跳至內容

Sió-toān Tân Khun-eng Tiúⁿ-ló

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
Tiúⁿ-ló sı̄ tı̄ Chiong-hoà hū-kı̄n Hok-jı̂n-kheⁿ (Thâi-lâng kheⁿ) ê lâng, chhut-sı̀ tı̄ 1858 nı̂ 12 goe̍h 14 jı̍t. I tı̄ 3 hoè bô lāu-pē, 11 hoè bô lāu-bú. Ke-lāi sàn-hiong, siông-siông tio̍h khı̀ soaⁿ-nı̍h khioh chhâ thang chò saⁿ tǹg ê lō͘-ēng. Āu-lâi ū lâi khiā-khí tı̄ siâⁿ-lāi. 
Tı̄ 25 hoè ê sı̂, ū chhoā Tiúⁿ-ló-niû(hiān-sı̂ iáu tı̄-teh), ū tit-tio̍h nn̄g ê hāu-seⁿ, nn̄g ê cha-bó͘-kiáⁿ. I tı̄ Chiong-hoà ū chò pa̍k-chang-sui ê thâu-lō͘; chiàu-khoàⁿ ū thang pêng-siông koè-jı̍t. Tı̄ 39 hoè ê sı̂, ū chı̍t jı̍t tú-tio̍h phoà-pēⁿ beh khı̀ the̍h io̍h, kiâⁿ kàu Koan-im-têng kháu, thiaⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê Se-kok lâng (chiū-sı̄ Mûi Bo̍k-su) teh kóng tō-lí. Sı̂n ê kiàm ū chha̍k-tio̍h i ê sim, tùi án-ni hoán-hoé lâi sı̀n Iâ-so͘. Pêng-sı̂ chia̍h o͘-hun chin-toā, tı̀-kàu i ê kiáⁿ chhut-sı̀ lóng tio̍h kā i bū hun-ian. Chóng-sı̄ 40 hoè ê sı̂, ū sûi-sı̂ ké-hun kàu-lı̄, kàu 43 hoè chiū lâi niá sé-lé. 
Sı̀-cha̍p-la̍k hoè ê sı̂, ū siū siat-lı̍p chò Chiong-hoà kàu-hoē ê tiúⁿ-ló, chiap-soà thâu-boé-nı̂ jı̄m-chit 9 nı̂ kú. Āu-lâi tı̄ 54 hoè ê sı̂, ū soá lâi toà tı̄ Oân-lı̂m, tı̄-chia chò boē chhài-chí ê thâu-lō͘, Siōng-tè siúⁿ-sù i ū hoat-tián ê jı̍t; 63 hoè ū koh tng Oân-lı̂m kàu-hoē ê tiúⁿ-ló, put-chí chhut-la̍t kó͘-bú kàu-hoē ê cheng-sı̂n kap châi-chèng. 
Tı̄ 1923 nı̂ 7 goe̍h 19 jı̍t ē-po͘ chı̍t tiám-cheng ū khí bông-tn̂g-iām hut-jiân chin siong-tiōng, tı̄ 20 jı̍t ē-po͘ 8-tiám cheng ū kap sè-kan saⁿ-sı̂, an-jiân khı̀-khùn. Hióng-siū 66 hoè. 
Tı̄ 29 jı̍t chı̍t tiám kí-hêng chòng-sek, oá 3 tiám chhut-chòng. Hoē-chòng-chiá lóng-chóng oá 500 liân-lâng, ū Chiong-hoà, Khe-ô͘, Lūn-á,Chhân-tiong, Jı̄-chúi ê kàu-hoē, oá 200 chó-iū lâi tàu tông-chêng. Koh ū chiông-tiong kúi-nā kàu-hoē í-kı̍p ke-nı̍h chē-chē sin-siong ê tiàu-te̍k. Sı̍t-chāi chin sēng-hóng. Chit ê lâng ū thang cò lán bô͘-iūⁿ ê só͘-chāi. Goá kí-khí kúi-nā hāng lâi-kóng:-
1.Kàu-hoē sit-lo̍h chı̍t ki chhiú. Tùi i tit-tio̍h kiù í-lâi, he̍k-sı̄ ēng phín-hēng á-sı̄ ēng chhùi-chı̍h, ū khan chē-chē lâng lâi sı̀n Iâ-so͘ pài Siōng-tè. Tı̄ châi-chèng lâi kóng, i ū khek-khı̂n khek-khó͘, chı̍t-nı̂ kam-goān hiàn chiâⁿ-pah-kho͘ tı̄ kàu-hoē. Taⁿ bô lah! Kàu-hoē kiám chı̍t ê gâu chio-ho͘ lâng--ê kap gâu kó͘-bú châi-chèng ê lah, só͘-í kóng kàu-hoē sit-lo̍h chı̍t ki chhiú. 
2.Siā-hoē sit-lo̍h chı̍t ê lâng. Ū-sı̂ i pún-sin ê ê , á-sı̄ só͘ ēng ê mı̍h, nā ū sió-khoá pháiⁿ, i bô sûi-sı̂ koh bé, i chiū siu-lí kàu lóng boē ēng-tit chiah hiat-ka̍k. Bān-hāng chin chiat-khiām. Ū lı̄-ek lâng ê sū, i kam-goān chhut, chóng-sı̄ kan-ta chò chhia-hoa ê lō͘-ēng, i m̄ kam-goān khai. Sı̍t-chāi toā-toā thang chò lán ê bô͘-iūⁿ. Taⁿ siā-hoē kiám chı̍t ê keng-chè-chiá--lah, só͘-í kóng siā-hoē sit-lo̍h chı̍t ê lâng. 
3.Thoân-kàu-chiá sit-lo̍h chı̍t ê pang-chān. Bat thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng, ū-sı̂ sian-seⁿ sit-chhò á-sı̄ chò tāi-chı̀ khah chhong-pōng, i chiū hó-táⁿ àm-chı̄ⁿ lâi khó͘-khǹg i. Iā bat kap sian-seⁿ chò-hoé khı̀ pò͘-tō, lâi kap i tàu kóng tō-lí, m̄-bián hō͘ i le̍k siaⁿ koè-thâu. Koh chài put-chí tı̀-ı̀ sian-seⁿ ê koè-jı̍t, ū-sı̂ kiaⁿ-liáu i khiàm-khoeh, ū-sı̂ kiaⁿ-liáu i ūi-tio̍h bô kàu thang ēng, ē tı̀-kàu sit-chı̀, chiū siông-siông lâi kap i tâm-lūn, chān i kiông-chı̀ chòng-sim. Taⁿ bô lah, só͘-í kóng thoân-kàu-chiá sit-lo̍h chı̍t ê pang-chān.