Sin Bûn-bêng Kū tō-tek

Tang-iûⁿ ê tō-tek toā pō͘-hūn sı̄ ēng Khóng-chú, Bēng-chú ê lûn-lí ha̍k-soat chò ki-chhó͘; ngó͘-lûn, ngó͘-siông chò sūn-sū phiau-chún. Kun-sı̂n ê tiong-kan ū kun-sı̂n ê tō-tek; pē-kiáⁿ ū pē-kiáⁿ ê tō-tek; hiaⁿ-tı̄, ang-bó͘, pêng-iú lóng ū it-tēng ê lûn-lí. Kı̂-thaⁿ kò-jı̂n thoân-thé siā-hoē ēng chin-chē khoán ê tō-lí kàu-hùn. Chóng kóng, jı̂n, gı̄,lé, tı̀, sı̀n chò tē it iàu-kín ê kin-pún tō-tek, lâi teh kà-sı̄ it-poaⁿ ê bı̂n-chiòng. Che sı̄ Tang-iûⁿ chāi-lâi ê tō-tek put-chí khó-chhú ê só͘-chāi. Se-iûⁿ ū sím-mı̍h chāi-lâi ê tō-tek, bô siông-sè chai-iáⁿ. Chóng-sı̄ Se-iûⁿ khah chē sı̄ chong-kàu kok, ēng chong-kàu ê kà-sı̄ chò tō-tek phiau-chún. Chhin-chhiūⁿ saⁿ-thiàⁿ, bô lūn ngó͘-lûn, thoân-thé, siā-hoē á-sı̄ tùi kò-jı̂n, tāi-ke chûn saⁿ-thiàⁿ chò tō-tek. Chiàu án-ni khoàⁿ, Tang-iûⁿ ê tō-tek khah ho̍k-cha̍p, Se-iûⁿ--ê khah kán-tan; chóng-sı̄ kiat-kio̍k i ê lí sı̄ saⁿ-tâng. Thiàⁿ m̄ bián hun-piat téng-kip, thiàⁿ pa̍t lâng chhin-chhiūⁿ lán ka-kı̄, che sı̄ Tang-iûⁿ, Se-iûⁿ kiōng-thong ê só͘-chāi, sè-kan lâng pit-iàu ê tō-tek. Kı̄n-lâi bûn-bêng ná hoat-ta̍t, kho-ha̍k tı̍t-tı̍t chı̀n-pō͘, tō-tek chit hong-bı̄n ná soe-pāi, lûn-lí jı̂n-tō chiām-chiām thè-pō͘, tō-tek kap bu̍t-chit bûn-bêng boē ē pêⁿ-pêⁿ hiòng siōng, tō-tek tò-thè tūi-lo̍h, gâu ê lâng chò chhut khah chē pháiⁿ tāi-chı̀, bûn-bêng ê chò khah ū toā-sū, gōng ê iā chiàu i ê le̍k-liōng chò m̄ tio̍h pháiⁿ só͘-kiâⁿ, in-ūi náu-le̍k put-chiok chò liáu khah m̄ sêng-mı̍h. Lí khoàⁿ, tùi chhòng-chō sè-kan í-lâi, lán só͘ m̄-bat thiaⁿ-tio̍h toā chiàn-cheng ê tiong-sim-tiám sı̄ tı̄ Au-chiu ê bûn-bêng-kok, hiah-ê bûn-bêng-kok sı̄ sè-kài ê it-téng kok, i ê kok-bı̂n sı̄ jı̂n-lūi tiong tē it liû ê, chheng-ho͘ chò siōng-téng-jı̂n, toā bûn-bêng ê lâng, chò chhut phoà thian-hong iá-bân ê toā kı̀-lio̍k. Khó kiàn bûn-bêng kap tō-tek bô pêⁿ kiâⁿ, sı̄ hoán pí-lē ê chèng-kù, ná bûn-bêng ê jú ok-to̍k. Gâu ê lâng gâu thiàⁿ lâng, bûn-bêng ê lâng ū hó tek-hēng gâu kiâⁿ tō-tek, eng-kai tio̍h án-ni chiah sı̄ ha̍p-lí. Chóng-sı̄ hiān-kim ê sè-tāi m̄ sı̄ án-ni,gâu lâng gâu saⁿ-tò͘, bûn-bêng-ê gâu saⁿ thâi, ū lêng-le̍k thang èng-iōng kho-ha̍k, chò chhut lı̄-hāi thâi lâng ê ke-si. Kiông-ê ap-pek jio̍k-ê, toā-ê khi-hū sè--ê, gōng-ê tio̍h siū gâu-ê ê lêng-jio̍k,thún-ta̍h, khoàⁿ-khin, biáu-sı̄, chéng-chéng ê bú-bān pō͘-jio̍k. “Jio̍k-jio̍k kiông sı̍t”: Loán-jio̍k-ê ê bah tio̍h hō͘ kiông-béng ê lâng chò sı̍t-bu̍t. Tùi chit kù ê hêng-iông-sû thang chai sè-kan lâng ê liông-sim hiú-noā, bô ēng tō-tek teh saⁿ khoán-thāi, lóng sı̄ ēng sè-le̍k teh tùi-chiap. “Jio̍k-jio̍k kiông-sı̍t”, tú-tú sı̄ kin-á-jı̍t jı̂n-lūi ê chōng-hóng. Jı̄-cha̍p goā nı̂ chêng Tâi-oân ê bûn-hoà thêng-tō͘ chin kē, bı̂n-chiòng ê tı̀-sek chin chhián, kui Jı̍t-pún tè-kok koán-hat liáu-āu, chéng-tùn kok hong-bı̄n, kái-liông oāⁿ-sin, keng-koè 20 goā nı̂ ê tiong-kan ū chám-jiân hoat-tián. Tâi-oân lâng tām-po̍h khah khai-hoà,bu̍t-chit-tek chit hong-bı̄n sı̍t-chāi ū toā chı̀n-pō͘, chin thang hoaⁿ-hí ê só͘-chāi. Khó-sioh cheng-sı̂n-kài chit hong-bı̄n soe-toê hú-pāi. Bô liâm-thí, bô tō-tek, pāi hong-sio̍k chin-chē téng-hō,sǹg bē-tit chı̄n. Sı̀n-sı̍t ū tō-tek, pı̂n thian-liông ê lâng, toā-poàⁿ sí teh-beh liáu lah, só͘ chhun-ê bô loā-chē. Siū bûn-bêng ê kàu-io̍k, soà bē kı̀-tit chāi-lâi ê tō-tek. Tang-iûⁿ lâng iàu-kín ê ngó͘-lûn,ngó͘-siông, chha-put-to teh beh siau-bia̍t. Hu-hū ê tiong-kan ū sò͘-siōng ê būn-tê; ang m̄-tı̍hⁿ bó͘,bó͘ m̄-tı̍hⁿ ang. Pē-kiáⁿ, bó͘-kiáⁿ iā ū sò͘-siōng būn-tê : kè-kàu châi-sán, che sı̄ éng pái hán-tit ū-ê, kin-á-jı̍t sı̄ pêng-siông ê sū. Sian-siⁿ ha̍k-seng ê tiong-kan, su-té-ê oē khiok iáu tı̄-teh, chóng-sı̄ su-té ê tō-tek lóng phah-bô lō͘-khı̀. Kı̂-û nā beh chı̍t-hāng chı̍t-hāng kí-lē lâi kóng, kóng bē-tit liáu. Lâi khoàⁿ choè-kı̄n siā-hoē ê kéng-hóng, siàu-liân ê lâm-lú, tāi-ke ài chò-hoé kau-poê, kóng sı̄ bûn-bêng ê khı̀-khài; thong-phoe bı̍t-hoē, chū-iû kiat-hun, kóng sı̄ tio̍h o̍h se-hoat chiah sı̄ ha̍p sı̂-sè ê lâng. Ài o̍h goā-phoê ê bûn-bêng, phah-hoāi siā-hoē ê tia̍t-sū, thái-thó sı̄ bûn-bêng ? Lı̄-iân ê sū-kiāⁿ, chı̍t jı̍t chı̍t jı̍t chē; su-seng-jı̂ ê siàu-gia̍h, nı̂-nı̂ tı̍t-tı̍t ke; siā-hoē ê chhàu-noā ê pı̂n-kù. Chiú-koán, chhiong-liâu, chùi-jı̂n, phiâu-kheh bô lūn sím-mı̍h só͘-chāi to chin chhiong-sēng. Hi-hoa ı̂m-loān ê pháiⁿ hong-sio̍k, iâⁿ-koè kó͘-chá ê Só͘-to-má. Ou-ho͘ ! Sı̀ chheng goā nı̂ ê Chi-ná tè-kok só͘ thoân-lâi ê hó tō-tek, khó-chhú ê hong-sio̍k, chāi Tâi-oân lân-tit pó-chûn, bô loā-kú teh beh bô-khı̀ lah. Chin khó-sioh. Bûn-bêng ê pè-hāi,bûn-hoà ê sán-chhut-bu̍t, bô chong-kàu su-sióng, bô tō-tek kám-liām, chí kiaⁿ sı̄ hoat-lu̍t chè-chhâi. Che sı̄ hiān-chāi tiong-kip í-siōng bı̂n-chiòng ê sim-lí. Hiān-chāi Tâi-oân ê sin-chiá siáⁿ-khoán ? Hó-táⁿ kóng, iû-goân siū-tio̍h siā-hoē ê pháiⁿ-khoán thoân-jiám. Chong-kàu-sim léng-léng, tō-tek kám-liām hi-po̍h; kàu-hoē ê lāi-iông, kò-jı̂n ê pı̀-bı̍t, loā-nı̍h chē bē sái-tit hoat-piáu. (Tâi-oân-kàu-hoē-pò tē 435 koàn, 1921 nı̂ 6 goe̍h)