Thô͘-chhoah-lâu

Toā-hō͘ lo̍h kúi-lō kang, kàu cho̍h--jı̍t chiah chhut jı̍t-thâu, cha-hng chái-khái jı̍t-thâu koh chin iām, tng teh hoaⁿ-hí hó-thiⁿ--a, tiong-tàu-sı̂-á soah koh khai-sí lo̍h siáu-káu-hō͘. Àm-thâu-á, kap Toā-thâu-liân chò-hoé khı̀ chhē A-hūi chia̍h àm-tǹg, kóng chı̍t-koá tāi-chı̀. Àm-sı̂ 9 tiám goā ê sı̂, goá kap Toā-thâu-liân tı̄ A-hūi hia tng beh lı̄-khui, Toā-thâu khà tiān-oē hō͘--goá, kháu-khı̀ chin kip chin kín-tiuⁿ, mn̄g goá lâng tı̄ toh-ūi, chhù--nih beh im-toa-chúi--a, Toā-thâu-liân ê o͘-to͘-bái chhah tı̄ lâu-kha, ài kín kā khan-cháu, soah chhē bô i chhia ê só-sı̂. Lı̄-khui A-hūi hia liáu-āu, sim-lāi tō kip beh tńg kàu Tām-chúi chhù--nih, lo̍h-hō͘-thiⁿ, lō͘ ku̍t-ku̍t, m̄-koh goá o͘-to͘-bái it-tı̍t siūⁿ beh chhui khah kín--ê, goá ná chhui-iû sim-lāi ná kiaⁿ, khiâ kah chin sè-jı̄. Khiâ koè Kan-tāu-kiô, koè Tek-ûi-á, lō͘ lóng ta-khok-khok, bô sêng lo̍h koè hō͘. Phe kàu Âng-chhiū-nâ, chiàⁿ-chhiú-pêng hit tiâu toā-lō͘ sı̄ thàng tùi Sam-chi--ê, goá ài nǹg koè lō͘-piⁿ o͘-to͘-bái choan-iōng ê tē-hā-tō, thàng tùi Tām-chúi ke-á hit hiòng ê toā-lō͘ khı̀. Nā im-toā-chúi, tē-hā-tō èng-kai bē thong chiah tio̍h, m̄-koh, khiâ tı̄ goá thâu-chêng ê o͘-to͘-bái, ta̍k tâi lo̍h-khı̀ tē-hā-tō a̍h bô lâng se̍h hoan-thâu--a, sim-koaⁿ-thâu tám-tám, tō toè--leh kā khiâ--lo̍h-khı̀, koài-kı̂? Khoàⁿ bē chhut-lâi ū im-chúi--koè, Toā-thâu sı̄ teh hām-bı̂n, ah-sı̄ teh kā goá háⁿ? Chhut tē-hā-tō, peh-kiā, lo̍h-kiā, lō͘ khoàⁿ--khí-lâi koh ta-ta--leh, kám chiàⁿ-káng ū lo̍h koè hō͘? Goá jú lâi jú giâu-gı̂. Toā-oat oat--koè, khàu-iau! Kui phiàn chhiū-oe tı̀n tı̄ lō͘--nih, thô͘-kha mā choân lo̍k-kô͘-á-moê, o͘-to͘-bái hiám-á chhu--lo̍h. “Nah ē án-ne?” Chia kiò chò Koaⁿ-chin-nâ, chá-chêng tō bat tı̄ Tām-chúi toà kúi-lō nı̂, chhı̀n-chhái siūⁿ mā chai-iáⁿ chit ê só͘-chāi bô khó-lêng chò-toā-chúi....... Goán hāng-á-kháu, chı̍t tâi tho͘-la-kuh chhāi tı̄ hia, kā thàng jı̍p-khı̀ goán tau ê lō͘ tòng-tiâu--leh, hāng-á-kháu hit keng “Ok tiàm”, mı̍h-kiāⁿ loān-chhau-chhau, khò͘-chûn lóng poaⁿ lâi tı̄ têng-á-kha, bē-su hông chhiúⁿ--koè-leh, “Ū-iáⁿ im-toā-chúi--leh.......” Toā-thâu-liân tı̄ āu-chō: “Chit siaⁿ hāi--a!” Iû-mn̂g chhui--lo̍h, tùi lo̍k-kô͘-moê-á kauh--koè, ngē-sí chiⁿ jı̍p-khı̀ hāng-á lāi, kui lō͘ lóng noā-thô͘ kap chhiū-oe, lō͘-piⁿ ê khiā-ke ta̍k-ê lóng cháu--chhut-lâi, goán chhù thâu-chêng, chhia kin-pún bô hoat-tō͘ oá-kı̄n, o͘-to͘-bái chhah tı̄ lō͘-piⁿ, iōng kiâⁿ--ê liâu--jı̍p-khı̀, kui siang ê-á lóng chı̀m tı̄ noā-thô͘ lāi-té, kàu kha-ba̍k hiah-nı̄ chhim.......chhù-piⁿ keh-piah ta̍k-ê to bô-êng chhih-chhah, ū ê the̍h khok-á teh hô͘-chúi, ū ê sa pang-á ùi chhù-lāi kā thô͘ thuh--chhut-lâi. “Tāi-chı̀ toā-tiâu--a.......” Peh khí saⁿ lâu, ka-chài, goán tau bô tāi-chı̀, Toā-thâu kóng, 9 tiám thóng ê sı̂, pùn-sò-chhia hiōng-hiōng oat jı̍p-lâi goán chia, iōng chhia--nih ê là-pah toā-siaⁿ hoah-hiu: “Im-toā-chúi--loh, goá cháu bē chhut--khı̀-a!” Toā-thâu kín cháu chhut-khı̀ khoàⁿ, sûi khoàⁿ-tio̍h toā-chúi chham thô͘-soa kui-ê kô͘--jı̍p-lâi, khǹg tı̄ lâu-kha ê o͘-to͘-bái chha chı̍t-sut-á tō hō͘ thô͘-chúi thun--khı̀, i koáⁿ-kín lo̍h-khı̀ kā o͘-to͘-bái khan cháu, nā bô, hit kúi tâi o͘-to͘-bái ún-tàng phak lo̍h thô͘-kô͘-chúi--nih. Mı̍h-kiāⁿ tàn--leh, goá chio Toā-thâu kap Toā-thâu-liân lo̍h-lâi lâu-kha kā lâng tàu piàⁿ. Khàu-iau, chit ê siā-hoē sı̄ án-choáⁿ--a? Goán tau tı̄ saⁿ lâu, hó-hó bô tāi-chı̀, hó-sim beh kâng tàu-kha-chhiú, in ê bı̄n soah chhàu-chhàu léng-léng, bô siáⁿ hoan-gêng ê hêng....... m̄-koh, goán iáu-sı̄ kā ê-á thǹg--lo̍h-lâi, khò͘-kha chhiú-ńg pih--khí-lâi, chhiok lo̍h lok-kô͘-moâi-á, hām chhù-piⁿ keh-piah tàu-tı̄n piàⁿ, kàu 1~2 tiám chiah khí lâu-téng hioh-khùn. Goán lâu-kha--ê piàⁿ sèⁿ-miā kā chhù-lāi ê chúi hò͘--chhut-lâi, m̄-koh lō͘--nih ê thô͘ thūn hiah choē, khah hò͘, chúi kāng-khoán koh tò-lâu--jı̍p-khı̀, beh nah chheng ē lı̄? Siòng-siòng--leh, keh-piah--ê iân pún-té sı̄ chúi-kau-á ê só͘-chāi teh ku̍t-thô͘, ó͘ chhut chúi-tō hō͘ chúi lâu ū lō͘, a̍h, nah ē ó͘ kàu in mn̂g-chhùi tō thêng--a? Goán chit-pêng beh án-choáⁿ? In kám m̄-sı̄ kóng sı̄ kāng ka-cho̍k--ê? Goá kā in chioh soa-thio, in koh m̄-kam m̄-goān....... Boé--á, lâng sái lu-thô͘-ki lâi, kā lō͘--nih ê noā-thô͘ kui-ê thuh-tiāu, noā-thô͘-chúi chông ū lō͘--a, chiah bān-bān-á thè--khı̀, ū lâng khiú chúi-kóng lâi chhiâng, tá-má-ka-lō͘ chiah lio̍h-á hiān--chhut-lâi. Kin-á-jı̍t chái-khí beh chhut-mn̂g, hō͘-mn̂g-á siap--leh siap--leh, lâu-kha--ê koh teh chheng mn̂g-kháu-tiâⁿ, chit chūn, chiah thiaⁿ-tio̍h in kā goá seh to-siā. Goá ê o͘-to͘-bái chhah tı̄ lō͘-piⁿ, hō͘ noā-thô͘ tò͘ kah hoe-pa-ni-niau, sió-khoá chheng-chheng chhit-chhit--leh tō koáⁿ-kín beh chhut-mn̂g, chit chūn, 2~3 ê kı̀-chiá kiâⁿ--jı̍p-lâi, chhēng kah súi-súi-súi, cha-bó͘--ê koh ta̍h koân-tah, iōng kā-kam-á-oē mn̄g--goá: “NÎ MNGH IÔ-MÊ-IÔ CHÒ-IANG3?” Hō͘ goá tng--tio̍h-a ho͘ⁿh, tiāⁿ-tiāⁿ tı̄ tiān-sı̄ sin-bûn khoàⁿ-tio̍h chit chióng pe̍h-ba̍k kı̀-chiá, ta̍k pái to hō͘ goá khı̀-phut-phut, in chù-sí khı̀ hō͘ goá tú--tio̍h, chá tō àn-sǹg beh....... “Khàu-pē! Lín kóng siáⁿ-mih hoan-á-oē, thiaⁿ bô--lah! Siám--lah, mài lo-so!” Ou-to͘-bái khiâ--leh tō chhut--lâi, sūn-soà sı̀-kè sûn khoàⁿ-māi, kán! Goán chhù piⁿ--á ê khe-á hō͘ noā-thô͘ thūn-pêⁿ--khı̀, khe-lâu kái hiòng, lâu tùi lō͘--nih, lâu tùi chhân--nih, lâu thàng koè lâng ê khiā-ke chhut--lâi! Āu-piah, pún-chiâⁿ sı̄ kui phiàn chhân-hn̂g, chit-má soah pêⁿ-pêⁿ-pêⁿ, n̂g-ngiuh-ngiuh choân hō͘ lo̍k-kô͘-moâi-á thūn--khí-lâi, chhân--nih mā tı̀n chin chē chio̍h-thâu, cha-mê chio̍h-thâu nā kè-sio̍k liàn--lo̍h-lâi, goán tō chhi-chhám--loh! Hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi, tı̄ chhân tiong-ng, koh ū chı̍t tâi kiau-á, m̄-chai ùi toh-ūi hông chhiâng kàu hia khı̀....... E-po͘, goá koh cháu tńg-lâi tàu-kha-chhiú. Ná piàⁿ ná kap chhù-piⁿ khai-káng, “Hiah-ê chhân hāi-liáu-liáu--khı̀, ó͘--lo̍h choân noā-thô͘, chhân-thô͘ m̄-chai koh tâi joā chhim, khoàⁿ sı̄ beh án-choáⁿ chiah hó--o͘.......” Keh-piah ê o͘-bah-sáng bı̄n kat kui-oân, “Chia, kúi 10 nı̂--a, chò hong-thai lo̍h toā-hō͘ a̍h m̄-bat teh im-chúi, nah ē.......” Tùi-bı̄n ê a-ı̂ jú siūⁿ jú m̄-kam, lâu-kha ê nı̀-sàng kā ı̀n kóng: “Lóng mā ùi soaⁿ-téng chhiâng--lo̍h-lâi-ê, hit-pêng toā-lâu pia̍t-chong khí kah kui phiàn, chit lia̍p soaⁿ koh khah ióng mā chih-chài bē tiâu.......” Koh khai-sí lo̍h toā-hō͘--a, e-po͘ kám koh ē chhut siáⁿ-mih tāi-chı̀? (TGB Thong-sı̀n tē 25 kı̂, 2001 nı̂ 10 goe̍h)