Siàu-liām A-kong

Kám-kak tio̍h koâⁿ, goá chiah chai-iáⁿ un-loán. A-kong (1908~1995) Bêng-tı̄ 41 nı̂ 12 goe̍h 24 chhut-sı̀. A-kong koè-sin chı̀n-chêng nn̄g-nı̂, sin-thé chióng-chióng ki-lêng tō khai-sí bêng-hián teh thoè-hoà, ūi koaⁿ táⁿ lóng bē sóng-khoài. Ū chı̍t-pái ūi-chhut-hoeh koh kiám-cha chhut táⁿ-kiat-chio̍h, tio̍h-ài khı̀ toà-ı̄ⁿ, che sı̄ a-kong jı̂n-seng thâu-chı̍t-pái toà-ı̄ⁿ, mā sı̄ i kui-sı̀-lâng siōng-boé chı̍t-pái. Tùi 80 goā hoè ê a-kong lâi kóng, toà-ı̄ⁿ sı̄ thoa-boâ, kui-kang the tı̄ bı̂n-chhn̂g-téng bē-tàng tín-tāng, koh chù-siā koh tiàu toā-tâng, thiⁿ-tē siⁿ-sêng, chū-jiân chhiâⁿ-ióng toā-hàn ê a-kong, kin-pún bô hoat-tō͘ jím-siū. Toà-ı̄ⁿ bô chı̍t-lé-pài, a-kong tō piàn kah chin bô cheng-sı̂n, kui-ê lâng lóng siau-sán--lo̍h-khı̀. A-kong m̄-goān koai-koai tó--leh kù-chiā lâng hoa̍t-lo̍h, ū chı̍t-kang, lûn-tio̍h goán kāng-thiāu sió-tı̄ tı̄ pēⁿ-ı̄ⁿ kò͘ a-kong, a-kong siat-kè chit-ê sió-tı̄ kóng beh lim iâ-chí-chúi, kiò i khı̀ chhı̄-tiûⁿ bé, i ka-tı̄ soah poaⁿ chı̍t-chhut “thau-cháu-ı̄ⁿ”. A-kong sit-chong ê sı̂, chit-ê soe-boé ê sió-tı̄ hông mā kah beh chhàu-thâu. A-pà a-chek sı̀-koè chhoē, koh khı̀ pò kéng-chhat, kúi-tiám-cheng āu, goá khoàⁿ a-kong chin sù-sı̄ chē tı̄ kéng-chhat-chhia lāi, hō͘ tāi-jı̂n (kéng-chhat) chài tńg-lâi chhù--nih. Ta̍k-ê khoàⁿ-tio̍h a-kong lóng kín oá--koè, a-kong ū tām-po̍h-á pháiⁿ-sè, soà--lo̍h, iōng siang-chhiú phah i ê siang-kha kóng: “Sı̄ goá chit nn̄g-ki kha beh thau-cháu, goá pún-lâng bô hit-ê ı̀-sù.” Ta̍k-ê thiaⁿ--tio̍h chhiò kah beh sí, a-kong chiàⁿ-káng sı̄ “lāu-hoan-tian”--a. A-kong boài khı̀ pēⁿ-ı̄ⁿ, a-pà lóng kiò tı̀n--nih ê lāu I-seng lâi kā a-kong chù-siā, tong-jiân, a-kong mā ū ka-tı̄ ê bı̀-hng kap sı̀n-gióng. Poàⁿ-mê, thiàⁿ kah khùn bē khı̀, a-kong ē khí-lâi sio-hiuⁿ, tı̄ mn̂g-kháu-tiâⁿ bı̄n taⁿ ǹg-thiⁿ, sêng-sim sêng-ı̀ teh pài, chhùi ná liām: “Tē-ki-chú, goá lâng bô sóng-khoài, chhiáⁿ lí pó-pı̀ goá kín hó, nā hó, tō ē khoán chı̍t-hù seng-lé lâi tap-siā......” Ū chı̍t-mê, a-kong kóng i kha chin sng, sng kah kiōng-beh sí--khı̀, goá tō khı̀ toā-thiaⁿ kā a-kong kha-thúi lia̍h-lêng, toā-thiaⁿ àm-àm, kan-taⁿ kong-má téng-koân ê lā-chek-hoé teh chhiō-kng, a-kong chē tı̄ toā-pang-í-á téng, goá chē chı̍t-chiah í-thâu-á, chin chhut-la̍t kā a-kong lia̍h-lêng, a-kong hiông-hiông kám-khài kóng: “Sè-kan-lâng bô-lūn ū joā gâu, chóng--sı̄ ū sí ê chı̍t-jı̍t, lâng sı̄ thiⁿ-tē siⁿ-sêng, chhin-chhiūⁿ iá-chháu, kù-chāi hong chhoe jı̍t-thâu pha̍k.” A-kong phoà-pēⁿ chit nn̄g-nı̂, goá tı̄ Tâi-pak ê toā-to͘-chhı̄ bô-êng ka-tı̄ ê sū-gia̍p, koh tı̂m-bê tı̄ ài-chêng ê thiⁿ-bı̍t--nih, khoe-khiàm a-kong chin chē. Hit-toāⁿ sı̂-kan, a-kong ná-chhiūⁿ kiâⁿ-chhut goá ê sè-kài, sui-bóng goá sim-lāi iû-goân ko͘-toaⁿ khang-hi, soah m̄-chai ài oa̍t-thâu tò-tńg-khı̀ chhoē a-kong, chhoē chı̍t-hūn siōng se̍k-sāi siōng un-loán ê an-ùi kap le̍k-liōng. A-kong sı̄ goá sèⁿ-miā tiong chin tiōng-iàu ê lâng, khoàⁿ a-kong it-hiòng kiông-kiān ê sin-thé, chı̍t-jı̍t chı̍t-jı̍t siau-sán--lo̍h-khı̀, goá chiâⁿ m̄-kam, kàu a-kong í-keng bô hoat-tō͘ jı̄n--lâng, bô hoat-tō͘ kóng-oē, goá chiah kéng-kak--tio̍h kiōng-beh sit-khı̀--i-loh. Ū chı̍t-kang, goá tiām-tiām peh khí-lih a-kong ê bı̂n-chhn̂g téng, kā a-kong ta koh sán ê chhiú ak-tiâu--leh, “A-kong! A-kong!” it-tı̍t kiò it-tı̍t kiò. Goá sim-lāi teh kı̂-tó, Thiⁿ-kong peh--á, Má-chó͘-pô, Tē-ki-chú kap a-kong bô se̍k-sāi ê siōng-tè, chhiáⁿ lín kiám-khin goán a-kong ê thòng-khó͘, hō͘ i pêng-chēng kā sèⁿ-miā ê lō͘ kiâⁿ liáu. Thiaⁿ-tio̍h keh-piah toā-thiaⁿ piah téng ê lāu sı̂-cheng, hoat-chhut “tín-tōng” “tín-tōng” ê siaⁿ, goá siūⁿ-tio̍h a-kong kà goá khoàⁿ sı̂-cheng ê sı̂, the̍h tn̂g-tn̂g ê chhâ-kùn-á, kí toā-thiaⁿ chit-ê o͘-o͘ ê lāu-sı̂-cheng, chı̍t-keh chı̍t-keh kà goá khoàⁿ...... 1995 nı̂ 7--goe̍h, Lân-iông pêng-goân àu-hip ê joa̍h--lâng, a-kong kiat-sok i 87 nı̂ ê sè-kan soè-goe̍h, kò-pia̍t i khai-khún chèng-choh ê thó͘-tē kap chhân-hn̂g, mā ùi sè-kan ê jı̂n-chêng sè-sū kái-thoat, tiām-tiām khùn tı̄ ka-tı̄ siang-chhiú khí-chō ê kū-chhù--nih. Joa̍h--lâng ê hong bi-bi-á chhoe, chhoe kò kū-chhù sı̀-piⁿ ê tek-châng, tek-á hoat-chhut “iⁿ-iⁿ oāiⁿ-oāiⁿ” ê siaⁿ, ná-chhiūⁿ teh kā a-kong sio-sı̂. A-kong ê song-sū pān kah chin lāu-jia̍t, goá ê sim-chêng toè sai-kong liām-keng kap chè-pài ê gı̂-sek teh khí-khí lo̍h-lo̍h. Chhut-soaⁿ liáu-āu tē-jı̄-kang, chē pak-hoê-soàⁿ ê Chū-kiông-hō hoé-chhia tńg-khı̀ Tâi-pak siōng-pan, oá tı̄ chhia-mn̂g-piⁿ, chhia-thâu chı̍t-chām chı̍t-chām koè, hong chı̍t-chūn chı̍t-chūn chhoe--lâi, hoé-chhia-siaⁿ, hong-siaⁿ, hái-éng-siaⁿ thàu-sio-lām, Ku-soaⁿ-tó pêng-chēng phak tı̄ thài-pêng-iûⁿ, hoé-chhia ka-kín sok-tō͘ chhiong jı̍p-khı̀ pōng-khang, Ku-soaⁿ-tó tı̄ goá thâu-chêng siau-sit hit-chūn, goá tòng bē tiâu--a, tı̄ àm-bin-bong ê pōng-khang lāi, goá toā-siaⁿ khàu--chhut-lâi. Āu-kı̀: poàⁿ-mê, siūⁿ-tio̍h a-kong, kā sim-lāi ê siàu-liām siá--lo̍h-lâi. Tng goá jı̂n-seng tú-tio̍h bô sūn-lı̄, khùn-lân ah-sı̄ pēⁿ-thiàⁿ, siūⁿ-tio̍h a-kong kiâⁿ--koè ê toā sı̂-tāi, tō ē tit-tio̍h le̍k-liōng. Jı̍t-chí koè kah chin kín, chhit-nı̂ chı̍t-ē-á tō koè--khı̀-a, goá mā lı̄-khui kāu-hō͘ ê Tâi-pak to͘-chhı̄, lâi-kàu un-loán ê tó-sū lâm-pêng. Goá ê kha-pō͘, lı̄ pak-pêng ê kò͘-hiong ná-chhiūⁿ jú-lâi jú-hn̄g--a, m̄-koh tùi a-kong ê siàu-liām tian-tò ná-lâi ná chhim...... (TGB Thong-sı̀n tē 41 kı̂, 2003 nı̂ 2 goe̍h)