Tâi-gí Lu̍t-Hôa Lūn
Png Chùn-gān
Hiān tāi lâng Hoa gí khoân kéng chìm chiâⁿ chhim, Tâi gí hō͘ Hoa gí khan kah chhoa̍h chhoa̍h khì, kù hoat, sû lūi choân Hoa té, taⁿ beh chō͘ ta̍k ê "lu̍t-Hôa", ta̍k pha "chú tê" lóng sī "Hoa .khì ê só͘ chāi", ē té beh kà ánchóaⁿ lu̍t hō͘ tiāu.
Giâm-tiōng
[siu-kái]"Giâm-tiōng" ū-iáⁿ sī Tâi-gí sû, Chóng--sī chı̍t-kóa to͘-ha̍p lán kóng "chia̍h-la̍t" khah chōe. Chhin-chhiūⁿ "Khang-chhùi kài chia̍h-la̍t." Nā Tâi-gí té khah bô chāi--ê, phah-sǹg kan-taⁿ kò͘ le̍h kóng "khang-chhùi kài giâm-tiōng." Lán nā ē-hiáu "chia̍h-la̍t", tō bōe put-sî le̍h "giâm-tiōng."
嚴重 → Chia̍h-la̍t
I ê khang-chhùi kài 嚴重 → I ê khang-chhùi kài chia̍h-la̍t
Chit-siaⁿ tāi-chì 嚴重 ā → Chit-siaⁿ chia̍h-la̍t á
"Chit siaⁿ-hāi ā" “Chit-siaⁿ thô͘ ā” “Chit-siaⁿ thô͘-thô͘-thô͘ ā” "Chit-siaⁿ tāi-chì tōa-tiâu ā" ... lóng ē-sái. Chia beh kóng--ê sī, án-chóaⁿ ēng "chia̍h-la̍t," mài bē-chēng-bē to̍h kóng "giâm-tiōng". "Serious" tī Tâi-gí khah án-chóaⁿ to iáu ū "chia̍h-la̍t" thang kóng, che kài chhiat-iàu, ē-hiáu "chia̍h-la̍t", lán to̍h bián ti̍t-ti̍t kóng "giâm-tiōng"
Má-siōng
[siu-kái]| Bái | Súi |
|---|---|
| Góa 馬上 pang lí chún-pī. | Cóa sûi kā lí chhoân. |
| Lí sió-tán--leh, góa 馬上 hó. | Lí sió-tán--leh, góa liâm-mi hó. |
Chi̍t khai sí
[siu-kái]ta̍k ê nā bat thiaⁿ khah lāu 70 m̄ bat tha̍k chheh, kui sì lâng kanna ē hiáu Tâi oân ōe ê sī tōa kóng ōe, lín thang hoat hiān, in bē chhan chhiūⁿ Hoa gí tiāⁿ tiāⁿ leh kóng「chi̍t khai-sí ...」, in bē kóng chit lō kù hoat, siōng bô tàu hán leh kóng .ê, ǹg bāng ta̍k ê thang chhì māi、kui kang lóng bâng kóng「chi̍t khai-sí ...」, ē té kóng kúi ê lē.
一開始/chi̍t khai-sí
=> thâu-seng
=> tâ-á ... ê sūn
一開始我們不知道他要不要來，後來他來了我們覺得很高興。
bái : 一開始 gún m̄ chai i kám beh lâi, āu--lâi i lâi ā, gún kài hoaⁿhí
súi : thâu-seng gún m̄ chai i kám beh lâi, bóe--á i lâi ā, gún kài hoaⁿhí
súi : tâ-á khai-sí ê sūn, gún m̄ chai i kám beh lâi, bóe--á i lâi ā, gún kài hoaⁿhí
他一開始跑得很快，跑到第3圈沒力了，就慢下來了。
bái : I 一開始 cháu kah kài kín, cháu kah tē 3 lìn bô la̍t to̍h bān lo̍h--lâi ā.
súi : I thâu-seng leh cháu kài kín, cháu kah tē 3 lìn bô la̍t to̍h bān--lo̍h--lâi ā.
súi : I tâ-á leh cháu ê sūn kài kín, cháu kah tē 3 lìn bô la̍t to̍h bān--lo̍h--lâi ā.
chi̍t V tio̍h ... , (V : tōng sû)
[siu-kái]ta̍k ê nā bat thiaⁿ khah lāu 70 m̄ bat tha̍k chheh, kui sì lâng kanna ē hiáu Tâi oân ōe ê sī tōa kóng ōe, lín thang hoat hiān, in m̄ bat leh kóng「chi̍t V tio̍h ...」( V = tōng sû), sáⁿ mi̍h ì sù, to̍h sī in bē kóng「chi̍t khòaⁿ tio̍h」,「chi̍t siūⁿ tio̍h」,「chi̍t lâi tio̍h」... ûn ûn, in bē kóng chit lō kù hoat, siōng bô tàu hán leh kóng .ê, ǹg bāng ta̍k ê thang chhì māi、kui kang lóng bâng kóng「chi̍t V tio̍h ...」, ē té kóng kúi ê lē.
一 V tio̍h ... => V tio̍h (sûi) ... (V : tōng sû)
我一看就知道錯了。
bái : Góa 一看 tio̍h chaiiáⁿ m̄ tio̍h à.
súi : Góa 看 tio̍h (sûi) chaiiáⁿ m̄ tio̍h à.
我一看到，火氣就上來了。
bái : Góa 一看 tio̍h, hóe chǒng toh khaih.
súi : Góa 看 tio̍h hóe chǒng toh khaih.
我一聞到那個味道，就吐出來了。
bái : Góa 一鼻 tio̍h hit ê bī, chǒng thò͘ thò͘ .chhoaih.
súi : Góa 鼻 tio̍h hit ê bī, chǒng thò͘ thò͘ .chhoaih.
in ūi ..., só͘ í ...
[siu-kái]ta̍k ê nā bat thiaⁿ khah lāu 70 m̄ bat tha̍k chheh, kui sì lâng kanna ē hiáu Tâi oân ōe ê sī tōa kóng ōe, lín thang hoat hiān, in m̄ bat leh kóng「in ūi ..., só͘ í ...」, siōng bô tàu hán leh kóng .ê, ǹg bāng ta̍k ê thang chhì māi、kui kang lóng bâng kóng「in ūi ..., só͘ í ...」.
(in-ūi) ..., só͘-í ...
=> ..., chū ánne ...
=> ..., iā ánne ...
=> ..., tùi ánne ...
chit ê " ... , só͘í ..." ê kù-sek, góa káⁿ sio-su, khah lāu 70 ê, m̄ bat tha̍k kòe chheh ê, kui-sì-lâng kanna ēhiáu Tâioân ōe ê sī-tōa lâng, in hán leh kóng, gún má 79 hòe, góa to bô hit ê kì-tî bat thiaⁿ i leh kóng "só͘í" ê, hiān tāi lâng "só͘ í" hiah chia̍p leh kóng, tiāⁿ tio̍h khì hō͘ Hôa gí òe .tio̍h, "in ūi", kap "só͘ í" sī sio siâng lí lō͘, kóng chi̍t ê to̍h hó, á "só͘ í" kiàn gī kóng "chū ánne", kà-nā lán chū-lâi to bô sáⁿ leh kóng "só͘í", góa kiàngī, to̍h kóng "chū ánne" khah iâⁿ.
sui jiân ... tān sī ...
[siu-kái]ta̍k ê nā bat thiaⁿ khah lāu 70 m̄ bat tha̍k chheh, kui sì lâng kanna ē hiáu Tâi oân ōe ê sī tōa kóng ōe, lín thang hoat hiān, in m̄ bat leh kóng「sui jiân ... tān sī ...」, siōng bô tàu hán leh kóng .ê, ǹg bāng ta̍k ê thang chhì māi、kui kang lóng bâng kóng「sui jiân ... tān sī ...」, ē té kóng kúi ê lē.
雖然 ... 但是 ... => (ū iáⁿ) ..., m̄koh ...
雖然他長得很帥，但是都沒有女生喜歡他。
bái : 雖然 i seⁿ liáu kài iân-tâu, 但是 lóng bô cha-bó͘ kah-ì i.
súi : I (ū iáⁿ) seⁿ kah kài iân-tâu, m̄koh lóng bô cha-bó͘ leh ka kah-ì.
這樣子thui雖然很痛，可是有效。
bái : ánne thui 雖然 kài thiàⁿ, 但是 ū hāu.
súi : ánne thui (ū iáⁿ) kài thiàⁿ, m̄koh ū hāu.
"sui jiân", "m̄ koh" / "tān sī", sī sio siâng lí lō͘, kóng "m̄ koh" / "tān sī" to̍h hó, nā beh ka kiông, "sui jiân" ē tàng kóng "ū iáⁿ".