Siā-hoē Chong-kàu
Chit ê tê-ba̍k phah-sǹg ū chē-chē ūi ê bo̍k-su kap sian-siⁿ bat kóng-khí, lia̍t-ūi tāi-khài iā lóng bêng-pe̍k. Goá siūⁿ ài koh chı̍t pái lâi tâm-lūn, ǹg-bāng ū sió-khoá lı̄-ek, kiám-chhái ē chò tiàm chit ê phû-phiò ê sè-kan ê lı̄-ek. Hiān-sı̂ siā-hoē tiong só͘ chò ê sū-gia̍p, lâng só͘ chò ê chit-gia̍p, kok téng ê kho-ha̍k: Chū-jiân Kho-ha̍k (Natural Science) Bûn-bêng Kho-ha̍k (Cultural Science) Lí-sióng Kho-ha̍k (Ideal Science). Chiàu khoàⁿ kap chong-kàu lóng bô koan-hē. Chong-kàu lēng-goā chı̍t hāng mı̍h, lóng sı̄ lūn sı̂n-lêng-chiūⁿ ê tāi-chı̀. Kho-ha̍k, sū-gia̍p, só͘ teh chò ê bo̍k-tek bô saⁿ-tâng. Koh ū lâng siūⁿ tùi kó͘-chá chong-kàu chiū-sı̄ chı̍t kho, kı̂-û ê kho-ha̍k iā sı̄ ka-tı̄ chı̍t kho. Khiok chiàu hiān-sı̂ khoàⁿ sı̄ ná chhin-chhiūⁿ án-ni; m̄-kú nā kā i khe-khó hit ê khí-thâu,chiū ē chai chē-chē kho-ha̍k sı̄ tùi chong-kàu pun chhut-lâi-ê. Lâi kí-khí kúi-nā hāng. Hoat-ha̍k, Chèng-tı̄-ha̍k, tı̄ Kū-iok Siōng-tè bēng-lēng Mô͘-se tı̄ Se-nái-soaⁿ chò Cha̍p-tiâu kài. Che chiū-sı̄ hoat-lu̍t ê khai-chó͘, kin-á-jı̍t iáu ū chûn tı̄ hoat-lu̍t ê lāi-té. Tiat-ha̍k, Lûn-lí, sim-lí-ha̍k ū bē lı̄-khui-tit ê koan-hē tı̄-teh. Im-ga̍k, put-lūn tı̄ Tang-iûⁿ á-sı̄ Se-iûⁿ, goân-pún lóng sı̄ tı̄-hiàn-chè kèng Sı̂n ê sı̂ teh ēng-ê. Kàu-io̍k kap i-ha̍k, kó͘-chá lóng sı̄ kàu-hoē, sı̄-biō, bo̍k-su, hoê-siūⁿ só͘ chò ê kang. Taⁿ hiān-sı̂ chiah-ê chē-chē lóng ka-tı̄ to̍k-lı̍p lah. Án-ni thang kóng kho-ha̍k sı̄ tùi chong-kàu pun chhut-lâi-ê. M̄-nā án-ni, siā-hoē só͘ teh chò ê sū-gia̍p iā chē-chē sı̄ tùi chong-kàu chhut. Chhin-chhiūⁿ chû-hūi-ı̄ⁿ, ko͘-jı̂-ı̄ⁿ, kiù-chè-só͘, chhiah sı̍p-jı̄-siā lóng sı̄ lán Ki-tok-kàu chit ê thiàⁿ lâng ê “thiàⁿ”--jı̄ siⁿ-chhut. Nā-sı̄ chit sı̂ bô chong-kàu ê lâng iā teh chò, soà pı̀ⁿ-chò chho͘-sio̍k. Lūn chong-kàu thang kóng sı̄ chèng hāng ê pún-goân. Phı̀-jū chhin-chhiūⁿ chı̍t châng ko-lê-chhài, lāi-bı̄n ū chı̍t-ha̍h chı̍t-ha̍h. Chèng hāng sı̄ chhin-chhiūⁿ hiah-ê ha̍h. Nā-sı̄ ko-lê-chhài chı̍t-ha̍h chı̍t-ha̍h peh liáu ē bô--khı̀, m̄-kú chong-kàu sı̄ kàu chit lia̍p tē-kiû lóng léng--khı̀, lóng bô poàⁿ lâng tı̄ sè-kan, i iā sı̄ tı̄-teh, chiū-sı̄ bô khí-thâu bô soah-boé. Taⁿ beh àn-cháiⁿ-iūⁿ siūⁿ chit ê chong-kàu ? Thang kóng sı̄ chı̍t lia̍p chéng-chí, Iâ-so͘ bat siat phı̀-jū kóng sı̄ koà-chhài-chí (Má-khó 4 : 31). Che chin-chiàⁿ ū ı̀-sù ah ! Chéng-chí sı̄ ū oa̍h-miā ū la̍t. I nā iā lo̍h tē, ē hoat gê, ē tèng kin. Kho-ha̍k nā ū Chong-kàu chiū ū oa̍h-miā, ū-la̍t. La̍t tùi tó-ūi lâi ? Tùi Iâ-so͘ Ki-tok lâi. Iâ-so͘ tı̄ sè-kan siông-siông tùi lâng kóng, “An-sim.” “Tio̍h an-sim.” Chit kù koh ū chı̍t ê ı̀-sù, sı̄ kóng, “Tio̍h goân-khı̀.” Goân-khı̀ chiū-sı̄ siⁿ-khí khùi-la̍t ê ı̀-sù. Piàn-sūi-ê tio̍h siⁿ goân-khı̀ chiū ē kiâⁿ. Iâ-so͘ sí liáu ha̍k-seng chhin-chhiūⁿ iûⁿ bô bo̍k-chiá, sit-bāng lek-táⁿ. Iâ-so͘ chhut-hiān an-ùi in, in chiū hó-táⁿ ē thoân tō-lí. Chit kù “An-sim” sı̄ lán chong-kàu ê toā khùi-la̍t. Tı̄ chit sè-kan sı̂-sı̂ ê an-ùi. Chit sè-kan ū chin chē thang hō͘ lâng kiaⁿ, tı̀-kàu lán ê cheng-sı̂n beh soe-jio̍k nńg-chiáⁿ chhin-chhiūⁿ piàn-sūi-ê. Ū-sı̂ jio̍k-thé phoà-pı̄ⁿ chhin-chhiūⁿ hit ê hiat-lâu 12 nı̂ ê hū-jı̂n lâng; ū-sı̂ tú-tio̍h ge̍k-kéng chhin-chhiūⁿ Iâ-so͘ ê ha̍k-seng tú-tio̍h toā hong-éng. Pêng-iú bô kàu-gia̍h ê an-ùi, sí-sit khún-tio̍k, hiān-chāi sè-kan bô kàu-gia̍h ê tông-chêng. Nā-sı̄ lán tùi Iâ-so͘ ê oē tı̄ lán ê hı̄-khang piⁿ teh kóng, “Tio̍h an-sim, goá kap lí tı̄-teh.” Hit sı̂ lán beh koh siⁿ-khí toā la̍t. Sit-pāi beh koh tit-tio̍h sêng-kong, ge̍k-kéng chhi-chhám beh tit-tio̍h ǹg-bāng. Beh tit-tio̍h sè-kan lâng chò bē kàu-ê, chiū-sı̄ Sı̂n ê la̍t kap an-ùi. Lán nā ta̍k jı̍t ūi-tio̍h jio̍k-thé lâi tio̍h-boâ, kè-kàu ē pāi-hoāi ê bí-niû, nā-sı̄ cheng-sı̂n-chiūⁿ bô thang siū an-ùi, chiū chit sè-kan ū sím-mı̍h hok-khı̀ mah ? Nā bô tit-tio̍h chong-kàu ê an-ùi hō͘ lán ê cheng-sı̂n boán-chiok, toà sè-kan chhin-chhiūⁿ tē-ge̍k. Só͘ chò m̄ sı̄ chiàⁿ bo̍k-tek, jio̍k-thé sı̄ chò ki-khı̀ teh ēng nā-tiāⁿ, sı̄ bông bo̍k-tek ê seng-oa̍h. Sè-kan ê chı̂ⁿ-châi, miâ-siaⁿ sı̄ sím-mı̍h ? Bô khah-iâⁿ chhut Ai-kı̍p teh pài kim gû-á siōng, tē 18 sè-kí Se-Au tāi-lio̍k ê khang hun-chiong nā-tiāⁿ. Taⁿ kai-chài ū lán ê Chong-kàu hō͘ lán oa̍h-miā, khùi-la̍t kap an-ùi. Put-lūn chò sím-mı̍h chit-gia̍p thang tit-tio̍h an-sin lı̍p-bēng. Che chiū-sı̄ lán, m̄-nā sı̄ lán, chiū-sı̄ siā-hoē chèng lâng kap chong-kàu bē ē lı̄-tit ê koan-hē tiám. (Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 421 koàn,1920 nı̂ 4 ge̍h)