Tē 2 Chiuⁿ
Tı̄ Koân Chhiū-téng Choè Kang Ê Lâng
“Tı̄ koân chhiū-téng choè-kang” che sı̄ put-khó-su-gı̄ ê ki-su̍t, sı̄ bô pêng-siông, sı̄ boē thang pí-phēng ê ki-su̍t. Tı̄ Thài-pêng-iûⁿ hái-hoāⁿ ê só͘-chāi, ū chı̍t koá bô hoân bô ló ê chhò-chhâ kang-lâng. Tı̄ in ê jı̂n-seng tiong ū chı̍t-hāng hō͘ in choa̍t-tùi boē tàng boē-kı̀-tit ê keng-giām, chiū-sı̄ in teh khoàⁿ hit-ê tı̄ koân ê chhiū-téng choè-kang ê lâng ê sı̂, in khoàⁿ-kı̀ⁿ hit lâng chhin-chhiūⁿ bô teh chù-ı̀, bô sı̂n-keng, bô kiaⁿ-hiâⁿ ê chōng-thāi, tı̄ toē-bı̄n kap khong-tiong teh kang-chok ê sı̂, in thè hit lâng chin kiaⁿ, kiaⁿ kàu khí-tiô khí-lâi.
Chêng chı̍t jı̍t só͘ kéng-tio̍h ê toā-chhiū sı̄----300 chhioh koân ê Tô-kek-lah-su chong-chhiū, chhiū-thâu ê tı̍t-kèng ū 5 chhioh, tı̍t chhun kàu chhiū-téng, chit khoán chhiū tı̄ Eng-sio̍k ê Ko-lūn-pí-a siông-siông ū khoàⁿ-tio̍h.
Ū chı̍t ê tāi-iok 19 hoè ê chheng-liân, sı̄ choan-bûn choè chit khoán ê kang ê, chiū-sı̄ peh-chiūⁿ hiah-nı̍h koân ê chhiū-téng choè-kang. Chı̀-chió tı̄ hit jı̍t i sı̄ chin khoài-lo̍k, bı̄n-māu ū an-choân thò-tòng. Í-keng kúi nā lé-pài-kú siū te̍k-pia̍t ê hùn-liān liáu-āu, chiū chiâⁿ-choè chit-ê hái-hoāⁿ, tē-it gâu tı̄ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng. Hit jı̍t i ê kha, chhēng ū thih-teng ê oê, koh toà soh, pa̍k tı̄ io-nih, chiū thiàu chiūⁿ chhiū ê tiong-kut, tı̄ tē-bı̄n chı̍t toā kûn chhò-chhâ kang-lâng iáu-boē kám-kak ê sı̂, i chhin-chhiūⁿ phòng-chhí chı̍t-poaⁿ-iūⁿ peh-chiūⁿ 50 chhioh koân ê só͘-chāi lah, i chiong soh hiat chiūⁿ koân, pa̍k hó-sè, chiong thih-teng-oê chhah tı̄ chhiū ê tiong-kut, thâu-khak kia̍h koân, chı̍t-pō͘ chı̍t-pō͘ peh-chiūⁿ koân khı̀, i ê sin-thé í-keng chún-pı̄ beh èng-hù it-chhè ê tōng-chok.
Tı̍t-tı̍t peh, koân koh-khah koân, i it-tı̍t peh khí khı̀, in-ūi i ê tōng-chok, chhiū-téng chiū chêng-āu it-tı̍t iô-tāng. Ē-bı̄n ê lâng chiong in ê sin-thé hiàⁿ āu, thâu-khak ǹg téng-bı̄n khoàⁿ chiūⁿ koân khı̀, keng-koè hiah-nı̍h kú ê sı̂-kan, in ê ām-kún chiū sng koh thiàⁿ, ba̍k-chiu khoàⁿ siuⁿ kú iā soà bū khı̀. Tùi ta̍k só͘-chāi lóng oē-thang thiaⁿ-tio̍h hoaⁿ-hí kap o-ló hoah kiò ê siaⁿ teh kó͘-bú i, jia̍t-sêng ê siaⁿ-im ǹg khong-tiong thoân chiūⁿ-khı̀, i tı̄ chhiū-téng chin ló͘-le̍k kang-chok, chı̄n i só͘ oē tı̄ hia choè-kang.
Hiān-chāi i thêng-kha lah, hit só͘-chāi koân ū 200 chhioh! Sı̍t-chāi ū kàu-gia̍h koân, i chiū khai-sí kang-chok lah, chiong pó͘-thâu the̍h chhut lâi, khai-sí chhò chhâ, chiong chhiū ê chiu-ûi tı̍t-phut. I ê sin-thé hiòng āu-bı̄n jiân-āu ēng-la̍t phut lo̍h-khı̀, siāng-sı̂ chhâ-iù chhin-chhiūⁿ hō͘, lo̍h tı̄ ē-bı̄n hiah-ê chhò-chhâ kang-lâng hia. Teh chhò ê sı̂ ū 2 hāng sū i tio̍h chin chù-ı̀, che 2 hāng sū chin ū khó-lêng hoat-seng gûi-hiám, i tek-khak tio̍h chı̄n-liōng siám-pı̄ chiah-ê gûi-hiám. Thâu chı̍t-hāng chiū-sı̄ teh chhò ê sı̂ tio̍h chin sè-jı̄, nā chhò m̄-tio̍h só͘-chāi, chhò tio̍h pa̍k i ê sin-khu ê soh, án-ni it-chhè chiū oân lah. Chit-hāng sū tı̄ kúi nā lé-pài chêng tı̄ Un-ko-hoâ-tó ū hoat-seng, chı̍t ê kang-lâng bô chù-ı̀ loān-phut, i chhùi kô͘-kô͘ ê sin-thé hō͘ lâng bâi-chòng tı̄ chhiū-kha. Koh chı̍t hāng chiū-sı̄ i chhò-chhiū ê sı̂, tio̍h chhò hó-sè, nā bô, chhiū oē tó tùi i chit pêng lâi, chiong i ê sin-khu phoà choè 2 tè, chit khoán ê sū iā hoat-seng koè.
Nā-sı̄ chit-ê chheng-liân lâng, sı̄ chin oē hiáu pó-siú i ka-kı̄, só͘-í it-chhè ê keng-koè lóng chin sūn-lı̄. Chhiū téng hit pō͘-hūn siū chhò lo̍h-lâi, i kiò hiah-ê tı̄ ē-bı̄n ê kang-lâng lóng tio̍h cháu. Chit sı̂ i oē tú-tio̍h chin gûi-hiám, chiū-sı̄ chhiū ê téng pō͘-hūn teh beh tn̄g ê sı̂, chhiū oē chêng-āu iô kàu chin lı̄-hāi, iô ê khoah ū 15-20 chhioh. Hit sı̂ tio̍h oē-hiáu sūn-sè kap chhiū saⁿ-kap choè-hoé iô, nā bô, bı̄n chiū oē hō͘ chhiū kòng-tio̍h, chiū pı̀ⁿ choè bah-chiùⁿ. Ū chin choē tı̄ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng, in ê bı̄n lóng hō͘ chhiū phah kàu pı̀ⁿ bah-chiùⁿ, in-ūi in iáu boē kap chhiū saⁿ-kap tín-tāng ê sı̂, hiah toā ê chhiū chı̍t-pái koh chı̍t-pái phah tò-tńg-lâi, bı̄n siū-phah kàu hui-siông lı̄-hāi.
Hut-jiân-kan i thêng-chí it-chhè ê kang-chok, sı̄ sím-mı̍h tāi-chı̀? In khoàⁿ-kı̀ⁿ i tháu-khui pa̍k tı̄ io ê soh, koáⁿ-kín thoa-khui i ê thih-teng-oê, liu lo̍h-khı̀ iok ū 12 chhioh ê só͘-chāi beh siám-pı̄ chhiū tó lo̍h-lâi. Āu-lâi koh chiong thih-teng-oê tèng tı̄ chhiū ê tiong-kut, chiong i ê soh pa̍k hó, koh pa̍k-ân i ê kha, teh thèng-hāu. Bô kú chhiū ê téng pō͘-būn 100 chhioh chiū tn̄g, tūi-lo̍h toé. In khoàⁿ-kı̀ⁿ i kap chhiū chêng-āu teh iô-tāng, i liân chı̍t-sut-á to bô tín-tāng, chhin-chhiūⁿ tâng-siōng, bô sı̂n-keng, bô khùi-la̍t kù-chāi chhiū teh iô, tı̍t-kàu chhiū ê iô-tāng oân-choân thêng.
Jiân-āu, i chiū chiàu “tı̄ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng” ê kui-kí, khai-sí i ê kang-chok, chiū-sı̄ tio̍h khan kǹg-soh tı̄ chhiū-téng, hit-ê kǹg-soh tāng ū 400 kin, só͘-í tio̍h ēng thih-kau giú, lâi tiàu tı̄ chhiū-téng, chit-ê ū 1 chhùn chho͘ ê kǹg-soh, tùi chit châng chhiū tio̍h khan kàu lēng-goā chı̍t châng chhiū-téng, sı̄ beh ēng chit-tiâu ê kǹg-soh lâi ūn-poaⁿ toā koh chho͘ ê sam-kho͘.
Hiān-chāi, i só͘ chhò lo̍h-lâi ê chhiū hit só͘-chāi ê tı̍t-kèng tú-hó 2 chhioh, i thêng-khùn, in teh thèng-hāu, in kám-kak chin kı̂-koài sı̄ bı̂n-bāng tio̍h mah? In ê ba̍k-chiu sı̄ hō͘ i phiàn khı̀? Bô, i ê sin-khu thêng tı̄ poàⁿ khong-tiong khiā tı̄ chiu-ûi chhioh khoah ê chhiū ê tiong-kut, lı̄ in ê thâu-khak téng-bı̄n 200 chhioh koân ê só͘-chāi.
Ǹg téng-bı̄n teh khoàⁿ ê chhò-chhâ kang-lâng ê tiong-kan ū tia̍p-á-kú ê an-chēng, in chù-ı̀ teh khoàⁿ hit-ê ióng-kám tı̄ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng, chēng-kàu lóng bô siaⁿ-sè, choē-choē lâng ê sim-chōng chı̍t sı̂ thiàu kàu chin lı̄-hāi. In it-tı̍t khiā tı̄ hia, chhı̀n-koāⁿ tı̍t-tı̍t piàⁿ chhut-lâi, hō͘ in kám-kak kui seng-khu lóng bô la̍t, chóng-sı̄ chhiū-téng ê kang-chok sı̄ hiah-nı̍h ū khip-ín-la̍t, in boē-tàng bô khoàⁿ i ê kang-chok.
I khiā tı̄ chheⁿ-chheⁿ ê khong-tiong-nı̍h, oē liàn lo̍h-lâi boē? I kiám oē tàng hiah-nı̍h kú khiā tı̄ hia mah? Hiān-chāi i ê pó-thâu, tùi i só͘ khiā ê só͘-chāi hiat tùi 3 chhioh koân ê só͘-chāi khı̀, tàu-tí i sı̄ beh choè sím-mı̍h?
Chóng-sı̄ lí khoàⁿ! Pó-thâu ka-la̍uh lo̍h-lâi, chhiū-ki at-chı̍h, lak lo̍h toē, i oan-io, teh khoàⁿ ê lâng lóng m̄-káⁿ chhoán-khùi ēng kiaⁿ-hiâⁿ ê ba̍k-chiu chù-ı̀ teh khoàⁿ, i ê sin-thé bān-bān hoê-ho̍k an-tēng, 5 hun cheng āu, koh chài khiā tı̄ toē-bı̄n lah. Sûi-sı̂ ū toā o-ló ê siaⁿ tùi chin heng-hùn ê chhò-chhâ kang-lâng tiong hoat-chhut-lâi, iā tāi-ke chiong i pau-ûi khí-lâi.
“Tı̄ koân chhiū-téng chò-kang ê lâng,” tit-tio̍h chèng-lâng ê o-ló kap him-soān.
Hit mê i khùn boē khı̀, sı̂-kan tı̍t-tı̍t beh koè khı̀, nā-sı̄ i tı̄ chhn̂g-nı̍h hoan-lâi hoan-khı̀, boē tit-tio̍h hioh-khùn. Koè-khı̀ ê tāi-chı̀ chı̍t-bô͘ koh chı̍t-bô͘ chhut-hiān tı̄ i ê bı̄n-chêng. I ê chhù lāu-bú, siàu-liân sı̂-tāi ê tâng-phoāⁿ, í-kip kı̂-tha chióng-chóng sı̂n-sèng ê kı̀-e̍k chhiong-moá tı̄ hūn-loān ê thâu-náu lāi.
I hoah kóng: “Án-ni beh án-choáⁿ, sím-mı̍h tāi-chı̀ hō͘ goá kui mı̂ chiah-nı̍h kan-khó͘?”
I an-chēng peh-khí-lâi, chhēng-saⁿ, tiān-tiān khui-mn̂g chhut khı̀ goā-bı̄n.
Sı̄ chı̍t ê ge̍h-kng-mê, toā koh tn̂g ê chhiū-iáⁿ chin chheng-chhó chiò kàu toē-chiūⁿ, chin hn̄g só͘-chāi, múi chı̍t-tòng chhù, lóng oē khoàⁿ kàu chin bêng, bô chı̍t ê siaⁿ-im teh kiáu-jiáu àm-mê ê thiām-chēng, liân hiah-nı̍h toā ê chhiū-nâ pún sin iā tı̄ an-bı̂n tiong.
I chin kín chiū liu kàu chhiū-nâ lāi, kàu jı̍t-sı̂ piáu-ián thang kiaⁿ ê kı̄-sı̍t ê só͘-chāi. I siūⁿ àm-mê iá-goā ê khong-khı̀ it-tēng oē tû-khı̀ i boē khùn-tit ê goân-in iā siau-bia̍t hiah-ê hō͘ i kan-khó͘ chióng-choéng ê hoê-sióng.
Chı̍t tiám cheng āu i tńg-lâi, an-chēng koh-chài jı̍p i ê pâng-keng nı̍h. Hiān-chāi i bı̂-bı̂ teh khùn chóng-sı̄ i khai-sí khùn ê sı̂, chiū koh bı̂n-bāng, hit-ê kı̂-koài ê bāng kiáu-jiáu i ê an-bı̂n. Bāng-kı̀ⁿ i koh chı̍t pái peh-chiūⁿ chhiū-téng, i ê cheng-sı̂n chin jia̍t, chin ǹg-abn̄g beh choè hit-ê ióng-kám ê tāi-chı̀.
I the̍h pó-thâu, khai-sí ēng i bô pêng-siông ê khùi-la̍t, beh chiong chhiū ê téng pō͘-hūn kap chhiū pun-khui, tı̄ chin té ê sı̂-kan i choè oân, chhiū ê téng pō͘-hūn chiū tó lo̍h-lâi, chiong i ê thı̍h-têng-oê tèng-jı̍p chhiū ê lāi-bı̄n, ēng toà chiong ka-kı̄ pa̍k chin ân, thèng-hāu iô-tāng, in-ūi i kap chhiū ê iô-tāng bô kāng, só͘-í chin tāng ê chhiū tùi i ê bı̄n teh lo̍h lâi. Chhiū chêng-āu iô-tāng ta̍k-pái lóng phah-tio̍h i, i kám-kak liân kut tō phah-chhùi lah, chin sio koh âng ê huih lâu chhut-lâi, hit-sı̂ i chhéⁿ khí-lâi, bı̄n moá-moá sı̄ chhı̀n-koāⁿ, sı̂n-keng heng-hùn koh hūn-loān.
Koh chı̍t-pái i khùn-khı̀, chit pái i tiàm tı̄ chhiū-téng teh ēng pó͘-thâu, ēng toà pa̍k-tiâu leh, hut-jiân-kan chhò m̄-tio̍h, chı̍t-ba̍k-nih-kú toà tn̄g-khı̀, i chiū âu-kiò, i kám-kak tio̍h tūi-lo̍h khı̀ ê sı̂ hoah chhut-lâi, i siūⁿ beh giú chhiū-ki, chóng-sı̄ bô sêng-kong, hit-ê thang-kiaⁿ ê kám-kak, chiū-sı̄ i tı̄ siàu-liân ê sı̂ siông-siông bāng-kı̀ⁿ ê hit-ê tūi-lo̍h-khı̀ ê kám-kak, lı̂m-kàu, i siak lo̍h tı̄ thô͘-kha chin lı̄-hāi, hit-sı̂ i chhéⁿ khí-lâi, chiah chai sı̄ tùi bı̂n-chhn̂g poa̍h-lo̍h-lâi tı̄ thô͘-kha.
I chin kiaⁿ koh chài khùn khı̀, chiū koh chı̍t piàn lı̄-khui pâng-keng khı̀ chong-chhiū hia, tı̄ chhiū-nâ-lāi kiâⁿ-lâi kiâⁿ-khı̀, hiah-ê siūⁿ ài boē kı̀-tit ê kı̀-ek, koh chı̍t pái lâi lah.
Sı̄ chı̍t-nı̂-chêng ê tāi-chı̀, i tńg-khı̀ toā to-chhı̄ ê sı̂, tú-tú ū chı̍t ê toā ê chū-hoē tı̄ hia, liân-liân khui-hoē chı̍t lé-pài-kú. Hit sı̂ i siū-tio̍h hit-ê ū khùi-la̍t ê káng-tō-chiá khip-ín, koh tú-tio̍h chı̍t chióng boē tàng kái-sek ê le̍k-liōng só͘ pek, chiū chham-ka chū-hoē. Ū chı̍t jı̍t i ēng káng-tō-chiá ê ho͘-tiàu, chiū kàu thâu-chêng, chı̀-goān beh chò soan-kàu-su, hit sı̂ sı̄ i ê seng-gâi-tiong tē-it kám-kek ê chı̍t-sı̂, hiān-sı̂ iáu-kú bô boē kı̀-tit, hit-sı̂ ê lêng-sèng ū chı̀n-pō͘.
Ū iáⁿ, tng-sı̂ i chin chiàⁿ ū chit-ê ı̀-sù, siūⁿ beh choè soan-kàu-su, chóng-sı̄ chū-hoē kiat-sok liáu āu hiah-nı̍h toā ê kám-tōng sûi-sı̂ siau-bô khı̀. siūⁿ kàu choè soan-kàu-su ê khùn-lân í-kip só͘ tio̍h hi-seng ê sū, chiām-chiām i ê kám-tōng iā siau-bia̍t, i sı̂n-sèng ê koat-ı̀ iā bô khı̀ lah. Sè-kài ê bê he̍k koh chı̍t pái chı̀n-jı̍p i ê sim, kúi lé-pài liáu āu, i oân-choân boē kı̀-tit tng-sı̂ sim-lāi ê lı̍p-iok. Chóng-sı̄ í-āu tı̄ te̍k-pia̍t chin an-chēng ê sı̂, i chiū koh-chài siū kám-tōng lâi siūⁿ chiah-ê sū. I boē-tàng oân-choân boē kı̀-tit só͘-choè ê sū, ū chı̍t-jı̍t i kám-kak choa̍t-bāng, chē chhia tùi sai-pō͘ khı̀ chiâⁿ-choè Eng-sio̍k Ko-lûn-pí-a ê chhò-chhâ-iâⁿ koân chhiū-téng choè-kang ê lâng. Hiān-chāi chı̍t-nı̂ koè khı̀ lah, i siong-sı̀n koè-khı̀ ê it-chhè lóng bô-khı̀ lah, chóng-sı̄ boē-oē, hiān-chāi i koh chı̍t-piàn kám-kak tio̍h chit-ê sı̂n-sèng ê ho͘-tiàu.
2 tiám cheng-kú, i sim-lāi teh cheng-chiàn, i choè koân chhiū-téng kang-chok ê lâng só͘ tit-tio̍h ê miâ-siaⁿ, ài i koh tò-tńg kàu tı̄ chhiū-nâ lāi, i ài hit-ê tı̄ chhò-chhiū kang-lâng tiong-kan ê chū-iû kap iá-goā ê seng-oa̍h.
I chiū siūⁿ beh siám-pı̄ Siōng-tè, nā-sı̄ i chai siám-pı̄ Siōng-tè sı̄ bô lō͘-ēng ê, in-ūi Iok-ná ūi-tio̍h án-ni chiū hō͘ Siōng-tè koán-kàu, só͘-í i nā án-ni choè sı̄ chin gûi-hiám ê sū.
Tùi án-ni i kūi tı̄ toē-chiūⁿ, thâu àⁿ tı̄ kha-thâu-u ê tiong-kan, teh háu. Hoán-hoé ê ba̍k-sái lâu chhut-lâi, kiû Siōng-tè sià-bián i bô sūn-ho̍k ê choē, koh chı̍t piàn tùi Siōng-tè sè-iok beh choè soan-kàu-su ê kang-chok. Chiah-ê sı̂ koè khı̀ liáu-āu tı̄ i ê sim-lāi ū tit-tio̍h boē bat ū ê pêng-an.
