháiⁿ ê. Che chiū-sı̄ teh chèng-bêng lán ū chū-iû koân tı̄-teh. Siat-sú nā m̄-sı̄ án-ni chiū oē hiáu hun-piat hó-pháiⁿ ê tı̀-sek sı̄ bô lō͘-ēng. Lán ê chhùi-chı̍h beh pò lán chai mı̍h ê kiâm chiáⁿ kap tiⁿ khó͘; Siat-sú lán nā boē hiáu chū-iû lâi kéng hó bı̄-sò͘ ê mı̍h lâi chia̍h, chiū lán ê chhùi sı̄ bô lō͘-ēng. Lán ê chū-iû m̄-sı̄ beh choè pháiⁿ ê chū-iû, chiū-sı̄ choè hó-sū ê chū-iû, nā choè hó-sū lán chiah ū chū-iû. Phı̀-lūn lâi kóng, lán ū chı̍t pah kun ê la̍t tı̄-teh, só͘-í lán ū chū-iû thang taⁿ chı̍t pah kun mı̍h á-sı̄ chı̍t pō͘-hūn. Siat-sú chit-ê mı̍h nā ke chı̍t pah kun, lán chiū taⁿ bô hoat, in-ūi lán chiah ū chı̍t pah kun la̍t nā-tiāⁿ, só͘-í lán chiū m̄-bián pē chek-jı̄m lâi taⁿ. Che sı̄ in-ūi chai lán ê le̍k-liōng ê lâng, I bô iau-kiû lán tio̍h taⁿ khah tāng ê mı̍h, só͘-í lán sı̄ chū-iû. Siat-sú lán nā bô chiàu lán ê le̍k-liōng lâi choè-kang, chiū-sı̄ chhò-gō͘, in-ūi bô chı̄n lán ê pún-hūn lâi ēng lán ê la̍t. (2) Hêng-hoa̍t boē oē hō͘ choē-ok kap pháiⁿ-tāi bô khı̀. Nā-sı̄ oē án-ni chiū hiah-ê kaⁿ-ga̍k chha-put-to í-keng tio̍h koaiⁿ khí-lâi lah! Sui-bóng hêng-hoa̍t choè m̄ tio̍h ê lâng, mā sı̄ boē oē hō͘ i koé-pı̀ⁿ. Ta̍k-lâng nā bô koat-sim beh ēng chū-iû ı̀-chı̀ lâi tû-khı̀ choē-ok, chiū chit sè-kan ê choē-ok tiāⁿ-tio̍h boē bô-khı̀. Kiông-chè boē oē siⁿ-chhut hó kiat-kó. Siōng-tè bô tùi beh thâi-lâng ê lâng ê chhiú kā i khiú-teh á-sı̄ tùi ài kóng pe̍h-chha̍t ê lâng ê chhùi kā i tı̄ⁿ-teh, che sı̄ in-ūi Siōng-tè bô ài kan-sia̍p lâng ê chū-iû ı̀-chı̀ ê in-toaⁿ. Nā sı̄ Siōng-tè lâi khiú beh thâi lâng ê lâng ê chhiú, á-sı̄ lâi tı̄ⁿ ài kóng pe̍h-chha̍t ê lâng ê chhùi, lán lâng chiū kap khı̀-khū bô koh-iūⁿ, ia̍h boē oē tùi-tiōng chin-lí, koh bô ū thàn chin-lí lâi kiâⁿ ê hoaⁿ-hí. Só͘-í kan-ta thàn chū-iû ı̀-chı̀ lâi kiâⁿ ê lâng oē tit-tio̍h hoaⁿ-hí. (3) Tùi chı̍t bı̄n lâi khoàⁿ, chit sè-kan sı̄ poē-ge̍k Siōng-tè, chiong sı̀n Iâ-so͘ ê lâng lâi choè lô͘-châi. Chóng-sı̄ tùi Siōng-tè ê un-tián, sı̀n Chú ê lâng oē tit thang thoat-lı̄ chit sè-kan ê koân-le̍k ê sok-pa̍k, thang siū kú-khí tı̄ thiⁿ-nı̍h, tı̄ hit sı̂ chit-ê sè-kan chiū beh pı̀ⁿ-choè sı̀n Chú ê lâng ê lô͘-châi; in-ūi sı̀n Chú ê lâng hit-tia̍p sı̄ kap chhòng-chō sè-kan ê Siōng-tè saⁿ-kap teh tiàm sè-kan ê in-toaⁿ. Tı̄ hit sı̂ m̄ sı̄ sè-kan iâⁿ lán, sı̄ lán iâⁿ-kè sè-kan. Siōng-tè hoaⁿ-hí èng-ún oân-choân ê chū-iû beh hō͘ kı̀ⁿ-nā ēng chū-iû ı̀-chı̀ ê thiàⁿ lâi ho̍k-sāi I ê lâng. XIV Ióng-kiāⁿ ê hoat-tō͘ (1) Ióng-kiāⁿ ê goân-chek, chiū-sı̄ hō͘ jio̍k-thé kap lêng-hûn lóng oē ióng-kiāⁿ ê chhiú-toāⁿ. Goân-lâi goân-chek chiū-sı̄ beh ta̍t lán ê bo̍k-te̍k ê hoat-tō͘ nā-tiāⁿ. Phı̀-lūn lâi kóng, chı̂ⁿ pún-sin sı̄ bô lō͘-ēng, kan-ta kā i ēng lâi boé-mı̍h, i chiah ū lō͘-ēng. Im-ga̍k, phang-bı̄, hó bı̄-sò͘ ê mı̍h, kng kap sio-khı̀---chiah-ê mı̍h lán nā chat tú-hó lâi ēng, chiū kàu-giâ ū lō͘-ēng. Siat-sú chiah-ê mı̍h nā bô kàu-giâ thang hō͘ lán ēng, lán chiū khiàm-kheh, nā-sı̄ siuⁿ-choē, lán chiū hùi-khı̀. Siōng-tè ū hō͘ lán lāi-goā ê kám-kak, che teh chí-sı̄ lán gûi-hiám ê pháiⁿ-tāi, ia̍h chhoā lán kàu chin ê hok-khı̀ ê só͘-chāi. Khó͘-thàng chiū-sı̄ lán ê sin-thé tó-ūi ū m̄ tú-hó ê tiāu-thâu. Pêng-an kap hok-khı̀ chiū-sı̄ thàn Siōng-tè ê hoat-tō͘ lâi kiâⁿ ê ké-chí. (2) Siat-sú lán nā hoán-tùi chū-jiân, chiū chū-jiân ia̍h hoán-tùi lán; siat-sú lán nā sūn-thàn chū-jiân, m̄ hān-tiāⁿ boē hāi lán, hoán-tńg pang-chān lán, thang tit-tio̍h oân-choân ê ióng-kiāⁿ che chiū-sı̄ Siōng-tè siúⁿ-sù hō͘ lán thang tit-tio̍h lán ê bo̍k-tek ê chhiú-toāⁿ. Ia̍h tit-tio̍h chit khoán oân-choân ê ióng-kiāⁿ ê sı̂, lán chiū beh tit-tio̍h lán ê lêng-hûn só͘ teh kiû ê tı̄ Siōng-tè ê hok-khı̀, éng-oán kàu éng-oán.